Mấy tuổi mới làm thánh được?

Mấy tuổi mới làm thánh được?

Trong hành trình đức tin của người Kitô hữu, hình ảnh các vị thánh luôn là những ngọn hải đăng soi đường, là những vì sao lấp lánh trên vòm trời Giáo Hội, chứng minh rằng con người mỏng giòn vẫn có thể chạm đến sự hoàn hảo trong ân sủng. Chúng ta chiêm ngắm các ngài với lòng ngưỡng mộ, tôn kính và một niềm khao khát thầm kín được trở nên giống các ngài. Nhưng giữa lòng ngưỡng mộ ấy, một câu hỏi đầy tính thực tế và đôi khi mang cả sự hoài nghi len lỏi vào tâm trí chúng ta: “Mấy tuổi mới làm thánh được?”

Câu hỏi này không đơn thuần là một sự tò mò về dữ kiện. Nó ẩn chứa những quan niệm sâu xa của chúng ta về sự thánh thiện. Phải chăng đó là một đỉnh cao chỉ dành cho những người đã đi hết chặng đường dài của cuộc đời, những tâm hồn đã được tôi luyện qua hàng chục năm cầu nguyện và hy sinh? Phải chăng sự thánh thiện là phần thưởng cho mái đầu bạc, cho đôi chân đã mỏi mòn trên vạn nẻo đường phục vụ? Hay đó là một đặc ân chỉ dành cho những linh mục, tu sĩ sống đời thánh hiến? Vô thức, chúng ta thường mường tượng về một vị thánh với hình ảnh một cụ già thông thái, một nữ tu trang nghiêm, một người đã thoát ly khỏi những xáo động của tuổi trẻ và những bận rộn của tuổi trung niên. Và chính vì những khuôn mẫu ấy, chúng ta, những con người bình thường đang vật lộn với cuộc sống, thường tự nhủ: “Mình chưa đủ tuổi”, “Mình còn quá nhiều đam mê”, “Đợi đến khi về già rồi tu thân cũng chưa muộn”.

Thế nhưng, câu trả lời của Giáo Hội, được rút ra từ chính kho tàng Kinh Thánh và Lịch sử Cứu độ, lại là một câu trả lời gây sốc, phá vỡ mọi khuôn mẫu và định kiến của chúng ta. Sự thánh thiện không phải là một chiếc vương miện được trao vào cuối đời, mà là một hạt mầm được gieo vào tâm hồn từ giây phút chúng ta lãnh nhận Bí tích Rửa Tội. Và hạt mầm ấy có thể nở hoa vào bất kỳ giai đoạn nào của cuộc đời, từ lúc còn thơ ấu cho đến hơi thở cuối cùng. Câu hỏi đúng không phải là “mấy tuổi”, mà là “với một con tim thế nào”.

1. Định Nghĩa Lại Sự Thánh Thiện: Vượt Lên Trên Những Con Số

Trước hết, chúng ta cần phải định nghĩa lại một cách đúng đắn: sự thánh thiện là gì? Công đồng Vatican II, trong Hiến chế Tín lý về Giáo Hội Lumen Gentium, đã long trọng tuyên bố về “ơn gọi nên thánh phổ quát”. Điều đó có nghĩa là tất cả mọi người, không phân biệt tuổi tác, địa vị, bậc sống hay nghề nghiệp, đều được mời gọi nên thánh. Sự thánh thiện không phải là một đặc quyền của số ít, mà là vận mệnh của mọi Kitô hữu.

Thánh thiện không có nghĩa là không bao giờ phạm tội, không bao giờ vấp ngã. Lịch sử Giáo Hội đầy dẫy những vị thánh vĩ đại từng là những tội nhân nặng nề. Thánh Phaolô từng là người đi bắt đạo, Thánh Augustinô từng sống trong sa đoạ, Thánh Maria Mađalêna từng là một phụ nữ tội lỗi. Sự thánh thiện đích thực nằm ở một điểm khác: đó là một cuộc sống quy hướng trọn vẹn về Thiên Chúa. Đó là để cho tình yêu của Thiên Chúa chiếm ngự, thanh tẩy và biến đổi con người mình. Cốt lõi của sự thánh thiện chính là đức Mến – mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và yêu thương tha nhân như chính mình.

Mà tình yêu thì không có tuổi. Một đứa trẻ có thể yêu thương với một con tim trong sáng và trọn vẹn. Một người trẻ có thể yêu với một sự hy sinh nồng cháy. Một người trưởng thành có thể yêu với lòng trung tín bền đỗ. Một người già có thể yêu với sự khôn ngoan và bao dung. Vì thế, nếu sự thánh thiện là tình yêu, thì mỗi độ tuổi đều là “độ tuổi vàng” để có thể nên thánh.

2. Bằng Chứng Sống Động Từ Các Vị Thánh Trẻ Tuổi

Lịch sử Giáo Hội là một minh chứng hùng hồn nhất cho thấy tuổi tác không phải là rào cản trên con đường nên thánh. Những bông hoa thánh thiện đã nở rộ trong những khu vườn còn rất non tơ, làm cho cả thế giới phải kinh ngạc.

Trước hết, chúng ta phải kể đến các Thánh Anh Hài. Các ngài là những trẻ sơ sinh ở Bêlem, bị vua Hêrôđê tàn sát. Các ngài thậm chí còn chưa biết nói, chưa có khả năng thực hiện một hành vi luân lý có ý thức. Các ngài nên thánh không phải bằng nỗ lực của bản thân, mà hoàn toàn bằng ân sủng của Thiên Chúa. Cái chết của các ngài, dù là một bi kịch dưới con mắt người đời, lại trở thành một phép rửa trong máu, một lời chứng vô ngôn nhưng hùng hồn cho sự hiện diện của Vua Giêsu ngay giữa trần gian. Các Thánh Anh Hài cho chúng ta thấy rằng, ở giới hạn tột cùng, sự thánh thiện là một món quà nhưng không của Thiên Chúa.

Rồi chúng ta có Thánh Maria Goretti, cô bé qua đời khi mới 11 tuổi. Cuộc đời của thánh nữ là một bài ca về sự trong trắng và lòng tha thứ. Đối mặt với sự tấn công của kẻ muốn hãm hại mình, cô bé đã can đảm chọn cái chết để bảo vệ đức khiết tịnh, không ngừng nói: “Không, đó là tội, Chúa không muốn điều đó!” Nhưng điều phi thường hơn nữa là trước khi trút hơi thở cuối cùng, cô đã tha thứ cho kẻ sát hại mình: “Con tha thứ cho Alessandro. Con muốn anh ấy cũng được ở trên Thiên Đàng với con.” Một cô bé 11 tuổi có thể đạt đến đỉnh cao của đức ái Kitô giáo – tha thứ cho kẻ thù – thì ai trong chúng ta dám nói rằng mình còn quá trẻ để sống tha thứ?

Hay nhìn vào Thánh Đa Minh Saviô, một cậu học trò của Don Bosco, qua đời khi chưa đầy 15 tuổi. Châm ngôn sống của cậu là: “Thà chết còn hơn phạm tội.” Cậu không làm những việc gì phi thường, nhưng đã sống một đời sống bình thường một cách phi thường: chăm chỉ học tập, siêng năng cầu nguyện, vui vẻ giúp đỡ bạn bè. Sự thánh thiện của cậu nằm ở quyết tâm giữ cho tâm hồn mình luôn trong sạch, luôn là bạn của Chúa Giêsu và Mẹ Maria. Cậu là bằng chứng cho thấy tuổi thiếu niên, một độ tuổi đầy biến động, lại có thể là một mảnh đất màu mỡ cho những quyết tâm thánh thiện nảy mầm.

Và gần đây nhất, cả thế giới đang hướng về Chân phước Carlo Acutis, một thiếu niên người Ý qua đời vì bệnh ung thư máu ở tuổi 15. Carlo là một vị thánh của thời đại kỹ thuật số. Cậu yêu thích máy tính, trò chơi điện tử, nhưng trên hết, cậu yêu mến Chúa Giêsu Thánh Thể. Cậu đã dùng tài năng tin học của mình để tạo ra một trang web tổng hợp tất cả các phép lạ Thánh Thể trên khắp thế giới, để loan báo cho bạn bè cùng trang lứa biết rằng Chúa Giêsu vẫn đang hiện diện thật sự giữa chúng ta. Carlo đã chứng minh rằng người trẻ có thể nên thánh ngay trong thế giới của họ, với những phương tiện của thời đại họ, không cần phải trở thành một người khác hay chờ đợi đến một thời điểm khác.

Những vị thánh trẻ tuổi này không phải là những ngoại lệ hiếm hoi. Các ngài là lời khẳng định mạnh mẽ của Thiên Chúa: Ân sủng của Ngài không bị giới hạn bởi những năm tháng của con người. Một tia lửa tình yêu bùng lên trong một tâm hồn trẻ thơ cũng đủ sức soi sáng cả thế gian.

3. Sự Thánh Thiện Của Tuổi Trưởng Thành Và Tuổi Già: Cuộc Chạy Đua Bền Bỉ

Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là hạ thấp giá trị của sự thánh thiện được tôi luyện qua một đời người. Nếu sự thánh thiện của tuổi trẻ giống như một ngọn lửa bùng cháy rực rỡ, thì sự thánh thiện của tuổi trưởng thành và tuổi già lại giống như một dòng sông chảy một cách trầm mặc nhưng đầy nội lực, bào mòn đi những viên đá sắc cạnh của cái tôi và bồi đắp phù sa cho những tâm hồn khác.

