Kỷ Niệm 65 Năm Thành Lập Giáo Phận Long Xuyên

KỶ NIỆM 65 NĂM THÀNH LẬP GIÁO PHẬN LONG XUYÊN (24/11/1960 – 24/11/2025)

Dòng thời gian như một dòng sông miệt mài chảy trôi, và hôm nay, trong niềm hân hoan của toàn thể con cái Giáo phận, chúng ta dừng lại bên bờ của cột mốc 65 năm (1960 – 2025) để cùng nhau cất lên lời ca Tạ Ơn Thiên Chúa. Sáu mươi lăm năm không phải là một con số tròn trịa tuyệt đối của một thế kỷ, nhưng nó là quãng đường lịch sử đầy đủ những thử thách và ân sủng, đủ để khẳng định sự can thiệp kỳ diệu của bàn tay Chúa Quan Phòng trên mảnh đất thân thương miền Tây Nam Bộ này.

Giáo phận Long Xuyên, được khai sinh từ quyết định lịch sử của Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII vào ngày 24 tháng 11 năm 1960, đã được Thiên Chúa chọn gọi để trở thành một dấu chỉ sống động của Nước Trời giữa lòng đồng bằng sông nước. Từ những ngày đầu non trẻ, Long Xuyên đã mang trong mình sức sống mãnh liệt của một Giáo hội địa phương, được vun đắp từ những hạt mầm đức tin kiên cường, được tưới gội bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu của biết bao thế hệ tiền nhân.

Lời Tạ Ơn trong ngày kỷ niệm này không chỉ là một nghi thức, mà là tiếng vọng sâu thẳm từ trái tim của mỗi người con Long Xuyên – từ Đức Giám mục đương nhiệm, các linh mục, tu sĩ nam nữ, đến toàn thể giáo dân. Chúng ta tạ ơn vì đã được làm người, làm con Chúa, và được lớn lên trong một đại gia đình đức tin ấm áp, hiền hòa, nhưng cũng đầy nhiệt huyết. Chúng ta tạ ơn vì đã nhận được muôn vàn Hồng Ân, từ những ơn lớn lao như sự hướng dẫn khôn ngoan của các vị Mục tử, cho đến những ơn nhỏ bé, âm thầm trong đời sống thường ngày: ơn hiệp nhất, ơn phục vụ, ơn tha thứ, và ơn kiên trì loan báo Tin Mừng.

65 năm, một hành trình đan dệt bởi ân sủng và sự cộng tác của con người. Nếu không có ơn Chúa, mọi nỗ lực của con người sẽ trở nên vô nghĩa. Nhưng nếu không có sự hy sinh, phục vụ và chung tay vun đắp của biết bao thế hệ mục tử, tu sĩ và giáo dân, Long Xuyên hôm nay sẽ không thể nở hoa kết trái rực rỡ đến vậy. Kỷ niệm này là dịp để chúng ta nhìn lại, chiêm ngắm, và trên hết, là để Cam Kết Sứ Vụ—tiếp tục hành trình đã được các vị tiền bối mở đường. Chúng ta xin Chúa chúc lành để Long Xuyên tiếp tục là "dấu chỉ sống động của tình thương Chúa giữa đời," sẵn sàng cho những chặng đường mới trong sự Hiệp Hành và Loan Báo Tin Mừng.

Sự ra đời của một Giáo phận không chỉ là sự kiện hành chính của Giáo hội, mà còn là một cuộc khai sinh tinh thần. Năm 1960, Long Xuyên chính thức trở thành một Giáo phận độc lập, và Đức Cha Micae Nguyễn Khắc Ngữ đã được Chúa và Giáo hội ủy thác trách nhiệm làm vị Giám Mục Tiên Khởi, người đặt những viên gạch đầu tiên. Đây là một sứ vụ vừa cao quý, vừa đầy gian nan.

Giáo phận Long Xuyên được thành lập trong bối cảnh đất nước đầy biến động, đòi hỏi một vị Mục tử phải có tầm nhìn xa trông rộng, một trái tim can đảm và một niềm tin vững chắc. Vùng đất mới này, với phần lớn là đồng bằng và sông nước, đã đón nhận nhiều người di cư từ miền Bắc, tạo nên một cộng đồng giáo dân đa dạng về vùng miền, phong phú về nét văn hóa nhưng cũng đầy thách thức về sự hội nhập và thống nhất.

