Chủng sinh - Sống tử tế để làm chứng cho Tin Mừng

CHỦNG SINH - SỐNG TỬ TẾ ĐỂ LÀM CHỨNG CHO TIN MỪNG

“Anh em là chứng nhân của Thầy” (Cv 1,8) 
 

Trong hành trình làm người, đức tính tử tế giữ một vai trò vô cùng quan trọng, tựa như mạch nước ngầm nuôi dưỡng những mối tương quan tốt đẹp giữa người với người. Chúng ta hẳn còn nhớ những lời tâm huyết mở đầu trong bộ phim tài liệu “Chuyện Tử Tế” (1985) của đạo diễn Trần Xuân Thủy, đã chạm đến giá trị cốt lõi của phẩm chất này: "Tử tế vốn có trong mỗi người, mỗi gia đình, mỗi dòng họ, mỗi dân tộc. Xin hãy kiên trì khơi dậy nó, trân trọng đặt nó lên bàn thờ tổ tiên hay trên lễ đài của quốc gia. Bởi lẽ, nếu thiếu vắng sự tử tế, một cộng đồng dù có nỗ lực phi thường và hoài bão cao xa đến đâu, thì mọi việc cũng chỉ là vô nghĩa. Điều cần thiết là hướng dẫn con trẻ và cả người lớn học làm người, học sự tử tế trước khi mong muốn và dẫn dắt họ trở thành những người có quyền lực, tài giỏi hay xuất chúng.”

Tiếp nối dòng chảy suy tư sâu sắc ấy, nhà văn Trần Ngọc trong bài viết về "sức mạnh của sự tử tế trong cuộc sống" đã khẳng định một cách mạnh mẽ: "Từ xưa đến nay, giá trị của sự tử tế luôn là thước đo cho những chuẩn mực đạo đức, và sự tử tế mang trong mình một sức mạnh vô cùng lớn lao trong đời sống con người. Một xã hội càng có nhiều người tử tế thì càng trở nên văn minh, lành mạnh và tràn đầy tình người."

Lời dạy của cố Giáo sư Văn Như Cương lại một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng không thể thay thế của đức tính này: "Học làm người tử tế là điều vô cùng quan trọng, thậm chí còn quan trọng hơn cả việc học để trở thành người tài giỏi hay xuất chúng."

Những ý kiến đầy giá trị trên đây đã giúp chúng ta nhận thức sâu sắc về sự cần thiết của sự tử tế trong cuộc sống. Trong lãnh vực đức tin, nhân đức tử tế lại càng hết sức cần thiết và quan trọng, không chỉ giúp người Kitô hữu sống tốt đẹp với nhau mà còn giúp họ, đặc biệt là các chủng sinh – linh mục, sống các mối tương quan thiêng liêng và làm chứng cho Tin Mừng. Vậy, để suy ngẫm sâu hơn về đức tính cao đẹp này, kết hợp với lời Chúa "Anh em là chứng nhân của Thầy" (Cv 1,8), câu châm ngôn sống của Chủng viện năm nay, tôi xin phép được trình bày một vài khía cạnh sau đây:

·  Khái niệm về sự tử tế và một số vấn đề liên quan.

·  Người chủng sinh cần thực hành sự tử tế qua lời nói, thái độ và hành động, cũng như trong các mối tương quan cụ thể như thế nào?

·  Đức Giêsu, Đức Maria, Thánh Gioan Vianney và Đức Giáo Hoàng Phanxicô là những mẫu gương sống tử tế?

·  Kết luật.

I. KHÁI NIỆM VỀ TỬ TẾ VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN

1. Tử tế là gì?

Tử tế là phẩm chất tốt đẹp của con người, thể hiện qua những hành động, lời nói và thái độ quan tâm, chu đáo, tôn trọng và sẵn lòng giúp đỡ người khác một cách chân thành, không vụ lợi.

Tử tế được thể hiện qua nhiều khía cạnh như:

·  Từ trái tim: tốt bụng, hiền lành, nhân hậu.

·  Hành động quan tâm: ân cần, chu đáo.

·  Trong giao tiếp: thân thiện, lịch sự.

Ví dụ, khi nói một người "tốt bụng", chúng ta đang nhấn mạnh nguồn gốc của sự tử tế từ một trái tim nhân hậu, sẵn sàng giúp đỡ và mong muốn điều thiện cho người khác. Từ "hiền lành" và "nhân hậu" diễn tả thái độ khoan dung, dịu dàng, không nóng nảy hay cay nghiệt, sẵn sàng bỏ qua lỗi lầm. "Ân cần" và "chu đáo" lại thể hiện sự quan tâm tỉ mỉ, tinh tế đến nhu cầu và cảm xúc của người khác qua những hành động cụ thể, nhỏ nhặt nhất. Trong khi đó, "thân thiện" và "lịch sự" nói về cách chúng ta tương tác bên ngoài, tạo sự dễ gần, tôn trọng, nhã nhặn và thoải mái cho người đối diện trong giao tiếp hằng ngày.

2. Ngược lại với "tử tế" là những tính cách và hành động thiếu đi những phẩm chất trên đây.

Có nhiều từ và cụm từ để mô tả sự đối lập này, bao gồm:

·  Thiếu lòng tốt và nhẫn tâm: tàn nhẫn, độc ác, vô tâm, nhẫn tâm, tệ bạc, bất nhân.

·  Thiếu tôn trọng và thiếu lịch sự: thô lỗ, khiếm nhã, hỗn láo, xấc xược.

·  Ích kỷ và vụ lợi: ích kỷ, vụ lợi, tham lam.

·  Gây hấn và thù địch: hiếu chiến, thù hằn, ghen ghét.

3. Nhân đức tử tế?

Trong Kitô giáo, sự tử tế được nâng lên thành nhân đức. Nhân đức tử tế là một phẩm chất tốt đẹp, thể hiện tình yêu thương và lòng trắc ẩn của Thiên Chúa qua thái độ, hành động và lời nói. Nó bao gồm sự hiền lành, khoan dung, quan tâm và sẵn lòng giúp đỡ người khác, phản ánh tinh thần của Đức Kitô.

Như vậy, đối với người Kitô hữu, đặc biệt là chủng sinh – linh mục, sự tử tế là nhân đức không thể thiếu, nền tảng cho các nhân đức mục vụ khác, dấu chỉ của người môn đệ Đức Kitô. Đây là phẩm chất cần thiết để chủng sinh có thể thực thi lời mời gọi sống câu châm ngôn của chủng viện năm nay và đóng vai trò quan trọng cho sự thành công mục vụ sau này: "Anh em là chứng nhân của Thầy" (Cv 1,8).

Bởi vì, câu Lời Chúa "Anh em là chứng nhân của Thầy" (Cv 1,8) có một mối liên hệ sâu sắc và ý nghĩa với sự tử tế.

4. Tương quan giữa tử tế và làm chứng cho Tin mừng

Để hiểu rõ hơn, chúng ta có thể xem xét mối liên hệ này trên nhiều khía cạnh sau đây:

·  Sự tử tế là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương và lòng trắc ẩn: Đức Kitô đã sống một cuộc đời đầy yêu thương, phục vụ và trắc ẩn đối với mọi người, đặc biệt là những người nghèo đói, bị bỏ rơi và đau khổ. Khi chúng ta sống tử tế với người khác, chúng ta đang phản ánh chính tình yêu thương và lòng trắc ẩn mà Chúa đã thể hiện. Hành động tử tế là một cách hữu hình để làm chứng cho tình yêu của Chúa.

·  Sự tử tế tạo ra một ấn tượng tích cực và thu hút người khác đến với Tin Mừng: Một hành động tử tế nhỏ có thể mang lại niềm vui, sự an ủi và hy vọng cho người nhận. Khi chúng ta đối xử tử tế với mọi người, chúng ta tạo ra một môi trường tích cực và cởi mở, giúp người khác cảm nhận được sự tốt lành và tình yêu thương. Điều này có thể khơi gợi sự tò mò và mong muốn tìm hiểu về nguồn gốc của sự tốt lành đó, chính là Đức Giêsu Kitô.

