Ai vậy? Nỗi phân vân của Hê-rô-đê và lời chất vấn

SUY NIỆM THỨ NĂM TUẦN 25 THƯỜNG NIÊN

Ai vậy? Nỗi phân vân của Hê-rô-đê và lời chất vấn

Đoạn Tin Mừng chúng ta vừa nghe thật ngắn gọn nhưng lại mở ra một khung cảnh đầy kịch tính, không phải nơi chiến trường hay chốn công đường, mà là trong chính tâm hồn của một con người: tiểu vương Hê-rô-đê. Thánh Lu-ca dùng một từ rất mạnh để mô tả trạng thái của ông: “phân vân lắm”. Đây không phải là sự phân vân thông thường khi đứng trước một lựa chọn, mà là một sự hoang mang, bối rối đến tột độ, một cơn bão tố đang âm thầm tàn phá sự bình an nội tâm của một vị vua quyền thế.

Tại sao một người có địa vị, có quyền lực, có thể ra lệnh chém đầu một vị ngôn sứ như Gio-an Tẩy Giả, lại phải run sợ và hoang mang chỉ vì những tin đồn về một người thợ mộc đến từ Na-da-rét? Câu trả lời nằm ở tiếng vọng của quá khứ, ở bóng ma của một tội ác mà Hê-rô-đê đã cố công chôn vùi.

Trong muôn vàn lời đồn về Đức Giê-su, có một lời đồn đã đánh thẳng vào vết thương lòng của nhà vua: “Đó là ông Gio-an từ cõi chết trỗi dậy.” Lời đồn này như một lưỡi gươm xuyên thấu tâm can Hê-rô-đê, bởi nó gợi lại tội ác lớn nhất đời ông. Chính miệng ông đã thốt lên trong sợ hãi: “Ông Gio-an, chính ta đã chém đầu rồi!”

Câu nói này không phải là lời khẳng định của một kẻ quyền lực, mà là tiếng thì thầm của một lương tâm bị cắn rứt. Hê-rô-đê đã giết Gio-an để dập tắt tiếng nói của sự thật, tiếng nói đã can đảm vạch trần tội lỗi của ông. Ông nghĩ rằng, khi vị ngôn sứ chết đi, sự thật cũng sẽ bị chôn vùi, và ông sẽ được yên thân hưởng thụ cuộc sống sai trái của mình. Nhưng ông đã lầm. Ông có thể giết được con người thể lý của Gio-an, nhưng ông không thể giết được sự thật mà Gio-an đại diện. Ông có thể giam cầm vị ngôn sứ, nhưng ông không thể giam cầm được lương tâm của chính mình.

Và giờ đây, khi danh tiếng Đức Giê-su vang dội khắp nơi với những lời giảng dạy đầy uy quyền và những phép lạ chữa lành, lương tâm của Hê-rô-đê đã trỗi dậy. Ông không nhìn thấy Đức Giê-su như một vị Thầy mới, mà lại nhìn thấy hình bóng của Gio-an trong một phiên bản còn quyền năng và mạnh mẽ hơn. Tội ác cũ đã khoác lên mình một nỗi sợ hãi mới. Hê-rô-đê "phân vân", bởi vì ông nhận ra rằng sự thật và sự thánh thiện là những thứ không thể bị tiêu diệt.

Anh chị em thân mến, câu chuyện của Hê-rô-đê là một lời nhắc nhở mạnh mẽ cho mỗi chúng ta. Có những lúc trong đời, chúng ta cũng cố gắng "chém đầu" tiếng nói của lương tâm, cố gắng phớt lờ những đòi hỏi của sự thật để chạy theo những đam mê, những lợi lộc bất chính. Chúng ta nghĩ rằng chỉ cần không ai biết, chỉ cần thời gian trôi qua, mọi chuyện sẽ ổn. Nhưng Lời Chúa hôm nay cho thấy, một lương tâm mang thương tích sẽ không bao giờ có được bình an. Và khi chúng ta đối diện với sự thánh thiện, với Chân-Thiện-Mỹ nơi Đức Giê-su, thì những vết thương trong quá khứ sẽ lại nhói đau. Bài học đầu tiên cho chúng ta là: đừng bao giờ trốn chạy lương tâm, nhưng hãy can đảm đối diện và chạy đến với lòng thương xót của Chúa để được chữa lành.

