Hành trình cuộc đời Đức Giáo Hoàng Leo XIV: từ Chicago qua Peru đến Vatican

HÀNH TRÌNH CUỘC ĐỜI ĐỨC GIÁO HOÀNG LEO XIV: TỪ CHICAGO QUA PERU ĐẾN VATICAN

Cuộc đời của Đức Giáo Hoàng Leo XIV, tên thật là Hồng y Robert Francis Prevost, là một thiên sử thi đầy cảm hứng, một hành trình vượt qua những biên giới địa lý, văn hóa và tinh thần. Từ những con phố nhộn nhịp của Chicago, qua những vùng đất truyền giáo khắc nghiệt ở Peru, đến đỉnh cao quyền lực tinh thần tại Vatican, ngài đã viết nên một câu chuyện về đức tin, lòng nhân ái và sự tận hiến. Là người Mỹ đầu tiên được bầu làm Giáo Hoàng, Leo XIV không chỉ mang đến một luồng gió mới cho Giáo hội Công giáo mà còn trở thành biểu tượng của sự hòa giải, công lý xã hội và tình yêu thương vô điều kiện. Hãy cùng khám phá chi tiết hành trình dài và hấp dẫn của ngài, một câu chuyện thấm đẫm ý nghĩa và cảm xúc.

Khởi Đầu Khiêm Tốn Tại Chicago: Những Năm Tháng Hình Thành

Robert Francis Prevost sinh ngày 14 tháng 9 năm 1955 tại Chicago, Illinois, trong một gia đình Công giáo trung lưu gốc Ý-Ireland. Chicago, một thành phố nổi tiếng với sự đa dạng văn hóa và nhịp sống sôi động, đã trở thành bối cảnh cho những năm tháng đầu đời của ngài. Gia đình Prevost sống ở khu phố Bridgeport, một khu vực bình dân với những nhà thờ Công giáo là trung tâm của đời sống cộng đồng. Cha của Robert, một nhân viên đường sắt, và mẹ, một giáo viên tiểu học, đã dạy ngài giá trị của sự chăm chỉ, lòng trung thực và lòng trắc ẩn.

Từ nhỏ, Robert đã bộc lộ trí thông minh vượt trội và một trái tim nhạy cảm với những bất công xung quanh. Ngài thường theo mẹ đến các bếp ăn từ thiện của giáo xứ, nơi ngài chứng kiến sự khó khăn của những người vô gia cư và nhập cư. Những trải nghiệm này đã gieo mầm trong lòng cậu bé Robert một khát vọng phục vụ, một ước mơ lớn hơn những con phố quen thuộc của Chicago. Ngài từng chia sẻ trong một bài giảng sau này: “Tôi học được rằng tình yêu không chỉ là lời nói, mà là hành động, là sự sẵn sàng bước ra khỏi vùng an toàn của chính mình.”

Ở trường trung học Công giáo địa phương, Robert là một học sinh xuất sắc, đặc biệt yêu thích toán học và văn học. Ngài cũng tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, từ đội bóng rổ đến câu lạc bộ tranh biện. Tuy nhiên, điều khiến ngài nổi bật là sự khiêm tốn và khả năng lắng nghe. Các bạn cùng lớp thường tìm đến Robert để chia sẻ những khó khăn, và ngài luôn sẵn lòng giúp đỡ, dù chỉ bằng một lời động viên giản dị.

Sau khi tốt nghiệp trung học năm 1973, Robert quyết định theo học Đại học Villanova ở Pennsylvania, một trường Công giáo danh tiếng do dòng Augustinô điều hành. Tại đây, ngài chọn chuyên ngành toán học, một lĩnh vực đòi hỏi tư duy logic và sự kiên nhẫn. Nhưng Villanova không chỉ là nơi ngài trau dồi kiến thức học thuật; đó còn là nơi ngài khám phá sâu hơn về đức tin Công giáo. Các linh mục Augustinô tại trường, với tinh thần truyền giáo và cam kết phục vụ người nghèo, đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho Robert. Ngài bắt đầu tham gia các chuyến đi truyền giáo ngắn ngày đến các khu ổ chuột ở Philadelphia, nơi ngài chứng kiến sự bất bình đẳng xã hội một cách rõ nét hơn bao giờ hết.