·  Sự tử tế phá vỡ những rào cản và mở đường cho việc chia sẻ đức tin: Đôi khi, những định kiến và nghi ngờ có thể ngăn cản người khác đến với Chúa. Chúng ta nhớ câu chuyện của ông Gandhi, người Ấn Độ ở Nam Phi, muốn tìm hiểu về đạo Công giáo khi đến một nhà thờ của người da trắng. Tuy nhiên, ông đã bị từ chối chỉ vì màu da của mình và bị yêu cầu tìm đến nhà thờ dành cho người da màu. Sự việc này khiến Gandhi thất vọng và có lẽ đã củng cố thêm quyết tâm chống lại sự phân biệt chủng tộc của ông. Cho nên, hành động phân biệt đối xử không chỉ đi ngược lại những giá trị cốt lõi của Tin mừng mà còn gây tổn thương sâu sắc và làm suy yếu thông điệp mà mình muốn truyền tải. Ngược lại, sự tử tế chân thành có thể phá vỡ những rào cản này, xây dựng lòng tin và tạo cơ hội để chúng ta chia sẻ về niềm tin của mình một cách tự nhiên và hiệu quả hơn. Một người cảm nhận được sự quan tâm và tôn trọng thực sự từ chúng ta sẽ dễ dàng mở lòng hơn.

·  Sự tử tế là một phần thiết yếu của đời sống người môn đệ: Đức Giêsu đã dạy các môn đệ của Ngài phải yêu thương nhau như Ngài đã yêu thương họ (Ga 13,34-35). Sự tử tế là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương này trong cuộc sống hằng ngày. Thánh Têrêsa Avila nói rằng: "Cách tốt nhất để thuyết phục người khác về sự thật là bằng sự dịu dàng và tình yêu thương." Như vậy, khi chúng ta sống tử tế, chúng ta đang chứng tỏ mình là môn đệ của Đức Giêsu Kitô vì chúng ta đang sống giáo huấn của Ngài.

Tóm lại, sự tử tế không chỉ là một đức tính tốt đẹp mà còn là một phương tiện mạnh mẽ để chúng ta làm chứng cho Đức Giêsu Kitô. Những hành động tử tế, dù nhỏ bé đến đâu, cũng có thể mang lại ánh sáng và tình yêu của Chúa đến với những người xung quanh chúng ta. Vì vậy, sống tử tế chính là một cách thiết thực để thực hiện lời Chúa dạy: "Anh em là chứng nhân của Thầy" (Cv 1,8).

II. CHỦNG SINH – THỰC HÀNH TỬ TẾ

Thực hành tử tế trong đời sống hằng ngày là cách cụ thể để chủng sinh làm chứng cho Tin mừng và chuẩn bị cho sứ vụ làm chứng trong vai trò mục tử sau này nên giống Đức Giêsu Kitô, vị Mục Tử Nhân Lành.

1. Tử tế qua lời nói, thái độ và hành động: Nền tảng cho giao tiếp và phục vụ có hiệu quả

1) Tử tế qua lời nói:

Lời nói phản chiếu nội tâm của con người. Lời nói của chủng sinh - linh mục phải xuất phát từ một trái tim chân thành, yêu mến Thiên Chúa và tha nhân.

·  Hãy sử dụng lời nói mang tính xây dựng, khích lệ, an ủi và giữ thái độ lịch sự thay vì chỉ trích, phán xét hay làm tổn thương người khác. Tránh những lời cay nghiệt, mỉa mai, bởi lẽ chúng gây tổn thương sâu sắc và phá vỡ lòng tin. Ví dụ, trong những dịp vui, hãy nói những lời lẽ góp phần tăng thêm niềm vui; khi người khác gặp khó khăn, hãy dùng lời lẽ phù hợp để động viên, khích lệ. Đặc biệt, khi họ đang đau buồn vì mất mát (như trong đám tang), những lời an ủi chân thành là điều cần thiết, tuyệt đối tránh những lời nói khiến họ thêm đau lòng. Trong môi trường mục vụ, nếu lời nhắc nhở của linh mục thiếu tế nhị có thể gây tổn thương cho giáo dân.

·  Hãy học lắng nghe một cách chân thành, đặt mình vào vị trí của người khác để thấu hiểu và tôn trọng họ. Tránh ngắt lời hoặc đưa ra những phán xét vội vàng. Ví dụ, khi ai đó trình bày một sự việc, không chỉ cần lắng nghe trọn vẹn câu chuyện của họ mà còn nên tìm hiểu thêm từ những người liên quan, từ đó mới có thể đưa ra lời khuyên chính xác. Nếu không, rất dễ mắc phải sai lầm.

·  Tránh nói hành, nói xấu hoặc đồn thổi những điều không tốt về người khác. Những hành vi này gây tổn hại đến tình huynh đệ trong cộng đoàn và làm tổn thương danh dự của người khác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của người mục tử. Chủng sinh cần kiên quyết tránh xa, không tham gia hoặc lan truyền những thông tin tiêu cực. Sự tử tế đòi hỏi chúng ta phải bảo vệ danh dự của anh em và làm chứng cho sự thật, lòng yêu thương. Xin đừng bao giờ công khai những chuyện xấu cá nhân của bất kỳ ai trước cộng đoàn.

Tóm lại, lời nói của chủng sinh, những người sẽ trở thành linh mục, cần phản ánh nội tâm của một người mục tử đích thực: đó phải là lời chân thành, xuất phát từ tình yêu đối với Thiên Chúa và tha nhân. Chủng sinh cần không ngừng rèn luyện để lời nói luôn mang tính xây dựng, khích lệ và an ủi, đặc biệt là trong những hoàn cảnh tế nhị. Kỹ năng lắng nghe với sự kiên nhẫn và tôn trọng người khác, sử dụng ngôn từ lịch sự, nhã nhặn và tuyệt đối tránh xa việc nói hành, nói xấu hay đồn thổi là những yếu tố then chốt để xây dựng uy tín và những mối tương quan tốt đẹp trong cộng đoàn mục vụ tương lai.

Chúng ta hãy luôn ghi nhớ lời dạy của Thánh Phaolô trong thư gửi Ti-mô-thê: “Đừng nặng lời với cụ già, nhưng hãy khuyên nhủ cụ như cha; hãy coi các thanh niên như anh em, các cụ bà như mẹ, các thiếu nữ như chị em, với tấm lòng hoàn toàn trong sạch.” (1Tm 1,5, 1-2). Trong thư gửi tín hữu Cô-lô-xê, Ngài cũng khuyên nhủ: “Lời nói của anh em phải luôn luôn mặn mà và dễ thương, để anh em biết cách đối đáp với mỗi người như thế nào cho phải.” (Cl 4, 6).  

(Lưu ý quan trọng về cách xưng hô: Chủng sinh và linh mục cần tránh tuyệt đối cách xưng hô "mày - tao" với giáo dân. Trong nhà thờ hoặc các cuộc hội họp, nên sử dụng cách xưng hô trang trọng "tôi - anh chị em". Trong cuộc sống hằng ngày, tùy vào từng hoàn cảnh cụ thể, có thể linh hoạt thay đổi cách xưng hô. Ví dụ, khi giao tiếp với người lớn tuổi, có thể xưng "con, cháu - ông bà"; với trẻ em có thể xưng "cha - con"... Tuyệt đối không nên xưng hô "cha - con" với những người lớn tuổi hơn mình).

2) Tử tế trong thái độ:

·  Luôn giữ thái độ khiêm nhường, cởi mở, thân thiện và dễ gần: Thái độ khiêm nhường, cởi mở, thân thiện và dễ gần giúp chủng sinh trở thành người mục tử biết trân trọng mọi người và tạo dựng môi trường tích cực.

·  Biểu lộ sự quan tâm chân thành đến người khác qua ánh mắt, cử chỉ và nét mặt: Việc biểu lộ sự quan tâm chân thành qua giao tiếp không lời như ánh mắt, cử chỉ, nét mặt sẽ xây dựng mối liên kết yêu thương. Điều này được thể hiện rõ trong câu chuyện Đức Giêsu nhìn Phêrô sau khi ông chối Chúa ba lần (Lc 22,61), ánh mắt đó khiến Phêrô sực nhớ lại lời Chúa và ăn năn khóc lóc. Rồi, ánh mắt Đức Giêsu nhìn người phụ nữ phạm tội ngoại tình (Ga 8,1-11) đã cho bà cơ hội để bắt đầu lại. Ánh mắt của Đức Giêsu nhìn ông Giakêu (Lc 19,1-10) đã khơi dậy sự hối cải và lòng quảng đại nơi ông. Ánh mắt của Đức Giêsu thường đi kèm với sự chữa lành cả về thể xác lẫn tinh thần. Ngài nhìn những người bệnh tật với lòng thương xót, và nhiều người đã được chữa lành nhờ đức tin của họ và quyền năng của Ngài (ví dụ: người mù Bartimê (Mc 10,46-52), người bại liệt (Mc 2,1-12)...).

