Người nghèo "hữu danh", người giàu "vô danh" - Thái độ sống của chúng ta như ông phú hộ hay như La-za-rô ?

NGƯỜI NGHÈO ‘HỮU DANH’, NGƯỜI GIÀU ‘VÔ DANH’

Trong thời đại hiện nay, giới giàu có, nổi tiếng thường được xướng tên (hữu danh), còn người nghèo thì ‘vô danh tiểu tốt’. Thế nhưng, trong Tin Mừng hôm nay, dụ ngôn ‘La-za-rô và ông phú hộ’, lại trái ngược: kẻ giàu có ‘vô danh’, còn người hành khất nghèo cùng đinh thì ‘hữu danh’ - La-za-rô (cũng nên biết nghĩa của hạn từ này trong tiếng Do Thái là: Thiên Chúa cứu giúp). Điều này cho chúng ta hiểu rõ hơn rằng: người nghèo, người bị loại ra bên lề xã hội, khách ngoại kiều được Thiên Chúa đoái trông cách đặc biệt.

Qua dụ ngôn ‘anh hành khất La-za-rô và ông phú hộ giàu có’, thiết nghĩ chúng ta phải khẳng định: Tin Mừng không đả kích người giàu có hay sự giàu có phong nhiêu, cũng không ‘cấp giấy thông hành’ cho người nghèo khổ vào Nước Trời, hoặc cứ sống nghèo khó đi thì sẽ được vào Thiên Đàng, còn nếu giàu có thì xuống hoả ngục đời đời kíp kíp!

Ông phú hộ giàu có chẳng được hưởng hạnh phúc Nước Trời, mà bị thiêu đốt dưới hỏa ngục, không phải vì ông ta giàu có. Đúng hơn, bởi lẽ ông dửng dưng, thờ ơ trước người hành khất La-za-rô “nằm bên cổng nhà ông” (x. Lc 16, 20), anh ta nghèo đến độ “chỉ có mấy con chó đến liếm ghẻ chốc”, và “ước được những mụn bánh từ bàn ăn rớt xuống, ăn cho đỡ đói” (x. Lc 16, 21) mà chẳng ai cho. Đâu phải vì ông không biết đến người hành khất La-za-rô, bởi chưng hằng ngày trước mắt ông, kẻ nghèo khó này nằm van nài, chỉ xin những mẫu bánh vụn rơi từ bàn ăn, mà theo lẽ thường, dành cho cún con; nhưng lối sống xa hoa, yến tiệc linh đình khiến ông ta chai sạn trước nỗi thiếu thốn của người hành khất La-za-rô. Cung cách giàu sang, lụa là gấm vóc khiến mắt ông đui mù trước sự thống khổ của đồng loại. Cuộc sống sung túc đưa ông tới thái độ ‘mackeno’ (mặc kệ nó), không hề mảy mảy quan tâm đến người nghèo khó La-za-rô. Chính những điều này lôi ông ta xuống hoả ngục, và đã tạo khoảng cách quá lớn ngay lúc còn sống trên dương gian, cũng như khoảng cách sâu thẳm, không thể nào kết nối, không thể nào thông giao ở đời sau: “Vả chăng, giữa các ngươi và chúng tôi đây đã có sẵn một vực thẳm, khiến những kẻ muốn từ đây qua đó, không thể qua được, cũng như không thể từ bên đó qua đây được” (Lc 16, 26).