Sự thánh thiện của người trưởng thành thường được tìm thấy trong sự trung tín. Đó là sự trung tín của những người cha, người mẹ ngày ngày hy sinh thầm lặng, làm việc vất vả để nuôi dạy con cái nên người và nên con cái Chúa. Đó là sự trung tín của những người công nhân, bác sĩ, giáo viên… mang tình yêu của Chúa vào trong công việc thường ngày của mình, biến nó thành một lễ vật dâng lên Ngài. Thánh Mônica đã dành hàng chục năm ròng rã trong nước mắt và lời cầu nguyện không mệt mỏi cho sự hoán cải của người con trai mình là Augustinô. Sự thánh thiện của bà không phải là một hành động anh hùng trong phút chốc, mà là một chuỗi dài những ngày tháng kiên trì đến vô tận.

Khi về già, con đường nên thánh lại mang một vẻ đẹp khác. Đó là vẻ đẹp của sự khôn ngoan, của sự buông bỏ và phó thác. Khi sức khỏe thể chất suy giảm, khi những đam mê của tuổi trẻ đã lắng xuống, con người lại có cơ hội để sống kết hợp mật thiết với Chúa hơn. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II trong những năm tháng cuối đời đã cho cả thế giới thấy một bài học hùng hồn về sự thánh thiện trong đau khổ. Ngài không che giấu sự yếu đuối của thân xác, mà biến chính những run rẩy vì bệnh tật của mình thành một lời rao giảng sống động về giá trị của thập giá. Ngài đã chứng minh rằng, ngay cả khi cơ thể không còn tuân theo ý muốn, tinh thần vẫn có thể vươn lên mạnh mẽ trong sự kết hợp với cuộc khổ nạn của Chúa Kitô.

4. Nền Tảng Thần Học: Thời Gian Của Con Người và Khoảnh Khắc Của Thiên Chúa

Câu trả lời dứt khoát nhất cho câu hỏi “mấy tuổi” nằm ở sự khác biệt giữa thời gian của con người (chronos) và thời điểm của Thiên Chúa (kairos). Chúng ta có xu hướng đo lường cuộc đời bằng số năm, số tháng, số ngày. Nhưng Thiên Chúa lại nhìn vào chất lượng của từng khoảnh khắc. Đối với Ngài, một giây phút của tình yêu trọn vẹn có giá trị hơn một thế kỷ sống trong nguội lạnh.

Dụ ngôn những người thợ làm vườn nho là một minh họa tuyệt vời. Những người vào làm từ sáng sớm cho đến những người chỉ vào làm vào giờ thứ mười một, tất cả đều nhận được cùng một đồng lương. Phần thưởng Nước Trời không phải là thứ chúng ta tích lũy được theo thâm niên, mà là một món quà của lòng thương xót Chúa, được trao cho bất cứ ai đáp lại lời mời gọi của Ngài, dù sớm hay muộn.

Và không có hình ảnh nào mạnh mẽ hơn hình ảnh người trộm lành trên cây thập giá. Cả một cuộc đời lầm lạc, tội lỗi. Nhưng chỉ trong những giây phút cuối cùng của cuộc đời, một lời cầu xin đầy lòng tin và khiêm hạ: “Lạy Ngài, khi nào về Nước của Ngài, xin nhớ đến tôi”, đã mở tung cánh cửa Thiên Đàng cho anh. Anh đã nên thánh trong khoảnh khắc. Anh là vị thánh được chính Chúa Giêsu phong thánh ngay tại trần gian. Câu chuyện của anh là một lời bảo chứng vĩnh cửu: không bao giờ là quá trễ. Và nếu không bao giờ là quá trễ, thì cũng không bao giờ là quá sớm.

Vậy, mấy tuổi mới làm thánh được? Câu trả lời thật rõ ràng: mọi lứa tuổi. Tuổi thơ có sự thánh thiện của lòng trong trắng. Tuổi thiếu niên có sự thánh thiện của lòng hăng say và lý tưởng. Tuổi trưởng thành có sự thánh thiện của lòng trung tín và tinh thần trách nhiệm. Tuổi già có sự thánh thiện của sự khôn ngoan và lòng phó thác.

Câu hỏi mà mỗi người chúng ta cần đặt ra cho mình không phải là “Khi nào tôi mới đủ tuổi để nên thánh?”, mà là “Ngay bây giờ, trong độ tuổi của tôi, với những hoàn cảnh của tôi, với những niềm vui và nỗi buồn của tôi, tôi có thể yêu mến Chúa và phục vụ tha nhân như thế nào?”

Sự thánh thiện không phải là một kế hoạch cho tương lai xa vời. Nó là một quyết định của hiện tại. Nó là việc rửa chén với tình yêu. Nó là việc học bài với sự chuyên cần. Nó là việc nói một lời an ủi với người đang sầu khổ. Nó là việc nở một nụ cười tha thứ với người làm tổn thương mình. Nó là việc dâng lên Chúa một lời nguyện tắt trong thinh lặng.

Hôm nay, ngay lúc này, chính là độ tuổi tuyệt vời nhất để bạn và tôi bắt đầu hoặc tiếp tục hành trình nên thánh của mình. Bởi vì Thiên Chúa không chờ đợi chúng ta già đi. Ngài đang chờ đợi con tim của chúng ta, ngay bây giờ.

Lm. Anmai, CSsR