Chiếc mũ ba tầng – biểu tượng cổ kính và cao cả của quyền bính Giáo Hoàng

CHIẾC MŨ BA TẦNG – BIỂU TƯỢNG CỔ KÍNH VÀ CAO CẢ CỦA QUYỀN BÍNH GIÁO HOÀNG

Một trong những biểu tượng lâu đời và quan trọng bậc nhất của Giáo hội là mũ ba tầng Giáo hoàng – Tiara Papal – biểu trưng cho quyền tối thượng của Đức Thánh Cha, nói lên giáo huấn của Hội Thánh giữa lòng thế giới, và mang ý nghĩa sâu xa đối kháng với các trào lưu cách mạng. Từ năm 1870, khi các lực lượng cách mạng chiếm lĩnh và xóa bỏ các Quốc gia Giáo hoàng, chiếc mũ ba tầng càng trở thành biểu tượng mạnh mẽ cho sự kiên cường và chính danh của quyền bính Giáo hoàng trong tư cách là nhà lãnh đạo cả đời sống thiêng liêng lẫn dân sự – một thực tại đã hiện hữu từ thời Trung Cổ, và giờ đây chỉ còn lại quốc gia Vatican như một di tích sống động.

Theo truyền thống, Thánh Giáo hoàng Silvestre I đã được Hoàng đế Constantino trao tặng nhiều báu vật, trong đó có Cung điện Laterano (nay là Vương cung Thánh đường Thánh Gioan Laterano), cùng “vương miện, tức là triều thiên hoàng đế kiêm mũ phrygia, nghĩa là mũ ba tầng và áo choàng thường dùng bởi các hoàng đế” – theo chiếu chỉ của Hoàng đế.

Ban đầu, Giáo hoàng chỉ đội một mũ đơn tầng. Tới thời Đức Bonifacio VIII, trong cuộc xung đột với Vua Philippe IV của Pháp, ngài thêm tầng thứ hai để biểu thị quyền thiêng liêng của Đức Giáo hoàng vượt trên các quyền lực trần thế. Năm 1342, Đức Bênêđictô XII thêm tầng thứ ba để biểu thị quyền đạo đức tối cao của Giáo hoàng trên mọi vương quyền, đồng thời khẳng định quyền sở hữu Avinhơn. Những chi tiết này được nêu rõ trong phần giải thích huy hiệu của Đức Bênêđictô XVI trên trang chính thức của Vatican.

Trong nghi thức đội mũ, Hồng y Trưởng Phó Tế tuyên đọc bằng tiếng Latinh:

“Con hãy nhận lấy triều thiên này được trang hoàng bằng ba tầng miện, và biết rằng: con là Cha của các hoàng tử và các vua, là Người điều hành thế giới, là Đại diện của Đấng Cứu Độ chúng ta – Đức Giêsu Kitô – trên trần gian, Đấng vinh hiển đến muôn đời muôn thuở.”

Chiếc mũ ba tầng – Triregnum – mang nhiều tầng ý nghĩa tượng trưng:

• Ba chức vụ của Đức Kitô: Tư tế, Ngôn sứ và Vương đế.

• Ba sứ mạng của Giáo hội: Giảng dạy, Cai quản và Thánh hóa.

• Ba quyền của Giáo hoàng: Giáo huấn, Tài phán và Thánh chức.

• Ba phẩm trật trong Hội Thánh: Hội Thánh chiến thắng, Hội Thánh đau khổ, và Hội Thánh lữ hành.

• Ba tước vị của Giám mục Rôma: Chủ chăn hoàn vũ, Quyền tài phán hoàn vũ, và quyền dân sự nơi quốc gia Vatican.

• Và trên hết, là hình ảnh của Ba Ngôi Thiên Chúa.

Vị Giáo hoàng cuối cùng được chính thức đội mũ ba tầng là Đức Phaolô VI vào ngày 29 tháng 6 năm 1963. Từ đó đến nay, dù các Giáo hoàng không còn được đội mũ trong nghi thức đăng quang, nhiều quốc gia vẫn dâng tặng chiếc tiara như biểu tượng của lòng tôn kính và niềm tự hào về truyền thống Công giáo.

Đức Bênêđictô XVI đã được Chính phủ Bulgaria kính tặng một chiếc tiara vào ngày 25 tháng 5 năm 2011. Gần đây, Đức Thánh Cha Phanxicô cũng được Cộng hòa Bắc Macedonia trao tặng một tiara do các nữ tu Chính Thống giáo tại Đan viện Rajcica chế tác. Mũ được làm bằng vàng nguyên khối, đính ngọc trai quý hiếm từ hồ Ohrid và ba loại kim cương, tượng trưng cho uy quyền thiêng liêng và trần thế của Giáo hoàng – vừa là Chủ chăn tối cao của Hội Thánh, vừa là nguyên thủ quốc gia Vatican.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp