PHƯƠNG PHÁP 3 BƯỚC CỦA CỐ HỒNG Y CAR-LÔ MA-RI-A MAR-TI-NI KHI LÃNH NHẬN BÍ TÍCH GIẢI TỘI VÀ GIAO HOÀ[1]
Tác giả cuốn sách “Thừa Tác Viên Phúc Âm” luôn khởi đầu bằng Lời Chúa, và chỉ sau khi suy niệm, cầu nguyện thâm sâu thì mới chia sẽ những suy tư của bản thân về các chủ đề khác nhau. Thiết nghĩ, cách thức này rất thích hợp cho chúng ta khi bàn thảo đề tài “cảm thức về tội lỗi”. Và thật sự, đây cũng là lời mời gọi mở đầu trong Nghi Thức Sám Hối:
17 (...) Qua Lời Chúa, Ki-tô hữu lãnh nhận ánh sáng hầu nhận ra tội lỗi của mình và cũng được mời gọi hoán cải, tín thác vào lòng thương xót của Thiên Chúa.
Tin Mừng: Sức Mạnh Thứ Tha cho Tất Cả Những Ai Tin
Chúng ta thử lướt qua những trưng dẫn Kinh Thánh mà ĐHY Mar-ti-ni dùng trong phương pháp của Ngài. Dưới đây là 3 trưng dẫn trích từ Tin Mừng theo Thánh Lu-ca nói về tác vụ rao giảng Nước Thiên Chúa của Chúa Giê-su, tuy nhiên chúng ta hãy chú ý đến nét tương đồng:
- Chúa Giê-su gọi ông Phê-rô: Lc 5, 1-11
- Chúa Giê-su chữa lành người bất toại: Lc 5, 17-26
- Chúa Giê-su tha tội cho người phụ nữ tội lỗi khi dùng tiệc tại nhà ông Si-mon: Lc 7, 36-50.
Điểm tương đồng trong 3 trưng dẫn trên đó là cảm thức về tội lỗi hoặc ơn được tha tội.
- Chúa Giê-su gọi ông Phê-rô: Lc 5, 1-11
1 Một hôm, Đức Giê-su đang đứng ở bờ hồ Ghen-nê-xa-rét, dân chúng chen lấn nhau đến gần Người để nghe lời Thiên Chúa. 2 Người thấy hai chiếc thuyền đậu dọc bờ hồ, còn những người đánh cá thì đã ra khỏi thuyền và đang giặt lưới.3 Đức Giê-su xuống một chiếc thuyền, thuyền đó của ông Si-môn, và Người xin ông chèo thuyền ra xa bờ một chút. Rồi Người ngồi xuống, và từ trên thuyền Người giảng dạy đám đông. 4 Giảng xong, Người bảo ông Si-môn: "Chèo ra chỗ nước sâu mà thả lưới bắt cá." 5 Ông Si-môn đáp: "Thưa Thầy, chúng tôi đã vất vả suốt đêm mà không bắt được gì cả. Nhưng vâng lời Thầy, tôi sẽ thả lưới." 6 Họ đã làm như vậy, và bắt được rất nhiều cá, đến nỗi hầu như rách cả lưới. 7 Họ làm hiệu cho các bạn chài trên chiếc thuyền kia đến giúp. Những người này tới, và họ đã đổ lên được hai thuyền đầy cá, đến gần chìm.
8 Thấy vậy, ông Si-môn Phê-rô sấp mặt dưới chân Đức Giê-su và nói: "Lạy Chúa, xin tránh xa con, vì con là kẻ tội lỗi! " 9 Quả vậy, thấy mẻ cá vừa bắt được, ông Si-môn và tất cả những người có mặt ở đó với ông đều kinh ngạc. 10 Cả hai người con ông Dê-bê-đê, là Gia-cô-bê và Gio-an, bạn chài với ông Si-môn, cũng kinh ngạc như vậy. Bấy giờ Đức Giê-su bảo ông Si-môn: "Đừng sợ, từ nay anh sẽ là người thu phục người ta." 11 Thế là họ đưa thuyền vào bờ, rồi bỏ hết mọi sự mà theo Người.
- Chúa Giê-su chữa lành người bất toại: Lc 5, 17-26
17 Một hôm, khi Đức Giê-su giảng dạy, có mấy người Pha-ri-sêu và luật sĩ ngồi đó; họ từ khắp các làng mạc miền Ga-li-lê, Giu-đê và từ Giê-ru-sa-lem mà đến. Quyền năng Chúa ở với Người, khiến Người chữa lành các bệnh tật. 18 Bỗng có mấy người khiêng đến một bệnh nhân bị bại liệt nằm trên giường, họ tìm cách đem vào đặt trước mặt Người. 19 Nhưng vì có đám đông, họ không tìm được lối đem người ấy vào, nên họ mới lên mái nhà, dỡ ngói ra, thả người ấy cùng với cái giường xuống ngay chính giữa, trước mặt Đức Giê-su. 20 Thấy họ có lòng tin như vậy, Người bảo: "Này anh, anh đã được tha tội rồi."