·  Tử tế đòi hỏi kiên nhẫn và chịu đựng, không khắt khe trước những khuyết điểm và sai sót nhỏ của người khác, qua đó phản chiếu sự bao dung của Thiên Chúa. Học theo Đức Giêsu, Ngài đối xử với những lỗi lầm và yếu đuối của con người bằng một trái tim đầy lòng thương xót, sự kiên nhẫn và bao dung. Ngài không hề khắt khe hay trừng phạt những lỗi nhỏ nhặt, mà luôn tìm cách cảm hóa và nâng đỡ con người trên con đường trở về với Thiên Chúa. Chẳng hạn:

o Khi những kẻ bắt Đức Giêsu đã nhổ vào mặt Ngài, đấm Ngài, bịt mắt Ngài và nói: "Ông là ngôn sứ, nói tiên tri cho chúng tôi đi: ai đánh ông đó?" Dù phải chịu đựng những hành vi tàn ác và sỉ nhục, Đức Giêsu vẫn giữ thái độ hiền lành và nhẫn nại. Sự chịu đựng trong thinh lặng của Ngài là một minh chứng hùng hồn cho lòng nhân từ và sự kiên nhẫn tột cùng.

o Khi các môn đệ dọc đường tranh cãi nhau xem ai là người lớn nhất. Khi về tới nhà, Đức Giêsu hỏi họ: "Dọc đường anh em tranh luận gì vậy?" Họ làm thinh, vì dọc đường họ đã cãi nhau xem ai là người lớn nhất. Ngài ngồi xuống, gọi Nhóm Mười Hai lại và nói: "Ai muốn làm người đứng đầu, thì phải làm người rốt hết, và làm người phục vụ mọi người." Rồi Ngài đặt một em nhỏ ở giữa các ông, ôm lấy em và nói: "Ai đón nhận một em nhỏ nào như em này vì danh Thầy, là đón nhận chính Thầy; và ai đón nhận Thầy, thì không phải là đón nhận Thầy, nhưng là đón nhận Đấng đã sai Thầy." Thay vì quở trách nặng lời sự kiêu căng của các ông, Đức Giêsu đã kiên nhẫn dùng một hình ảnh cụ thể và một lời dạy sâu sắc để giáo huấn họ về giá trị của sự khiêm nhường và tinh thần phục vụ.

·  Chủng sinh cần tránh xa sự kiêu căng, khinh thường, xa lánh, mà thay vào đó, vun trồng sự khiêm nhường và yêu thương để phản chiếu trọn vẹn sự dịu dàng và hiền hậu của Đức Kitô là Đấng "hiền lành và khiêm nhường trong lòng" (Mt 11,29), làm cho thái độ mục vụ trở nên thu hút và đáng tin cậy.

3) Tử tế trong hành động:

·  Sẵn sàng giúp đỡ người khác một cách quảng đại và vô vị lợi: Lòng tử tế thúc đẩy người chủng sinh mở rộng trái tim và đôi tay để trợ giúp những người xung quanh, không phân biệt lớn nhỏ, quan trọng hay tầm thường. Hành động giúp đỡ ấy xuất phát từ tình yêu chân thành, không mong cầu sự đền đáp hay lời khen ngợi. Đó là sự cho đi nhưng không, một phản ánh của tình yêu vô điều kiện mà Thiên Chúa đã ban tặng cho nhân loại.

·  Làm việc cách âm thầm, không cần phô trương: Sự tử tế chân thật thường ẩn mình trong những hành động âm thầm, lặng lẽ. Người chủng sinh thực hiện những việc tốt lành không phải để thu hút sự chú ý hay tìm kiếm danh tiếng, mà là vì lòng mến Chúa và yêu người. Như hạt giống âm thầm nảy mầm dưới đất, những hành động tử tế âm thầm sẽ mang lại những hoa trái tốt đẹp cho cộng đoàn và Giáo hội.

·  Quan tâm nhu cầu vật chất và tinh thần: Sự tử tế của người chủng sinh mang một chiều kích toàn diện, bao gồm cả sự quan tâm đến những nhu cầu vật chất và tinh thần của anh chị em mình. Một sự chia sẻ vật chất nhỏ bé cũng có thể mang lại niềm an ủi lớn lao cho người đang gặp khó khăn. Đây là cách cụ thể để làm chứng cho tình liên đới Kitô giáo và thể hiện sự chăm sóc mục vụ toàn diện mà người chủng sinh được mời gọi để thực hành trong tương lai.

·  Như Mẹ Maria, sau khi nhận lời xin vâng, Mẹ đã "vội vã lên đường" (Lc 1,39) đến thăm viếng và giúp đỡ bà Êlisabét. Sự tử tế cần được thể hiện qua hành động kịp thời và cụ thể, không chần chừ, không trì hoãn khi nhận thấy nhu cầu của người khác. Hay như Đức Giêsu, đã "cúi xuống rửa chân cho các môn đệ" (Ga 13,5), một hành động phục vụ đầy khiêm nhường và yêu thương. Hành động này dạy người chủng sinh về tinh thần sẵn sàng phục vụ người khác với lòng khiêm nhường và sự trân trọng.

Như vậy, sống tử tế là một cách cụ thể và mạnh mẽ để chủng sinh làm chứng cho Tin Mừng ngay từ hôm nay: Tử tế trong lời nói giúp chủng sinh biết khích lệ thay vì gây tổn thương, biết lắng nghe thay vì phán xét vội vàng, và dùng lời nói để chữa lành thay vì gây chia rẽ; Tử tế trong thái độ làm cho sự hiện diện của chủng sinh trở nên dễ gần, thân thiện, phản chiếu lòng thương xót và sự bao dung của Đức Kitô nơi từng cái nhìn, từng nụ cười, từng cách ứng xử; Tử tế trong hành động giúp chủng sinh sống tinh thần phục vụ, yêu thương cách âm thầm, vô vị lợi, kịp thời như Mẹ Maria và khiêm hạ như Chúa Giêsu cúi xuống rửa chân cho các môn đệ. Vì thế, chủng sinh không chỉ loan báo Tin Mừng bằng lời rao giảng, nhưng phải trở thành Tin Mừng sống động qua lối sống tử tế hằng ngày. Khi đó, chính đời sống của chủng sinh sẽ là một lời rao giảng hùng hồn và đáng tin cậy nhất.

2. Tử tế trong các mối tương quan:

1) Tử tế với Chúa, Đức Mẹ và các thánh:

a) Tử tế với Chúa: qua đời sống cầu nguyện, đọc và suy gẫm Lời Chúa, tham dự thánh lễ và lãnh nhận các bí tích…

·  Cầu nguyện: Dành thời gian để trò chuyện và lắng nghe tiếng Chúa qua đời sống cầu nguyện là hành vi tử tế sâu sắc, thể hiện sự yêu mến, tôn kính và đặt Chúa lên hàng đầu. Vì thế, cần ý thức hơn trong các giờ cầu nguyện chung của cộng đoàn chủng viện. Rồi, cần phải trung thành trong giờ cầu nguyện riêng (giữa mình với Chúa), điều này hết sức quan trọng vì đó là thể hiện tinh thần cầu nguyện mang tính “cá vị”. Nếu không có sự tử tế với Chúa trong chủng viện thì khi ra mục vụ khó có thể giữ được sự tử tế với Chúa.

·  Suy gẫm Lời Chúa: Dành thời gian đọc, suy gẫm để Lời Chúa thấm nhập và biến đổi con người là cách thể hiện sự tử tế đối với Lời Chúa. Không những để biến đổi bản thân mà còn giúp biến đổi kẻ khác nữa. Như Đức Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI khẳng định: "Con người thời đại này thích các chứng nhân hơn là các thầy dạy; và nếu họ có nghe các thầy dạy là bởi vì các thầy dạy cũng là các chứng nhân."

·  Tham dự Thánh Lễ và lãnh nhận các bí tích: Việc tham dự Thánh Lễ một cách sốt sắng là hành vi tử tế cao cả nhất mà một chủng sinh có thể dành cho Chúa, bởi nơi đó, họ gặp gỡ chính Đức Kitô, Đấng hiến dâng chính mình vì tình yêu nhân loại. Khi một chủng sinh chuẩn bị tâm hồn cách nghiêm túc để lãnh nhận Mình và Máu Thánh Chúa, đó là dấu chỉ của lòng tin yêu sâu sắc, và là biểu hiện của tâm hồn muốn nên đồng hình đồng dạng với Đức Giêsu. Đặc biệt, sự siêng năng lãnh nhận Bí tích Hòa Giải với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lòng thống hối chân thành không chỉ diễn tả sự tử tế với Chúa, mà còn là biểu hiện cụ thể của lòng khiêm nhường: dám nhìn nhận tội lỗi mình và tin tưởng vào lòng thương xót của Thiên Chúa. Một chủng sinh tử tế với Chúa không bao giờ để mình lãnh nhận các Bí tích cách hời hợt, qua loa, nhưng luôn trân trọng từng cuộc gặp gỡ thánh thiêng với Người trong các Bí tích của Hội Thánh.

·  Sự tử tế với Chúa còn được thể hiện qua việc từ bỏ ý riêng, vâng phục thánh ý Chúa ngay cả khi khó khăn, thể hiện thái độ phó thác và tin tưởng tuyệt đối.

·  Trong bối cảnh chủng viện, việc tuân giữ nội quy nhà trường cũng là hình thức cụ thể của lòng yêu mến Chúa và sự vâng phục thánh ý Chúa được thể hiện qua Giáo Hội. Bởi vì, việc tự nguyện và ý thức tuân giữ nội quy là đón nhận cấu trúc đào tạo như phương tiện Chúa dùng để chuẩn bị cho sứ vụ tương lai của mình. Nếu trong chủng viện, chủng sinh không chú trọng việc giữ nội quy nhà trường thì khi ra mục vụ sẽ rất khó để giữ kỷ luật như: Giờ giấc phụng vụ trong các sinh hoạt giáo xứ; giờ giấc về đời sống thiêng liêng của bản thân: kinh phụng vụ, nguyện ngắm, viếng thánh thể; các sinh hoạt của giáo hạt: tĩnh tâm, chầu lượt...

b) Tử tế với Đức Mẹ:

Là chủng sinh – người được huấn luyện để trở nên mục tử như lòng Chúa mong ước – ta được mời gọi sống tử tế với Đức Maria như người con hiếu thảo với Mẹ mình. Vì thế, phải sống tử tế với Mẹ:

·  Tử tế với Mẹ là biết noi gương các nhân đức của Mẹ. Trong tác phẩm “Lòng sùng kính đích thực dành cho Đức Mẹ”, Thánh Louis de Montfort đề cao 10 nhân đức quan trọng nhất của Đức Mẹ, đó là: “khiêm nhường sâu sắc, đức tin sống động, vâng lời tuyệt đối, cầu nguyện không ngừng, luôn từ bỏ mình, tinh tuyền trổi vượt, đức mến nồng nàn, kiên nhẫn anh hùng, tử tế siêu phàm, và khôn ngoan tuyệt trần.”  

·  Tử tế với Mẹ còn là lắng nghe và thực hành lời Mẹ dạy: “Người bảo gì, hãy làm theo” (Ga 2,5) – sống theo ý Chúa qua từng bổn phận nhỏ trong đời chủng sinh. Đó cũng là niềm tín thác, dâng trọn đời sống, học hành, ơn gọi cho Mẹ.

·  Tử tế với Mẹ không thể thiếu tình yêu dành cho tha nhân, sống quảng đại phục vụ như Mẹ đã đến giúp bà Êlisabét.

·  Tử tế với Mẹ là bước theo con đường Mẹ đã đi, để chính Mẹ đào luyện ta trở nên mục tử hiền lành và trung tín như lòng Chúa mong ước.

·  Tử tế với Mẹ là thể hiện lòng yêu mến, biểu lộ qua việc lần chuỗi Mân Côi, và những việc khác thể hiện lòng tôn sùng Đức Mẹ.

c) Tử tế với các thánh, nhất là thánh Bổn mạng:

Sự tử tế đối với các thánh, đặc biệt là thánh Bổn mạng, là một khía cạnh quan trọng trong đời sống thiêng liêng của chủng sinh. Các thánh là những người bạn đồng hành trên hành trình đức tin, là những mẫu gương sáng ngời về cách sống theo Tin Mừng.

·  Noi gương các thánh: Chủng sinh được mời gọi tìm hiểu về cuộc đời và các nhân đức của các thánh, đặc biệt là thánh Bổn mạng của mình. Việc suy niệm về cuộc đời các ngài giúp chủng sinh nhận ra những cách thức cụ thể để sống thánh thiện và trung thành với ơn gọi.

·  Cầu nguyện với các thánh: Các thánh là những người đã về hưởng vinh quang trên trời, nhưng vẫn luôn hiệp thông với chúng ta trong Hội Thánh. Chủng sinh có thể cầu xin sự chuyển cầu của các thánh trong mọi nhu cầu của cuộc sống, đặc biệt là trong những thử thách và khó khăn trên con đường theo Chúa.

·  Tôn kính các thánh: Việc tôn kính các thánh, qua việc tham dự các lễ kính, đọc kinh cầu nguyện, hoặc viếng các thánh tích, giúp chủng sinh cảm nhận được sự gần gũi và tình yêu thương của các ngài. Đặc biệt, việc cử hành lễ kính thánh Bổn mạng của mình là một dịp để chủng sinh bày tỏ lòng biết ơn và xin thánh nhân luôn đồng hành và bảo vệ trên con đường ơn gọi.

·  Sống theo tinh thần của thánh Bổn mạng: Mỗi vị thánh có một linh đạo và những đặc sủng riêng. Chủng sinh được khuyến khích tìm hiểu về tinh thần của thánh Bổn mạng và cố gắng sống theo những giá trị mà thánh nhân đã sống. Điều này giúp chủng sinh định hướng đời sống thiêng liêng và phát triển những nhân đức cần thiết cho sứ vụ tương lai.

Tóm lại, thực thi sự tử tế đối với Chúa, Đức Mẹ và các thánh là nền tảng vững chắc và nguồn mạch phong phú cho mọi sự tử tế nơi các chủng sinh. Sự tử tế này được thể hiện cụ thể qua đời sống cầu nguyện chân thành, suy gẫm Lời Chúa, tham dự thánh lễ sốt sắng, lãnh nhận bí tích, tuân giữ kỷ luật, noi gương các nhân đức... Khi vun đắp mối tương quan mật thiết này, chủng sinh được biến đổi sâu sắc để trở nên những mục tử hiền lành, khiêm nhường, đầy lòng tử tế và nhiệt huyết phục vụ Chúa và Giáo Hội.

2) Chủng sinh tử tế với chính mình:

Sự tử tế với bản thân nơi chủng sinh là việc nhìn nhận giá trị và phẩm giá của chính mình như một thụ tạo được Thiên Chúa yêu thương, được mời gọi bước theo ơn gọi thánh thiêng. Nó bao gồm việc chăm sóc con người mình cách toàn diện, chấp nhận những giới hạn, và không ngừng nỗ lực để lớn lên trong ân sủng.

·  Chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần có trách nhiệm: Đây là hành vi tử tế cơ bản nhất đối với "ngôi đền thờ" là thân xác mình (1 Cr 6,19). Một cơ thể và tinh thần khỏe mạnh là điều kiện cần thiết để chủng sinh học tập, cầu nguyện, làm việc và chuẩn bị cho sứ vụ tương lai. Chú ý ăn uống, tập thể dục, nghỉ ngơi đầy đủ, tìm sự cân bằng, tìm sự hỗ trợ khi cần thiết là biểu hiện của sự tử tế và trưởng thành. Việc chú trọng đến trang phục lịch sự, gọn gàng, phù hợp với môi trường chủng viện và các hoạt động mục vụ thể hiện sự tôn trọng bản thân và người khác. Nó cũng là dấu chỉ của sự ý thức về vai trò và phẩm giá của người môn đệ Chúa Kitô.

·  Khoan dung với những sai lầm và thiếu sót của bản thân, đồng thời nỗ lực sửa đổi: Sự tử tế với bản thân không có nghĩa là dung túng cho tội lỗi. Trái lại, nó bắt đầu từ việc nhận biết mình yếu đuối. Khoan dung ở đây là nhìn nhận sai lầm chân thật nhưng không rơi vào tuyệt vọng. Đón nhận sự tha thứ của Chúa, đứng dậy sau vấp ngã với niềm hy vọng mới, và kiên trì nỗ lực sửa đổi.

