Hiến dâng trong sự thật - Giữa ánh sáng sự thật

Thứ ba tuần 21 TN năm lẻ

Bài giảng: “Hiến dâng trong sự thật, yêu thương trong toàn thể”

Lời mở

Có những lúc ta tự hỏi: đâu là ý nghĩa của hiện sinh con người giữa dòng đời chóng qua? Ta đi tìm hạnh phúc, nhưng trong sâu thẳm, khát vọng lớn hơn hạnh phúc chính là được hiểu, được yêu, được đón nhận toàn thể con người mình — kể cả ánh sáng và bóng tối, kể cả thánh thiện và vết thương. Đó là chiều sâu của tâm lý và thần học, nơi linh hồn chạm vào mầu nhiệm Thiên Chúa.

⸻

1. Thánh Phaolô: Tình yêu hiến thân vượt ngoài mọi toan tính (1 Th 2,1-8)

“Chúng tôi sẵn sàng hiến cho anh em, không những Tin Mừng của Thiên Chúa, mà cả mạng sống của chúng tôi nữa.”

Ở đây, Phaolô không chỉ rao giảng một ý tưởng, nhưng hiến thân chính bản thể mình. Tình yêu không dừng lại ở ngôn từ, mà mở sang hiện sinh: “Tôi ở với bạn, tôi chịu hao mòn vì bạn.”

Trong ngôn ngữ phân tâm học, tình yêu này vượt trên cơ chế bản năng sinh tồn “giữ cho mình” (eros tự bảo tồn). Nó mở sang “bản năng vượt thoát” (thanatos được cứu chuộc) — nơi ta chấp nhận tan biến để người khác được sống.

Ở bình diện nhân học, đây là cốt lõi nhân vị: con người chỉ thực sự hiện hữu khi biết ra khỏi mình để hướng đến tha nhân. Và trên bình diện thần học, chính là họa lại dung mạo Đức Kitô: Đấng trao ban Tin Mừng không bằng khái niệm, mà bằng Thập giá.

⸻

2. Thánh Vịnh 138: Lạy Chúa, Ngài dò xét con và Ngài biết rõ

“Ngài dò xét con, Ngài biết rõ… Tư tưởng con, Ngài thấu suốt từ xa.”

Lời thánh vịnh là một cuộc phân tâm sâu xa, nhưng không phải do con người tự làm, mà do Thiên Chúa là Đấng Thấu Suốt.

Phân tâm học hiện đại nói rằng ta không thể hiểu hết bóng tối vô thức của mình. Nhưng đức tin dạy rằng: có một cái nhìn yêu thương ôm trọn cả ánh sáng lẫn bóng tối trong ta. Cái nhìn ấy không kết án, mà giải thoát.

Trong chiều kích hiện sinh, đây là khát vọng căn bản: “Có ai đó thực sự biết tôi, mà không bỏ rơi tôi.” Cái biết ấy nơi Thiên Chúa không nhằm phơi bày để sỉ nhục, nhưng để chữa lành. Con người chỉ bình an khi chấp nhận rằng: tôi không cần phải che giấu, vì trong mắt Thiên Chúa, tôi được biết trọn vẹn mà vẫn được yêu trọn vẹn.

⸻

3. Tin Mừng Matthêu 23: Công chính nội tâm và sự toàn vẹn (Mt 23,23-26)

“Các điều này vẫn cứ phải làm, mà các điều kia thì không được bỏ.”

Chúa Giêsu không chống lại luật, nhưng Ngài vạch ra sự giả hình: lo tỉ mỉ mười phần nhỏ bé, mà quên đi điều cốt yếu của Lề luật: công lý, lòng nhân và sự thành tín.

Trong ngôn ngữ tâm lý, đây là lời cảnh tỉnh chống lại cơ chế “phòng vệ đạo đức” (moral defense): ta đánh tráo cái chính yếu bằng những hình thức vụn vặt để né tránh sự thật nội tâm.

Trong nhân học, điều này gợi ra nhu cầu toàn thể: con người không thể phân mảnh. Nếu chỉ chăm chút lớp vỏ bên ngoài, tâm hồn sẽ khô héo. Trong thần học, đây là lời mời bước vào “tính toàn vẹn thánh thiện” — nơi hành động và nội tâm hòa làm một.

⸻

4. Chiều sâu tâm linh: Sự kết hợp của ba bài đọc

• Từ Phaolô, ta học tình yêu hiến thân: trao ban cả Tin Mừng lẫn chính bản thể mình.

• Từ Thánh Vịnh, ta học sự để cho Thiên Chúa thấu suốt: một cái nhìn chữa lành tận gốc tâm hồn.

• Từ Tin Mừng, ta học công chính toàn vẹn: không bỏ điều cốt yếu vì hình thức, không đánh tráo cái nhỏ để quên cái lớn.

Ba nhịp này như ba cung bậc trong một bản giao hưởng:

• Tâm lý (được biết và được yêu trong sự thật),

• Nhân học (con người là hiến thân cho tha nhân),

• Thần học (Thiên Chúa là ánh sáng soi chiếu và hoàn tất).

⸻

5. Lời mời gọi hiện sinh

Anh chị em thân mến, cuộc đời ta là một hành trình: dám để Thiên Chúa thấu hiểu, dám sống yêu thương hiến thân, và dám liền mạch giữa nội tâm và hành động.

Không ai trong chúng ta hoàn hảo. Nhưng giữa mảnh vụn của bản ngã, có một Đấng nhìn ta bằng đôi mắt toàn vẹn. Cái nhìn ấy cho ta sức mạnh để yêu thương, để trao hiến, để sống như một con người thật sự — không giả hình, không phân mảnh, mà hiệp nhất trong tình yêu.

⸻

Lời kết

“Ngài dò xét con, Ngài biết rõ.”

Và chính khi được biết rõ, ta không còn sợ hãi, vì tình yêu đã giải thoát. Khi ấy, ta có thể nói cùng với Thánh Phaolô: “Chúng tôi sẵn sàng hiến cho anh em, không những Tin Mừng, mà cả mạng sống chúng tôi nữa.”

Đó là cuộc sống trọn vẹn, vừa nhân bản, vừa thần linh, vừa hiện sinh, vừa vĩnh cửu.

++++++++

Thứ tư tuần 21 TN năm lẻ

BÀI GIẢNG: “Giữa ánh sáng sự thật và bóng tối của giả hình”

1. Khởi đi từ mầu nhiệm con người

Con người, trong tận cùng hữu thể, vừa là khát vọng vươn tới vô hạn, vừa là nỗi sợ bị phơi bày trước ánh sáng sự thật. Trong sâu thẳm tâm hồn, như Thánh Vịnh 138 cất lên: “Lạy Chúa, Ngài dò xét con và Ngài biết rõ”. Đó không chỉ là lời thưa của đức tin, mà còn là sự thật tâm lý: chúng ta là kẻ luôn muốn được hiểu thấu, được yêu thương trong sự thật, nhưng đồng thời cũng run rẩy khi ánh mắt Thiên Chúa – hay ánh mắt tha nhân – chạm đến những ngóc ngách tối tăm của mình.

Phân tâm học gọi đó là cơ chế che giấu: ta phủ một lớp mặt nạ cho những xung năng, những vết thương, những mặc cảm mà ta không dám nhìn thẳng. Còn thần học gọi đó là tội: sự chọn lựa bước ra khỏi ánh sáng của Thiên Chúa để trú ẩn trong bóng tối của sự giả dối.

⸻

2. Từ lao nhọc Tông Đồ đến công trình của Thiên Chúa (1 Tx 2,9-13)

Thánh Phaolô không loan báo Tin Mừng như một lý thuyết trừu tượng, nhưng như một sự sống đã trả giá bằng mồ hôi và nước mắt: “Đêm ngày chúng tôi đã làm việc, để khỏi trở thành gánh nặng cho ai”. Tin Mừng chỉ thực sự vang vọng khi nó được thấm vào xác thịt, vào lao nhọc, vào tình yêu cụ thể.