21 Các kinh sư và các người Pha-ri-sêu bắt đầu suy nghĩ: "Ông này là ai mà nói phạm thượng như thế? Ai có quyền tha tội, ngoài một mình Thiên Chúa? " 22 Nhưng Đức Giê-su thấu biết họ đang suy nghĩ như thế, nên Người lên tiếng bảo họ rằng: "Các ông đang nghĩ gì trong bụng vậy? 23 Trong hai điều: một là bảo: "Anh đã được tha tội rồi", hai là bảo: "Đứng dậy mà đi", điều nào dễ hơn? 24 Vậy, để các ông biết: ở dưới đất này, Con Người có quyền tha tội -Đức Giê-su bảo người bại liệt-: tôi truyền cho anh: Hãy đứng dậy, vác lấy giường của anh mà đi về nhà! " 25 Ngay lúc ấy, người bại liệt trỗi dậy trước mặt họ, vác cái anh đã dùng để nằm, vừa đi về nhà vừa tôn vinh Thiên Chúa. 26 Mọi người đều sửng sốt và tôn vinh Thiên Chúa. Họ kinh hãi bảo nhau: "Hôm nay, chúng ta đã thấy những chuyện lạ kỳ! "
- Chúa Giê-su tha tội cho người phụ nữ tội lỗi khi dùng tiệc tại nhà ông Si-mon: Lc 7, 36-50.
36 Có người thuộc nhóm Pha-ri-sêu mời Đức Giê-su dùng bữa với mình. Đức Giê-su đến nhà người Pha-ri-sêu ấy và vào bàn ăn. 37 Bỗng một phụ nữ vốn là người tội lỗi trong thành, biết được Người đang dùng bữa tại nhà ông Pha-ri-sêu, liền đem theo một bình bạch ngọc đựng dầu thơm. 38 Chị đứng đằng sau, sát chân Người mà khóc, lấy nước mắt mà tưới ướt chân Người. Chị lấy tóc mình mà lau, rồi hôn chân Người và lấy dầu thơm mà đổ lên. 39 Thấy vậy, ông Pha-ri-sêu đã mời Người liền nghĩ bụng rằng: "Nếu quả thật ông này là ngôn sứ, thì hẳn phải biết người đàn bà đang đụng vào mình là ai, là thứ người nào: một người tội lỗi! " 40 Đức Giê-su lên tiếng bảo ông: "Này ông Si-môn, tôi có điều muốn nói với ông! " Ông ấy thưa: "Dạ, xin Thầy cứ nói." 41 Đức Giê-su nói: "Một chủ nợ kia có hai con nợ: một người nợ năm trăm quan tiền, một người năm chục. 42 Vì họ không có gì để trả, nên chủ nợ đã thương tình tha cho cả hai. Vậy trong hai người đó, ai mến chủ nợ hơn? " 43 Ông Si-môn đáp: "Tôi thiết tưởng là người đã được tha nhiều hơn." Đức Giê-su bảo: "Ông xét đúng lắm."
44 Rồi quay lại phía người phụ nữ, Người nói với ông Si-môn: "Ông thấy người phụ nữ này chứ? Tôi vào nhà ông: nước lã, ông cũng không đổ lên chân tôi, còn chị ấy đã lấy nước mắt tưới ướt chân tôi, rồi lấy tóc mình mà lau. 45 Ông đã chẳng hôn tôi một cái, còn chị ấy từ lúc vào đây, đã không ngừng hôn chân tôi. 46 Dầu ô-liu, ông cũng không đổ lên đầu tôi, còn chị ấy thì lấy dầu thơm mà đổ lên chân tôi. 47 Vì thế, tôi nói cho ông hay: tội của chị rất nhiều, nhưng đã được tha, bằng cớ là chị đã yêu mến nhiều. Còn ai được tha ít thì yêu mến ít." 48 Rồi Đức Giê-su nói với người phụ nữ: "Tội của chị đã được tha rồi." 49 Bấy giờ những người đồng bàn liền nghĩ bụng: "Ông này là ai mà lại tha được tội? " 50 Nhưng Đức Giê-su nói với người phụ nữ: "Lòng tin của chị đã cứu chị. Chị hãy đi bình an."
Ở trình thuật thứ nhất, quyền năng và sự thánh thiện của Chúa Giê-su lột tả con người tội lỗi của ông Phê-rô (“Hãy tránh xa con, vì con là kẻ tội lỗi”). Phê-rô cảm nhận được có quá nhiều bất ổn trong cuộc sống của bản thân. Và đây, Chúa Giê-su muốn đưa đường chỉ lối cho Phê-rô đến việc tẩy luyện tinh tuyền, lòng khiêm nhu, và nhận ra nhu cầu cần đến lòng thương xót của Thiên Chúa, để rồi ông được thấu hiểu sự bao dung của Tin Mừng và Lời Cứu độ. Chẳng chút bối rối và hà khắc, Chúa Giê-su đã dẫn ông đến con đường hoàn toàn tự do và mang tính nhân vị. Đoạn trần thuật này dạy chúng ta ý thức về lòng thương xót của Thiên Chúa đối với chúng ta, về quyền năng và sự trọn lành của Ngài hầu giúp chúng ta nhận ra sự yếu đuối, nghèo hèn của mình, cũng như khát khao ơn cứu độ.
Trong trình thuật thứ hai, Chúa Giê-su được xem như là Đấng tha thứ và chữa lành khi Ngài chứng kiến hành động dũng cảm và đầy lòng tin tưởng của những người khiên kẻ bại liệt đến với Người bằng việc dỡ mái nhà, thòng người bại liệt xuống trước mặt Người.
Sau cùng, trình thuật thứ ba kể về người phụ nữ tội lỗi dám tiến đến Chúa Giê-su van xin ơn tha thứ qua cử chỉ rửa chân cho Người, bất chấp mọi quy định và có thể làm những người xung quanh khó chịu. Hành vi của người phụ nữ này trở nên mẫu gương hoàn thiện cho tất cả những ai đang tìm đến sự thanh luyện và khao khát ơn thứ tha của Thiên Chúa qua hành động yêu thương cảm hoá cả cuộc đời của họ. Trên hết, ngôn từ yêu chính là trung tâm điểm của đoạn trần thuật này: “Cô được tha thứ nhiều vì đã yêu mến nhiều.”
Cả ba đoạn trần thuật này nhắc nhở chúng ta rằng: rao truyền Tin Mừng nghĩa là sự tự do nội tại thâm sâu của con người hệ tại trong tiềm năng hay khả năng đích thật của bản thân giúp họ diễn tả chính mình và vượt lên trên gánh nặng của tội lỗi.
Cách Thức Hoán Cải Cá Nhân
Chúng ta đã nhận thấy ông Phê-rô bị đánh động và nhanh nhẹn thưa “Hãy rời xa con vì con là kẻ tội lỗi”, cũng như người bại liệt nghe lời Chúa Giê-su nói “Tội của anh được tha rồi”, và sau cùng Người tha thứ cho người phụ nữ tội lỗi “Cô được thứ tha nhiều vì đã yêu mến nhiều.”
Giờ đây, chúng ta xem xét kỹ lưỡng về cách thức ăn năn, hối cải của bản thân chúng ta. Đức Cố Hồng Y Car-lô Ma-ri-a Mar-ti-ni đã từng cảm nghiệm “đối thoại hoán cải” mà hiệu quả của nó khôi phục lại những giá trị của việc xưng tội theo lối truyền thống, nhưng cũng ảnh hưởng sâu đậm trên chiều kích cá nhân. Vậy đối thoại hoán cải nghĩa là gì? Nghĩa là cuộc đối thoại với vị đại diện Giáo Hội, cụ thể là linh mục. Qua đó, chúng ta cảm nghiệm được ơn giao hoà trọn hảo hơn khi chỉ mất chút ít thời gian xưng thú tội lỗi của mình. Nếu có thể được, tốt nhất chúng ta nên khởi sự cuộc đối thoại này bằng việc đọc một đoạn Kinh Thánh, ví dụ Thánh Vịnh chẳng hạn, hay một đoạn trưng dẫn phù hợp với tình trạng tâm linh của mình; sau đó cầu nguyện, có thể cầu nguyện tự phát để giúp chúng ta tạo nên bầu khí tĩnh nguyện. Vì vậy, chúng ta có thể theo 3 bước cụ thể mà ĐHY Mar-ti-ni đưa ra như sau: xưng tụng (confessio laudis), giải bày cuộc sống (confessio vitae) và tuyên xưng đức tin (confessio fidei).
