ĂN CÁ ĐỂ CÓ SỨC KHỎE TỐT HƠN
VÀ GÓP PHẦN BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
Tôi rất ngạc nhiên khi thấy nhiều người, đặc biệt là nhiều trẻ em ở xứ biển mà lại không biết ăn cá, hoặc không thích ăn cá. Mỗi dịp tổ chức cắm trại hay dã ngoại cho các em thiếu nhi, tôi thấy rõ điều này. Các hiền mẫu lo ẩm thực không bao giờ dám cho ăn cá, vì rất nhiều em không thích ăn; chúng chỉ thích ăn mỗi thịt hoặc trứng. Bởi đó, một Giáo lý viên đã nói vui rằng nếu bối cảnh phép lạ “hóa bánh” từ khẩu phần ăn của một em bé, được thực hiện tại Việt Nam, thì Chúa Giêsu sẽ “hóa bánh và thịt ra nhiều”, chứ không phải là “hóa bánh và cá ra nhiều”, vì dám chắc trẻ em Việt Nam, nếu có mang theo bánh mì thì chỉ có bánh mì kẹp thịt hoặc xúc xích thôi, vì chúng nó đâu có thích cá. Nguyên nhân có lẽ là do cha mẹ không tập cho con cái ăn cá từ nhỏ. Thực tế, ăn cá có hai lợi ích lớn.
- Thứ nhất là lợi ích cho sức khỏe
Các nhà khoa học đã nêu lên 10 lý do tại sao ăn cá tốt cho sức khỏe (cả sức khỏe thể xác lẫn sức khỏe tinh thần) hơn là ăn thịt [1]. Chẳng hạn ăn cá tốt cho tim mạch, xương khớp, và sự phát triển của trí não. Ăn nhiều cá cũng có thể gia tăng tuổi thọ. Người Nhật được cho là một trong những dân tộc khỏe mạnh và thông minh. Tuổi thọ của họ cũng thuộc hàng top ten trên thế giới. Một trong những nguyên nhân chính là do trong chế độ ăn hằng ngày của họ, cá chiếm ưu thế. Vốn là một quần đảo (biển bao quanh), nên nguồn cung hải sản của họ là rất dồi dào.
Người ta vẫn nói đùa rằng ăn cá nhiều sẽ có “cá tính”; còn ăn thịt thú vật nhiều sẽ có “thú tính”. “Cá tính” ở đây được hiểu là nhanh nhẹn thanh thoát hơn và hiền hòa hơn. Còn “thú tính” được hiểu là nặng nề chậm chạp hơn, có khi là “hung dữ” hơn. Bởi vì hấp thụ một lượng thịt động vật quá nhiều có thể làm cho khí huyết trở nên “xấu” đi, và vì thế tâm tính ít nhiều cũng bị ảnh hưởng. Ăn thịt nhiều, nhất là thịt đỏ cũng không tốt cho sức khỏe.
- Thứ hai là có lợi cho môi trường
Ngày hôm nay, một trong những vấn đề nóng nhất của thế giới đó là biến đổi khí hậu, mà nguyên nhân chính là do con người gây ra. Việc tiêu thụ quá nhiều thịt đồng nghĩa với việc gia tăng các trang trại chăn nuôi gia súc gia cầm. Mà việc chăn nuôi gia súc gia cầm, nếu không xử lý tốt nguồn chất thải (bao gồm các kim loại nặng, khí CO2, N02 và các loại khí thải khác), sẽ góp phần gây nên hiệu ứng nhà kính, làm trái đất nóng lên [2]. Hệ lụy tai hại kéo theo đó là nước biển dâng, thiên tai bão lũ ngày một tồi tệ, mất cân bằng hệ sinh thái, v.v…
Khi ăn cá (cùng với rau củ quả) nhiều hơn thì đương nhiên ta sẽ bớt ăn thịt lại, và khi bớt ăn thịt lại thì ngành chăn nuôi gia súc gia cầm sẽ giảm quy mô, đồng nghĩa với việc giảm tác hại đối với môi trường. Dẫu biết, khi bớt lượng thịt trong khẩu phần ăn hàng ngày, chắc chẳn sẽ ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi, nhưng vì lợi ích chung, ta phải chấp nhận hy sinh.
Truyền thống Kitô giáo có luật buộc kiêng thịt vào các ngày thứ Sáu trong tuần, ngày thứ tư Lễ Tro và thứ Sáu Tuần Thánh. Ngoài ý nghĩa thần học – kiêng thịt để hy sinh hãm mình, thiết nghĩ luật buộc này còn mang ý nghĩa bảo vệ môi trường. Nếu tất cả mọi người trên thế giới đều kiêng thịt mỗi tuần ít là 1 ngày, chắc chắn môi trường sẽ tốt hơn lên [3].
Thiên Chúa dựng nên trái đất này phần lớn là biển và đại dương (chiếm đến 3 phần 4). Phải chăng Ngài muốn trong thực đơn của con người, cá và các loài hải sản khác phải chiếm phần hơn? Thiên Chúa còn dựng nên các loài tôm cá dưới biển có khả năng sinh sản dồi dào. Các loài gia súc như trâu bò, dê cừu, lừa ngựa… mỗi lứa chỉ đẻ 1 đến 2 con. Gia cầm mỗi lứa khoảng 10 đến 20 con; trong khi đó, tôm cá mỗi lần sinh sản có đến hàng ngàn, hàng vạn con…. Khả năng sinh sản “khủng” của các loài hải sản như thế là để cung cấp đủ nguồn thực phẩm cho con người! Dĩ nhiên, nếu con người biết cách khai thác một cách hợp lý, có nghĩa là vào mùa sinh sản của các loài tôm cá thì không đánh bắt, hoặc không đánh bắt theo kiểu tận diệt.
Các bậc phụ huynh nên thay đổi thói quen ăn uống cho con cái. Thay vì chủ yếu cho con cái ăn thịt và trứng, thì nên tập cho chúng ăn nhiều cá hơn, đặc biệt là các gia đình ở xứ biển. Vả lại nói chung, ăn cá vẫn rẻ hơn là ăn thịt (trừ một vài loại cá đắt tiền). Có thể một số cha mẹ ngại cho con ăn cá, vì sợ chúng hóc xương; hoặc chính con cái không thích ăn cá, vì chúng không thích mùi tanh của cá, hoặc vì ăn cá mất công phải để ý đến xương. Cha mẹ biết cách để xử lý mùi tanh, khi chế biến các món ăn từ cá cơ mà! Cha mẹ cũng có thể tập cho con cái ăn uống từ tốn và cẩn thận hơn khi ăn cá: ăn chậm lại để giúp tiêu hóa tốt hơn, hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, và cũng để tránh bị hóc xương.
Chúa ban cho đất nước Việt Nam chúng ta có một vùng biển rộng lớn, cộng thêm nhiều sông ngòi, với các loài thủy hải sản phong phú tươi ngon, mà có lẽ nhiều quốc gia khác có nằm mơ cũng không thấy. Hằng năm một lượng lớn thủy hải sản tiêu thụ không hết nên phải xuất khẩu ra nước ngoài. Hãy tạ ơn Chúa về điều đó. Đồng thời hãy thay đổi chế độ ăn uống một cách hợp lý hơn, bằng cách đưa vào trong thực đơn hàng ngày một lượng cá nhiều hơn và bớt thịt lại, để gia đình mình có sức khỏe tốt hơn, và cũng để góp phần kiến tạo một môi trường sống lành mạnh hơn, một trái đất tươi đẹp hơn, theo tinh thần của Tông Huấn Laudato Si của Đức Thánh Cha Phanxicô [4]. Mong lắm thay!
(Phan Thiết, tháng cầu nguyện cho Môi Trường)
Lm. Giuse Nguyễn Thành Long
---------------
[1] https://hellobacsi.com/an-uong-lanh-manh/thong-tin-dinh-duong/an-ca-tot-cho-suc-khoe/
[2] https://snnptnt.thuathienhue.gov.vn/?gd=7&cn=28&tc=823.
[3] https://vietnam.rikolto.org/vi/tintuc/thay-doi-che-do-co-giup-han-che-bien-doi-khi-hau-nao.
[4] https://www.nguoitinhuu.org/chiase/linhtinh/laudatosi.html