Năm 1977, sau khi tốt nghiệp Villanova với bằng cử nhân toán học, Robert đứng trước một ngã rẽ lớn: tiếp tục sự nghiệp học thuật hay theo đuổi ơn gọi linh mục. Sau nhiều tháng cầu nguyện và suy tư, ngài quyết định gia nhập dòng Augustinô, một quyết định đánh dấu bước ngoặt đầu tiên trong cuộc đời. Ngài được gửi đến Liên hiệp Thần học Công giáo Chicago để học thần học, nơi ngài không chỉ nghiên cứu giáo lý và triết học mà còn rèn luyện bản thân trong việc sống một cuộc đời tận hiến.

Trong những năm học thần học, Robert đã bị cuốn hút bởi các tác phẩm của Thánh Augustinô, đặc biệt là cuốn Tự Thuật, trong đó vị thánh này kể về hành trình hoán cải từ một cuộc đời tội lỗi đến sự tận hiến cho Thiên Chúa. Lời dạy của Thánh Augustinô – “Trái tim chúng con khắc khoải cho đến khi được nghỉ yên trong Chúa” – trở thành kim chỉ nam cho Robert. Ngài cũng bị ảnh hưởng bởi các tài liệu của Công đồng Vatican II, kêu gọi Giáo hội trở nên gần gũi hơn với thế giới hiện đại và phục vụ những người bị gạt ra bên lề xã hội.

Năm 1982, Robert Prevost được phong linh mục trong dòng Augustinô tại Chicago. Buổi lễ phong chức diễn ra trong một nhà thờ nhỏ ở Bridgeport, với sự tham dự của gia đình, bạn bè và cộng đồng giáo xứ. Trong bài giảng đầu tiên, ngài nói: “Tôi không hứa sẽ thay đổi cả thế giới, nhưng tôi hứa sẽ mang tình yêu của Thiên Chúa đến bất cứ nơi đâu tôi được sai đi.” Lời hứa này đã trở thành định hướng cho toàn bộ cuộc đời ngài.

Peru: Những Năm Tháng Truyền Giáo Ở Chiclayo và Trujillo

Ngay sau khi được phong linh mục, Robert Prevost bày tỏ mong muốn được phục vụ ở những vùng đất truyền giáo. Ngài không muốn ở lại Chicago, nơi cuộc sống tương đối thoải mái, mà khao khát mang Tin Mừng đến những nơi cần nó nhất. Năm 1985, ngài được dòng Augustinô gửi đến Peru, một quốc gia Nam Mỹ đang phải đối mặt với nghèo đói, bất ổn chính trị và sự phân hóa xã hội sâu sắc. Quyết định này không chỉ là một bước ngoặt mà còn là khởi đầu cho một chương mới đầy thách thức và ý nghĩa trong cuộc đời ngài.

Robert được bổ nhiệm làm linh mục tại Chiclayo, một thành phố ở vùng tây bắc Peru, nơi đời sống dân chúng còn nhiều khó khăn. Chiclayo, với những khu ổ chuột chật chội và những ngôi làng nông thôn nghèo nàn, là một thế giới hoàn toàn khác so với Chicago. Ngài nhanh chóng học tiếng Tây Ban Nha và hòa mình vào văn hóa địa phương, từ việc ăn các món ăn truyền thống như ceviche đến việc tham gia các lễ hội tôn giáo của người dân. Sự chân thành và gần gũi của ngài đã giúp ngài chiếm được lòng tin của cộng đồng.

Tại Chiclayo, Robert không chỉ là một linh mục mà còn là một người bạn, một nhà tổ chức cộng đồng và một người bảo vệ những người yếu thế. Ngài tổ chức các lớp học xóa mù chữ cho trẻ em và người lớn, xây dựng các phòng khám y tế lưu động và hỗ trợ các gia đình bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Ngài thường xuyên đi bộ hàng giờ qua những con đường bụi bặm để đến các ngôi làng hẻo lánh, mang theo thực phẩm, quần áo và sách vở. Một câu chuyện được người dân Chiclayo truyền tụng là lần ngài đã dành cả đêm để giúp một gia đình xây lại ngôi nhà bị sập sau một trận lũ, dù bản thân ngài cũng kiệt sức.