Đối diện với hiện tượng Giê-su, không chỉ Hê-rô-đê bối rối, mà cả dân chúng cũng xôn xao tìm lời giải đáp. Họ cố gắng định danh Người bằng cách so sánh với những nhân vật vĩ đại trong lịch sử dân tộc:

• “Đó là ông Gio-an từ cõi chết trỗi dậy.”
• “Ông Ê-li-a xuất hiện đấy!”
• “Đó là một ngôn sứ thời xưa sống lại.”

Những cách gọi tên này cho thấy dân chúng đã nhận ra nơi Đức Giê-su một điều gì đó thật phi thường. Họ thấy nơi Người có lòng can đảm của Gio-an, quyền năng như của Ê-li-a, và sự khôn ngoan của các bậc ngôn sứ. Đây là một cái nhìn đầy thiện chí và khao khát. Họ đang mong chờ Thiên Chúa hành động, và họ thấy nơi Đức Giê-su những dấu chỉ của sự can thiệp đó.

Tuy nhiên, những danh xưng ấy, dù cao quý đến đâu, vẫn chưa đủ. Dân chúng đang cố gắng dùng những chiếc áo cũ để mặc cho một thực tại hoàn toàn mới. Đức Giê-su không phải là sự lặp lại của bất kỳ ai, dù là người vĩ đại nhất. Người không phải là một Gio-an khác, hay một Ê-li-a tái thế. Người là Đấng mà tất cả các ngôn sứ đều hướng về. Người là sự hoàn tất của mọi lời hứa. Đặt Người ngang hàng với các ngôn sứ là một vinh dự, nhưng vẫn chưa chạm tới được bản tính đích thực của Người: Ngài là Con Thiên Chúa.

Và rồi, từ chính nỗi sợ hãi của mình, Hê-rô-đê đã bật ra câu hỏi quan trọng nhất, câu hỏi tâm điểm của toàn bộ Tin Mừng: “Vậy thì ông này là ai mà ta nghe đồn những chuyện như thế?”

Câu hỏi này vang lên từ một tâm hồn tội lỗi, nhưng nó lại là câu hỏi mà mỗi người, ở mọi thời đại, đều phải đối diện. Hê-rô-đê hỏi vì hoang mang lo sợ. Đám đông bàn tán vì tò mò và hy vọng. Các môn đệ cũng sẽ được chính Chúa Giê-su hỏi: “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?” (Lc 9,20).

Anh chị em thân mến, câu hỏi "Đức Giê-su là ai?" không phải là một câu hỏi kiến thức để trả lời cho đúng, mà là một câu hỏi về tương quan, một lời mời gọi chúng ta phải xác định lập trường của mình.

• Với bạn, Đức Giê-su là ai? Có phải Ngài chỉ là một nhân vật lịch sử vĩ đại? Một bậc thầy luân lý đáng kính?
• Hay Ngài là Chúa, là Đấng Cứu Độ của riêng bạn? Là người bạn đồng hành trên mọi nẻo đường? Là Đấng có quyền tha thứ tội lỗi và ban cho bạn sự sống đời đời?

Cách chúng ta nhìn nhận về Đức Giê-su sẽ quyết định hoàn toàn cách chúng ta sống và hành động. Đừng vội hài lòng với những câu trả lời có sẵn của người khác, mà hãy để câu hỏi của Hê-rô-đê trở thành lời chất vấn cho chính cuộc đời mình.