·  Nuôi dưỡng đời sống nội tâm, vun trồng các nhân đức: Đây là hình thức tử tế sâu sắc nhất đối với chính mình trong việc chăm sóc linh hồn mình. Như phần trên đã đề cập: Hãy dành thời gian cho cầu nguyện, suy gẫm, đọc sách thiêng liêng, tĩnh tâm, lãnh nhận bí tích là "nuôi dưỡng" con người nội tâm. Vun trồng các nhân đức là làm giàu cho bản thân, bước trưởng thành trong ơn gọi. Để thực hành tốt điều này, ngoài thời biểu của chủng viện, chủng sinh nên có một chương trình sống trong ngày, trong tuần…để giúp kỉ luật bản thân lúc ở nhà trường cũng như trong các kỳ nghỉ, đặc biệt là ở môi trường mục vụ sau này.

·  Tránh thái độ tự ti hoặc kiêu ngạo: Bởi vì, cả tự ti lẫn kiêu ngạo đều thiếu tử tế với bản thân và bóp méo cái nhìn đúng đắn. Tự ti đánh giá thấp giá trị bản thân, phủ nhận tình yêu Chúa. Kiêu ngạo đề cao bản thân quá mức, không nhìn nhận sự thật yếu đuối. Sự tử tế với bản thân nằm ở sự khiêm nhường chân thật: nhìn nhận mọi sự tốt lành là hồng ân, ý thức về thiếu sót cần sửa đổi. Thái độ này giúp sống chân thật với chính mình và với Chúa, tạo nền tảng vững chắc để sống tử tế với người khác.

Như vậy, sự tử tế với bản thân là phần không thể thiếu trong hành trình đào tạo. Chăm sóc sức khỏe, khoan dung với lỗi lầm và kiên trì sửa đổi, nuôi dưỡng đời sống nội tâm và tránh thái độ tiêu cực giúp chủng sinh chuẩn bị trở thành con người quân bình, trưởng thành và tràn đầy sự sống, sẵn sàng trao ban tình yêu và sự tử tế của Đức Kitô cho mọi người.

3) Chủng sinh tử tế với Bề trên và các Cha giáo:

Chủng sinh tử tế với Bề trên và các Cha giáo là thái độ căn bản của sự tôn trọng chức vụ và lòng biết ơn đối với những người được Giáo Hội trao phó trách nhiệm hướng dẫn. Sự tử tế này được thể hiện một cách cụ thể và sâu sắc qua những hành động sau:

·  Tôn trọng, vâng lời và tích cực cộng tác: Thể hiện sự kính cẩn, lắng nghe và nhìn nhận vai trò hướng dẫn của các ngài. Vâng lời với tinh thần tin tưởng và trách nhiệm, sẵn sàng thực hành những chỉ dẫn vì sự trưởng thành trong ơn gọi và rèn luyện cho sự vâng phục trong sứ vụ tương lai. Chủ động tham gia, đóng góp xây dựng chủng viện và hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

·  Chân thành và cởi mở trong giao tiếp: Chia sẻ những suy nghĩ, cảm xúc và khó khăn một cách trung thực, đặc biệt trong các buổi linh hướng. Sự cởi mở của chủng sinh giúp các ngài hiểu rõ hơn để có thể đồng hành và hỗ trợ phù hợp. Tránh mọi hình thức che đậy hay giả tạo, luôn giữ thái độ trung thực, tế nhị và xây dựng trong giao tiếp.

·  Biết ơn sự hướng dẫn và dạy dỗ: Trân trọng thời gian, công sức mà các ngài đã dành cho việc đào tạo. Lòng biết ơn được thể hiện qua những hành động cụ thể như hoàn thành tốt các bài tập, nỗ lực sửa đổi những thiếu sót và có một thái độ sống trưởng thành. Đặc biệt, cầu nguyện cho Bề trên và các Cha giáo là cách thể hiện lòng biết ơn sâu sắc nhất. Rồi sau này, khi trở thành linh mục thì hãy là những linh mục biết sống tử tế, nghĩa là đừng nói, đừng làm những gì có ảnh hưởng đến chủng viện, đến các cha giáo đó là thể hiện sự biết ơn cách cụ thể nhất.

·  Sẵn sàng đón nhận góp ý: Sẵn lòng đón nhận những góp ý và phê bình với thái độ khiêm nhường và cầu tiến, nhận ra rằng đó là biểu hiện của tình thương và mong muốn chủng sinh được trưởng thành hơn của Bề trên và các cha giáo.

Lưu ý: Việc sẵn sàng đón nhận góp ý từ bề trên và cha giáo trong chủng viện là nền tảng vững chắc giúp chủng sinh dễ dàng tiếp thu những lời góp ý trong đời sống mục vụ sau này. Nếu hôm nay, các chủng sinh không thể đón nhận những góp ý từ Bề trên và cha giáo, thì sau này, họ sẽ gặp không ít khó khăn khi người đưa ra góp ý là giáo dân.

Tóm lại, sự tử tế với Bề trên và các Cha giáo là phần không thể thiếu, nhằm xây dựng bầu khí tin tưởng, tôn trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đào tạo. Thực hành tôn trọng, vâng lời, cộng tác, chân thành, biết ơn và đón nhận góp ý là cách chủng sinh chuẩn bị để trở thành mục tử biết yêu thương và phục vụ, noi gương Đức Kitô.

4) Chủng sinh sống tử tế với nhau: Xây dựng Cộng đoàn Yêu thương và Hiệp nhất

Cộng đoàn chủng viện là một gia đình thiêng liêng đặc biệt, nơi mỗi chủng sinh được mời gọi cùng nhau học hỏi, cầu nguyện và trưởng thành trong ơn gọi linh mục. Giữa những người anh em cùng chung lý tưởng, sự tử tế đóng vai trò như chất keo sơn gắn kết, kiến tạo một bầu khí yêu thương, hiệp nhất và trở thành một chứng tá sống động cho Tin Mừng của Đức Kitô. Để thực hiện điều này, mỗi chủng sinh cần ý thức và thực hành những điều sau:

·  Sống tình huynh đệ chân thành: Tình huynh đệ trong chủng viện không chỉ dừng lại ở mối liên hệ bề ngoài mà phải xuất phát từ trái tim chân thành. Điều này đòi hỏi sự tôn trọng phẩm giá của mỗi người anh em, nhìn nhận họ như một món quà của Thiên Chúa trên hành trình ơn gọi. Sống chân thành nghĩa là đối xử với nhau bằng sự cởi mở, trung thực và không giả tạo. Sẵn sàng chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, những khó khăn và thành công với tinh thần quảng đại và xây dựng. Tình huynh đệ chân thành còn thể hiện qua việc quan tâm đến nhau trong những điều nhỏ nhất, một lời hỏi thăm ân cần, một sự giúp đỡ kịp thời khi anh em gặp khó khăn.

·  Biết lắng nghe và cảm thông: Mỗi chủng sinh là một cá thể độc đáo với những xuất thân vùng miền, với những câu chuyện, tính cách và kinh nghiệm khác nhau. Sự tử tế đòi hỏi khả năng lắng nghe một cách chân thành và thấu hiểu những gì anh em đang trải qua. Lắng nghe không chỉ bằng đôi tai mà còn bằng cả trái tim, cố gắng đặt mình vào vị trí của người khác để cảm nhận và đồng cảm với những niềm vui, nỗi lo lắng hay những thử thách mà họ đang đối diện. Một lời động viên đúng lúc, một sự im lặng sẻ chia có thể mang lại sức mạnh và niềm an ủi lớn lao cho người anh em. Tránh thái độ hời hợt, phán xét hay ngắt lời khi người khác đang chia sẻ.

·  Cùng nhau cầu nguyện, học tập và sinh hoạt: Cộng đoàn chủng viện là nơi nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng và tri thức trong tinh thần cộng đoàn. Sự tử tế thể hiện qua việc tích cực tham gia vào các hoạt động chung như cầu nguyện, phụng vụ, các buổi học tập, thể thao, thăm viếng mục vụ và sinh hoạt tập thể. Cùng nhau cầu nguyện tạo nên sức mạnh thiêng liêng và sự hiệp nhất trong Chúa. Cùng nhau học tập giúp mỗi người nâng cao kiến thức và hỗ trợ nhau trên con đường đào tạo. Cùng nhau sinh hoạt tạo ra những kỷ niệm đẹp và thắt chặt tình huynh đệ. Sự nhiệt tình và trách nhiệm của mỗi người trong các hoạt động chung là biểu hiện của sự tôn trọng đối với cộng đoàn và sự tử tế với anh em.

