Chim hót trên ngành gai

CHIM HÓT TRÊN NGÀNH GAI

Lm. JBT Phạm Quốc Hưng, CSsR.

            Mỗi năm khi đến mùa Giáng sinh, tôi thường nhận được vài cánh thiệp với hình một chú chim lẻ loi đang đậu trên ngành cây.  Lúc ấy, tôi lại nhớ đến lời tựa cuốn truyện Thorn Bird của nữ văn sĩ Colleen McCullough, do cha Phêrô Chu Quang Minh, S.J. dịch, được lồng vào bài báo tựa đề “Linh Mục Ðiện Ảnh” của ngài đăng trong một số báo Trái Tim Ðức Mẹ năm 1982. 

            Tôi đã đọc bản dịch lời tựa này trong nhiều sách báo khác.  Nhưng không có bản dịch nào truyền cảm và sống động hơn bản dịch của cha Phêrô.  Trong khi có những người dịch tựa đề cuốn truyện Thorn Bird là Chim Gai hay Những Cánh Chim Ẩn Mình Chờ Chết, cha đã dịch thành Chim Hót Trên Ngành Gai. Và lời tựa của cuốn truyện trên đã được cha chuyển dịch như sau:

            Ngày xưa, có một loài chim, chỉ cất tiếng hót một lần trong suốt cuộc đời. Nhưng khi cất tiếng hót ngút trời xanh, thì tiếng chim thật dịu dàng hơn bất cứ tiếng ca nào trên trần gian.  Từ giây phút chim biết lià tổ ấm êm, chim chỉ hoài cảm cho một ngành gai tương đắc, và chim chỉ ngừng cánh giang hồ khi đã tìm được ngành gai sắc cạnh đó.  Rồi trong rộn ràng cảm xúc, trong tiếng ngân vang giữa muôn ngàn cỏ hoa hoang dại, chim từ từ chìm sâu thân mình trong ngọn gai nhọn dài sắc bén.  Trong cơn hấp hối, chim thánh thót gieo lời tâm giao muôn phần dìu dặt, hơn cả tiếng sáo sậu và tiếng chim đêm.  Một bản tuyệt đỉnh ca, bản ca đáng trả giá cho cả cuộc đời.  Vũ trụ như còn trầm ngâm lắng nghe tiếng chim ca, và Chúa Trời từ Ðỉnh Cao Xanh còn mỉm cười dõi theo.  Vì cái tuyệt hảo chỉ mua sắm được với một giá đớn đau khôn lường (For the best is only bought at the cost of great pain).

            Gần 40 năm qua kể từ lúc đọc được bài báo đó, đoạn văn dịch trên đây đã trở thành một đoạn văn tôi yêu thích nhất.  Tôi đã học thuộc lòng đoạn văn ấy và vẫn thường dùng làm chất liệu để suy niệm và cầu nguyện. 

            Truyện Thorn Bird kể về mối tình ngang trái giữa một linh mục tài giỏi lịch duyệt mang tên Ralph, sau này trở thành hồng y, và nàng Meggie xinh đẹp.  Còn bài báo của cha Phêrô viết về việc chàng tài tử thủ vai cha Ralph trong loạt phim Thorn Bird dựa trên cuốn truyện trên, do đài truyền hình ABC thực hiện. Anh tài tử đã xin đến ở ít ngày trong tu viện dòng Tên nơi cha Phêrô ở để học hỏi phong thái của người tu, nhờ vậy chàng có thể đóng vai linh mục cách xuất sắc.

            Tôi chưa hề đọc hết cuốn truyện Thorn Bird, cũng như không có giờ để theo dõi đầy đủ loạt phim trên được đài truyền hình ABC trình chiếu nhiều lần.  Nhưng với tôi, đoạn văn dịch lời tựa này còn giá trị hơn tất cả những gì sẽ được diễn tả trong suốt cuốn truyện và loạt phim trên.  Vì nó đã khơi dạy nơi lòng tôi những cảm xúc thật sâu xa mãnh liệt.

