Chẩn đoán căn bệnh tâm linh thời hiện đại

CHẨN ĐOÁN CĂN BỆNH TÂM LINH THỜI HIỆN ĐẠI: BÉO PHÌ ÂN SỦNG, BỘI THỰC ƠN TOÀN XÁ VÀ SUY DINH DƯỠNG LỜI CHÚA

Trong y học, có những căn bệnh thầm lặng, không gây đau đớn tức thời nhưng lại từ từ hủy hoại cơ thể từ bên trong. Béo phì, tiểu đường, mỡ trong máu... đều là kết quả của một lối sống mất cân bằng: nạp vào quá nhiều chất bổ béo, dư thừa năng lượng nhưng lại lười vận động và thiếu hụt những dưỡng chất thiết yếu. Đời sống tâm linh của người tín hữu hôm nay, đáng buồn thay, dường như cũng đang đối mặt với một hội chứng tương tự.

Đó là một căn bệnh không lây qua không khí, nhưng lại lan truyền qua lối sống đạo hình thức, một căn bệnh mà lời chẩn đoán có thể gói gọn trong ba mệnh đề đáng báo động: Cẩn trọng: Béo phì Ân sủng! Bội thực Ơn Toàn Xá! Và nguyên nhân sâu xa: Suy dinh dưỡng Lời Chúa!

Triệu chứng thứ nhất: "Béo phì Ân sủng" – Trì trệ trong sự tự mãn

Ân sủng của Thiên Chúa là nguồn sống, là hồng ân vô giá mà không ai trong chúng ta xứng đáng được nhận. Nhưng cũng giống như thực phẩm, nếu chỉ biết nạp vào mà không chuyển hóa thành năng lượng sống, nó sẽ gây ra tình trạng béo phì.

Người "béo phì ân sủng" là những ai? Là những người rất siêng năng trong việc "thu gom" các ơn phúc. Họ tham dự đầy đủ các Thánh lễ, không bỏ một buổi chầu Thánh Thể nào, đọc đủ các kinh nguyện, đi hành hương khắp nơi. Nhà của họ có thể treo đầy ảnh tượng đã được làm phép, trên người đeo đủ thứ tràng hạt, áo Đức Bà... Về mặt hình thức, họ là những tín hữu gương mẫu, là những "kho chứa" đầy ắp ân sủng.

Thế nhưng, kho ân sủng ấy lại ở trong tình trạng "tồn kho vĩnh viễn". Nó không được xuất ra, không được chuyển hóa thành những hành động cụ thể của đức ái. Một người có thể rước lễ mỗi ngày, nhưng sau đó vẫn sẵn sàng nói xấu đồng nghiệp, đối xử tệ bạc với người giúp việc, ghen ghét người hàng xóm, hay quay lưng làm ngơ trước một người nghèo khó đang cần giúp đỡ. Họ nhận lãnh Mình Thánh Chúa, Đấng đã tự hạ để rửa chân cho các môn đệ, nhưng lại không thể cúi mình xuống để phục vụ tha nhân.

Đó là một đức tin trì trệ, nặng nề và ích kỷ. Giống như một cơ thể béo phì, dù to lớn nhưng lại yếu ớt, chậm chạp, khó lòng thực hiện những công việc đòi hỏi sự dẻo dai. Tâm hồn họ "béo ú" trong sự tự mãn đạo đức, nhưng lại "yếu ớt" trong việc thực thi bác ái. Họ hài lòng với việc mình đã nhận được bao nhiêu ơn phúc, thay vì trăn trở mình đã dùng ơn phúc đó để sinh ích cho các linh hồn khác như thế nào.

Thói quen nguy hại: "Bội thực Ơn Toàn Xá" – Chạy theo số lượng, quên mất chất lượng

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng "béo phì ân sủng" chính là thói quen "bội thực Ơn Toàn Xá". Ơn Toàn Xá là một kho tàng thiêng liêng quý giá mà Giáo Hội ban tặng, là một biểu hiện của lòng thương xót Chúa. Nhưng khi chúng ta tiếp cận kho tàng này với một tâm thế sai lầm, nó lại có thể trở thành một liều "thuốc độc" cho đời sống tâm linh.

Tâm thế sai lầm đó là gì? Đó là biến việc lãnh nhận Ơn Toàn Xá thành một cuộc chạy đua "săn" phúc lành, một hình thức giao dịch sổ sách với Thiên Chúa. Người ta có thể thuộc lòng các điều kiện để hưởng ơn, răm rắp thi hành: xưng tội, rước lễ, đọc kinh theo ý Đức Giáo Hoàng, viếng nhà thờ... nhưng lại làm tất cả những điều đó một cách máy móc.

