Lòng biết ơn - Lòng hiếu thảo

LÒNG BIẾT ƠN: NHÌN THẤY ƠN LÀNH CỦA CHÚA TRONG NHỮNG ĐIỀU NHỎ NHẶT HÀNG NGÀY

Chúng ta thường mải mê kiếm tìm những điều vĩ đại, những dấu lạ cả thể, những phép màu phi thường để minh chứng cho sự hiện diện của Thiên Chúa. Chúng ta cầu xin những ơn trọng đại: một công việc thăng tiến, một căn bệnh hiểm nghèo được chữa lành, một thay đổi lớn lao trong vận mệnh. Và khi không nhận được, chúng ta dễ dàng hoài nghi, thất vọng, và tự hỏi: "Chúa ở đâu?" Chúng ta quên mất rằng, tình yêu của Thiên Chúa không chỉ biểu lộ qua những tiếng sấm vang trời hay những cuộc biến động long trời lở đất; tình yêu ấy, phần lớn thời gian, lại thì thầm qua những điều nhỏ nhặt, bình dị mà chúng ta vô tình bỏ qua mỗi ngày. Lòng biết ơn, vì thế, không phải là cảm xúc bùng nổ khi nhận được một ơn huệ lớn lao, mà là một nghệ thuật, một sự thực hành thiêng liêng để nhìn thấy ân sủng đang tuôn chảy không ngừng trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.

Cuộc sống hiện đại với nhịp độ hối hả, với những lo toan về vật chất và áp lực của thành công, đã vô tình che mờ con mắt đức tin của chúng ta. Chúng ta thức dậy không phải với lời tạ ơn, mà với danh sách những việc phải làm. Chúng ta ăn vội vàng mà quên mất ân huệ của tấm bánh. Chúng ta lướt qua những người thân yêu mà không thực sự "nhìn thấy" họ. Chúng ta quá bận rộn để lắng nghe tiếng chim hót, để ngắm một đóa hoa dại ven đường, hay để cảm nhận sự ấm áp của ánh nắng ban mai. Chúng ta coi mọi thứ là "hiển nhiên". Hơi thở là hiển nhiên. Nước sạch là hiển nhiên. Một giấc ngủ yên bình là hiển nhiên. Chính sự "hiển nhiên" này là kẻ thù lớn nhất của lòng biết ơn. Khi chúng ta không còn thấy điều gì là quà tặng, chúng ta cũng không còn thấy Đấng Ban Tặng.

Ơn lành của Chúa không phải là thứ gì đó xa xôi, dành riêng cho tương lai hay chỉ xuất hiện trong nhà thờ. Ơn lành ở ngay đây, ngay lúc này. Đó là ly cà phê nóng hổi đánh thức ta mỗi sáng. Đó là nụ cười của một người xa lạ ta gặp trên phố. Đó là sự kiên nhẫn của người đồng nghiệp khi lắng nghe ta phàn nàn. Đó là bữa cơm tối, dù đơn sơ, nhưng được quây quần bên gia đình. Thiên Chúa nói với ta qua sự an toàn của chuyến xe trở về nhà, qua cơn mưa gột rửa bụi bặm, và ngay cả qua những khó khăn, thử thách dạy ta bài học về sự khiêm nhường và kiên trì. Như ngôn sứ Êlia, Thiên Chúa không ở trong gió bão, động đất hay lửa cháy, mà Ngài ở trong "tiếng gió hiu hiu" (1 Vua 19:12). Để nghe được tiếng gió ấy, chúng ta cần một tâm hồn tĩnh lặng, một trái tim biết chú tâm.

Thực hành lòng biết ơn là một cuộc cách mạng nội tâm. Nó thay đổi lăng kính chúng ta nhìn vào thực tại. Thay vì tập trung vào những gì ta thiếu, ta bắt đầu nhìn thấy những gì ta có. Và khi nhận ra mình đang có quá nhiều, trái tim ta tự khắc sẽ trào dâng niềm vui và bình an. Một tâm hồn biết ơn là một tâm hồn không còn chỗ cho sự oán giận, ghen tị hay lo lắng thái quá. Khi chúng ta bắt đầu ngày mới bằng lời tạ ơn vì chính sự sống – một món quà không ai trong chúng ta xứng đáng được nhận nhưng vẫn được ban cho – mọi sự kiện trong ngày, dù tốt hay xấu, đều được nhìn dưới ánh sáng của ân sủng. Ngay cả những điều "nhỏ nhặt" cũng trở nên phi thường. Việc rửa bát không còn là một gánh nặng, mà là cơ hội để tạ ơn vì có thức ăn để ăn, có nước sạch để dùng. Việc lắng nghe một người bạn đang đau khổ không còn là phiền phức, mà là ân huệ được chia sẻ và yêu thương.

