Ngai tòa chân lý và đôi cánh thiên thần

NGAI TÒA CHÂN LÝ VÀ ĐÔI CÁNH THIÊN THẦN: Ý NGHĨA SÂU SẮC CỦA HAI TƯỢNG CHERUBIM BÊN CẠNH NGAY TÒA ĐỨC GIÁO HOÀNG

Trong sự trang nghiêm và huy hoàng của các buổi cử hành phụng vụ do Đức Thánh Cha chủ sự, mỗi chi tiết, từ phẩm phục, vật dụng cho đến bài trí, đều mang một ngôn ngữ biểu tượng riêng, kể lại một câu chuyện đức tin kéo dài hàng ngàn năm. Giữa những hình ảnh quen thuộc ấy, có một chi tiết tinh tế nhưng lại chứa đựng một ý nghĩa thần học vô cùng sâu sắc: sự hiện diện của hai tượng thiên thần nhỏ (Cherubim) ở hai bên cạnh ngai tòa của Đức Giáo Hoàng.

Nhiều người có thể lướt qua và cho rằng chúng chỉ đơn thuần là những vật trang trí, làm tăng thêm vẻ uy nghi cho chiếc ngai. Nhưng trong đức tin Công giáo, không có gì là thừa thãi. Những thiên thần này không chỉ đứng đó để trang hoàng; chúng là những người lính canh thầm lặng cho một mầu nhiệm, là những sứ giả của một chân lý bắt nguồn từ Sách Xuất Hành và tìm thấy sự viên mãn trong sứ vụ của người kế vị Thánh Phêrô.

Để hiểu tại sao đôi cánh thiên thần lại bao bọc lấy chiếc ngai của vị cha chung, chúng ta cần thực hiện một cuộc hành trình đức tin, quay ngược thời gian về với dân Israel trong sa mạc, chiêm ngắm Hòm Bia Giao Ước, và rồi theo chân Chúa Giêsu đến tận nền tảng của Giáo Hội mà Ngài đã thiết lập.

Nguồn gốc từ Cựu Ước – Hòm bia Giao Ước và Sự hiện diện hữu hình của Thiên Chúa

Cội nguồn sâu xa nhất của hình ảnh này nằm trong chương 25 của sách Xuất Hành. Sau khi giải thoát dân Israel khỏi ách nô lệ Ai Cập và ký kết giao ước tại núi Sinai, Thiên Chúa đã truyền cho ông Môsê những chỉ dẫn vô cùng tỉ mỉ để làm một nơi ở cho Ngài giữa dân, đó chính là Nhà Tạm, và trung tâm của Nhà Tạm là Hòm Bia Giao Ước (Ark of the Covenant).

Hòm Bia không phải là một chiếc hộp bình thường. Nó là vật thánh thiêng nhất của dân Israel, là biểu tượng hữu hình cho sự hiện diện, giao ước và quyền năng của Thiên Chúa vô hình. Bên trong Hòm Bia chứa đựng những bảo vật của giao ước: hai tấm bia đá ghi Mười Điều Răn (Lời Chúa), một bình Manna (Bánh bởi trời), và cây gậy của ông Aaron đã trổ hoa (chức tư tế thánh).

Nhưng chi tiết quan trọng nhất đối với chủ đề của chúng ta nằm ở phần nắp của Hòm Bia, được gọi là "Nắp Xá Tội" (Mercy Seat). Đây được coi là ngai tòa trần thế của Thiên Chúa. Và chính tại nơi đây, Thiên Chúa đã ra lệnh:

“Ngươi sẽ làm hai tượng thần hộ giá (Cherubim) bằng vàng gò, ngươi sẽ làm các tượng đó ở hai đầu nắp. Ngươi sẽ làm một tượng ở đầu này, một tượng ở đầu kia; các ngươi sẽ làm các thần hộ giá gắn liền với nắp ở hai đầu. Các thần hộ giá sẽ có cánh giương lên cao, phủ cánh trên nắp. Hai thần hộ giá đối diện với nhau, cùng cúi mặt xuống nắp.” (Xh 25, 18-20)

Và Ngài phán tiếp:

“Chính tại đó Ta sẽ gặp gỡ ngươi. Từ trên nắp, giữa hai tượng thần hộ giá đặt trên Hòm Bia Chứng Ước, Ta sẽ nói với ngươi tất cả những gì Ta truyền cho ngươi để ngươi nói lại cho con cái Israel.” (Xh 25, 22)

Từ những chỉ dẫn này, chúng ta có thể rút ra ba ý nghĩa cốt lõi của hai tượng Cherubim:

Những vị canh gác sự thánh thiện: Các Cherubim là những thiên thần cấp cao, thường gắn liền với sự hiện diện trực tiếp của Thiên Chúa. Chính các ngài là những vị đã canh giữ lối vào Vườn Địa Đàng sau khi Ađam và Evà phạm tội (St 3,24). Việc đặt tượng các ngài trên Hòm Bia cho thấy nơi đây là một không gian cực thánh, nơi con người trần thế phải đến với lòng kính sợ và tôn thờ.

Những vị chiêm bái mầu nhiệm: Tư thế của hai thiên thần – đối diện nhau và cúi mặt xuống Nắp Xá Tội – là một tư thế thờ lạy. Các ngài không nhìn ra ngoài, mà chiêm ngắm chính nơi Thiên Chúa ngự. Điều này dạy rằng, trước sự hiện diện của Thiên Chúa và những mầu nhiệm của Ngài, thái độ đầu tiên phải là sự khiêm nhường thờ lạy.

Tạo ra "Ngai Tòa" của Thiên Chúa: Đôi cánh của hai vị Cherubim giương lên, bao phủ lấy Nắp Xá Tội, tạo thành một không gian thiêng liêng. Chính khoảng không giữa hai thiên thần này được coi là ngai tòa của Thiên Chúa trên trần gian, nơi vinh quang (Shekhinah) của Ngài ngự xuống và từ đó Ngài phán truyền Lời của Ngài cho dân.

Như vậy, trong Cựu Ước, hai vị Cherubim là những người canh giữ và chứng giám cho nơi mà Lời Chân Lý của Thiên Chúa được ban xuống.

Sự hoàn tất trong Tân Ước – Ngai Tòa Phêrô và sứ vụ giảng dạy

Lịch sử cứu độ tiến đến đỉnh cao với Đức Giêsu Kitô. Ngài chính là Giao Ước Mới và Vĩnh Cửu. Ngài là Lời Thiên Chúa làm người (viên mãn Mười Điều Răn), là Bánh Hằng Sống đích thực (viên mãn Manna), và là vị Thượng Tế đời đời (viên mãn chức tư tế của Aaron). Hòm Bia Giao Ước cũ chỉ là hình bóng báo trước cho thực tại là chính con người Đức Kitô.

Trước khi về trời, Chúa Giêsu đã thiết lập Giáo Hội của Ngài để tiếp tục sự hiện diện và sứ mạng của Ngài trên trần gian cho đến tận thế. Và để Giáo Hội này được vững bền, Ngài đã đặt nó trên một nền tảng vững chắc là Thánh Phêrô. Tại Caesarea Philippi, Ngài đã long trọng tuyên bố:

“Thầy bảo cho anh biết: anh là Phêrô (nghĩa là Tảng Đá), trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy.” (Mt 16, 18-19)

Lời tuyên bố này đã thiết lập "Ngai Tòa Phêrô" (Cathedra Petri) – không phải là một chiếc ghế vật chất, mà là một chức vụ, một quyền bính được Chúa trao ban. Quyền này bao gồm quyền cai quản, thánh hóa và đặc biệt là quyền giảng dạy chân lý. Chiếc ngai hay ghế của một giám mục, đặc biệt là Giám mục Rôma (Đức Giáo Hoàng), là biểu tượng cho quyền giáo huấn (magisterium) của ngài.

Vậy, sự kết nối ở đây là gì?

Nếu Hòm Bia Giao Ước với Nắp Xá Tội được bao bọc bởi hai thiên thần là nơi Thiên Chúa phán truyền chân lý cho dân Israel thời Cựu Ước, thì Ngai Tòa Phêrô chính là "Nắp Xá Tội" của Giao Ước Mới, là nơi mà Đức Kitô, qua người kế vị Thánh Phêrô, tiếp tục phán dạy chân lý cho dân Chúa trong thời đại của Giáo Hội.