Ngoài công việc mục vụ, Robert còn đối mặt với những thách thức lớn hơn, như sự bất bình đẳng xã hội và ảnh hưởng của các băng nhóm tội phạm trong khu vực. Ngài không ngần ngại lên tiếng về các vấn đề này trong các bài giảng, kêu gọi cộng đồng đoàn kết và các nhà chức trách hành động. Phong cách lãnh đạo của ngài – vừa mạnh mẽ vừa nhân ái – đã khiến ngài trở thành một nhân vật được kính trọng không chỉ trong Giáo hội mà còn trong cộng đồng dân sự.

Năm 1999, Robert được bổ nhiệm làm Bề trên khu vực của dòng Augustinô ở Peru, một vai trò đòi hỏi ngài giám sát các hoạt động truyền giáo trên khắp đất nước. Trong vai trò này, ngài đã mở rộng các chương trình giáo dục và y tế, đồng thời khuyến khích các linh mục trẻ dấn thân hơn vào việc phục vụ người nghèo. Ngài cũng bắt đầu giảng dạy giáo luật tại một chủng viện ở Trujillo, một thành phố khác ở Peru. Tại đây, ngài không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn khơi dậy trong lòng các chủng sinh niềm đam mê phục vụ và tinh thần trách nhiệm đối với Giáo hội.

Năm 2015, Robert Prevost được Giáo Hoàng Francis phong làm Giám mục của Chiclayo, một sự công nhận cho những đóng góp to lớn của ngài. Với vai trò giám mục, ngài tiếp tục thúc đẩy các sáng kiến xã hội, đặc biệt là giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Ngài thành lập một mạng lưới trường học Công giáo miễn phí cho trẻ em nghèo và xây dựng các trung tâm hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực gia đình. Ngài cũng trở thành công dân Peru vào cùng năm, một biểu tượng cho sự gắn bó sâu sắc của ngài với đất nước này. Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News, ngài từng chia sẻ: “Peru đã cho tôi một mái nhà, một gia đình và một sứ mệnh. Tôi vẫn xem mình là một nhà truyền giáo, dù ở bất cứ nơi đâu.”

Những năm tháng ở Peru không chỉ rèn giũa Robert Prevost thành một nhà lãnh đạo mà còn định hình tầm nhìn của ngài về một Giáo hội gần gũi, nhân ái và dấn thân. Ngài học được cách lắng nghe, cách đứng bên cạnh những người đau khổ và cách mang hy vọng đến những nơi tưởng chừng như tuyệt vọng. Những kinh nghiệm này đã chuẩn bị cho ngài một vai trò lớn hơn, một sứ mệnh mà ngài không thể ngờ tới: lãnh đạo Giáo hội Công giáo toàn cầu.

Hành Trình Đến Roma: Từ Vatican đến Ngai Giáo Hoàng

Năm 2023, cuộc đời của Robert Prevost bước sang một trang mới khi Giáo Hoàng Francis triệu ngài về Vatican để đảm nhận vai trò đứng đầu Thánh bộ Giám mục, cơ quan phụ trách việc bổ nhiệm các giám mục trên toàn thế giới. Đây là một vị trí đầy trọng trách, đòi hỏi sự khôn ngoan, tầm nhìn và khả năng hòa giải. Việc một giám mục từ Peru được chọn cho vai trò này là một dấu hiệu rõ ràng về sự tin tưởng của Giáo Hoàng Francis vào khả năng lãnh đạo của ngài.

