13 điều có thể bạn chưa biết về satan và những con quỷ

13 ĐIỀU CÓ THỂ BẠN CHƯA BIẾT VỀ SATAN VÀ NHỮNG CON QUỶ

Trong kho tàng tri thức của Giáo Hội về thực tại tâm linh, cuộc chiến đấu thiêng liêng là một chủ đề vừa hệ trọng vừa bí ẩn. Nhà trừ quỷ nổi tiếng, Cha Jose Antonio Fortea, trong tác phẩm trứ danh "Summa Daemoniaca" của mình, đã hệ thống hóa và làm sáng tỏ nhiều khía cạnh liên quan đến thế giới của ma quỷ, vốn là điều cốt yếu để mỗi Kitô hữu có thể ý thức và chiến đấu trong cuộc hành trình tâm linh hướng về Nước Trời. Những điều được trình bày sau đây là một nỗ lực nhằm diễn giải và đào sâu mười ba khía cạnh quan trọng mà có thể nhiều người trong chúng ta chưa từng biết đến hoặc chưa hiểu thấu đáo về Satan và các con quỷ của hắn.

Trước hết, điều quan trọng là phải nhận diện kẻ thù qua chính những danh xưng của nó. Trong Cựu Ước, chúng ta gặp thấy danh xưng "Satan", một từ Do Thái mang ý nghĩa là "kẻ buộc tội", "kẻ thù", hay "kẻ đối kháng". Danh xưng này vạch trần bản chất cốt lõi của nó: một kẻ luôn tìm cách chống đối lại kế hoạch của Thiên Chúa và tố cáo con người trước ngai tòa của Ngài. Khi bước sang Tân Ước, từ "Quỷ dữ" (Devil) được sử dụng, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp "diablos", có nghĩa là "kẻ gây chia rẽ", "kẻ vu khống" hay "cớ vấp phạm". Nó không chỉ là kẻ thù, mà còn là kẻ tích cực gieo rắc sự dối trá và làm cho con người xa rời Thiên Chúa. Bên cạnh đó, từ "quỷ" (demon), đến từ tiếng Hy Lạp "daimon" (vốn ban đầu có nghĩa là "thiên tài" hoặc một loại thần linh trung gian), được dùng để chỉ định chung các sinh vật tâm linh xấu xa, là tay sai dưới trướng của Satan. Một cái tên khác, "Lucifer", tuy không xuất hiện trực tiếp trong Kinh Thánh với tư cách là tên riêng của Satan, nhưng lại mang một ý nghĩa bi thảm sâu sắc. "Lucifer" có nghĩa là "ngôi sao sáng" hay "kẻ mang ánh sáng". Cha Fortea nhắc nhở chúng ta về "nỗi buồn lớn lao khi nhận ra một hữu thể vốn được tạo dựng tốt đẹp đến thế lại có thể sa ngã" và chìm vào bóng tối vĩnh viễn. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng một nhà trừ tà lừng danh khác là Cha Gabriele Amorth lại coi Lucifer là tên gọi chính xác của con quỷ đứng hàng thứ hai trong phẩm trật địa ngục, chỉ sau Satan. Dù hiểu theo cách nào, cái tên Lucifer vẫn luôn là một lời nhắc nhở về bi kịch của sự tự do bị lạm dụng và vẻ đẹp nguyên thủy đã bị đánh mất.

Sự sa ngã này bắt nguồn từ một bài thử thách vĩ đại. Khi được Thiên Chúa tạo dựng, tất cả các thiên thần đều nhận biết Ngài là Đấng Tạo Hóa của mình. Tuy nhiên, họ đã phải trải qua một cuộc thử nghiệm đức tin, một sự chọn lựa "trước khi được nhìn thấy bản chất của Thần tính". Cha Fortea dùng một hình ảnh so sánh để giúp chúng ta hiểu điều này, rằng các thiên thần bấy giờ "xem Chúa như một ánh sáng, nghe Ngài như một giọng nói uy nghi và thánh thiện, nhưng khuôn mặt của Ngài vẫn còn ẩn giấu". Trong cuộc thử nghiệm đức tin tinh tuyền này, sự tự do của mỗi thiên thần được đặt ở mức độ tuyệt đối. Một số đã chọn vâng phục, một số khác đã chọn không vâng phục. Bi kịch nằm ở chỗ, những kẻ không vâng phục, trong hành vi bất tuân đó, đã tự mình biến đổi. Họ không thể quay đầu lại. Họ đã tự biến mình thành quỷ dữ. Chính họ đã trở thành như vậy, chứ không ai "làm" cho họ ra nông nỗi đó. Sự lựa chọn của họ là vĩnh viễn và không thể đảo ngược, một sự tự kết án mình vào tình trạng xa cách Thiên Chúa.

Cuộc chiến nổ ra trên thiên đàng, như được mô tả trong sách Khải Huyền, là một cuộc chiến hoàn toàn thuộc về trí tuệ. Theo đó, Cha Fortea chỉ ra rằng những thiên thần bất tuân, mà đứng đầu là Lucifer, đã bắt đầu nảy sinh lòng thù ghét Thiên Chúa. Họ nhìn Ngài như một gông cùm, một xiềng xích đàn áp sự tự do tuyệt đối mà họ khao khát. Cuộc đối đầu giữa Tổng lãnh thiên thần Micae và Lucifer, cùng với các thiên thần dưới trướng của mỗi bên, không phải là một trận chiến bằng vũ khí vật chất, vì các ngài là những hữu thể thiêng liêng, không có thân xác. "Vũ khí duy nhất có thể bùng nổ", Cha Fortea giải thích, "chính là những tranh luận trí tuệ". Một bên là sự thật, lòng khiêm nhường và tình yêu vâng phục của Micae, bên kia là sự kiêu ngạo, dối trá và lòng ghen tị của Lucifer. Trong cuộc chiến này, mỗi thiên thần nổi loạn càng lúc càng bị biến dạng về mặt đạo đức; mỗi người trở thành hiện thân cho những tội lỗi cụ thể mà mình đã chọn. Ngược lại, các thiên thần trung thành, qua thử thách, đã được thánh hóa một cách tiệm tiến. Mỗi vị được thánh hiến cách đặc biệt trong một nhân đức này hay một nhân đức khác. Kết quả là, các thiên thần trung thành đã được thừa nhận vào sự hiện diện vinh quang của Thiên Chúa, trong khi quỷ dữ bị cho phép ra đi, mang theo sự lựa chọn vĩnh viễn của chúng.

Để hiểu rõ hơn về lý do sâu xa của sự nổi loạn này, Cha Fortea trong một tác phẩm khác của mình, "Lịch sử Thế giới Thiên thần" (được viết dưới dạng một tiểu thuyết thần học), đã đưa ra một giả thuyết. Bài kiểm tra mà các thiên thần phải trải qua chính là sự mạc khải của Thiên Chúa về kế hoạch tạo dựng thế giới vật chất và loài người. Quan trọng hơn cả, Thiên Chúa mạc khải rằng chính Ngài, Ngôi Hai Thiên Chúa, sẽ nhập thể làm người để cứu chuộc nhân loại tội lỗi. Ngài sẽ được sinh ra từ một người phụ nữ, và người phụ nữ khiêm nhường đó (Đức Maria) sẽ được tôn vinh làm Nữ hoàng của các thiên thần. Lucifer, với bản tính kiêu ngạo vô biên, đã không thể chấp nhận ý tưởng này. Nó tin rằng mình, "kiệt tác" của Đấng Sáng Tạo, mới xứng đáng là đỉnh cao của mọi tạo vật. Ý tưởng về một Thiên Chúa hạ mình làm người và một con người được nâng lên làm Nữ hoàng các thiên thần là một sự sỉ nhục đối với niềm kiêu hãnh của nó. Cùng với các thiên thần khác, Lucifer đã cáo buộc Thiên Chúa là "sai lầm" và nổi loạn hoàn toàn. Trong khi đó, các thiên thần trung thành, dẫn đầu bởi Micae, đã cúi đầu thờ lạy ý muốn nhiệm mầu của Đấng Tạo Hóa, dù các ngài cũng chưa thể thấy rõ hoàn toàn bản chất của kế hoạch đó. Những kẻ nổi loạn đã vĩnh viễn quay lưng lại với tình yêu của Thiên Chúa.