Đến đây, chúng ta nhớ lại bài giảng của Thánh Giáo Hoàng Gio-an Phao-lô IItrong chuyến viếng thăm Hoa Kỳ lần đầu tiên vào ngày 2.10.1979, ngài khẳng khái: “Chúng ta không thể thờ ơ vui hưởng của cải và tự do của mình, nếu ở bất cứ đâu, người nghèo khó La-za-rô của thế kỷ XX vẫn còn đang đứng chờ chúng ta ngoài cửa...Các bạn đừng bao giờ bằng lòng với hành vi chỉ cho họ những mẩu bánh vụn nơi bàn tiệc. Các bạn chỉ nên lođủ phần chính yếu của cuộc sống mà thôi, chứ đừng tìm cách sống cho sung túc dư dật, để nhờ đó các bạn có thể giúp đỡ những người nghèo khổ. Đồng thời, các bạn hãy đối xử với họ như những thực khách trong gia đình các bạn”. Thật vậy, thông điệp này còn vang vọng đến ngày nay trong thế kỷ XXI, thời đại bùng nổ, phát triển vượt bậc, nhưng tạo ra biết bao khoảng trống nội tâm, thái độ-lối sống dửng dưng, hờ hững trước đồng loại, bị cô lập, chông chênh giữa xa lộ công nghệ mang tên ‘kết nối’, nhưng thực chất nó đẩy con người xa nhau, rơi vào thế giới ‘ảo tưởng’ hơn là ‘tiếp xúc trực diện với anh chị em và thực tế cuộc sống’. Tuy nhiên, cũng nên nói tới đôi nét về anh hành khất La-za-rô, chẳng phải vì nghèo mà anh được vào Nước Trời đâu. Dẫu nghèo cùng đinh, chỉ có mấy chú chó lân la đến bầu bạn, liếm ghẻ chốc, nhưng anh sống yên lòng, chẳng ‘than thân trách phận’, phàn nàn, ca thán, trách móc, đổ lỗi cho trời, cho xã hội, cho người khác. Nhờ lối sống này, mà anh được vào hưởng hạnh phúc viên mãn như lời Tổ phụ Áp-ra-ham bộc bạch: “Hỡi con, suốt đời con, con được toàn sự lành, còn La-za-rô gặp toàn sự khốn khổ. Vậy bây giờ La-za-rô được an ủi ở chốn này, còn con thì chịu khốn khổ” (Lc 16, 25).

Vậy, đối diện với Lời Chúa hôm nay, chúng ta nên bắt đầu sống ra sao? Chúng ta phải sống giới răn yêu thương ‘mến Chúa, yêu người’ cách cụ thể. Thứ đến, quảng đại biết chia san với tha nhân dựa trên những gì mình có (không chỉ vật chất, tiền bạc, của cải, mà còn nụ cười, lời nói động viên, khuyến khích, thời gian, tài năng, khả năng, trí lực,…). Và để hân hoan thực hành những điều trên, chúng ta cần “chiến đấu trong cuộc chiến chính nghĩa của đức tin” (x. 1Tm 6, 12). Chẳng phải nổ súng, tấn công, giết kẻ thù, mà đúng hơn ‘chiến đấu với chính mình’, chiến đấu với thói quen xấu, chiến đấu với đam mê, chiến đấu với thái độ-lối sống dửng dưng, thờ ơ, chiến đấu với cách nhìn-nghĩ suy gây tổn hại đến bản thân cũng như tha nhân, v.v…Và trên hết, chúng ta hãy bắt đầu ngay bây giờ, khởi sự từ gia đình mình như Mẹ Thánh Tê-rê-sa Cal-cút-ta nhắn nhủ: “Tôi luôn nghĩ rằng tình thương phải bắt đầu từ gia đình mình trước, rồi đến khu xóm,…Yêu thương những ai ở xa thì rất ư dễ dàng, nhưng thương yêu những người đang sống với mình hoặc đang ở sát cửa nhà mình mới là khó…Tôi không bao giờ nhìn những đám đông như thể trách nhiệm của tôi. Tôi chỉ nhìn đến những cá nhân, bởi vì mỗi lần tôi chỉ yêu thương được một người, mỗi lần tôi chỉ nuôi được một người. Tôi đã đưa một người về nhà, nhưng nếu tôi không đưa một người ấy về nhà thì tôi đã không đưa 42.000 người về nhà. Toàn thể công việc của tôi chỉ là một giọt nước trong đại dương. Nhưng nếu tôi không góp một giọt nước ấy thì đại dương sẽ thiếu đi một giọt”.