Tại Vatican, Robert Prevost nhanh chóng khẳng định mình là một nhà lãnh đạo xuất sắc. Ngài làm việc không mệt mỏi để đảm bảo rằng các giám mục được bổ nhiệm trên toàn cầu là những người mang trong mình tinh thần của Công đồng Vatican II: một Giáo hội mở rộng, phục vụ người nghèo và dấn thân vào các vấn đề xã hội. Ngài thường xuyên gặp gỡ các hồng y và giám mục từ khắp nơi trên thế giới, lắng nghe ý kiến của họ và xây dựng cầu nối giữa các luồng tư tưởng khác nhau trong Giáo hội. Phong cách làm việc của ngài – khiêm tốn, cởi mở nhưng quyết đoán – đã khiến ngài được kính trọng trong các hành lang của Vatican.

Trong vai trò này, ngài cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các sáng kiến của Giáo Hoàng Francis, như cải cách Giáo triều Roma, bảo vệ môi trường và đối thoại liên tôn. Ngài từng phát biểu trong một hội nghị tại Vatican: “Giáo hội không phải là một pháo đài, mà là một chiếc lều rộng mở, chào đón tất cả mọi người, đặc biệt là những người bị bỏ rơi.” Câu nói này không chỉ phản ánh triết lý lãnh đạo của ngài mà còn là lời tiên báo về triều đại Giáo Hoàng sau này.

Sau khi Giáo Hoàng Francis qua đời vào ngày 21 tháng 4 năm 2025, Vatican bước vào một giai đoạn chuyển giao đầy cảm xúc. Mật nghị Hồng y được tổ chức tại Nhà nguyện Sistine, với sự tham gia của 120 hồng y từ khắp nơi trên thế giới. Trong bối cảnh Giáo hội đối mặt với nhiều thách thức – từ sự phân cực thần học đến các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng – các hồng y tìm kiếm một nhà lãnh đạo có thể tiếp nối di sản của Giáo Hoàng Francis đồng thời mang lại sự ổn định và đổi mới.

Sau hai ngày cân nhắc và cầu nguyện, Hồng y Robert Prevost được bầu làm Giáo Hoàng vào ngày 8 tháng 5 năm 2025. Ngài chọn tông hiệu Leo XIV, một cái tên mang nhiều ý nghĩa lịch sử. Leo I, được gọi là “Leo Cả,” đã bảo vệ Roma khỏi sự xâm lược của Attila vào thế kỷ thứ 5, trong khi Leo XIII vào cuối thế kỷ 19 đã đặt nền móng cho học thuyết xã hội Công giáo với thông điệp Rerum Novarum. Bằng cách chọn cái tên này, ngài gửi đi một thông điệp rằng triều đại của mình sẽ là sự kết hợp giữa sức mạnh tinh thần và cam kết với công lý xã hội.

Khoảnh khắc ngài xuất hiện trên ban công Quảng trường Thánh Phêrô là một trong những thời khắc đáng nhớ nhất trong lịch sử Giáo hội. Với chiếc áo choàng trắng giản dị và nụ cười ấm áp, ngài nói lời chào đầu tiên bằng tiếng Latinh, sau đó chuyển sang tiếng Tây Ban Nha, ngôn ngữ mà ngài đã sử dụng trong những năm tháng ở Peru: “Anh chị em thân mến, đây là lời chào đầu tiên của Đức Kitô phục sinh. Tôi muốn gửi lời chào bình an đến với gia đình của anh chị em, đến với tất cả mọi người, ở bất cứ nơi đâu.” Hơn 40.000 người có mặt tại quảng trường đã vỡ òa trong niềm vui, và hàng triệu người trên khắp thế giới theo dõi qua truyền hình đã cảm nhận được sự chân thành trong giọng nói của ngài.

Triều Đại Giáo Hoàng Leo XIV: Tầm Nhìn và Di Sản

Là người Mỹ đầu tiên đảm nhận vai trò Giáo Hoàng, Leo XIV mang đến một góc nhìn độc đáo, kết hợp giữa sự năng động của Hoa Kỳ, lòng nhiệt thành truyền giáo từ Peru và sự uyên thâm của Vatican. Ngài được kỳ vọng sẽ tiếp nối các cải cách của Giáo Hoàng Francis, đặc biệt trong việc thúc đẩy công lý xã hội, bảo vệ môi trường và xây dựng một Giáo hội gần gũi hơn với người nghèo.

