Ngừng nuối tiếc và lo lắng, sống trọn vẹn cho hiện tại

NGỪNG NUỐI TIẾC VÀ LO LẮNG, SỐNG TRỌN VẸN CHO HIỆN TẠI

Cuộc đời con người là một dòng chảy không ngừng, được hợp thành từ ba dòng suối chính: Quá khứ đã qua, Tương lai chưa tới, và Hiện tại đang diễn ra. Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta lại dành phần lớn năng lượng sống quý báu của mình để bơi lội trong hai dòng suối mà mình không thể nắm bắt: dòng suối Nuối Tiếc của quá khứ và dòng suối Lo Lắng của tương lai. Chúng ta quên mất rằng, chỉ có dòng suối Hiện Tại, nơi đôi chân ta đang đứng vững, mới là nơi duy nhất ta có thể thực sự sống, hành động và cảm nhận niềm hạnh phúc đích thực. Việc ngừng nuối tiếc những gì đã qua và thôi lo lắng về những gì sắp đến không phải là một sự lãng quên hay vô trách nhiệm, mà là một sự lựa chọn khôn ngoan để đầu tư toàn bộ tâm hồn vào khoảnh khắc mình đang sở hữu.

Quá khứ giống như một chiếc bóng. Dù ta cố chạy theo, níu giữ hay dùng hết sức lực để chống lại nó, nó vẫn nằm ngoài tầm với. Nỗi nuối tiếc về những quyết định sai lầm, những lời nói chưa kịp nói, hay những cơ hội đã vụt mất là một gánh nặng tâm lý vô hình nhưng vô cùng nặng nề. Nó biến con người ta thành những người tù tự nguyện, bị xiềng xích bởi chính những ký ức không thể thay đổi. Khi ta đắm chìm trong câu hỏi “Giá như…”, ta đang tự đóng cánh cửa Hiện Tại lại. Mỗi giờ ta dùng để đau khổ về một sai lầm đã xảy ra năm ngoái, ta đã đánh mất một giờ cơ hội để tạo ra niềm vui mới ngay hôm nay. Hạnh phúc không thể được xây dựng trên nền móng của sự hối hận. Quá khứ có giá trị duy nhất là bài học kinh nghiệm, một chiếc bản đồ để ta tránh đi vào vết xe đổ. Một khi đã rút ra được bài học, việc tiếp tục mang vác nỗi đau là không cần thiết và là sự lãng phí tài nguyên tinh thần nghiêm trọng. Việc tha thứ cho bản thân, chấp nhận sự thật rằng mọi thứ đã xảy ra đúng như cách nó phải xảy ra, chính là hành động giải phóng bản thân mạnh mẽ nhất để bước vào bình minh của ngày mới.

Nếu quá khứ là chiếc bóng, thì tương lai lại là một đám mây mù mịt. Nó hoàn toàn là một sản phẩm của trí tưởng tượng, thường được tô vẽ bằng những nỗi sợ hãi và kịch bản tồi tệ nhất. Trong một thế giới thay đổi không ngừng, việc cố gắng kiểm soát tương lai là một nỗ lực vô vọng. Sự lo lắng về tiền bạc, sức khỏe, công việc, hay các mối quan hệ trong tương lai không hề giúp ta chuẩn bị tốt hơn, mà chỉ bào mòn sức lực và niềm vui của ta ngay lúc này. Tâm trí ta bị giằng xé giữa hàng nghìn giả định: "Liệu tôi có thành công không?", "Điều tồi tệ nào sẽ xảy ra?", "Tôi có đủ sức đương đầu không?". Những câu hỏi này tạo ra một vòng xoáy luẩn quẩn của sự bất an, khiến ta không thể tận hưởng bữa ăn, giấc ngủ, hay cuộc trò chuyện đang diễn ra. Thay vì để tâm hồn mình bay lượn vô định trong sự bất định của tương lai, ta cần neo nó lại bằng sự chú tâm vào những việc cụ thể đang làm. Kế hoạch là cần thiết, nhưng sự lo lắng quá mức là kẻ thù của sự chuẩn bị hiệu quả. Khi ta sống trọn vẹn trong Hiện Tại, làm tốt nhất công việc của ngày hôm nay, ta đã tự động đặt những viên gạch vững chắc nhất cho một tương lai tốt đẹp. Tương lai không phải là nơi ta đi đến, mà là kết quả được tạo ra từ chuỗi các khoảnh khắc Hiện Tại mà ta đang sống.

Sống trọn vẹn từng khoảnh khắc cho Hiện Tại, hay còn gọi là chánh niệm, là nghệ thuật nắm lấy thực tại bằng cả năm giác quan và toàn bộ sự tập trung của tâm hồn. Đây là trạng thái mà ý thức của ta hoàn toàn đồng nhất với những gì đang diễn ra, không bị xao lãng bởi tiếng vọng từ ngày hôm qua hay tiếng gọi từ ngày mai. Khi ta rửa chén, ta chỉ rửa chén—cảm nhận độ ấm của nước, độ trơn của xà phòng, âm thanh của bát đĩa va chạm. Khi ta ăn, ta chỉ ăn—thưởng thức hương vị, kết cấu, và mùi thơm của thức ăn. Sự tập trung này biến những việc tầm thường nhất thành những trải nghiệm đầy ý nghĩa và mang tính thiền định. Hạnh phúc không phải là một đích đến lớn lao nào đó mà ta phải chờ đợi, nó là tổng hòa của những khoảnh khắc nhỏ bé được sống một cách sâu sắc. Một nụ cười của người thân, một tia nắng ấm áp trên vai, một hơi thở sâu sau giờ làm việc—tất cả đều là hạnh phúc. Vấn đề không phải là thế giới thiếu hạnh phúc, mà là ta thiếu sự hiện diện để nhận ra nó.

Để rèn luyện khả năng sống Hiện Tại, ta có thể bắt đầu bằng những bài tập đơn giản nhất. Đầu tiên là hơi thở. Hơi thở luôn luôn là Hiện Tại. Chỉ cần dừng lại một khoảnh khắc, cảm nhận không khí đi vào và đi ra khỏi cơ thể, ta đã có thể kéo tâm trí mình khỏi những suy nghĩ hỗn loạn. Tiếp theo là lòng biết ơn. Việc liệt kê và cảm nhận sự trân trọng đối với những điều tốt đẹp ta đang có, dù là nhỏ nhất, sẽ ngay lập tức chuyển trọng tâm của ta từ sự thiếu thốn (quá khứ và tương lai) sang sự sung túc (hiện tại). Trong công việc, ta hãy thực hành việc ngắt quãng sự đa nhiệm (multitasking) để tập trung hoàn toàn vào một nhiệm vụ duy nhất. Sự tập trung tuyệt đối này không chỉ làm tăng hiệu suất mà còn mang lại cảm giác thành tựu và sự bình yên nội tâm.

Trong khía cạnh sâu sắc hơn, sống Hiện Tại còn là việc chấp nhận hoàn toàn sự mong manh và tính hữu hạn của cuộc đời. Khi ta hiểu rằng mọi khoảnh khắc đều là duy nhất và không thể lặp lại, ta sẽ không còn muốn lãng phí nó trong sự chần chừ hay sự phân tâm. Đây là một triết lý sống giải thoát, nơi ta tìm thấy niềm vui trong chính sự đơn giản và tính tức thời của vạn vật. Quá khứ đã được Chúa, hay Vũ trụ, hoàn tất. Tương lai thuộc về sự sắp đặt tối cao. Điều duy nhất thuộc về ta một cách tuyệt đối chính là khoảnh khắc này, hơi thở này. Hãy sống nó bằng tất cả tình yêu thương, sự can đảm, và lòng biết ơn.

Ngừng nuối tiếc quá khứ và lo lắng cho tương lai. Hãy mở lòng mình ra với khoảnh khắc đang ở đây. Chỉ khi ta chọn đặt trọn vẹn trái tim mình vào Hiện Tại, ta mới có thể biến cuộc đời thành một chuỗi những khoảnh khắc hạnh phúc không ngừng.

Lm. Anmai, CSsR.