Lm. Xuân Hy Vọng

************

THÁI ĐỘ SỐNG CỦA CHÚNG TA NHƯ ÔNG PHÚ HỘ hay LA-DA-RÔ

Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta thường có xu hướng quy kết và vô hình dung kết luận một cách vội vã rằng: nghèo là một cái lỗi, cái tội, và như thế người nghèo trở nên tự ti, xấu hổ, tránh mặt người khác, đánh giá thấp bản thân. Ngược lại, giàu có lại là một điều đáng ngợi khen và nể trọng những ai có tiền của, địa vị, danh giá, v.v…

Thưa quý ông bà và anh chị em rất thân mến, nếu chúng ta suy nghĩ một cách thấu đáo, chúng ta sẽ nhận ra được là: ở đời này, hạnh phúc chẳng hệ luỵ hay phụ thuộc vào tiền của, danh vọng, chức vụ, địa vị, thành công hay thất bại, nghèo khổ hay giàu có; cho bằng hạnh phúc đời này gắn liền với cách sống, thái độ sống của chúng ta. Thánh Giáo Hoàng Gio-an Phao-lô đã từng quả quyết rằng: Chẳng có ai quá nghèo đến nỗi chẳng có gì để chia san, và cũng chẳng có ai quá giàu mà chẳng cần đến sự san sẻ của người khác. Lời Chúa hôm nay đánh động mỗi người trong chúng ta nhìn lại, suy xét thái độ sống, cung cách sống của mình dựa trên giới răn yêu thương, đức tin và đức cậy.

Trước hết, sự giàu có chẳng phải là một cái lỗi, hay sự nghèo nàn không phải là một cái tội! Tất cả những gì chúng ta có được đều nhờ bởi hồng ân của Chúa cả. Có lẽ, chúng ta thường nói: con phải làm lụng vất vả, sớm tối, đổ mồ hôi sôi nước mắt mới có được ngày hôm nay, thì tất cả những gì con đạt được là nhờ vào sự nỗ lực không ngừng của con chứ?!!!!! Điều này đúng nhưng chưa đúng hoàn toàn, vì đơn giản nếu Thiên Chúa chẳng ban cho con sức khoẻ, sự kiên nhẫn, nỗ lực, tâm trí, tâm sức, v.v…thì những cố gắng ấy trở nên vô ích như Thánh Vịnh 127 trình bày cụ thể:

“Bạn có thức khuya hay dậy sớm,

khó nhọc làm ăn cũng hoài công.
Còn kẻ được Chúa thương dầu có ngủ,

Người vẫn ban cho đủ tiêu dùng” (Tv 127, 2)

Tương tự, nghèo khổ không phải là một nỗi ô nhục, xấu hổ hay chẳng phải lời nguyền rủa, hay Thiên Chúa không chúc phúc cho người ấy, cho bằng do sự bất công của xã hội, do sự lười biếng của cá nhân hay tập thể, hoặc do sự nhút nhát, không biết dùng những ơn, tài năng, khả năng Chúa ban để sinh lợi một cách đúng đắn!

Như trên, chúng ta biết rằng: sống ở đời chẳng hệ luỵ vào sự giàu có hay nghèo khó, mà là thái độ sống, cung cách sống và lối sống của chúng ta. Có thể chúng ta nghèo khó về vật chất, nhưng cách sống chan hoà với mọi người, làm chúng ta trở nên hạnh phúc; còn có lẽ chúng ta giàu có của cải, nhưng lối sống của ta làm mọi người xa lánh, và rồi chúng ta bị cô lập, đơn côi trong sự nghèo hèn của tâm hồn, cô độc trong mối tương quan với tha nhân.

Ông phú hộ trong bài Tin Mừng hôm nay bị lên án không phải bởi lẽ ông ta giàu có, và La-da-rô được đưa về Thiên Đàng chẳng phải bởi vì ông ta nghèo! Nhưng cung cách sống của ông phú hộ tự bản chất nó đã là tiếng nói gióng lên khuyến cáo bản thân ông; tuy nhiên, thái độ dửng dưng, vô tâm vô cảm, hờ hững của ông khiến ông chẳng đoái hoài, cảm thương đến kẻ hành khất nghèo nàn mà chính ông phú hộ đã biết đích xác tên gì! “Lại có một người nghèo khó tên là La-da-rô, mụn nhọt đầy mình, nằm trước cổng ông nhà giàu” (Lc 16, 20) Chẳng phải ông phú hộ giàu có, ăn mặc gấm vóc kia không có đủ khả năng chia sẻ! Và chắc hẳn không phải vì ông không biết La-da-rô! Nhưng suy cho cùng, thái độ sống hờ hững, lối sống vô cảm, chẳng hề thương cảm đến người anh em bất hạnh ‘nằm trước cổng nhà mình mỗi ngày’ đã đẩy ông phú hộ vào kết cuộc như bài Tin Mừng đã trình bày.