Ngay từ những ngày đầu của triều đại, ngài đã thể hiện cam kết của mình với sự hòa giải. Trong thông điệp đầu tiên, Pacem et Iustitiam (Hòa bình và Công lý), ngài kêu gọi Giáo hội trở thành “một bệnh viện dã chiến,” chữa lành những vết thương của thế giới hiện đại, từ nghèo đói và chiến tranh đến sự phân cực và bất khoan dung. Ngài cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đối thoại liên tôn, một chủ đề mà ngài đã theo đuổi từ những ngày ở Peru, nơi ngài làm việc với các cộng đồng bản địa và các tôn giáo khác.

Một trong những ưu tiên lớn của Leo XIV là vấn đề môi trường. Lấy cảm hứng từ thông điệp Laudato Si’ của Giáo Hoàng Francis, ngài đã công bố một sáng kiến toàn cầu mang tên “Nhà Chung Xanh,” nhằm khuyến khích các giáo phận trên toàn thế giới giảm lượng khí thải carbon và hỗ trợ các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Ngài cũng lên kế hoạch tổ chức một hội nghị thượng đỉnh về môi trường tại Vatican vào năm 2026, quy tụ các nhà lãnh đạo tôn giáo, khoa học gia và chính trị gia để thảo luận về tương lai của hành tinh.

Về mặt thần học, Leo XIV cam kết duy trì sự cân bằng giữa truyền thống và đổi mới. Ngài ủng hộ việc tiếp tục các cải cách của Công đồng Vatican II, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các giá trị cốt lõi của Giáo hội. Ngài đã thành lập một ủy ban đặc biệt để nghiên cứu vai trò của phụ nữ trong Giáo hội, một động thái được đánh giá là táo bạo nhưng cần thiết trong bối cảnh hiện đại.

Phong cách lãnh đạo của ngài cũng là một điểm nhấn. Không giống như nhiều vị Giáo Hoàng trước đây, Leo XIV thích sự giản dị. Ngài thường xuyên rời Vatican để gặp gỡ người dân, từ những khu ổ chuột ở Roma đến các trung tâm tị nạn ở châu Âu. Ngài cũng sử dụng mạng xã hội, đặc biệt là nền tảng X, để giao tiếp trực tiếp với các tín đồ, một cách tiếp cận hiện đại chưa từng có trong lịch sử Giáo hội.

Kết Luận: Một Hành Trình Của Đức Tin và Tình Yêu

Hành trình từ Chicago qua Peru đến Roma của Đức Giáo Hoàng Leo XIV là minh chứng cho sức mạnh của đức tin, sự tận hiến và lòng yêu thương. Từ một cậu bé lớn lên trong những con phố bình dị của Chicago, ngài đã trở thành một nhà truyền giáo tận tụy ở Peru, một nhà lãnh đạo khôn ngoan tại Vatican và cuối cùng là vị Giáo Hoàng của hơn 1,4 tỷ tín đồ Công giáo. Cuộc đời ngài là một câu chuyện về sự sẵn sàng bước ra khỏi vùng an toàn, về lòng can đảm đối mặt với những thách thức và về niềm tin rằng tình yêu có thể thay đổi thế giới.

Trong triều đại của mình, Leo XIV hứa hẹn sẽ dẫn dắt Giáo hội trên con đường của sự đổi mới và hy vọng. Với tầm nhìn toàn cầu, trái tim nhân ái và sự khiêm nhường của một nhà truyền giáo, ngài đang viết tiếp những trang sử mới cho Giáo hội Công giáo, mang ánh sáng Tin Mừng đến mọi ngõ ngách của thế giới. Như ngài từng nói trong một bài giảng tại Quảng trường Thánh Phêrô: “Chúng ta được mời gọi để xây dựng những cây cầu, không phải những bức tường.” Và đó chính là di sản mà Đức Giáo Hoàng Leo XIV đang để lại cho thế giới.

Lm. Anmai, CSsR