Xưng Tụng: nhắc lại cảm nghiệm của thánh Phê-rô (Lc 5). Thoạt tiên, ông nhận ra Chúa Giê-su vĩ đại dường bao, vì Người thực hiện biết bao nhiêu điều kỳ diệu cho ông, cũng như ban cho ông nhưng ơn ngoài mong đợi. Nghĩa là chúng ta tự vấn khi bắt đầu cuộc đối thoại hoán cải này, ví như sau: “kể từ lần xưng tội trước, tôi nên cảm tạ Chúa vì những điều gì? Khi nào Thiên Chúa gần gũi tôi một cách đặc biệt? Và khi nào tôi cảm nhận được sự hiện diện và ơn trợ giúp của Ngài? Khởi đầu bằng việc tán tụng và cảm tạ Thiên Chúa giúp chúng ta đặt cuộc sống của chính mình vào chiều kích đúng đắn. Thật ra, bước một này lột tả lòng bất trung của cá nhân tôi, nhưng mặt khác, nó cũng diễn tả cảm thức tín thác đích thực và lòng thư thái cho việc xưng tội nên.
Giải Bày Cuộc Sống: ở bước này, chúng ta tự vấn như sau: kể từ khi xưng tội lần trước trở đi, trước mặt Chúa, tôi hối tiếc điều gì nhất? Điều gì làm tâm tư tôi nặng trĩu? Sau đó, thay vì cố gắng đưa ra một loạt tội lỗi đã phạm – nặng hay nhẹ – chúng ta nên nhìn lại những sự kiện khác nhau làm tôi bận tâm và những gì chúng ta ước ao giá mà nó chẳng xảy ra. Và chính vì lí do này, chúng ta dâng hết tất cả sự việc ấy cho Chúa, xin Ngài thanh luyện và giải thoát chúng ta. Trong cách thức này, chúng ta nhìn lại chính mình cũng như cảm nhận được con người thật của mình. “Tôi muốn điều gì diễn ra? Trước nhan thánh Chúa, điều gì khiến tôi bận tâm? Và tôi ước ao Chúa giải thoát tôi cụ thể từ sự việc gì?” Chúng ta hãy cùng nhau xin Chúa giải thoát chúng ta vì quyền năng Người giải phóng con người. Chúng ta hãy bỏ cách sống luân lý bằng việc cân đo đong đếm với Chúa! Ngài muốn ban ơn bình an và một tâm hồn mới cho chúng ta để chúng ta bắt đầu lại hoàn toàn mới mẻ, thanh thoát.
Tuyên Xưng Đức Tin: đây là bước chuẩn bị để đón nhận ơn tha thứ của Thiên Chúa. Chúng ta nên thưa chuyện với Chúa: “Lạy Chúa, con biết những yếu đuối của bản thân, nhưng con cũng tin rằng Chúa quyền năng, mạnh mẽ hơn. Con tín thác vào sức mạnh của Chúa trải khắp trong cuộc đời con, và con tin rằng Ngài sẽ cứu chuộc con như chính con người con.” Đây là lời kinh nguyện tha thiết sau cùng, đặt hết niềm cậy trông vào lòng thương xót của Chúa. Hết sức cần thiết cho chúng ta cảm nghiệm được ơn cứu độ với cả lòng tín thác, hân hoan, vì trong giây phút này Thiên Chúa bước vào cuộc sống của ta và trao ban Tin Mừng: “Con hãy về bình an, Cha đã vác trên mình gánh nặng tội lỗi của con, sự yếu nhọc của con, sự thiếu vắng niềm tin, nỗi đau khổ nội tâm, và thập giá của con. Cha đã vác lấy tất cả những gánh nặng trên mình Cha để con được giải thoát.”
Một trong nhiều phương pháp, đối thoại này là cách thức rất hữu hiệu cho chúng ta. Xưng tội không chỉ là nghĩa vụ, mà chính là một cơ hội vui mừng cần nhắm tới. Những câu hỏi mà tác giả đề nghị ở trên hàm ý đặt cuộc đối thoại giữa Thiên Chúa với hối nhân ở cấp độ thân mật, khác biệt hơn, hầu giúp cho cha giải tội bước vào đời sống thật của hối nhân. Vì thế, việc xưng tội được hiểu theo một cuộc đối thoại hoán cải gồm 3 phần, giúp chúng ta tiến đến sự thật về cuộc sống cá nhân, đem lại sự bình an nội tâm nhờ ơn Chúa Thánh Thần, Đấng biến cuộc đối thoại này trở nên “bí tích” đích thật của tình yêu bao dung và tha thứ của Thiên Chúa.
Lm. Xuân Hy Vọng lược dịch bài viết của cha Gio-an Lu-ca
[1] Carlo Maria Martini, Ministers of the Gospel [Thừa Tác Viên Phúc Âm] (Tp. Quezon, Phi-luật-tân: Nhà Xuất Bản Dòng Cla-rét, 1983), tr. 40 – 52; x. I Sacramenti. Incontri con Cristo e strumenti di comunicazione [Bí Tích: Hiệp Nhất với Đức Ki-tô và Phương Thế Truyền Thông [theo Bản Dịch Our English] (Milanô: Hiệp Hội Văn Hoá Đối Thoại, Radio A, 1992), tr. 29 – 34.