Tu dưỡng lòng biết ơn đòi hỏi sự tập luyện có ý thức. Có thể bắt đầu bằng việc đơn giản là, mỗi tối trước khi đi ngủ, hãy dành năm phút để "rà soát" lại ngày sống của mình và tìm ra ba điều cụ thể mà bạn cảm thấy biết ơn Chúa. Không cần phải là điều gì lớn lao. Có thể chỉ là: "Con tạ ơn Chúa vì hôm nay con không bị tắc đường," hay "Con tạ ơn Chúa vì một bài hát hay con nghe được trên radio." Dần dần, thói quen này sẽ tái định hình bộ não và tâm hồn chúng ta. Chúng ta sẽ bắt đầu "bắt gặp" Chúa ở khắp mọi nơi. Thánh Lễ, tự bản chất, chính là một hành vi Tạ Ơn (Eucharistia). Khi chúng ta cử hành Thánh Thể, chúng ta dâng lên Chúa không chỉ bánh và rượu, mà còn dâng lên toàn bộ cuộc sống, với tất cả những điều nhỏ nhặt, để thánh hiến chúng và nhận ra tất cả đều là hồng ân.

Cuối cùng, lòng biết ơn không chỉ là một cảm xúc, mà là một chọn lựa, một thái độ sống, một nền tảng của đời sống thiêng liêng. Đó là chìa khóa mở ra cánh cửa của niềm vui đích thực. Khi chúng ta học cách nhìn thấy ơn lành của Chúa trong từng hơi thở, từng bữa ăn, từng cuộc gặp gỡ, chúng ta không chỉ đang sống một cuộc đời tốt đẹp hơn, mà còn đang sống đúng với căn tính của mình: là những thụ tạo được yêu thương vô điều kiện bởi một Thiên Chúa không ngừng ban phát. Chúng ta nhận ra rằng, trong bàn tay quan phòng của Ngài, không có gì là nhỏ nhặt, bởi mọi thứ đều là dấu chỉ của một tình yêu vĩ đại.

Lm. Anmai, CSsR.

+++++++++++

LÒNG HIẾU THẢO: KHÔNG CHỈ LÀ PHỤNG DƯỠNG, MÀ CÒN LÀ SỰ KÍNH TRỌNG

Sợi dây hiếu thảo là một trong những mối liên kết thiêng liêng và nền tảng nhất trong văn hóa nhân loại, đặc biệt là tại các xã hội phương Đông. Nó không đơn thuần là một bổn phận, một nghĩa vụ phải làm, mà còn là một giá trị cốt lõi định hình nên nhân cách và trật tự gia đình, xã hội. Tuy nhiên, theo dòng chảy của thời gian và sự biến đổi của nếp sống hiện đại, đôi khi, ý nghĩa sâu xa và trọn vẹn của lòng hiếu thảo đã bị thu hẹp lại, dễ dàng bị đồng nhất chỉ với hành động "phụng dưỡng vật chất" mà thôi. Sự thật, lòng hiếu thảo đích thực là một khái niệm phong phú hơn, bao hàm một phạm vi rộng lớn hơn rất nhiều, mà đỉnh cao và tinh hoa của nó chính là sự kính trọng sâu sắc dành cho đấng sinh thành.

Phụng dưỡng, không thể phủ nhận, là một phần thiết yếu và rõ ràng nhất của lòng hiếu thảo. Đó là sự đáp đền bằng những nhu cầu vật chất cụ thể: bữa cơm, manh áo, thuốc thang khi đau ốm, một mái nhà che nắng che mưa, và sự chăm sóc thể lý khi cha mẹ tuổi già sức yếu. Đây là hành động tri ân cụ thể đối với công lao trời bể của cha mẹ, người đã nuôi nấng ta từ khi còn trứng nước, đã hy sinh mồ hôi, nước mắt và cả tuổi xuân của mình để đảm bảo sự sống và trưởng thành của con cái. Một người con dù giàu có đến đâu, thành công đến mấy mà để cha mẹ phải chịu cảnh đói rét, thiếu thốn thì không thể được xem là trọn chữ hiếu. Việc cung cấp điều kiện sống đầy đủ là nền tảng, là điều kiện tiên quyết mà bất kỳ người con nào cũng cần phải thực hiện.

Tuy nhiên, nếu lòng hiếu thảo chỉ dừng lại ở việc chuyển khoản tiền hàng tháng hay thuê người chăm sóc, nó sẽ trở nên vô hồn và thiếu đi sự ấm áp của tình thân. Khi con cái đối xử với cha mẹ như một gánh nặng, một nghĩa vụ cần phải thanh toán bằng vật chất để được yên lòng, thì sự phụng dưỡng đó dù đầy đủ đến mấy cũng không thể lấp đầy được khoảng trống tinh thần. Lòng hiếu thảo đích thực phải được nuôi dưỡng bằng tình yêu thương, sự trân trọng và trên hết là sự kính trọng - một thái độ nội tâm, một cách nhìn nhận vị trí và vai trò của cha mẹ trong cuộc đời mình.