Đức Cha Micae đã không ngại khó khăn. Ngài đã lao tâm khổ trí xây dựng mọi thứ từ con số gần như không: thiết lập cơ cấu tổ chức, tìm kiếm nhân sự, xây dựng Chủng viện để đào tạo linh mục tương lai, và kiến thiết các cơ sở vật chất cốt lõi. Viên gạch đầu tiên mà Ngài đặt xuống không phải là viên gạch vật chất, mà là viên gạch của Đức Tin Sống Động và Tầm Nhìn Mục Vụ hướng đến tương lai. Ngài đã gieo trồng niềm hy vọng vào một Giáo phận sẽ lớn mạnh, tự chủ, và đóng góp tích cực vào đời sống Giáo hội Hoàn vũ.

Nếu có một di sản nổi bật nhất của Đức Cha Micae, đó chính là sự ưu tiên tuyệt đối cho công tác đào tạo. Ngài hiểu rằng, tương lai của Giáo phận Long Xuyên nằm trong tay các thế hệ linh mục, tu sĩ và giáo dân được giáo dục bài bản và thấm nhuần tinh thần Tin Mừng. Việc xây dựng Chủng viện Long Xuyên ngay từ những ngày đầu đã chứng minh cho sự khôn ngoan và tầm nhìn chiến lược này. Đây là nơi ươm mầm ơn gọi, nơi kiến tạo nên những thế hệ mục tử tiếp nối, đảm bảo sự liên tục và vững mạnh của đời sống Giáo hội sau này.

Nhìn lại những năm tháng đầu tiên đó, chúng ta thấy rõ hình ảnh một vị Giám mục kiên cường, đã dùng chính đời sống đơn sơ, hy sinh và lòng nhiệt thành của mình để xây dựng Long Xuyên. Chính sự gương mẫu của Ngài đã thôi thúc các linh mục, tu sĩ và giáo dân cùng chung sức, đồng lòng. Sự thành lập và lớn mạnh ban đầu của Long Xuyên là minh chứng cho Lời Chúa: "Nếu hạt lúa mì rơi xuống đất mà không chết đi, thì nó vẫn trơ trọi một mình; nhưng nếu nó chết đi, nó sẽ sinh nhiều hạt khác" (Ga 12, 24). Đức Cha Micae đã "chết đi" cho những khó khăn ban đầu để Long Xuyên được "sinh nhiều hạt khác" trong đức tin.

Bước vào giai đoạn lịch sử đầy biến động và thử thách sau năm 1975, Giáo phận Long Xuyên được đón nhận sự hướng dẫn của Đức Cha Gioan Baotixita Bùi Tuần. Ngài không chỉ là một vị lãnh đạo mà còn là một nhà tư tưởng, một nhà văn hóa lớn, và trên hết, là một Mục Tử với Tâm Hồn Hiền Hòa như Lời Chúa Giêsu. Trong giai đoạn mà đời sống Giáo hội đối diện với nhiều khó khăn, hạn chế về vật chất và sự cần thiết phải thích nghi với bối cảnh xã hội mới, Đức Cha Gioan Baotixita đã chọn con đường vun đắp đời sống nội tâm và củng cố căn tính đức tin.

Đức Cha Gioan Baotixita đã để lại một di sản đồ sộ về văn chương và linh đạo. Qua những tác phẩm, những bài giảng và thư mục vụ của mình, Ngài đã giúp giáo dân Long Xuyên nói riêng và Giáo hội Việt Nam nói chung tìm thấy ánh sáng và niềm an ủi từ Lời Chúa. Ngài nhấn mạnh đến việc sống Đức Tin trong chiều sâu của Lòng Thương Xót Chúa, trong sự đơn sơ và khiêm nhường. Những tư tưởng của Ngài đã giúp người Công giáo Long Xuyên không bị cuốn theo những xáo trộn bên ngoài mà biết neo mình vào Đức Giêsu Kitô.