Đoạn Tin Mừng kết thúc bằng một chi tiết rất đáng suy ngẫm: “Rồi vua tìm cách gặp Đức Giê-su.” Một sự tìm kiếm được khởi đi từ nỗi bất an và sự hoang mang. Động cơ của Hê-rô-đê là gì?

• Có phải là sự tò mò thuần túy, muốn xem mặt người nổi tiếng, muốn chứng kiến một vài phép lạ để thỏa mãn tính hiếu kỳ?
• Có phải là sự toan tính chính trị, muốn "xem giò xem cẳng" để lượng định mối nguy và tìm cách khống chế?
• Hay le lói đâu đó một tia hy vọng thầm kín, rằng cuộc gặp gỡ này có thể giúp ông thoát khỏi nỗi ám ảnh và tìm lại bình an?

Chúng ta biết rằng, sau này Hê-rô-đê đã được gặp Đức Giê-su trong cuộc Thương Khó. Nhưng đó là một cuộc gặp gỡ bi thảm. Ông đã biến cuộc gặp gỡ định mệnh ấy thành một trò giải trí. Ông chất vấn, mong xem phép lạ, và khi Chúa Giê-su im lặng, ông đã khinh dể và chế giễu Người. Hê-rô-đê đã tìm, và ông đã gặp, nhưng ông đã không nhận ra. Ông đã bỏ lỡ cơ hội lớn nhất của đời mình vì đến với Chúa bằng một trái tim kiêu ngạo, hời hợt và chai đá.

Câu chuyện này là một lời cảnh báo cho tất cả chúng ta, những người cũng đang "tìm cách gặp Đức Giê-su" mỗi ngày, mỗi tuần trong các cử hành phụng vụ, trong các giờ kinh nguyện. Chúng ta tìm Chúa với động cơ nào?

• Chúng ta đến nhà thờ vì thói quen, vì bổn phận, hay vì một khao khát thực sự muốn được ở bên Chúa, lắng nghe Lời Ngài và được Ngài biến đổi?
• Chúng ta cầu nguyện chỉ để xin ơn này ơn nọ, coi Chúa như một cỗ máy ban phát phép lạ, hay chúng ta cầu nguyện để được kết hợp mật thiết hơn với Ngài, để nhận ra và thi hành thánh ý Ngài trong cuộc đời?

Động cơ của chúng ta quyết định chất lượng cuộc gặp gỡ. Nếu chúng ta đến với Chúa chỉ với sự tò mò như Hê-rô-đê, chúng ta sẽ ra về tay không. Nhưng nếu chúng ta đến với Ngài bằng một trái tim khiêm tốn của người tội lỗi, với lòng khao khát của một người đang tìm kiếm chân lý, chắc chắn chúng ta sẽ được Chúa chạm đến và biến đổi.

Kính thưa cộng đoàn, Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta hãy nhìn sâu vào cõi lòng mình. Hãy để sự "phân vân" của Hê-rô-đê thúc đẩy chúng ta giải quyết dứt khoát những tội lỗi, những vướng bận còn đang làm chúng ta bất an. Hãy để câu hỏi "Ông này là ai?" trở thành kim chỉ nam cho hành trình đức tin, thúc đẩy chúng ta tìm hiểu và yêu mến Chúa Giê-su mỗi ngày một hơn. Và quan trọng nhất, hãy thanh luyện động cơ của mình khi "tìm cách gặp" Chúa, để mỗi cuộc gặp gỡ với Ngài, đặc biệt là trong Bí tích Thánh Thể, đều là một cuộc gặp gỡ mang lại ơn cứu độ và sự sống đời đời. Amen.

