Linh hướng: đồng hành thiêng liêng và giúp phân định ý Chúa

LINH HƯỚNG: NGHỆ THUẬT ĐỒNG HÀNH THIÊNG LIÊNG VÀ GIÚP NGƯỜI KHÁC PHÂN ĐỊNH Ý CHÚA

Linh hướng, hay còn gọi là đồng hành thiêng liêng, không phải là một phương pháp cố định hay một kỹ thuật tâm lý học hiện đại. Nó là một nghệ thuật thánh thiêng, một đặc ân cao quý được Thiên Chúa trao ban qua bí tích Rửa Tội và chức linh mục, nhằm giúp người tín hữu khám phá, đón nhận và sống trọn vẹn ơn gọi nên thánh của mình. Trong bối cảnh thế giới nhiễu loạn ngày nay, khi con người dễ lạc lối giữa vô vàn tiếng nói ồn ào và những lựa chọn phức tạp, vai trò của người linh hướng càng trở nên cấp thiết. Họ là những người được mời gọi làm chứng nhân cho sự hiện diện của Chúa Thánh Thần, dẫn dắt người khác trên hành trình tìm kiếm khuôn mặt Thiên Chúa và thực thi ý định của Người trong cuộc đời.

Nghệ thuật đồng hành thiêng liêng trước hết đòi hỏi người linh hướng phải trở thành một "đồng hành viên" đích thực, một người biết lắng nghe không chỉ bằng tai mà còn bằng trái tim và tinh thần. Sự lắng nghe này phải là sự lắng nghe đồng cảm, kiên nhẫn và phi phán xét, phản ánh chính cách mà Thiên Chúa lắng nghe và đối xử với con người. Người linh hướng không đặt mình vào vị trí của một chuyên gia giải quyết vấn đề hay một người ban hành mệnh lệnh, nhưng là một người cùng đi, cùng trải nghiệm những thăng trầm của cuộc đời thiêng liêng với người được hướng dẫn. Hành trình này được mô phỏng theo chính Đức Giêsu, Đấng đã đồng hành với hai môn đệ trên đường Emmau. Ngài không vội vã đưa ra câu trả lời, nhưng kiên nhẫn để họ bày tỏ nỗi thất vọng, sau đó Ngài bắt đầu từ Kinh Thánh, từ những gì họ đã biết, để khai mở tâm trí họ. Đó là nghệ thuật gieo hạt giống Lời Chúa và để Thánh Thần hành động.

Bản chất của việc đồng hành không phải là tạo ra sự phụ thuộc, mà là thúc đẩy sự tự do và trách nhiệm. Mục tiêu tối hậu là giúp người được hướng dẫn đạt đến sự trưởng thành thiêng liêng, có khả năng lắng nghe tiếng Chúa trực tiếp và bước đi cách độc lập trong ân sủng. Người linh hướng như một tấm gương phản chiếu, giúp người khác nhìn rõ hơn về chính mình, về những ân huệ đã lãnh nhận, những cạm bẫy cần tránh và những bước tiến cần thực hiện. Họ phải là người có đời sống cầu nguyện sâu sắc, bởi chỉ khi được nuôi dưỡng bởi Mầu nhiệm Thiên Chúa, họ mới có thể trở thành kênh dẫn ân sủng cho người khác. Nếu không có nền tảng là kinh nghiệm cá nhân với Chúa, mọi lời khuyên chỉ là những lý thuyết trống rỗng và dễ dẫn đến sự can thiệp theo ý riêng của mình thay vì ý Chúa.

Thành tố quan trọng nhất của linh hướng chính là giúp người khác phân định ý Chúa. Phân định là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp giữa lý trí, đức tin và sự nhạy bén thiêng liêng. Nó không chỉ đơn thuần là tìm kiếm một câu trả lời "có" hay "không" cho một vấn đề, mà là nhận ra và chấp nhận con đường mà Thiên Chúa đã vạch sẵn, bất chấp những tiếng nói phản đối từ thế gian hay từ những khuynh hướng bất hảo bên trong. Người linh hướng, qua kinh nghiệm và sự hiểu biết về các quy tắc phân định (nhất là của Thánh Inhaxiô Loyola), giúp người được hướng dẫn giải mã những cảm xúc, những thôi thúc và những trạng thái nội tâm của họ. Họ giúp phân biệt giữa niềm an ủi đích thực (sự hiện diện của Thánh Thần, dẫn đến bình an, niềm vui, bác ái, và khao khát điều thiện) với niềm an ủi giả tạo (xuất phát từ Thần Dữ, thường là sự tự mãn, kiêu căng, và không bền vững).