Từ đó, chúng ta phải hiểu rằng bản chất của ma quỷ là "những sinh vật tâm linh". Một con quỷ, theo định nghĩa của Cha Fortea, "là một sinh vật tinh thần thuộc bản tính thiên thần, bị lên án vĩnh viễn". Điều này có nghĩa là chúng không có cơ thể, không có giác quan vật lý. Chúng không cảm thấy sự nghiêng chiều về bất kỳ tội lỗi nào liên quan đến thân xác (như tham ăn hay dâm dục) theo cách con người trải nghiệm. Tuy nhiên, chúng có thể cám dỗ con người phạm những tội đó. Chúng hiểu những tội lỗi đó một cách thuần túy trí tuệ và tội lỗi nguyên thủy của chúng chỉ là tội thuộc về tinh thần: kiêu ngạo, ghen tị, thù hận. Theo ý nghĩa này, Satan "vẫn là một thiên thần xinh đẹp về mặt bản thể tự nhiên, bất chấp vẻ bề ngoài đạo đức kinh tởm của mình". Cha Fortea giải thích thêm, "Bản chất cá nhân của anh ta đã bị biến dạng, nhưng bản chất (bản tính thiên thần) của anh ta vẫn còn và sẽ vẫn nguyên vẹn cho dù anh ta có làm gì đi nữa. Vì cả hai (bản tính tốt đẹp và bản chất cá nhân biến dạng) đều không thể tách rời, anh ta thực sự là một con quái vật, một sinh vật biến dạng, một hữu thể chỉ tạo ra sự oán trách và sợ hãi".

Một khía cạnh triết học phức tạp khác là thời gian của ma quỷ. Thời gian của chúng không phải là thời gian vật chất như của con người, vốn được đo bằng sự chuyển động của vật chất trong không gian. Thời gian của các linh hồn (thiên thần và quỷ dữ) được gọi là "tự hiện đại" (hay "aevum" trong tiếng Latinh). Đây là sự kế thừa của các hành động hiểu biết và ý chí trong một sinh vật tinh thần. Nó là một "hiện tại" kéo dài nhưng có khả năng thay đổi qua các hành vi ý chí và trí tuệ, không giống như sự trôi chảy liên tục của thời gian chúng ta. Mặt khác, chỉ một mình Đấng Sáng Tạo sống trong một "hiện tại vĩnh hằng" (eternity). Nơi Thiên Chúa, tuyệt đối không có sự kế thừa của thời gian. Không một giây nào trôi qua, không có "trước" hay "sau". Cha Fortea nhấn mạnh: "Sự vĩnh cửu của Thiên Chúa có đủ chất khác biệt so với sự vĩnh cửu của thời gian vật chất (có khởi đầu, nhưng không có kết thúc) và sự vĩnh cửu của sự phát triển ('aevum' - cũng có khởi đầu, nhưng không có kết thúc)".

Nỗi thống khổ của ma quỷ cũng không giống như những gì chúng ta thường hình dung. Mỗi thiên thần sa ngã, trong hành vi "biết" của mình, vừa tìm thấy niềm vui (tội lỗi) vừa tìm thấy đau khổ. Chúng phải chịu đựng mỗi khi kiến thức của chúng dẫn dắt chúng chiêm ngắm trật tự và vinh quang của Thiên Chúa. Và ma quỷ, với trí tuệ siêu phàm của mình, liên tục nhận thức được sự trật tự và vinh quang của Đấng Tạo Hóa trong vạn vật. Ngay cả trong những điều tưởng chừng trung lập nhất, chúng cũng tìm thấy sự phản chiếu và ký ức về các thuộc tính thiêng liêng mà chúng đã từ bỏ. Đây chính là hỏa ngục của chúng. Tuy nhiên, nhà trừ tà cũng nói rõ rằng "không phải lúc nào ma quỷ cũng phải chịu đựng". Rất nhiều lúc chúng chỉ đơn thuần là "suy nghĩ", lập kế hoạch, hành động. Chúng chỉ thực sự chịu đựng trong những khoảnh khắc nhất định: khi chúng nhớ đến Thiên Chúa, khi chúng nhận thức rõ ràng về trạng thái đau khổ của mình, và trên hết, là khi chúng nhận thức về sự chia ly vĩnh viễn của mình với Thiên Chúa.

Một lầm tưởng phổ biến là ma quỷ có thể biết trước tương lai hoặc đọc được suy nghĩ của chúng ta. Sự thật là, quỷ dữ không thể nhìn thấy tương lai, vì tương lai chỉ thuộc về một mình Thiên Chúa. Tuy nhiên, với trí thông minh vượt trội hơn con người rất nhiều, chúng có thể suy luận từ các nguyên nhân hiện tại để đưa ra những dự đoán với độ chính xác rất cao về những điều "có thể" sẽ xảy ra. Chúng giống như một nhà khoa học hay một kỳ thủ cờ vua bậc thầy, có thể tính toán vô số biến số. Dù vậy, chúng không bao giờ biết chắc được con người sẽ quyết định điều gì, bởi vì "tự do của con người là yếu tố tuyệt vời của sự bất quyết trong các dự đoán của chúng". Tương tự, Cha Fortea khẳng định: "Những con quỷ có thể cám dỗ chúng ta nhưng chúng không thể đọc được suy nghĩ của chúng ta". Mặc dù với sự thông minh tuyệt vời, chúng có thể "đoán" được chúng ta nghĩ gì. Bằng cách quan sát những dấu hiệu bên ngoài, những phản ứng vô thức, những thói quen của chúng ta, chúng có thể suy ra (an toàn hơn và với ít dấu hiệu hơn chúng ta rất nhiều) về những gì đang diễn ra trong tâm trí ta. Nhưng chúng ta phải luôn nhớ rằng chúng ở "bên ngoài" linh hồn của chúng ta. Chỉ một mình Thiên Chúa mới có thể đọc được chiều sâu của linh hồn.