Ý nghĩa biểu tượng của hai thiên thần bên ngai tòa Giáo Hoàng

Từ nền tảng Kinh Thánh đó, sự hiện diện của hai tượng Cherubim bên cạnh ngai của Đức Giáo Hoàng không còn là một chi tiết trang trí đơn thuần nữa, mà trở thành một bài giáo lý bằng hình ảnh vô cùng phong phú:

Biểu Tượng Của Quyền Giáo Huấn Thánh Thiêng và Ơn Bất Khả Ngộ: Đây là ý nghĩa quan trọng nhất. Giống như các Cherubim canh giữ nơi Thiên Chúa phán dạy trên Hòm Bia, hai thiên thần bên ngai Giáo Hoàng biểu trưng cho sự che chở và hướng dẫn của Thiên Chúa, đặc biệt là của Chúa Thánh Thần, trên quyền giáo huấn của Đức Giáo Hoàng. Các ngài là dấu chỉ hữu hình cho một ân sủng vô hình: khi Đức Giáo Hoàng, với tư cách là người kế vị Thánh Phêrô và là chủ chăn của toàn thể Giáo Hội, công bố một tín điều về đức tin hay luân lý một cách long trọng (ex cathedra), ngài được Chúa Thánh Thần gìn giữ khỏi sai lầm. Hai thiên thần đứng đó như để chứng thực rằng, lời phát ra từ ngai tòa này không phải là ý kiến cá nhân, mà là Chân Lý của Thiên Chúa được gìn giữ trong kho tàng đức tin của Giáo Hội.

Biểu Tượng Của Sự Liên Tục Trong Lịch Sử Cứu Độ: Hình ảnh này tạo ra một sự nối kết tuyệt đẹp giữa Cựu Ước và Tân Ước. Nó cho thấy rằng chức vụ của Đức Giáo Hoàng không phải là một phát minh của con người, mà là một phần trong kế hoạch ngàn đời của Thiên Chúa. Ngai Tòa Phêrô kế thừa vai trò của Nắp Xá Tội như là điểm quy chiếu của chân lý cho dân Chúa.

Lời Nhắc Nhở Về Nguồn Gốc Thần Linh Của Sứ Vụ: Hai thiên thần nhắc nhở chính Đức Giáo Hoàng và toàn thể các tín hữu rằng quyền bính mà ngài đang thực thi không đến từ con người, mà đến từ Thiên Chúa. Ngai tòa của ngài không phải là ngai vàng của một vị vua trần thế, mà là ngai tòa của sứ vụ thần linh, một sứ vụ phục vụ Chân Lý và phục vụ các linh hồn. Các ngài đứng đó, như đang thì thầm rằng: "Đây là nơi thánh, nơi Lời Chúa được công bố."

Dấu chỉ hữu hình của ân sủng vô hình

Từ sa mạc Sinai đến quảng trường Thánh Phêrô, từ Hòm Bia Giao Ước bằng gỗ keo bọc vàng đến ngai tòa của các Đức Giáo Hoàng, biểu tượng của hai vị Cherubim vẫn tồn tại, mang một thông điệp không bao giờ cũ. Các ngài không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ. Các ngài là một lời tuyên xưng đức tin bằng đá cẩm thạch và gỗ quý.

Lần tới, khi chúng ta có dịp nhìn thấy hình ảnh Đức Thánh Cha ngồi trên ngai tòa của ngài, hãy dành một khoảnh khắc để tìm kiếm hai vị thiên thần nhỏ bé ấy. Hãy nhớ rằng chúng đang kể cho chúng ta một câu chuyện vĩ đại: câu chuyện về một Thiên Chúa luôn trung thành với lời hứa, một Thiên Chúa không ngừng nói với dân Người qua vị chủ chăn mà Ngài đã chọn.

Bởi lẽ, như lời tóm kết đầy chất thơ:

·        Đó không chỉ là một chiếc ngai tòa, mà là ngai tòa của sứ vụ thần linh.

·        Đó không chỉ là truyền thống, mà là dấu chỉ hữu hình của ân sủng vô hình.

Hai thiên thần ấy là những người lính gác cho Chân Lý, và là lời bảo chứng rằng, dù thế giới có trải qua bao biến động, Ngai Tòa Phêrô vẫn sẽ mãi là ngọn hải đăng của sự thật, được Thiên Chúa chở che và hướng dẫn cho đến ngày Chúa Kitô lại đến trong vinh quang.

Lm. Anmai, CSsR