Sứ vụ của Đức Cha Gioan Baotixita là minh chứng cho thấy: sức mạnh của Giáo hội không nằm ở sự hùng vĩ bên ngoài, mà nằm ở Sức Sống Đức Tin nội tại. Ngài đã hướng dẫn Giáo phận tập trung vào căn tính Kitô giáo, vào đời sống cầu nguyện, vào việc học hỏi Kinh Thánh và sống bác ái. Chính trong những năm tháng âm thầm đó, Long Xuyên đã nuôi dưỡng được một thế hệ giáo dân có niềm tin vững vàng, sẵn sàng làm chứng cho Chúa bằng đời sống cá nhân và gia đình.

Khi Long Xuyên bước vào thiên niên kỷ mới, Đức Cha Giuse Trần Xuân Tiếu đã tiếp nối sứ vụ với một phong cách mục vụ đặc trưng là Phục Vụ Âm Thầm, Tận Tụy. Nếu Đức Cha Micae là người đặt nền móng và Đức Cha Gioan Baotixita là người vun đắp chiều sâu tinh thần, thì Đức Cha Giuse đã tập trung vào việc củng cố cơ cấu và mở rộng các hoạt động bác ái xã hội, đáp ứng nhu cầu cụ thể của cộng đồng.

Trong thời kỳ của Đức Cha Giuse, Giáo phận Long Xuyên đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các cơ sở phục vụ con người. Ngài đặc biệt quan tâm đến người nghèo, người bệnh và trẻ em kém may mắn. Nhiều mái ấm, nhà tình thương, các dự án hỗ trợ người khuyết tật và các hoạt động y tế từ thiện đã được mở rộng và củng cố. Tinh thần phục vụ không phô trương của Ngài đã lan tỏa, biến Long Xuyên thành một Giáo phận tích cực trong việc thể hiện Đức Ái Kitô giáo qua hành động cụ thể.

Đức Cha Giuse cũng chú trọng đến việc kiện toàn tổ chức nội bộ và phát triển bền vững. Ngài đã thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa các linh mục đoàn, các dòng tu và các hội đoàn giáo dân. Sự tận tụy âm thầm của Ngài chính là bài học về sự trung tín và bền bỉ trong việc xây dựng Nước Chúa, không tìm kiếm vinh quang cá nhân, mà chỉ mong muốn Giáo phận được lớn mạnh trong tình hiệp nhất và phục vụ.

Hôm nay, Giáo phận Long Xuyên tiếp tục sứ vụ dưới sự hướng dẫn đầy yêu thương và nhiệt thành của Đức Cha Giuse Trần Văn Toản, vị Giám mục đương nhiệm. Kế thừa di sản quý báu của các vị tiền nhiệm, Đức Cha Giuse đang lèo lái con thuyền Giáo phận trong bối cảnh Giáo hội Hoàn vũ đang hướng đến tinh thần Hiệp Hành—cùng nhau bước đi.

Tâm điểm trong sứ vụ của Đức Cha Giuse là việc cổ võ mạnh mẽ công cuộc Loan Báo Tin Mừng (Evangelization) và chăm sóc đời sống Gia Đình. Ngài nhấn mạnh rằng, mỗi gia đình Công giáo phải là một "Giáo hội tại gia," là nơi đầu tiên và quan trọng nhất để gieo vãi hạt giống đức tin. Ngài kêu gọi mỗi người con Long Xuyên hãy trở thành những chứng nhân đích thực của Chúa Kitô, không chỉ bằng lời nói mà bằng chính đời sống hiệp nhất và yêu thương.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, Đức Cha Giuse thúc đẩy tinh thần lắng nghe, đối thoại và tham gia tích cực của mọi thành phần dân Chúa. Ngài mời gọi Giáo phận Long Xuyên sống đúng tinh thần Hiệp Hành: Linh mục, tu sĩ và giáo dân cùng nhau tìm kiếm ý Chúa, cùng nhau chia sẻ trách nhiệm sứ vụ, để Long Xuyên thực sự là một cộng đoàn đức tin, yêu thương và hy vọng. Sự hướng dẫn của Ngài là sự tiếp nối sống động của muôn hồng ân mà Thiên Chúa đã tuôn đổ suốt 65 năm qua.

