Lễ Mẹ hồn xác lên trời.

Mẹ Hồn Xác Lên Trời

Trần Mỹ Duyệt

Hôm nay toàn thể Giáo Hội và triều đình thiên quốc, hân hoan đón mừng Đức Trinh Nữ Maria được Thiên Chúa đưa về trời cả hồn lẫn xác: “Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa đã đưa lên trời cả hồn lẫn xác Ðức Ma-ri-a là trinh nữ vô nhiễm và là Thánh Mẫu của Con Chúa. Xin cho chúng con hằng biết hướng lòng về phúc lộc quê trời để mai sau được cùng Thánh Mẫu chung hưởng vinh quang.” (Lời Nguyện Nhập Lễ)

Khởi đi từ thế kỷ thứ 5, các tín hữu đã cử hành tưởng niệm Đức Maria “đi vào giấc ngủ”, và coi đây như việc người được Chúa đưa về Thiên Đàng cả hồn lẫn xác. Thực hành đạo đức này được biết đến tại Đông Phương, cách riêng ở Giêrusalem. Từ từ nó lan truyền đến Rôma vào khoảng thế kỷ thứ 7 và thứ 8, được Đức Giáo Hoàng Sergius I giới thiệu và các vị giáo hoàng sau này nhìn nhận tầm quan trọng của nó. Nhưng phải đợi đến năm 1950, Đức Giáo Hoàng Piô XII qua Tông Hiến “Munificentissimus Deus” mới tuyên bố thành tín điều. Ngày nay lễ này được mừng kính vào ngày 15 tháng Tám hàng năm và là Lễ Buộc của Giáo Hội Công Giáo. Giáo Hội Chính Thống Đông Phương cũng mừng lễ này. Giáo Hội Anh Giáo tuy không công nhận tín điều nhưng coi đây là một ngày lễ. Một số Giáo Phái Tin Lành nhìn nhận việc Đức Maria Hồn Xác Lên Trời như một biến cố lịch sử theo truyền thống.

Việc Đức Maria được đưa về trời (Assumption) khác với việc Chúa Giêsu lên trời (Ascension). Chúa Giêsu trực tiếp, tự mình phục sinh từ cõi chết và về trời sau khi hoàn thành công cuộc cứu chuộc nhân loại. Ngài về trời bằng thân xác phục sinh của mình. Mẹ Maria được Chúa đưa về trời cả hồn lẫn xác sau khi hoàn tất hành trình trần thế. Thân xác mà các tín hữu cũng sẽ được sống lại sau này trong ngày tận thế.  

Đức Maria lên trời cả hồn lẫn xác là một đặc ân Thiên Chúa ban cho Mẹ. Đây là một trong bốn đặc ân mà Thiên Chúa chỉ ban cho một mình Đức Mẹ, gồm: Là Mẹ Thiên Chúa, Trọn Đời Đồng Trinh, Thụ Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội, và Linh Hồn Và Xác Lên Trời. Bốn đặc ân này cũng là bốn tín điều thuộc về Đức Mẹ.  

Như Hòm Bia Giao Ước là vật thánh và được tôn kính cách đặc biệt. Đức Maria là “Hòm Bia Giao Ước Mới”, mang Chúa Giêsu, Ngôi Lời Nhập Thể, và vì thế càng đáng được tôn trọng hơn nữa. Thánh Epiphanius (310 - 403 AD) cho rằng giống như thân xác các thánh, Đức Maria phải được tôn vinh một cách hết sức đặc biệt. Hơn cả tiên tri Elijah, người đã đồng trinh từ lòng mẹ mình, và vẫn sống đồng trinh cho đến khi được đưa đi mà không nhìn thấy đã chết. Theo đó, Đức Maria phải được đưa lên trời mà không phải qua sự chết. Nhưng cũng theo ngài, Đức Maria không tự lên trời, mà là được đưa lên.    

Niềm tin Đức Maria Hồn Xác Lên Trời được xây dựng qua thời gian theo truyền thống khẩu truyền và thực hành phụng vụ với những chứng cứ khởi đi từ thế kỷ thứ 4. Việc làm này có nguồn gốc từ Kinh Thánh mặc dù không được diễn tả một cách rõ ràng. Thánh Gioan trong Sách Khải Huyền đã nhìn thấy: “Rồi có điềm lớn xuất hiện trên trời: một người Phụ Nữ, mình khoác áo mặt trời, chân đạp mặt trăng, và đầu đội triều thiên mười hai ngôi sao.” (12:1) Vinh quang của Mẹ Maria cũng là dấu hiệu của niềm hy vọng về sự sống lại của các tín hữu. Nó cũng cho biết về vai trò đặc biệt của Đức Maria như Mẹ Thiên Chúa, và sự liên kết chặt chẽ của Mẹ với Con của mình là Đức Giêsu Kitô. 

Các Giáo Phụ của Giáo Hội Tiên Khởi như Thánh Epiphanius trong tác phẩm Panarion của mình, ngài khẳng định niềm tin vào việc Đức Maria lên trời và so sánh người với Elijah, vị tiên tri đã được cất lên trời mà không qua sự chết. 