·  Tránh đố kỵ, ghen tị: Đố kỵ và ghen tị là những thái độ tiêu cực gây chia rẽ và làm tổn thương tình huynh đệ. Sự tử tế đòi hỏi mỗi chủng sinh phải chiến thắng những cảm xúc tiêu cực này bằng cách tập trung vào sự phát triển của bản thân và vui mừng với những thành công của người khác. Nhận ra rằng mỗi người đều có những tài năng riêng, và sự khác biệt đó làm phong phú thêm cho cộng đoàn. Thay vì so sánh và ganh đua, hãy học hỏi lẫn nhau và cùng nhau tiến bộ. Lời khen ngợi chân thành và sự khích lệ đúng lúc có thể đẩy lùi những bóng tối của sự đố kỵ.

·  Xây dựng bầu khí gia đình: Sự tử tế góp phần quan trọng trong việc xây dựng một bầu khí gia đình ấm áp, cởi mở và tin tưởng trong chủng viện. Điều này thể hiện qua việc tôn trọng không gian riêng tư của nhau, giữ gìn sự sạch sẽ và trật tự chung (đặc biệt là các thầy ở trong một phòng), cùng nhau chăm sóc cơ sở vật chất của chủng viện. Sẵn sàng tha thứ và hòa giải khi có những bất đồng hay hiểu lầm xảy ra. Tạo ra những không gian và thời gian để anh em có thể chia sẻ, trò chuyện và thư giãn cùng nhau. Một cộng đoàn tràn đầy sự tử tế là nơi mỗi chủng sinh cảm thấy được yêu thương, chấp nhận và thuộc về, từ đó có thể an tâm và dấn thân hơn trên con đường ơn gọi.

Tóm lại, sự tử tế giữa các chủng sinh không chỉ là những hành vi lịch sự bề ngoài mà là một thái độ sống xuất phát từ trái tim yêu thương và tôn trọng. Nó là nền tảng để xây dựng một cộng đoàn vững mạnh, hiệp nhất và là chứng tá sống động cho tình yêu của Đức Ki-tô. Khi mỗi chủng sinh sống tử tế với anh em mình, họ không chỉ làm cho cuộc sống trong chủng viện trở nên tốt đẹp hơn mà còn đang chuẩn bị cho mình trở thành những mục tử nhân lành, luôn yêu thương và phục vụ đoàn chiên Chúa.

Lưu ý quan trọng: Tình liên đới giữa các linh mục là điều thiết yếu, giúp họ sống tinh thần hiệp thông trong chức linh mục thừa tác. Linh mục không thể sống đơn độc, nhưng được mời gọi nâng đỡ và đồng hành với nhau như anh em một nhà. Người linh mục thiếu liên đới dễ rơi vào cô lập, mỏi mệt và mất nhiệt huyết. Trái lại, tình huynh đệ linh mục đem lại sự cảm thông, chia sẻ, nâng đỡ thiêng liêng, giúp nhau trung thành với Chúa và dân Ngài. Liên đới không chỉ là cảm xúc, mà là chọn lựa sống có trách nhiệm: hiện diện khi vui buồn, giữ gìn nhau trong lời cầu nguyện, lời nói và hành động, cùng xây dựng hiệp nhất trong sứ vụ. Thánh Gioan Maria Vianney nói: “Không có linh mục, đời sống của linh mục khác sẽ trở nên cằn cỗi.” Tình huynh đệ linh mục chính là nơi hình ảnh Chúa Giêsu Mục Tử được phản chiếu cách sống động.

5) Chủng sinh sống tử tuế với các thành phần khác:

·  Gia đình: Gia đình là môi trường đầu tiên và nền tảng để mỗi người học cách sống tử tế. Sự tử tế khởi nguồn từ gia đình sẽ mở rộng trái tim mục tử, hướng đến Hội Thánh. Vì lẽ đó, việc duy trì mối liên hệ yêu thương, lòng biết ơn và sự cầu nguyện cho gia đình là vô cùng cần thiết. Đặc biệt, lòng hiếu thảo đối với cha mẹ luôn phải được đặt lên hàng đầu. Dù là chủng sinh hay linh mục, mỗi người vẫn mãi là một người con trong gia đình, và do đó, sự kính trọng cha mẹ cần được thể hiện thường xuyên qua lời nói, thái độ và hành động. Khi cha mẹ gặp khó khăn, nghèo đói hay đau ốm, việc giúp đỡ trong khả năng cho phép là một nghĩa vụ. Chỉ khi biết sống tử tế với gia đình, chúng ta mới có thể thực sự tử tế với các gia đình thiêng liêng khác như giáo xứ, Giáo phận và Giáo hội. Thực tế cho thấy, không ít người đối xử tử tế với người ngoài nhưng lại thiếu sự tử tế với người thân; tôn trọng người ngoài nhưng lại xem nhẹ người nhà. Những ai có thái độ như vậy cần nghiêm túc xem xét lại chính mình.

·  Đối với những người yếu thế (người nghèo, bệnh tật, đau khổ): Phải có lòng trắc ẩn sâu sắc (không chỉ đồng cảm mà còn phải hành động). Sẵn sàng đến gần, lắng nghe, an ủi bằng lời, sự hiện diện. Giúp đỡ bằng hành động cụ thể (vật chất, chăm sóc), không phân biệt đối xử, thể hiện bác ái phổ quát.

·  Đối với chính quyền: Duy trì thái độ đối thoại xây dựng, tôn trọng nhưng vẫn kiên định lập trường đức tin và sứ mạng, tránh đối đầu và tránh sự thân thiết quá mức.

·  Đối với người không có niềm tin: Cởi mở, tôn trọng, lắng nghe chân thành để xây dựng cầu nối, làm chứng cho Tin Mừng bằng đời sống tử tế và yêu thương.

·  Đối với những giao tiếp hằng ngày: Thể hiện sự tôn trọng qua những hành vi lịch sự nhỏ bé như: chào hỏi, cám ơn, xin lỗi, trả lời tin nhắn, thư từ mỗi khi nhận được... Thời đại 4.0 hôm nay, một hành vi lịch sự nhỏ bé cũng dễ dàng lan tỏa.

o Có một cậu bé đi xe đạp vô tình tông vào chiếc xe ô tô đậu bên đường làm xước một chút. Thay vì bỏ đi, cậu đã viết mấy dòng chữ xin lỗi và kèm theo số điện thoại để chủ xe liên lạc khi cần phải bồi thường. Chủ xe rất cảm động, chia sẻ câu chuyện lên mạng, nhận được sự hưởng ứng lớn từ cộng đồng. Những câu chuyện nhỏ về sự trung thực và trách nhiệm như trên trở nên "nóng" trên mạng xã hội chính vì chúng quá hiếm hoi trong bối cảnh hiện tại. Sự thờ ơ, trốn tránh trách nhiệm đôi khi trở thành một "thói quen" đáng buồn. Hành động dũng cảm của cậu bé không chỉ là một hành vi đẹp mà còn là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự thiếu vắng của những điều tử tế, trung thực trong cuộc sống hàng ngày. Nó cho thấy xã hội đang khao khát và trân trọng những hành động đạo đức, đồng thời ngầm lên án sự thiếu tử tế đang len lỏi.

6) Chủng sinh tử tế trên mạng xã hội:

Các Đức Giáo Hoàng gần đây, đặc biệt là Đức Bênêđictô XVI và Đức Phanxicô, đã nhìn nhận mạng xã hội như một phương tiện truyền giáo mạnh mẽ, góp phần xây dựng cộng đồng và làm chứng cho Đức Kitô trong bối cảnh hiện đại. Vì thế, chủng sinh – linh mục nên sử dụng phương tiện này để loan báo Tin mừng. Tuy nhiên, các ngài cũng nhấn mạnh trách nhiệm của người sử dụng trong việc tôn trọng sự thật, đạo đức và cảnh giác trước những cạm bẫy tiềm ẩn. Do đó, chủng sinh - linh mục, khi hiện diện trên không gian mạng, cần sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm và chọn lọc nội dung, ưu tiên những điều mang tính xây dựng và lan tỏa giá trị tốt đẹp. Đồng thời, cần tránh xa những tranh luận tiêu cực, công kích cá nhân, và tuyệt đối không đăng tải thông tin chưa được kiểm chứng. Hãy luôn tự vấn trước mỗi hành động trực tuyến: "Thông tin này có thật không? Nó có mang tính xây dựng không? Liệu nó có gây tổn thương đến ai không? Và trên hết, nó có làm vinh danh Chúa không?".