Hiểu được điều này, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về cơ chế của sự cám dỗ. "Quỷ dữ có thể giới thiệu suy nghĩ, hình ảnh hoặc ký ức cho chúng ta, nhưng hắn không thể thâm nhập vào ý chí của chúng ta". Chúng ta có thể bị cám dỗ, bị lôi kéo, bị thúc giục, nhưng cuối cùng, chúng ta sẽ làm những gì chúng ta muốn làm. Quyền tự do chọn lựa luôn nằm ở nơi chúng ta. "Không phải tất cả sức mạnh của địa ngục cộng lại có thể ép buộc một ai đó phạm dù chỉ là tội lỗi nhỏ nhất", Cha Fortea tuyên bố. Đây là một sự thật mang lại niềm hy vọng lớn lao. Và vũ khí mạnh nhất của chúng ta chính là lời cầu nguyện. "Nếu một người bị cám dỗ và cầu nguyện, cám dỗ sẽ biến mất. Cám dỗ không tương thích với lời cầu nguyện". Tại sao? Bởi vì lời cầu nguyện, trước hết, tạo ra một rào cản chống lại cám dỗ, vì khi đó, ý chí và trí thông minh của chúng ta tập trung vào Thiên Chúa chứ không phải vào sự cám dỗ. Và nếu chúng ta kiên trì nài nỉ thêm một chút nữa, ma quỷ không thể cưỡng lại được ánh sáng và sức mạnh phát ra từ lời cầu nguyện đó, và chúng buộc phải chạy trốn.

Trong tất cả mọi thành phần dân Chúa, có một nhóm người mà ma quỷ đặc biệt căm ghét. Cha Fortea tự tin khẳng định rằng trong tất cả những người đang ở trong Giáo hội, ma quỷ ghét nhất là những người được thánh hiến cho "chủ nghĩa thiên đạo" (asceticism) – tức là những người thực hành kỷ luật, ăn chay, thiền định, cầu nguyện liên lỉ và dâng hiến hy sinh, nhằm mục đích đạt được các nhân đức và kết hợp với Thiên Chúa. "Quỷ dữ ghét những người tu hành khổ hạnh (những nhà tu khổ hạnh, những người sống đời chiêm niệm) nhiều hơn là các cấp bậc trong phẩm trật Giáo hội hay ngay cả chính những nhà trừ tà". Tại sao lại như vậy? Cha Fortea lý giải: "Kẻ trừ tà đuổi một, hai, hay một tá con quỷ... Nhưng người sống đời khổ hạnh tự hiến mình sẽ phá vỡ một cách mạnh mẽ hơn nhiều sự ảnh hưởng của quỷ dữ trên thế giới này, bằng chính thực tế đơn thuần là họ mang trên cơ thể và tinh thần của mình niềm đam mê hàng ngày trong cuộc sống bị đóng đinh của họ". Họ là một dấu chỉ sống động về sự chiến thắng của ân sủng trên tội lỗi, và điều đó làm ma quỷ vô cùng tức tối.