Lm. Anmai, CSsR

Suy Niệm Thứ Năm Tuần 25 Thường Niên

Giữa bối rối của hê-rô-đê: lương tâm lên tiếng và câu hỏi về Đức Giê-su

(Suy niệm Tin Mừng Lu-ca 9, 7-9)

Có những cơn bão nổi lên từ biển cả, có những cơn bão đến từ trời cao, nhưng cũng có những cơn bão khởi phát từ chính sâu thẳm lòng người. Đoạn Tin Mừng ngắn mà chúng ta vừa nghe không mô tả một trận cuồng phong nào trên biển hồ Ga-li-lê, nhưng lại khắc họa một cách sống động cơn bão nội tâm đang khuấy động tâm can của tiểu vương Hê-rô-đê An-ti-pa, một con người của quyền lực và nhung lụa.

Thánh Lu-ca cho chúng ta biết, Hê-rô-đê “nghe biết tất cả những gì đã xảy ra, thì phân vân lắm”. Từ “phân vân” ở đây không chỉ là một sự thắc mắc thông thường. Nó mang ý nghĩa của sự bối rối, hoang mang, thậm chí là lo sợ. Điều gì đã khiến một vị vua, người nắm trong tay quyền sinh sát, lại phải rơi vào tình trạng bất an đến vậy? Thưa, đó là những tin đồn về một người thợ mộc tên là Giê-su.

Tin đồn về Chúa Giê-su lan đi như một ngọn lửa. Quyền năng và lời giảng dạy của Ngài tác động mạnh mẽ đến nỗi dân chúng phải dùng đến những hình tượng vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc để cố gắng định danh Ngài.

·        Có người nói: “Đó là ông Gio-an từ cõi chết trỗi dậy.” Họ thấy nơi Chúa Giê-su sự can đảm và lời kêu gọi sám hối mạnh mẽ của Gio-an Tẩy Giả.

·        Kẻ khác lại bảo: “Ông Ê-li-a xuất hiện đấy!” Họ cảm nhận được nơi Chúa Giê-su ngọn lửa nhiệt thành và quyền năng phi thường của vị đại ngôn sứ, người được tin là sẽ trở lại để dọn đường cho Đấng Mê-si-a.

·        Người khác nữa thì cho rằng: “Đó là một ngôn sứ thời xưa sống lại.” Đây là cách thừa nhận uy quyền thần linh nơi con người và sứ điệp của Ngài.

Những lời đồn này, dù chưa hoàn toàn chính xác, đều cho thấy dân chúng đã nhận ra nơi Chúa Giê-su một điều gì đó thật phi thường, một sự hiện diện của Thiên Chúa. Họ cố gắng dùng những chiếc áo quen thuộc của quá khứ để mặc cho một thực tại mới mẻ và vĩ đại hơn.

Nhưng trong khi dân chúng nhìn về quá khứ với niềm hy vọng, thì Hê-rô-đê lại nhìn về quá khứ với nỗi kinh hoàng. Tin đồn “Gio-an Tẩy Giả sống lại” không phải là một giả thuyết tôn giáo đối với ông, mà là một nhát dao xoáy sâu vào vết thương lương tâm chưa bao giờ lành. Ông là người duy nhất biết chắc một điều: Gio-an không thể tự mình sống lại, bởi vì chính ông đã ra lệnh kết liễu mạng sống của vị ngôn sứ.

Chính tại điểm này, câu chuyện chuyển từ dư luận của đám đông sang tấn kịch riêng tư trong lòng nhà vua. Cơn bão của Hê-rô-đê không đến từ bên ngoài, mà trỗi dậy từ bên trong, từ một quá khứ tội lỗi mà ông đã cố công chôn vùi. Đoạn Tin Mừng hôm nay mời gọi chúng ta hãy lắng lại, nhìn vào sự bối rối của Hê-rô-đê để nhận ra tiếng nói của lương tâm và để đối diện với câu hỏi quan trọng nhất: Vậy, Đức Giê-su là ai đối với cuộc đời tôi?