III. ĐỨC GIÊSU, ĐỨC MARIA, THÁNH GIOAN VIANNEY VÀ ĐỨC GIÁO HOÀNG PHANXICÔ LÀ MẪU GƯƠNG SỐNG TỬ TẾ

Để có thể sống tử tế cách hiệu quả, chủng sinh cần chiêm ngắm và học hỏi mẫu gương tuyệt hảo của sự tử tế nơi Đức Giêsu, Mẹ Maria, thánh Gioan Maria Vianney và Đức Giáo Hoàng Phanxicô.

1. Đức Giêsu – Mẫu Gương Của Sự Tử Tế

Sự tử tế của Đức Giêsu là một chủ đề nổi bật và xuyên suốt trong cả bốn sách Tin Mừng. Ngài đã thể hiện sự tử tế cách trọn vẹn và phi thường qua lời nói, thái độ và hành động trong suốt cuộc đời công khai.

Dưới đây là một số khía cạnh và ví dụ về sự tử tế của Đức Giêsu trong Tin Mừng:

a) Lòng trắc ẩn và sự sẵn sàng phục vụ:

·  Khi thấy đám đông "như chiên không người chăn", Ngài chạnh lòng thương và dạy dỗ họ nhiều điều (Mc 6,34).

·  Ngài không ngần ngại chạm vào và chữa lành những người phong cùi (Mt 8,3), hành động bị cấm theo luật Do Thái, thể hiện lòng thương xót vượt lên trên quy ước xã hội và tôn giáo.

·  Ngài phục hồi thị lực cho người mù, thính giác cho người điếc, đi lại cho người què, xua trừ ma quỷ và thậm chí cho kẻ chết sống lại, tất cả đều xuất phát từ lòng thương cảm và sự quan tâm đến nỗi khổ của con người.

b) Sự dịu dàng và kiên nhẫn với tội nhân và người bị gạt ra ngoài lề:

·  Thay vì lên án, Ngài dùng sự tha thứ và lời mời gọi đầy yêu thương. Ngài ăn uống với những người thu thuế và tội lỗi (Mt 9,10-11), điều khiến giới Biệt Phái và Kinh Sư phản đối.

·  Trong câu chuyện về người phụ nữ bị bắt quả tang ngoại tình, Ngài không ném đá bà mà nói: "Tôi không lên án chị đâu. Thôi chị về đi, và từ nay đừng phạm tội nữa!" (Ga 8,11).

·  Ngài gọi những người bình thường, thậm chí là người thu thuế (Mathêu), làm môn đệ, cho thấy Ngài nhìn thấy tiềm năng và giá trị nơi mỗi người, bất kể quá khứ của họ.

c) Tình yêu thương đặc biệt dành cho trẻ em và người yếu thế:

·  Ngài ôm lấy các em nhỏ, đặt tay trên chúng và chúc lành (Mc 10,16), và nói: "Nước Thiên Chúa là của những ai giống như chúng" (Mc 10,14). Đây là một thái độ đầy tử tế và đi ngược lại quan niệm thời đó coi trẻ em như những người không đáng kể.

·  Ngài luôn quan tâm đến người nghèo, người bệnh, quả phụ, và những ai không có tiếng nói trong xã hội.

d) Phong cách giảng dạy và giao tiếp đầy nhân hậu:

·  Ngài dùng dụ ngôn để Lời Chúa dễ hiểu và gần gũi với đời sống của dân thường.

·  Ngài lắng nghe và trả lời các câu hỏi, thậm chí những câu hỏi đầy thách thức, với sự khôn ngoan nhưng cũng không thiếu sự kiên nhẫn và dịu dàng.

e) Hành động phục vụ khiêm nhường:

·  Ngài nói: "Con Người đến không phải để được hầu hạ, nhưng là để hầu hạ và hiến mạng sống làm giá chuộc muôn người" (Mc 10,45).  

·  Hành động rửa chân cho các môn đệ (Ga 13,1-15) là một biểu tượng mạnh mẽ của sự tử tế và khiêm nhường tuyệt vời, dạy cho họ bài học về phục vụ lẫn nhau.

·  Ngài tự giới thiệu: "Hãy học với tôi, vì tôi có lòng hiền hậu và khiêm nhường" (Mt 11,29).

f) Sự tử tế ngay cả trong đau khổ và cái chết:

·  Trên thập giá, Ngài cầu xin Chúa Cha tha thứ cho những kẻ đóng đinh Ngài: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm" (Lc 23,34).

·  Ngài bày tỏ sự quan tâm đến Mẹ mình và Gioan khi sắp lìa đời (Ga 19,26-27).

2. Đức Maria – Mẫu Gương Tử Tế

Đức Maria là mẫu gương tuyệt vời của sự tử tế. Sự tử tế nơi Mẹ là tình yêu, khiêm nhường, trắc ẩn, quan tâm tinh tế, được Mẹ sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc.

a) Tử tế thể hiện qua tâm hồn lắng nghe và lời nói hiền hòa:

Bắt nguồn từ tâm hồn lắng đọng, dịu dàng, biết "ghi nhớ và suy niệm trong lòng" (Lc 2,19.51). Tâm hồn tử tế này giúp Mẹ lắng nghe tiếng Chúa và nhu cầu tha nhân với sự trân trọng, hành động và phát ngôn khôn ngoan, tế nhị, tránh vội vàng làm tổn thương. Một số lời nói ít ỏi của Mẹ là minh chứng:

·  Magnificat: Lời tạ ơn đầy tử tế với Thiên Chúa (Lc 1,46-55).

·  Tại Cana: Lời nói tử tế, nhẹ nhàng, đầy tin tưởng, không ra lệnh ("Người bảo gì, các anh cứ làm theo" (Ga 2,5).

·  Khi lạc mất Chúa Giêsu: Lời nói đầy quan tâm yêu thương, không trách móc gay gắt ("Con ơi, sao con lại xử với cha mẹ như vậy?" (Lc 2,48).

Lời nói của Mẹ thực sự là "dòng suối mát lành", phản chiếu trái tim tử tế từ trong ra ngoài.

b) Tử tế biểu hiện qua bàn tay phục vụ không mệt mỏi và sự quan tâm tinh tế:

·  Thăm viếng bà Êlisabét: Hành động "vội vã lên đường" (Lc 1,39) và ở lại giúp đỡ là sự tử tế đầy quảng đại và hy sinh, đặt nhu cầu người khác lên trên bản thân.

·  Chăm sóc Chúa Hài Đồng tại Nazareth: Sự tử tế kiên nhẫn và bền bỉ trong đời thường qua những việc làm nhỏ bé, dệt nên từ tình yêu và sự tử tế tần tảo hy sinh của người mẹ.

·  Tại tiệc cưới Cana: Sự tử tế tinh ý và nhạy bén khi nhận ra khó khăn của gia chủ. Hành động kín đáo, khéo léo thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến niềm vui và phẩm giá của người khác.

·  Hiện diện giữa các Tông Đồ: Hành động tử tế đầy tính hiệp thông và nâng đỡ, là nguồn an ủi, "sợi dây liên kết yêu thương" (Cv 1,14).

c) Tử tế với mọi người và trong mọi hoàn cảnh: Trái tim không biên giới. Lòng tử tế của Mẹ không phân biệt đối xử.

·  Phổ quát trong tình yêu: Tử tế với Thiên Chúa ("Xin Vâng" - Lc 1,38), với Thánh Giuse (đồng hành chung thủy), với Chúa Giêsu (tình mẫu tử), với người thân (Bà Êlisabét), với người yếu thế/phục vụ (mục đồng, gia nhân Cana), với người xa lạ/quyền quý (Ba Vua), với các Tông Đồ và Hội Thánh (người Mẹ thiêng liêng).