Trung tâm của cuộc chiến thiêng liêng này chính là Thập Giá Chúa Kitô. Ý nghĩa của Thập Giá đối với ma quỷ vô cùng đặc biệt. Vị linh mục mô tả rằng "mỗi người và tất cả những con quỷ đều đã ở đó, xung quanh Thập giá, suy ngẫm với sự vui mừng về chiến thắng tưởng như đã chắc chắn của chúng". Chúng đã thành công trong việc xúi giục con người giết chết chính Con Thiên Chúa. Tuy nhiên, chúng không thể tưởng tượng được rằng đó lại chính là chiến thắng vĩ đại nhất của Nước Thiên Đàng, một chiến thắng khiến chúng "cạn lời" và kinh hoàng tột độ với sự Phục Sinh vinh hiển. "Chúa Cha đã không tha thứ cho Con của mình khỏi cuộc Khổ Nạn... Cuộc Khổ Nạn trên Thập giá là bằng chứng cho thấy Công lý của Thiên Chúa không phải là một bi kịch vô ích". Chính vào thời điểm Chúa Giêsu trút hơi thở cuối cùng, tất cả ma quỷ đều nhận thức một cách hoàn toàn và rõ rệt rằng sự kết án của chúng sẽ không bao giờ có bất kỳ sự tha thứ nào, qua muôn thế kỷ. Cái chết của Chúa Kitô đã ấn định bản án của chúng. Đó là lý do tại sao, từ chỗ suy ngẫm Thập giá với niềm vui về chiến thắng tà ác của mình, giờ đây chúng hiểu rằng đối với chúng, Thập giá sẽ mãi mãi là ký ức kinh hoàng về Công lý chí thánh của Thiên Chúa. Và đó là lý do tại sao, trên tất cả, "quỷ dữ ghét hình ảnh Thập giá hơn là hình ảnh của Đức Mẹ được ban phước hay hình ảnh của bất kỳ vị thánh nào khác, hoặc bất kỳ hình ảnh nào đại diện cho một mầu nhiệm thiêng liêng khác".

Để chiến đấu với ma quỷ, Giáo hội ban cho chúng ta các "vật tư" hay còn gọi là á bí tích. "Giáo hội, với sức mạnh mà mình nhận được từ Chúa Kitô, có thể gắn một hiệu ứng tinh thần vào một vật thể", Cha Fortea giải thích. Ông kể lại một kinh nghiệm trừ tà khi không có nước thánh, ông đã ban phước cho một chai nước chanh. Nó có tác dụng, nhưng hiệu quả nhỏ hơn nhiều. "Sau vài phút, tôi đã nhân danh Chúa Giêsu ra lệnh cho con quỷ nói cho tôi biết tại sao lại như vậy. Nó phản kháng, nhưng cuối cùng nó nói rằng 'nước là biểu tượng của sự tinh khiết và trong sạch'. Nó thừa nhận rằng loại nước được ban phước 'khác' (nước chanh) cũng có tác dụng gì đó đến nó, nhưng ít hơn". Điều này cho thấy tầm quan trọng của các biểu tượng được Giáo hội thánh hiến. Những vật thể khác hành hạ quỷ dữ cách mạnh mẽ là di tích của các vị thánh (vì đó là bằng chứng về sự chiến thắng của ân sủng) và đặc biệt là Thập giá. Tương tự, những hình ảnh tôn giáo cũng hành hạ chúng, và càng mạnh mẽ hơn nếu chúng được ban phước. Sức mạnh này còn lớn hơn nữa "nếu trong lời nguyện ban phước, vị linh mục đã đặc biệt cầu xin Thiên Chúa dùng vật này để đẩy lùi ma quỷ".

Cuối cùng, một điểm quan trọng thường bị hiểu lầm là con số 666. Nhà trừ tà tuyên bố rằng việc đồng nhất hình tượng kinh thánh của Kẻ Chống Kitô (Antichrist) với chính Satan là một sai lầm. Con số "666" được đề cập trong sách Khải huyền là "con số của một con người". Vì vậy, Kẻ Chống Kitô là một con người, một nhân vật lịch sử cụ thể sẽ xuất hiện vào thời cuối, kẻ sẽ lan truyền sự thù ghét, chiến tranh và điều ác ở mức độ tột cùng. Cha Fortea nhận định: "Nero, Napoleon, và đặc biệt là Hitler, là những hình tượng và bản phác thảo của Kẻ Chống Chúa tối thượng và hoàn hảo sẽ đến". Chúng ta phải hiểu rõ điều này: "Hình tượng của Kẻ Chống Kitô chính là 'Chống-Kitô'. Nghĩa là, đó là về một nhân vật đối nghịch với Chúa Kitô. Chúa Kitô là một Người-Thiên Chúa, Kẻ Chống Kitô cũng là một con người (dù được ma quỷ trợ giúp). Chúa Kitô lan tỏa tình yêu, hòa bình, lòng thương xót; Kẻ Chống Kitô sẽ lan tỏa sự thù ghét, chiến tranh, và lòng báo thù". Hiểu rõ những điều này giúp chúng ta tỉnh táo hơn trong cuộc chiến tâm linh, không hoang mang trước những huyền thoại, nhưng vững vàng trong đức tin, cậy dựa vào sức mạnh của Chúa Kitô, Giáo hội của Ngài và các phương thế Người ban, để chiến đấu và chiến thắng kẻ thù của linh hồn chúng ta.

Lm. Anmai. CSsR