Quá trình phân định luôn bắt đầu bằng việc nhận thức về thực tại. Người linh hướng cần giúp người được hướng dẫn khám phá tình trạng linh hồn hiện tại của họ: họ đang ở trong tình trạng tiến tới (an ủi) hay thoái lui (buồn sầu). Nếu đang tiến tới, các quyết định thường dễ dàng và cần được khuyến khích. Nếu đang thoái lui, người được hướng dẫn cần được khích lệ giữ vững lập trường, không thay đổi quyết định quan trọng, và tăng cường cầu nguyện để vượt qua cơn cám dỗ và sự chán nản. Hơn nữa, người linh hướng phải chú trọng đến việc đánh giá động cơ. Ý muốn của Chúa luôn hướng đến vinh quang Chúa và ơn cứu độ các linh hồn. Bất kỳ quyết định nào xuất phát từ sự sợ hãi, ích kỷ, hay tìm kiếm lợi lộc cá nhân đều cần được xem xét lại kỹ lưỡng.

Để hoàn thành sứ mệnh cao cả này, người linh hướng cần trau dồi những nhân đức căn bản. Đầu tiên là Đức Khôn Ngoan (Prudence): biết nhìn nhận mọi sự trong ánh sáng của Đức Tin và đưa ra những lời khuyên phù hợp với giáo huấn của Giáo Hội và hoàn cảnh cụ thể của người được hướng dẫn. Thứ hai là Đức Khiêm Nhường (Humility): nhận ra rằng chính Chúa Thánh Thần mới là Linh Hướng tối cao. Người linh hướng chỉ là công cụ, là người phục vụ Lời Chúa. Sự khiêm nhường giúp họ tránh được cám dỗ kiểm soát hay áp đặt ý kiến cá nhân. Thứ ba là Đức Bác Ái Mục Tử (Pastoral Charity): một tình yêu thương chân thành, vô vị lợi, thúc đẩy họ hy sinh thời gian và sức lực để phục vụ anh chị em mình. Tình yêu này tạo ra sự tin tưởng và mở lòng cần thiết để ân sủng có thể hành động.

Thách thức đối với người linh hướng trong thời đại mới là rất lớn. Họ phải đối diện với những vấn đề mới mẻ và phức tạp như khủng hoảng căn tính, các vấn đề về giới tính, sự căng thẳng giữa đức tin và khoa học, và áp lực từ chủ nghĩa cá nhân. Điều này đòi hỏi người linh hướng phải liên tục tự đào tạo, không chỉ về mặt thần học và linh đạo mà còn về mặt tâm lý và nhân chủng học Kitô giáo. Họ phải giữ được sự cân bằng giữa lòng sũng mộ truyền thống và sự cởi mở với những hình thái ân sủng mới mẻ mà Chúa Thánh Thần đang gieo vãi trong Giáo Hội. Đặc biệt, người linh hướng cần phải bảo vệ đời sống riêng tư và thiêng liêng của mình, đảm bảo rằng họ cũng đang được đồng hành bởi một vị linh hướng khác, tránh xa sự cô lập và kiệt quệ.

Tóm lại, linh hướng là một hồng ân trao ban sự sống. Nó là nghệ thuật giúp người khác cởi bỏ những xiềng xích của tội lỗi và sự sợ hãi, để họ có thể chạy đến vòng tay của Người Cha nhân lành. Nó không chỉ là sự trao đổi lời nói suông, nhưng là một cuộc gặp gỡ trong cầu nguyện, nơi hai tâm hồn cùng nhau tìm kiếm Đấng là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống. Khi người linh hướng thực hiện sứ mạng của mình với lòng trung thành, khiêm nhường và tình yêu, họ trở thành những kênh dẫn quyền năng cho ơn Thánh Thần, giúp người được hướng dẫn phân định tiếng Chúa một cách rõ ràng giữa muôn vàn tiếng động và, quan trọng nhất, can đảm sống theo tiếng gọi đó, tiến bước vững vàng trên con đường thánh thiện.

Lm. Anmai, CSsR.