·  Tỏa sáng trong gian truân: Tử tế can đảm khi trốn sang Ai Cập (Mt 2,13-15), tử tế phó thác khi đón nhận lời tiên báo Simeon (Lc 2,34-35). Đỉnh cao là tử tế vững vàng, yêu thương và tha thứ dưới chân thập giá (Ga 19,25-27). Mẹ không oán trách, nhưng hiệp thông với hy tế của Con, âm thầm đón nhận thánh ý Chúa Cha, hiệp cùng lời tha thứ của Chúa Giêsu. Đây là lòng tử tế siêu việt, biến đau khổ thành nguồn ơn cứu độ, chiến thắng hận thù bằng tình yêu vô điều kiện.

d) Tử tế qua những lần hiện ra:

·  Hành động tử tế của sự hiện diện: Mẹ hạ mình hiện ra với con cái dưới thế là hành động tử tế phi thường, nguồn an ủi, lời nhắc nhở chúng ta không đơn độc.

·  Lời kêu gọi tử tế vì lợi ích của con cái: Các thông điệp Mẹ mang đến (cảnh báo, kêu gọi sám hối, cầu nguyện) là biểu hiện cao cả của sự tử tế từ người mẹ, hướng đến lợi ích thiêng liêng và hạnh phúc vĩnh cửu của chúng ta.

·  Mang đến niềm hy vọng và sự an ủi tử tế: Trong thời điểm khó khăn, Mẹ hiện ra để xoa dịu nỗi đau, phục hồi niềm tin (Lộ Đức, lời hứa Fatima).

·  Sự tử tế khiêm nhường khi hiện ra với người bé mọn: Mẹ thường chọn hiện ra với người nghèo khó, bé mọn, làm nổi bật sự tử tế khiêm nhường và không phân biệt, trái tim Mẹ mở rộng đến tất cả, đặc biệt những ai thấp cổ bé họng.

3. Thánh Gioan Vianney – Mẫu Gương Tử Tế Trong Đời Sống Mục Vụ

Thánh Gioan Maria Vianney, bổn mạng các linh mục, không chỉ nổi bật vì lòng đạo đức và khổ hạnh, mà còn là mẫu gương sống động về sự tử tế mục vụ.

a) Lòng thương xót và kiên nhẫn với các hối nhân:

·  Tòa giải tội: Thánh Gioan Vianney dành phần lớn thời gian ngồi tòa, lắng nghe và tha thứ với lòng trắc ẩn, không bao giờ tỏ ra mệt mỏi.

·  Lời khuyên dịu dàng: Ngài dùng lời lẽ nhẹ nhàng, khích lệ, giúp hối nhân nhận ra tội và hướng tới hoán cải, luôn nhấn mạnh lòng thương xót của Thiên Chúa.

·  Kiên nhẫn phi thường: Dù hối nhân phạm lỗi nhiều lần, ngài vẫn kiên trì đồng hành, cầu nguyện và hướng dẫn họ trở về.

b) Tình thương và quan tâm đến Dân Chúa:

·  Sự hiện diện gần gũi: Ngài sống giữa đoàn chiên, thăm viếng bệnh nhân, nâng đỡ người đau khổ, giúp đỡ người nghèo.

·  Lời giảng đầy tâm huyết: Bài giảng đơn sơ nhưng chân thành, thiết thực, giúp giáo dân sống đạo cách cụ thể.

·  Chăm lo trẻ em và người nghèo: Ngài đặc biệt lo lắng cho việc giáo dục đức tin trẻ nhỏ và giúp đỡ người nghèo qua trường học và các việc bác ái.

c) Khiêm nhường và phục vụ vô vị lợi:

·  Đời Sống Khổ Hạnh: Ngài sống giản dị, hy sinh, luôn tìm vinh danh Chúa và phần rỗi các linh hồn.

·  Phục Vụ Không Mỏi Mệt: Ngài luôn sẵn sàng phục vụ bất kể gian khổ, đặc biệt trong việc giải tội và chăm sóc bệnh nhân.

·  Ý Thức Bất Xứng: Dù được kính trọng và nhận được nhiều ơn thiêng, Thánh Gioan Vianney luôn ý thức mình bất xứng, càng toát lên sự khiêm tốn và lòng tử tế chân thực.

4. Đức Thánh Cha Phanxicô - Mẫu Gương của Sự Tử Tế Với Tất Cả Mọi Hạng Người

Đức Thánh Cha Phanxicô là hiện thân của lòng tử tế qua lời nói và hành động, đặc biệt với những người bị gạt bên lề, nghèo khổ, bệnh tật và gặp khó khăn.

a) Sự tử tế qua lời nói và hành động:

·  Ngài dùng lời lẽ giản dị, gần gũi, yêu thương để truyền tải Tin Mừng. Ngài nói: "Lòng tốt là ngôn ngữ mà người điếc có thể nghe và người mù có thể thấy." (Bài giảng năm 2016).

·  Ngài tông du đến vùng nghèo khó, chiến tranh, mang hy vọng. Tại Cộng hòa Trung Phi (2015), Ngài nói: "Đừng để sợ hãi dập tắt tình huynh đệ. Hãy gieo mầm hy vọng."

·  Ngài kêu gọi Giáo hội đón nhận người bị gạt ra ngoài, di cư, tị nạn.

·  Ngài rửa chân cho các tù nhân, biểu tượng của sự khiêm nhường và phục vụ.

b) Sự tử tế trong giao tiếp và lắng nghe:

·  Ngài luôn lắng nghe câu chuyện và nỗi đau của người khác. Trong Christus Vivit (2019): "Lắng nghe là cách tốt nhất để làm trái tim người khác rung động. Đó là ngôn ngữ của sự gần gũi." "Người mục tử phải có ‘mùi chiên’, nhưng cũng phải có đôi tai biết lắng nghe chiên." (Bài giảng năm 2013). Giao tiếp của Ngài chú trọng sự đồng cảm, thấu hiểu, tôn trọng, đặc biệt với người tổn thương.

·  Ngài khuyến khích đối thoại giữa các tôn giáo, văn hóa để xây dựng hòa bình, công bằng.

c) Sự tử tế trong việc bảo vệ môi trường và quan tâm đến người nghèo:

·  Ngài mạnh mẽ lên tiếng để bảo vệ môi trường (Laudato Si', 2015).

·  Ngài nhắc nhở về sự liên kết giữa bảo vệ môi trường và quan tâm đến người nghèo.

IV. KẾT LUẬN

"Sự tử tế không tốn kém gì, nhưng nó mang lại rất nhiều." Đó là một câu thành ngữ có lẽ luôn luôn đúng. Thật vậy, tử tế - không chỉ là một đức tính, mà là hơi thở của đời sống chủng sinh và linh mục tương lai. Nó khởi nguồn từ mối tương giao sâu thẳm với Chúa và Mẹ Maria, định hình cách chúng ta đối diện với chính mình, anh em, Bề trên, Cha giáo, mọi người xung quanh, môi trường, thế giới ảo và cả những thử thách. Thực hành sự tử tế kiên trì là con đường trở nên mục tử như lòng Chúa mong ước: hiền lành, khiêm nhường, giàu lòng trắc ẩn và sẵn sàng trao ban tình yêu thương vô điều kiện của Thiên Chúa.

Noi gương Đức Giêsu - hiện thân trọn vẹn của lòng tử tế qua từng lời nói, thái độ và hành động; Mẹ Maria - mẫu gương của sự lắng nghe, phục vụ âm thầm và tình yêu bao la; Thánh Gioan Vianney - vị thánh của lòng thương xót và sự kiên nhẫn mục vụ; và Đức Thánh Cha Phanxicô - người mang lòng tử tế đến với những vùng ngoại biên của xã hội và tâm hồn. Các ngài đã cho thấy, sự tử tế không chỉ là những cử chỉ lịch thiệp mà là một thái độ sống căn bản, nảy sinh từ trái tim được biến đổi bởi tình yêu.

Đối với chủng sinh và linh mục, sự tử tế là nền tảng không thể lay chuyển và phương thế hữu hiệu nhất để làm chứng cho Thầy Chí Thánh: “Anh em là chứng nhân của Thầy”. Vì tử tế là ngôn ngữ của Tin Mừng, vượt qua mọi rào cản, chữa lành vết thương, xoa dịu nỗi đau và mở lòng người đón nhận chân lý. Người mục tử sống tử tế là một "Tin Mừng sống động", một chứng nhân hùng hồn và đáng tin cậy về Đức Kitô giữa thế giới hôm nay.

(Bài gợi ý tĩnh tâm cho quý chủng sinh trường Đại Chủng Viện Thánh Phanxicô Xaviê, tháng 05/2025)

                     Lm. Anthony Trung Thành

(Sưu tầm và biên soạn)