Thánh Gregory, Giám Mục Tours (538 – 594 AD) đã viết về Đức Maria lên trời trong tác phẩm “Eight Books of Miracles”, diễn tả biến cố và thân xác Đức Maria được đưa về thiên đàng.

Thánh Gioan Damascene, nhà thần học và tiến sỹ Hội Thánh ảnh có hưởng cả đến truyền thống Đông và Tây Phương thế kỷ thứ 8. Ngài đã trình bày vai trò đặc biệt một cách lợi khẩu về việc Hồn Xác Lên Trời của Đức Maria, trong tác phẩm “Three Sermons on the Dormition”.

Tư tưởng của ngài nhấn mạnh mối liên kết thần học giữa cuộc đời Đức Maria, vai trò Mẹ Thiên Chúa, và việc Mẹ chia sẻ vinh quang Con của Mẹ, bao gồm thân xác Mẹ được đưa về trời. Những tác phẩm của ngài cung cấp một căn bản thần học cho đức tin vào việc Mẹ Hồn Xác Lên Trời. Đức Piô XII đã trích dẫn những phụng vụ trước đây và những điều các thánh nhân như Thánh Gioan Damascene để biện minh cho giáo lý Đức Mẹ Lên Trời. 

Các thánh khác đã viết hoặc giảng về Đức Maria lên trời bao gồm Thánh Hesychius thành Giêrusalem, Thánh Quodvultdeus, Giáo Phụ của Giáo Hội và là Giám Mục Carthage, và Thánh Ildephonsus, Tổng Giám Mục Toledo. Gần đây nhất Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II (1920-2005) nhấn mạnh rằng, Đức Maria được đưa về thiên đàng, chỉ cho chúng ta con đường dẫn đến Thiên Chúa, và mặc khải quyền năng của tình yêu Thiên Chúa. 

Đức Maria lên trời cả hồn lẫn xác như một dấu chỉ rõ ràng cho niềm hy vọng của chúng ta về đời sống mai sau, và nó liên kết với cuộc phục sinh của Đức Kitô. Nhưng câu hỏi là tại sao Đức Maria lại được đặc ân Lên Trời Cả Hồn Lẫn Xác? Phải chăng vì người là Mẹ Thiên Chúa, Trọn Đời Đồng Trinh, và Thụ Thai Vô Nhiễm Nguyên Tội? Tất cả những đặc ân ấy như Mẹ đã nói: “Ðấng toàn năng đã làm cho tôi những sự trọng đại - Danh Ngài là thánh (Luca 1:49). Tất cả vì danh Thiên Chúa, và vì lòng thương của Ngài dành cho người tớ nữ khiêm hèn của Ngài. Tuy nhiên, theo Thánh Kinh, những ơn lành cao trọng được Thiên Chúa ban cho Đức Maria cũng vì lòng tin mạnh mẽ của người. Người đã đón nhận những hồng ân cao cả ấy bằng một đức tin vượt trên mọi loài thụ tạo như lời bà Isave nói: “Phúc cho Bà là kẻ đã tin rằng lời Chúa phán cùng Bà sẽ được thực hiện.” (Luca 1: 45)

Đối với Đức Maria: “Không có sự gì mà Thiên Chúa không làm được.” (Luca 1:37) Trong ngày Truyền Tin, Mẹ đã thưa với Tổng Thần Gabriel: “Tôi là nữ tỳ của Chúa. Xin hãy thực hiện nơi tôi những lời ngài nói.” (Luca 1:38) Lời xin vâng này đã dẫn Mẹ đến hang đá Belem, chạy trốn qua Ai Cập, và trên đường theo chân Chúa Giêsu lên đồi Golgotha, ở đó Mẹ nhìn Con mình bị chết treo trên thập giá. Trong suốt cuộc đời trần thế, Mẹ đã đón nhận với niềm tin và sự vâng phục tuyệt đối tất cả những gì Thiên Chúa muốn thực hiện nơi Mẹ, trong đó có việc đưa Mẹ về Thiên Đàng cả hồn lẫn xác. Chúng ta, con cháu Adong-Evà lang thang trong vũng châu lệ, chúng ta cần ngước nhìn lên kêu cầu Mẹ. Xin Mẹ giúp chúng ta cũng được lòng tin vững vàng và biết vâng phục thánh ý Thiên Chúa trong cuộc sống. Và cùng với triều thần thánh trên trời, hợp lời cất tiếng hát mừng Mẹ: 

“Mẹ lên trời giữa một ngày rực ánh sáng. Đàn ca các Thánh tung hô! Nhân loại vui hát mừng vì xác hồn vẹn tuyền Mẹ về thiên cung. Mẹ lên trời ngày mừng vui cho thiên quốc. Hào quang Mẹ Chúa Ngôi Hai. Sáng ngời khắp chín tầng vì xác hồn vẹn tuyền Mẹ tới thiên đường.” (Mẹ Lên Trời. Triệu Hà)

Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời

15 tháng Tám 2025