Ở đây, nhân học Kitô giáo hé mở: con người không chỉ là kẻ mưu sinh, mà trong từng giọt mồ hôi còn vang vọng ơn gọi thần linh. Lao nhọc không hạ thấp con người, nhưng tôn vinh phẩm giá của họ, bởi đó là nơi Thiên Chúa biến từng cử chỉ nhỏ bé thành công trình cứu độ.

Thế nhưng, nghịch lý vẫn còn đó: giữa những vất vả đời thường, con người có thể biến việc rao giảng thành công cụ tự tôn, che đậy bản ngã. Chính vì thế, Thánh Phaolô nhấn mạnh: “Anh em đã đón nhận lời chúng tôi, không như lời loài người, nhưng như lời của chính Thiên Chúa”. Nghĩa là, Tin Mừng không được đồng hóa với cái tôi, mà phải là nơi “cái tôi” tan biến để Thiên Chúa hiển hiện.

⸻

3. Sự giả hình phơi bày (Mt 23,27-32)

Đức Giêsu phơi bày một nghịch lý khác: “Khốn cho các ngươi, hỡi những kẻ giả hình: các ngươi giống như mồ mả tô vôi, bên ngoài thì đẹp đẽ, nhưng bên trong thì đầy xương người chết”.

Ở đây, ta thấy bóng dáng của một sự thật hiện sinh: con người thường chăm chút cho hình ảnh xã hội, cho bề ngoài đạo hạnh, nhưng tâm hồn thì mục rữa bởi những thỏa hiệp, ích kỷ, oán hờn. Đó là hiện tượng mà Freud sẽ gọi là “masking” – chiếc mặt nạ văn minh che giấu cái bản năng thô sơ. Nhưng Đức Giêsu không dừng lại ở phân tích tâm lý: Người lột bỏ chiếc mặt nạ để ta đối diện với sự thật cứu độ.

Cái đau không nằm ở việc chúng ta có bóng tối – vì ai cũng có; cái đau nằm ở việc chúng ta che phủ bóng tối ấy bằng lớp sơn giả hình, và từ chối để ánh sáng chữa lành.

⸻

4. Hiện sinh giữa ánh sáng và bóng tối

Nếu Thiên Chúa thấu suốt từng sợi tóc, từng ý nghĩ (Tv 138), thì hạnh phúc của con người không nằm ở chỗ che giấu, mà ở chỗ dám trần trụi trước tình yêu. Triết học hiện sinh nói rằng: “Con người là hữu thể bị ném vào thế giới” – nhưng Kitô giáo bổ sung: con người bị ném vào lòng Thiên Chúa, Đấng dò thấu và ôm ấp.

Tâm linh không hệ tại việc xây thêm mặt nạ, mà trong hành trình cởi bỏ, để cho cái “tôi” mong manh được chữa lành bởi ân sủng. Càng chối bỏ sự thật, ta càng trở thành con cháu của những kẻ giết ngôn sứ – tức là giết chết tiếng nói thật thà vang lên từ trong chính lương tâm mình.

⸻

5. Lời mời gọi

Bài đọc hôm nay gợi mở cho ta một hành trình nội tâm:

• Dám sống lao nhọc Tin Mừng như Phaolô, biến từng hành vi đời thường thành thánh thiêng.

• Dám phơi bày tâm hồn trước ánh sáng Thiên Chúa, không tô vẽ, không giả hình.

• Dám để lời Thiên Chúa là lời biến đổi, chứ không chỉ là âm thanh trang trí cho cái tôi.

Trong ánh nhìn của Thánh Vịnh: “Lạy Chúa, con đi đâu, Ngài cũng thấu suốt”. Điều đó không phải là đe dọa, nhưng là lời an ủi. Bởi ánh sáng Thiên Chúa không đến để tố cáo, mà để chữa lành; không đến để lột mặt nạ rồi nhục mạ, nhưng để trả lại cho ta gương mặt thật – gương mặt nhân vị được dựng nên giống hình ảnh Thiên Chúa.