Thà rằng, chúng ta không biết La-da-rô ấy, nhưng người hành khất trong đời sống của mỗi người chúng ta đều có khuôn mặt, diện mạo cụ thể, là người cần đến sự giúp đỡ, sự cảm thông, yêu mến, quan tâm của chúng ta. Người hành khất La-da-rô này không xa chúng ta lắm đâu, có lẽ là những người trong gia đình, họ hàng, lối xóm, cộng đoàn, giáo xứ, anh chị em xa gần…Và họ đều là hình dáng, diện mạo của Chúa Ki-tô đang cần đến sự cảm thương, quan tâm, giúp đỡ một cách cụ thể, sự chia san không tính toán, và nhất là một thái độ, lối sống chan hoà. Một khi chúng ta can đảm sống chan chứa tình thương, dựa trên Lời Chúa, đức tin, đức cậy và lòng bác ái, thực thi điều răn yêu thương thì chúng ta dễ dàng ra đi đến với anh chị em, rời khỏi những gì tiện ích, cuộc sống xa hoa, thoải mái của mình mà biết sẵn sàng chia san, chia sẻ những gì mình có. Sẻ chia không bó hẹp trong của cải, vật chất, mà là nhiều thứ khác tối cần thiết hơn như: một lời nói động viên, thái độ ân cần, cảm thông, một nụ cười tươi chân thành, một đôi tay gắn bó, mở rộng đón mời, v.v… và điều này Thánh Phao-lô cũng nhắn nhủ ông Ti-mô-thê và mời gọi chúng ta “hãy gắng trở nên người công chính, đạo đức, giàu lòng tin và lòng mến, hãy gắng sống nhẫn nại và hiền hoà” (1Tm 6, 11) và nếu chúng ta đọc tiếp, thánh Phao-lô khuyên răn riêng cho những ai giàu có ở trần gian này như sau: “…đừng tự cao tự đại, cũng đừng đặt hy vọng vào của cải phù vân, nhưng vào Thiên Chúa, Đấng cung cấp dồi dào mọi sự cho chúng ta hưởng dùng. Họ phải làm việc thiện và trở nên giàu có về các việc tốt lành, phải ăn ở rộng rãi, sẵn sàng chia sẻ.Như vậy họ tích trữ cho mình một vốn liếng vững chắc cho tương lai, để được sự sống thật” (1Tm 6, 17-19).

Sau cùng, tất cả những gì chúng ta làm, thực hành, thái độ, cung cách, lối sống ở trần gian này đều có ‘tiếng nói’ bênh vực hay khuyến cáo hoặc lên án chúng ta ở đời sống mai sau, chứ Thiên Chúa giàu lòng xót thương chẳng kết án, phán xét như một ông thẩm phán khắc khe, mặt trừng trừng hét ra lửa đâu! “…Con ơi, hãy nhớ lại: suốt đời con, con đã nhận phần phước của con rồi; còn La-da-rô suốt một đời chịu toàn những bất hạnh. Bây giờ, La-da- rô được an ủi nơi đây, còn con thì phải chịu khốn khổ” (Lc 16, 25). Mặt khác, Thiên Chúa biết chúng ta yếu đuối, dễ xa ngã, vấp phải, nên Người hằng luôn ban cho ta cơ hội này đến cơ hội khác, thời gian này đến thời gian khác. Người dùng Giáo Hội và thừa tác yêu thương đến dạy dỗ, khuyên răn, kêu mời chúng ta trở về với lòng thương xót vô bờ bến trong từng giây phút cuộc đời “chúng đã có Mô-sê và các Ngôn Sứ, thì chúng cứ nghe lời các vị đó” (Lc 16, 29).

Lạy Chúa xót thương vô bờ,

Lòng con tín thác, đợi chờ Lời Cha

Một đời dâng kính câu ca,

Vang xa tình Chúa, thiết tha tình người.

Phú hộ giàu có chây lười,

Chẳng nương lòng Chúa, tươi cười chia san.

Anh hành khất đầy gian nan,

Mon men chờ chực, nài van thương tình.

Nguyện xin Chúa ban phúc vinh,

Hồn con từ hối, tự tình đổi thay,

Từ đây một lòng hăng say

Quan tâm, cảm mến sum vầy bên Cha. Amen!

Lm. Xuân Hy Vọng