Hững thách thức và phươg pháp tiếp cận người trẻ hôm nay

MỤC VỤ GIỚI TRẺ: NHỮNG THÁCH THỨC VÀ PHƯƠG PHÁP TIẾP CẬN NGƯỜI TRẺ HÔM NAY

Người trẻ là hiện tại và tương lai của Giáo hội, là bình minh của một thế giới mới. Đây không chỉ là một khẩu hiệu mang tính tu từ, mà là một xác tín sâu sắc của đức tin. Chính vì thế, công cuộc mục vụ giới trẻ luôn chiếm một vị trí ưu tiên trong trái tim và hành động của Giáo hội. Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, công tác này đang đứng trước những thách thức vô cùng to lớn và phức tạp. Người trẻ hôm nay không giống với thế hệ cha anh của họ. Họ sinh ra và lớn lên trong một môi trường văn hóa, xã hội và công nghệ hoàn toàn khác biệt. Điều này đòi hỏi Giáo hội, cách riêng là những nhà mục vụ, phải có một cái nhìn mới, một sự nhạy bén sâu sắc để nhận diện những thách thức và tìm ra những phương pháp tiếp cận phù hợp, đầy sáng tạo và can đảm. Chúng ta không thể dùng những câu trả lời cũ cho những câu hỏi mới, cũng không thể áp dụng những công thức mục vụ đã thành công của ngày hôm qua cho thực tại hôm nay.

Thách thức lớn nhất có lẽ đến từ chính môi trường mà người trẻ đang hít thở: một thế giới kỹ thuật số và toàn cầu hóa. Cuộc cách mạng công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của mạng xã hội, đã định hình lại cách người trẻ suy nghĩ, cảm nhận, tương tác và nhìn nhận về chính mình cũng như về thế giới. Họ sống trong một "lục địa kỹ thuật số", nơi thông tin thì thừa thãi nhưng sự thật lại khan hiếm, nơi các mối tương quan ảo đôi khi lấn át cả những gặp gỡ ngoài đời thực. Sự cám dỗ của một cuộc sống bề mặt, chạy theo "like", "share" và sự công nhận ảo khiến họ dễ dàng rơi vào chủ nghĩa tương đối, nơi mọi giá trị đều bị san bằng và không có gì là tuyệt đối. Đức tin, trong bối cảnh này, thường bị xem là một lựa chọn cá nhân lỗi thời, một di sản của quá khứ không còn phù hợp, hoặc tệ hơn, là một rào cản cho tự do cá nhân. Thêm vào đó, văn hóa thế tục hóa đang len lỏi mạnh mẽ, đẩy Thiên Chúa ra bên lề cuộc sống và đề cao chủ nghĩa hưởng thụ, chủ nghĩa cá nhân và sự thỏa mãn tức thời.

Một thách thức khác không kém phần nghiêm trọng là sự khủng hoảng về các giá trị nền tảng. "Văn hóa tạm thời" (culture of the provisional) mà Đức Thánh Cha Phanxicô thường nhắc đến đang thấm sâu vào tâm hồn người trẻ. Họ ngần ngại trước những cam kết lâu dài, dù là trong đời sống hôn nhân, ơn gọi tu trì hay ngay cả trong một lý tưởng sống. Mọi thứ dường như đều có thể thay đổi, đều là "thử nghiệm". Điều này bắt nguồn từ sự mong manh của các cấu trúc xã hội, đặc biệt là sự tan vỡ của nhiều gia đình. Khi hình ảnh người cha, người mẹ không còn là điểm tựa vững chắc, khi mái ấm gia đình thiếu vắng tình yêu thương và sự lắng nghe, người trẻ trở nên chênh vênh. Họ khao khát được yêu thương và chấp nhận, nhưng lại sợ bị tổn thương và bỏ rơi. Nỗi cô đơn ngay giữa đám đông, những áp lực vô hình về thành công, ngoại hình, và sự so sánh không ngừng trên mạng xã hội đã đẩy nhiều người trẻ vào tình trạng lo âu, trầm cảm và mất phương hướng. Họ mang trong mình một "khoảng trống nội tâm" mà tiền bạc, danh vọng hay những thú vui chóng qua không thể nào lấp đầy.