Phản ứng của Hê-rô-đê được bộc lộ qua một câu nói đầy kịch tính: “Ông Gio-an, chính ta đã chém đầu rồi! Vậy thì ông này là ai mà ta nghe đồn những chuyện như thế?”

Câu nói này là chìa khóa để hiểu toàn bộ tâm trạng của ông. Nó không phải là lời của một người đang bình tĩnh phân tích sự việc. Đây là lời của một người đang cố gắng chiến đấu với bóng ma trong chính mình.

“Ông Gio-an, chính ta đã chém đầu rồi!” Hê-rô-đê đang cố bám víu vào sự thật trần trụi của hành động mà ông đã làm. Ông muốn dùng sự thật về quyền lực của mình – “chính ta” – và sự thật về cái chết thể lý của Gio-an – “đã chém đầu rồi” – để xua đi nỗi sợ hãi siêu nhiên đang bao trùm. Ông đã dùng gươm giáo để dập tắt một tiếng nói, và ông nghĩ rằng như thế là xong. Nhưng Hê-rô-đê đã nhầm. Ông có thể giết chết thân xác của vị ngôn sứ, nhưng ông không thể tiêu diệt được sự thật mà vị ngôn sứ ấy đã rao giảng. Ông có thể chôn vùi cái đầu của Gio-an, nhưng ông không thể chôn vùi được tiếng nói của lương tâm mình.

Giờ đây, khi nghe về quyền năng của Chúa Giê-su, bóng ma của Gio-an không phải sống lại từ nấm mồ, mà trỗi dậy từ chính ký ức tội lỗi của Hê-rô-đê. Quyền năng của Chúa Giê-su đã làm một phép lạ mà nhà vua không ngờ tới: đó là làm cho một lương tâm chai đá phải bối rối, làm cho một tội ác tưởng đã bị lãng quên phải sống lại và chất vấn ông.

Từ sự bối rối và sợ hãi đó, một câu hỏi bật ra: “Vậy thì ông này là ai?” Đây không phải là câu hỏi của một tâm hồn đang khao khát tìm kiếm chân lý. Đây là câu hỏi của một bạo chúa trước một quyền năng mà ông không thể kiểm soát. Nếu đây không phải là Gio-an, thì còn đáng sợ hơn, vì nó có nghĩa là một quyền lực mới, xa lạ và có lẽ còn vĩ đại hơn đã xuất hiện. Câu hỏi của Hê-rô-đê nhuốm màu lo âu và toan tính.

Và toan tính đó được thể hiện qua hành động cuối cùng: “Rồi vua tìm cách gặp Đức Giê-su.” Đây là một cuộc tìm kiếm nguy hiểm, bởi nó không xuất phát từ đức tin mà từ sự tò mò và ý muốn kiểm soát. Hê-rô-đê muốn “xem” Chúa Giê-su như người ta xem một vật lạ, một màn trình diễn. Ông muốn đánh giá, đo lường và có thể là tìm cách vô hiệu hóa mối đe dọa tiềm tàng này. Tin Mừng Lu-ca sau này sẽ cho thấy, khi thực sự gặp Chúa Giê-su trong cuộc Thương Khó, Hê-rô-đê chỉ mong xem một phép lạ để giải trí, và khi Chúa im lặng, ông đã khinh bỉ và nhạo báng Ngài (x. Lc 23, 8-11).

Câu chuyện của Hê-rô-đê là một lời cảnh tỉnh sâu sắc. Chúng ta có thể tìm đến với Chúa, nhưng với một trái tim không đúng. Chúng ta có thể đến nhà thờ, đọc Kinh Thánh, nhưng chỉ với sự tò mò của Hê-rô-đê, để xem Chúa có thể làm gì cho chúng ta, có thể ban cho chúng ta phép lạ nào, có thể giải quyết vấn đề nào của chúng ta một cách ngoạn mục hay không. Nhưng Thiên Chúa không phải là một người làm xiếc. Cuộc gặp gỡ đích thực với Ngài đòi hỏi một trái tim khiêm nhường và sám hối, điều mà Hê-rô-đê không bao giờ có.