            Huyền thoại chim hót trên ngành gai mà nữ văn sĩ Colleen McCullough dùng để giới thiệu tác phẩm của mình là một biểu tượng tuyệt vời của tình yêu Chúa Giêsu dành cho nhân loại, một tình yêu đạt đến tột đỉnh khi Chúa Giêsu bị đóng đinh và chết trên thập tự. 

            Thật vậy, cả cuộc đời của Chúa Giêsu với những năm sống âm thầm trong thanh bần và vâng phục nơi nhà Nazareth, những tháng ngày vất vả ngược xuôi rao giảng Tin mừng cứu độ, những phép lạ được thực hiện vì tình thương dành cho những người khốn khổ tật nguyền, những đau thương và sỉ nhục Người phải chịu, đã được kết thúc bằng một hy sinh tận tuyệt trên thập tự nơi đồi Golgotha.

            Bản tuyệt đỉnh ca của chú chim hấp hối hót trên ngành gai trong huyền thoại kia phải chăng chính là biểu tượng của bài ca tình ái mà Chúa Giêsu đã diễn tả bằng cả cuộc đời của Người, mà những cung điệu mê ly tuyệt vời nhất đã được cất lên khi Người đang hấp hối trên thập tự: “Không có tình yêu nào lớn hơn tình yêu của người đã hy sinh mạng sống mình vì bạn hữu của mình” (Jn. 15:13).

            Bài tình ca thập tự của Chúa Giêsu - bản tuyệt đỉnh ca của toàn thể vũ trụ và nhân loại qua muôn vàn thế hệ - đã làm vui lòng Chúa Cha, Ðấng đã từng làm chứng về Chúa Giêsu: “Ðây là Con yêu dấu của Ta, Ta hài lòng về Người” (Mt 3:17) cũng như đã đang và sẽ làm rung động con tim của tất cả những ai nhận biết và đón nhận tình yêu cứu độ của Thiên Chúa nơi Chúa Giêsu bị bỏ rơi và đóng đinh trên thập tự. Rồi chính những người này, những người đã bị chinh phục bởi bài tình ca thập tự của Chúa Giêsu, cũng sẽ biến đổi cuộc đời họ theo khuôn mẫu cuộc đời Chúa Giêsu để nối dài bản tuyệt đỉnh ca ấy suốt dòng lịch sử nhân loại.

Thật vậy, bài ca yêu thương tuyệt vời của Chúa Cứu Thế đã được tiếp nối nơi thánh Têphanô tử đạo tiên khởi, khi ngài cầu xin Chúa tha tội cho những người Do thái đang ném đá giết ngài.  Bài ca ấy vẫn không ngừng thánh thót vang lên nơi cuộc đời yêu thương với biết bao hành vi hy sinh hiến dâng và phục vụ của các thánh tông đồ, các thánh tử đạo, các thánh đồng trinh, các thánh mục tử và các thánh hiển tu như đã được ghi nhận trong lịch sử Giáo hội qua mọi thời đại.

            Ngay trong thế kỷ này, người ta vẫn còn nghe văng vẳng bên tai bài tình ca thập tự của Chúa Giêsu nơi Thánh Maria Goretti, khi ngài chấp nhận cái chết với hàng chục nhát dao để gìn giữ đức khiết trinh và sẵn lòng tha thứ cho kẻ giết mình; nơi Thánh Maximilian Kobbe, khi ngài suốt đời tận tâm phục vụ Tin mừng và tình nguyện hy sinh chết thay cho người bạn tù trong trại giam Ðức Quốc Xã thời đệ nhị thế chiến; nơi Thánh Damien khi ngài dấn thân tìm đến phục vụ những người phong hủi tại đảo Molokai, sống giữa họ, chia xẻ cả bệnh phong của họ và chết như họ; và gần hơn cả là Mẹ Thánh Teresa Calcutta, “vị thánh của những người cùng khổ”, khi Mẹ dấn thân tìm đến sống giữa những người nghèo khổ hơn cả, để chia sẻ chính cảnh nghèo của họ, và phục vụ họ như thể phục vụ chính Chúa Giêsu.