Đối diện với Giáo hội, người trẻ hôm nay cũng mang nhiều tâm tư phức tạp. Một mặt, nhiều người vẫn khao khát một điều gì đó thiêng liêng, một ý nghĩa vượt lên trên thực tại vật chất. Mặt khác, họ lại có cái nhìn đầy hoài nghi đối với các định chế, bao gồm cả Giáo hội. Hình ảnh một Giáo hội bị lu mờ bởi những gương mù, bởi sự cứng nhắc trong giáo lý, bởi một ngôn ngữ mục vụ xa rời thực tế khiến họ cảm thấy xa cách. Họ không tìm thấy nơi Giáo hội một người mẹ lắng nghe, một người bạn đồng hành, mà đôi khi chỉ thấy một người thầy nghiêm khắc hay một thẩm phán xét đoán. Họ cần những câu trả lời cho các vấn đề thực tế của mình – về tình yêu, tình dục, về công lý xã hội, về bảo vệ môi trường – nhưng dường như những gì họ nhận được lại là những công thức giáo lý khô khan. Sự thiếu vắng những cộng đoàn sống động, vui tươi và chào đón càng khiến họ cảm thấy mình là người ngoài cuộc trong chính ngôi nhà của mình.

Trước những thách thức dường như đang bủa vây từ mọi phía, Giáo hội không được phép nản lòng hay lùi bước. Trái lại, đây là lời mời gọi cấp thiết để thực hiện một cuộc "hoán cải mục vụ", bắt đầu từ chính phương pháp tiếp cận người trẻ. Phương pháp đầu tiên và quan trọng nhất chính là "sự đồng hành" (accompaniment). Đây không phải là một chiến lược hay một kỹ thuật, mà là một nghệ thuật, một "phong cách" hiện diện. Nó đòi hỏi nhà mục vụ phải bước ra khỏi vùng an toàn của mình, cởi bỏ đôi giày định kiến, để đi vào thế giới của người trẻ. Đồng hành là hiện diện bên cạnh họ, không phải để kiểm soát hay áp đặt, nhưng là để lắng nghe với tất cả sự kiên nhẫn và lòng trắc ẩn. Đó là "nghệ thuật lắng nghe", lắng nghe những gì họ nói và cả những gì họ không thể nói thành lời, lắng nghe những ước mơ, những nỗi sợ hãi và cả những hoài nghi của họ. Trong một thế giới ồn ào và vội vã, sự hiện diện thinh lặng và lắng nghe chân thành của một nhà mục vụ có thể trở thành một ốc đảo bình an, nơi người trẻ cảm thấy được thấu hiểu và trân trọng.

Từ sự đồng hành, một phương pháp tiếp cận khác mang tính sống còn được nảy sinh: đó là "chứng tá" (witness). Hơn bao giờ hết, người trẻ hôm nay không cần những bài giảng hùng hồn, nhưng cần những chứng nhân đáng tin. Họ bị dị ứng với sự giả hình, với lý thuyết suông. Họ muốn thấy Tin Mừng được sống, được thể hiện qua niềm vui, sự tự do nội tâm, lòng thương xót và sự dấn thân phục vụ người nghèo của những người tin. Một nhà mục vụ, một cộng đoàn sống chứng tá là lời mời gọi mạnh mẽ nhất. Khi người trẻ thấy được một linh mục hạnh phúc trong ơn gọi của mình, một gia đình sống yêu thương và tha thứ, một cộng đoàn biết mở rộng vòng tay đón nhận những người yếu đuối, họ sẽ bắt đầu đặt câu hỏi về nguồn mạch của niềm vui và sức sống đó. Đức tin không phải là một gánh nặng, mà là một hồng ân mang lại ý nghĩa và hạnh phúc. Chứng tá đích thực có sức mạnh phá vỡ những rào cản hoài nghi và chạm đến trái tim người trẻ.