Câu chuyện về Hê-rô-đê không chỉ là một trang sử cũ, mà là một tấm gương soi chiếu chính tâm hồn chúng ta. Câu hỏi “Vậy thì ông này là ai?” không chỉ là của Hê-rô-đê, mà còn là câu hỏi mà Tin Mừng đặt ra cho mỗi người chúng ta hôm nay. Và cách chúng ta trả lời câu hỏi đó sẽ định hình toàn bộ cuộc sống đức tin của mình.

Trước hết, Tin Mừng mời gọi chúng ta hãy can đảm đối diện với lương tâm mình. Giống như Hê-rô-đê, có thể trong cuộc đời, chúng ta cũng đã từng “chém đầu” một tiếng nói sự thật nào đó: một lời khuyên chân thành của bạn bè, một sự nhắc nhở của cha mẹ, hay chính tiếng nói của Thiên Chúa trong sâu thẳm tâm hồn mời gọi chúng ta từ bỏ một con đường sai trái. Chúng ta đã cố gắng phớt lờ, chôn vùi nó. Nhưng Lời Chúa và những biến cố trong cuộc sống sẽ luôn có cách để làm cho tiếng nói ấy trỗi dậy. Đừng sợ hãi như Hê-rô-đê. Hãy nhìn nhận nó trong ánh sáng của lòng thương xót Chúa, bởi vì Ngài đến không phải để kết án, mà là để chữa lành những vết thương tội lỗi của chúng ta.

Thứ hai, chúng ta được mời gọi hãy thanh luyện động cơ tìm kiếm Chúa của mình. Tại sao tôi đến với Chúa? Tôi tìm kiếm điều gì nơi Ngài? Có phải tôi chỉ tìm kiếm một Thiên Chúa “hữu dụng”, một Đấng ban phát phép lạ theo yêu cầu, một liều thuốc an thần cho những lúc bối rối? Hay tôi thực sự tìm kiếm chính Ngài, tìm kiếm một mối tương quan thân tình với Ngài, sẵn sàng để Lời Ngài chất vấn, biến đổi và hướng dẫn cuộc đời tôi? Cuộc tìm kiếm của Hê-rô-đê dẫn đến sự chế nhạo và trống rỗng. Cuộc tìm kiếm của những người có lòng khiêm tốn như người thu thuế Da-kêu hay người phụ nữ tội lỗi lại dẫn đến ơn tha thứ và sự sống mới.

Sau cùng, chúng ta phải trả lời câu hỏi “Vậy thì ông này là ai?” bằng chính cuộc đời mình. Dân chúng có câu trả lời của họ. Hê-rô-đê có câu trả lời trong sợ hãi của ông. Nhưng điều quan trọng là câu trả lời của cá nhân tôi. Tôi có dám tuyên xưng như Thánh Phê-rô: “Thầy là Đấng Ki-tô của Thiên Chúa” không? Lời tuyên xưng đó không thể chỉ là một công thức đọc thuộc lòng, mà phải là một sự cam kết sống động, một quyết định đặt Chúa Giê-su làm chủ, làm trung tâm và là kim chỉ nam cho mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của tôi.

Xin Chúa Thánh Thần giúp chúng ta, để mỗi khi nghe Lời Chúa, tâm hồn chúng ta không bối rối và lo sợ như Hê-rô-đê, nhưng mở ra trong niềm vui và tin tưởng. Xin cho cuộc tìm kiếm Chúa của chúng ta luôn được thúc đẩy bởi lòng mến chân thành, để chúng ta không chỉ “nghe nói” về Ngài, không chỉ “tìm cách gặp” Ngài, mà thực sự được sống trong Ngài và sống cho Ngài mỗi ngày. Amen.

Lm. Anmai, CSsR