            Lòng tôi không khỏi rung động bồi hồi mỗi khi nghe những lời thánh ca “Ðây bài ca ngàn trùng, dâng về Thiên Chúa bài ca thấm nhuộm máu hồng.  Từng bao người anh dũng tiếùn lên hy sinh vì tình yêu.  Không có tình yêu nào trọng đại cho bằng chết vì yêu.  Tưởng nhớ Con Chúa trên đồi xưa, từng đoàn người anh dũng tiến ra pháp trường...”  khi dự lễ các thánh tử đạo, nhất là Các Thánh Tử Đạo Việt Nam.  Bài tình ca thập tự của Chúa Giêsu chính là bài ca ngàn trùng ấy, một bài ca sẽ không ngừng được dâng lên Chúa Cha qua mọi thời đại nơi cuộc sống và cái chết của các tín hữu chân chính của Người. 

            Bài tình ca thập tự của Chúa Giêsu còn là một bản khải hoàn ca. Thực vậy, với cái chết đau thương trên thập tự, Người đã chiến thắng ma quỷ, thế gian, tội lỗi và sự chết, để đem lại ơn cứu độ cho toàn thể nhân loại.  Cái chết trên thập tự của Chúa Giêsu chính là khởi điểm của sự sống lại của Người.  Và những đau khổ tủi nhục của thập giá Chúa Kitô luôn gắn liền với vinh quang phục sinh của Người.  Vì thế, người Mỹ có thành ngữ “No pain, no gain.  No cross, no crown” (Không đau khổ, không chiến thắng.  Không thánh giá, không triều thiên).  “Qua khổ giá để đến vinh quang” là thế.   

            Chúa Giêsu đã vui lòng chấp nhận đau khổ và cái chết trên thập giá như “một giá đớn đau khôn lường” để mua sắm “cái tuyệt hảo” là ơn cứu độ cho tôi, để gieo vào lòng tôi bài tình ca thập tự, một bản tuyệt đỉnh ca, một bản khải hoàn ca.  Người muốn tôi cảm nhận tình yêu vô biên Người dành cho tôi và mời gọi tôi đáp mến Người bằng đời sống yêu thương, hy sinh và phục vụ.  Người muốn cuộc đời tôi phải trở nên như cuộc đời của chính Người, nên như một bài tình ca và của lễ toàn thiêu dâng hiến Thiên Chúa Toàn Ái.      

            Tôi còn ngần ngại gì mà không mở rộng tâm hồn để đón nhận ơn Chúa cứu độ, để bài tình ca thập tự của Người tiếp tục vang vọng trong lòng tôi, trong đời tôi, như đã đang và sẽ còn vang vọng trong cuộc đời của tất cả những người từng nhận biết sự dịu ngọt tuyệt vời của tình yêu Chúa Kitô nơi mầu nhiệm tử nạn và phục sinh của Người?  

            “Anh em hãy biết rằng không phải nhờ những của chóng hư nát như vàng bạc mà anh em đã được cứu thoát khỏi lối sống phù phiếm do cha ông anh em truyền lại.  Nhưng anh em đã được cứu chuộc nhờ bửu huyết của Con Chiên vẹn toàn, vô tì tích là Ðức Kitô.  Người là Ðấng Thiên Chúa đã biết từ trước, khi vũ trụ chưa được dựng nên, và Người đã xuất hiện vì anh em trong thời cuối cùng này.  Nhờ Người, anh em tin vào Thiên Chúa, Ðấng đã cho Người chỗi dạy từ cõi chết, và ban cho Người được vinh hiển, để anh em đặt niềm tin và hy vọng vào Thiên Chúa” (1Pet 1: 18-21)

(Oct. 29th 2021)