Sự "bội thực" xảy ra khi người ta chú trọng vào số lượng ơn mình nhận được, mà quên mất chất lượng của sự hoán cải bên trong. Họ có thể xưng tội hàng tuần, nhưng tội lỗi thì vẫn y nguyên. Họ đọc kinh cầu nguyện, nhưng lòng vẫn đầy oán hận. Họ viếng Thánh Thể, nhưng bước ra khỏi nhà thờ là lòng lại chai đá trước nỗi đau của anh em. Việc lãnh nhận ơn thánh trở thành một liều thuốc an thần tâm lý, một "giấy thông hành" để tự trấn an rằng mình vẫn ổn, thay vì là một cuộc gặp gỡ biến đổi với Thiên Chúa. Nó giống như việc ăn thật nhiều món ngon nhưng không tiêu hóa được, gây ra cảm giác đầy hơi, khó chịu và cuối cùng là ngộ độc.

Nguyên nhân gốc rễ: "Suy dinh dưỡng Lời Chúa" – Thiếu lương thực thiết yếu

Vậy tại sao người tín hữu lại rơi vào tình trạng "béo phì" và "bội thực" như trên? Câu trả lời nằm ở nguyên nhân sâu xa nhất: họ đang bị "suy dinh dưỡng Lời Chúa".

Lời Chúa chính là lương thực thiết yếu, là bánh hằng sống nuôi dưỡng linh hồn. Nó cung cấp "chất đạm" cho đức tin thêm mạnh mẽ, "vitamin" cho đức cậy thêm vững vàng, và "chất xơ" để thanh lọc tâm hồn khỏi những thói hư tật xấu.

Một người bị suy dinh dưỡng Lời Chúa là người có thể nghe bài đọc Phúc Âm mỗi Chúa Nhật, nhưng tai này lọt qua tai kia, ra khỏi nhà thờ là quên hết. Là người có một cuốn Kinh Thánh rất đẹp trên giá sách, nhưng lại để bụi phủ mờ vì không bao giờ mở ra đọc và suy gẫm. Họ thà bỏ thời gian để nghe những lời đồn thổi, những tin tức giật gân, hay thậm chí là những lời tiên tri của những kẻ tự xưng, hơn là dành thời gian để lắng nghe chính lời của Chúa Giêsu.

Khi thiếu vắng Lời Chúa làm kim chỉ nam, đời sống đức tin sẽ mất phương hướng. Con người sẽ dễ dàng sa vào mê tín dị đoan (thứ "đồ ăn vặt" tâm linh), hoặc bám víu vào những nghi thức hình thức (thứ "calo rỗng" tâm linh). Không có Lời Chúa chất vấn, soi sáng và thúc đẩy, ân sủng nhận được sẽ không thể nào được chuyển hóa. Nó sẽ chỉ tích tụ lại đó, gây nên tình trạng "béo phì" nguy hiểm.

Đơn thuốc cho một tâm hồn khỏe mạnh

Trước chẩn đoán đáng báo động này, chúng ta không thể khoanh tay tuyệt vọng. Đã đến lúc phải thực hiện một cuộc "cách mạng" trong chế độ dinh dưỡng tâm linh của chính mình.

1.    "Ăn kiêng" các hình thức trống rỗng: Hãy tự hỏi lại động cơ của mỗi hành vi đạo đức của mình. Tôi làm điều này vì lòng yêu mến Chúa, hay chỉ vì thói quen, vì sợ hãi, vì muốn tích cóp công trạng?

2.    "Tập thể dục" bằng đức ái: Cách duy nhất để đốt cháy "mỡ thừa ân sủng" là vận động. Hãy biến những ơn phúc nhận được thành hành động cụ thể: một lời nói an ủi, một hành động giúp đỡ, một sự tha thứ chân thành.

3.    Và quan trọng nhất, "bồi bổ" bằng Lời Chúa: Hãy để Lời Chúa trở thành món ăn chính trong thực đơn tâm linh mỗi ngày. Hãy đọc, suy gẫm, và để cho Lời ấy thấm vào xương tủy, biến đổi tư tưởng và hành động của bạn.

Một người tín hữu khỏe mạnh về mặt tâm linh không phải là người "to béo" vì ứ đọng ân sủng, mà là một người "săn chắc, dẻo dai" nhờ được nuôi dưỡng bằng Lời Chúa và rèn luyện trong đức ái. Khi đó, đức tin của họ mới thực sự là một đức tin sống động, có khả năng lay động thế giới và làm vinh danh Thiên Chúa.

.Lm. Anmai, CSsR