Bên cạnh đó, việc xây dựng những "cộng đoàn đích thực" là một nhu cầu cấp thiết. Người trẻ khao khát được thuộc về một nơi nào đó, một "gia đình" nơi họ được là chính mình mà không bị phán xét. Giáo hội cần phải là ngôi nhà đó. Điều này đòi hỏi chúng ta phải vượt qua lối mục vụ sự kiện, chỉ tập trung vào những đại hội hoành tráng nhưng thiếu sự chăm sóc tiếp nối. Cần phải đầu tư vào việc hình thành những nhóm nhỏ, những cộng đoàn cơ bản, nơi người trẻ có thể chia sẻ đức tin, cầu nguyện, học hỏi Lời Chúa và cùng nhau thực hiện những hoạt động bác ái. Trong những cộng đoàn nhỏ này, tình bạn đích thực được nảy sinh, đức tin được nuôi dưỡng và sự nâng đỡ lẫn nhau trở nên cụ thể. Cộng đoàn phải là nơi của sự vui tươi, sáng tạo, sử dụng cả âm nhạc, nghệ thuật và thể thao như những ngôn ngữ để diễn tả đức tin, làm cho Tin Mừng trở nên gần gũi và hấp dẫn.

Một phương pháp không thể thiếu trong thời đại này là sự hiện diện thông minh và sáng tạo trên "lục địa kỹ thuật số". Thay vì lên án hay sợ hãi thế giới mạng, Giáo hội cần phải "nhập thể" vào đó. Điều này không có nghĩa là chạy theo trào lưu một cách hời hợt, mà là sử dụng các công cụ kỹ thuật số như một "võ đài" mới để loan báo Kerygma – Tin Mừng cốt lõi về tình yêu cứu độ của Đức Kitô. Chúng ta cần những nội dung chất lượng, sâu sắc nhưng cũng ngắn gọn, hấp dẫn, sử dụng ngôn ngữ hình ảnh, video và các nền tảng mà người trẻ đang dùng. Quan trọng hơn, đó phải là một sự hiện diện mang tính tương tác, biết lắng nghe và đối thoại, chứ không phải là một sự áp đặt một chiều. Mục vụ kỹ thuật số phải luôn nhắm đến mục đích cuối cùng là đưa người trẻ từ cuộc gặp gỡ ảo đến cuộc gặp gỡ thật trong cộng đoàn và các Bí tích.

Cuối cùng, và có lẽ là điều quan trọng nhất, chúng ta phải tin tưởng và "trao quyền" cho người trẻ. Đức Thánh Cha Phanxicô trong Tông huấn Christus Vivit đã nhấn mạnh rằng người trẻ không phải là đối tượng thụ động của mục vụ, mà chính họ là những chủ thể (protagonists) của sứ vụ loan báo Tin Mừng. Họ có những ân tứ, sự nhạy bén và lòng nhiệt thành mà Giáo hội đang rất cần. Thay vì làm thay cho họ, chúng ta cần đào tạo, tin tưởng và trao cho họ trách nhiệm trong đời sống Giáo hội. Hãy để họ sử dụng sự sáng tạo của mình để tiếp cận các bạn đồng trang lứa. Khi được tin tưởng và trao cơ hội, người trẻ có thể làm nên những điều kỳ diệu. Họ chính là những nhà truyền giáo hữu hiệu nhất cho thế giới của những người trẻ.

Tóm lại, mục vụ giới trẻ hôm nay là một hành trình đầy cam go nhưng cũng chan chứa hy vọng. Những thách thức từ văn hóa kỹ thuật số, chủ nghĩa tương đối và sự khủng hoảng giá trị là điều không thể phủ nhận. Tuy nhiên, ngọn lửa khao khát Chân - Thiện - Mỹ vẫn luôn âm ỉ cháy trong tâm hồn mỗi người trẻ. Điều Giáo hội cần làm là can đảm đổi mới, từ bỏ những lối mòn cũ kỹ, để thực sự "đi ra" với người trẻ. Bằng con đường đồng hành đầy kiên nhẫn, bằng chứng tá của một đời sống Tin Mừng đích thực, bằng việc xây dựng những cộng đoàn yêu thương, bằng sự hiện diện khôn ngoan trên không gian mạng và bằng niềm tin tưởng vào khả năng của chính người trẻ, chúng ta có thể giúp họ gặp gỡ Đức Kitô, Đấng là câu trả lời vĩnh cửu cho mọi khát vọng sâu xa nhất của con người. Tương lai của đức tin đang nằm trong tay họ, và Giáo hội có trách nhiệm thắp sáng và trao cho họ ngọn đuốc hy vọng đó.

Lm. Anmai, CSsR.