Sự kính trọng đối với cha mẹ là sự thừa nhận công ơn sinh thành, dưỡng dục; là sự tôn trọng những trải nghiệm, kinh nghiệm sống và những quyết định của họ, dù đôi khi có thể không hoàn toàn phù hợp với quan điểm của thế hệ trẻ. Đó là lắng nghe mà không phán xét, là chấp nhận những thay đổi của tuổi già với lòng bao dung và kiên nhẫn. Cha mẹ là người đã đi trước, đã vượt qua muôn vàn thử thách mà ta chưa từng đối diện. Kinh nghiệm của họ là một kho tàng vô giá, và việc lắng nghe, tiếp thu một cách có chọn lọc thể hiện sự kính trọng đối với trí tuệ và sự hy sinh mà họ đã tích lũy.

Hơn nữa, sự kính trọng còn thể hiện qua lời ăn tiếng nói và cách cư xử hàng ngày. Lời nói nhẹ nhàng, cử chỉ ân cần, thái độ biết ơn và khiêm tốn khi đối diện với cha mẹ còn quý giá hơn mọi của cải vật chất. Một lời cáu gắt, một thái độ bực bội, hay một cái lắc đầu coi thường dù chỉ thoáng qua cũng có thể làm tổn thương sâu sắc trái tim của đấng sinh thành, làm lu mờ đi bao nhiêu công sức phụng dưỡng vật chất. Hiếu thảo đòi hỏi con cái phải biết kiềm chế cái tôi của mình, đặt niềm vui và sự an yên của cha mẹ lên trên sự tiện lợi cá nhân.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi khoảng cách thế hệ ngày càng lớn, sự kính trọng càng trở nên quan trọng và thách thức hơn bao giờ hết. Con cái dễ dàng bị cuốn vào guồng quay công việc, mạng xã hội, và các mối bận tâm cá nhân, khiến thời gian dành cho cha mẹ trở nên ít ỏi. Phụng dưỡng lúc này không chỉ là tiền bạc, mà còn là thời gian và sự hiện diện có chất lượng. Kính trọng chính là việc sẵn lòng ngưng lại mọi bận rộn để dành trọn vẹn sự chú ý cho cha mẹ, chia sẻ cùng họ những niềm vui nỗi buồn, và giúp họ thích nghi với một thế giới đang thay đổi quá nhanh. Đó là việc kiên nhẫn giải thích cách sử dụng chiếc điện thoại thông minh, hay đơn giản là cùng nhau xem một chương trình truyền hình yêu thích.

Phạm vi của sự kính trọng còn mở rộng ra bên ngoài mối quan hệ trực tiếp với cha mẹ. Một người con hiếu thảo phải biết sống tốt, sống có ích, trở thành một công dân gương mẫu và một người có trách nhiệm với xã hội. Cha mẹ luôn mong muốn con cái mình thành công, không chỉ về mặt vật chất mà còn về mặt phẩm hạnh. Việc giữ gìn danh dự gia đình, sống một cuộc đời trung thực, lương thiện chính là cách thể hiện sự hiếu thảo và kính trọng cao quý nhất đối với công lao dạy dỗ của cha mẹ. Khi con cái sống tốt, cha mẹ được an ủi và tự hào, đó là niềm vui tinh thần lớn lao nhất mà tiền bạc không thể mua được.

Giáo lý và truyền thống tôn giáo cũng luôn đề cao chữ hiếu và sự kính trọng. Trong các tôn giáo, việc phụng sự và kính trọng cha mẹ thường được đặt ngang hàng với việc phụng sự các đấng thiêng liêng. Điều này khẳng định rằng, lòng hiếu thảo không chỉ là một quy tắc xã hội mà còn là một mệnh lệnh luân lý mang tính phổ quát, một thước đo căn bản về đạo đức của một con người. Khi ta kính trọng cha mẹ, ta đang thực hành sự biết ơn đối với nguồn cội của mình, và từ đó, ta mới có thể học được cách tôn trọng mọi người và mọi sự sống xung quanh.

Tóm lại, lòng hiếu thảo là một bản giao hưởng được viết nên từ nhiều nốt nhạc: nốt nhạc phụng dưỡng là âm thanh của sự đáp đền vật chất, nhưng nốt nhạc kính trọng mới chính là giai điệu chủ đạo, mang lại chiều sâu và linh hồn cho cả bản nhạc. Một người con trưởng thành phải nhận ra rằng, cha mẹ cần sự quan tâm, tình yêu thương và sự tôn trọng nội tâm nhiều hơn là tiền bạc. Việc dành thời gian, lắng nghe bằng cả trái tim, và giữ thái độ trân quý đối với đấng sinh thành là sự thể hiện lòng hiếu thảo trọn vẹn và đích thực nhất, làm cho tuổi già của cha mẹ không chỉ đầy đủ về vật chất mà còn phong phú và an vui về tinh thần. Chỉ khi đó, chữ Hiếu mới thực sự tròn đầy và trở thành ngọn lửa sưởi ấm cho cả gia đình.

Lm. Anmai, CSsR.