Sức sống của Giáo phận Long Xuyên không thể tách rời khỏi sự hy sinh và tận tâm của các Linh mục. Họ là những người bạn đồng hành của Giám mục, là những Mục tử trực tiếp chăm sóc đoàn chiên tại các Giáo xứ, Giáo họ. 65 năm qua là hành trình của những Linh mục đã dấn thân, đã sống đời sống phục vụ khó nghèo, đã chịu đựng nắng mưa đồng ruộng, bám sát các cộng đoàn để mang Lời Chúa và Bí Tích đến cho mọi người. Tấm gương trung thành, sự nhiệt thành trong việc cử hành Phụng vụ và sự gần gũi với giáo dân của các ngài là trụ cột vững chắc cho Giáo phận.

Các Dòng Tu, Tu Hội nam nữ đã và đang hiện diện tại Long Xuyên là những chứng nhân sống động cho Tình Yêu Tuyệt Đối của Thiên Chúa. Họ dấn thân trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, bác ái xã hội, và cầu nguyện liên lỉ. Đời sống của họ là lời nhắc nhở cho toàn Giáo phận về sự cao cả của việc sống theo các Lời Khuyên Phúc Âm. Chính sự hiện diện và hoạt động của họ đã làm phong phú thêm đời sống thiêng liêng và nhân văn của Giáo phận.

Giáo dân Long Xuyên, với nét chất phác, hiền lành của người miền Tây sông nước, chính là những tế bào sống động nhất của Giáo hội. Họ là những người đã giữ lửa Đức Tin qua mọi thăng trầm lịch sử, đã đóng góp công sức và vật chất để xây dựng nhà thờ, nhà xứ, và đã làm chứng cho Chúa trong môi trường sống và làm việc hàng ngày. 65 năm là hành trình mà Đức Tin đã được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, chủ yếu qua sự gương mẫu và giáo dục trong gia đình. Sự hiệp nhất, lòng nhiệt thành và tinh thần vâng phục của giáo dân là niềm tự hào lớn lao của Giáo phận Long Xuyên.

Trong suốt 65 năm qua, Long Xuyên đã không ngừng vươn ra khỏi khuôn viên nhà thờ để thực hiện sứ vụ Đức Ái. Các hoạt động bác ái đã trở thành một dấu ấn đặc trưng của Giáo phận: từ các bữa cơm tình thương, phòng khám từ thiện, đến các hoạt động cứu trợ thiên tai. Long Xuyên đã thể hiện một cách hùng hồn rằng, Đức Tin phải được chứng minh bằng Đức Ái. Những việc làm này đã xóa đi rào cản tôn giáo, làm đẹp hình ảnh Giáo hội giữa lòng xã hội và mang lại niềm hy vọng cho biết bao người nghèo khổ, bệnh tật.

Kế thừa tầm nhìn của Đức Cha Tiên Khởi, công tác giáo dục luôn được Long Xuyên ưu tiên. Dù trải qua nhiều thay đổi, tinh thần giáo dục vẫn được duy trì, tập trung vào việc đào tạo nhân cách, kiến thức và Đức Tin cho thế hệ trẻ. Từ các trường học cũ, đến các trung tâm giáo lý, và các chương trình bồi dưỡng cho giáo dân, Long Xuyên đã góp phần đào tạo nên những công dân tốt, những người Công giáo trưởng thành, có khả năng hội nhập và đóng góp cho đất nước.

Trong giai đoạn hiện tại, Long Xuyên đang tích cực hội nhập vào bối cảnh Giáo hội và xã hội mới. Sứ vụ Loan Báo Tin Mừng không chỉ giới hạn ở lời rao giảng, mà còn mở rộng qua các kênh truyền thông, mạng xã hội, và sự dấn thân của giáo dân trong các ngành nghề khác nhau. Long Xuyên đang học cách sử dụng các phương tiện hiện đại để đưa thông điệp Tin Mừng đến với những người chưa biết Chúa. Sự hợp tác với chính quyền địa phương và các tôn giáo bạn trong các hoạt động xã hội cũng là một nét đẹp, thể hiện tinh thần đối thoại và sống hòa hợp.

Nhìn lại chặng đường 65 năm, Long Xuyên có quyền tự hào về những thành quả đã đạt được, nhưng trên hết là phải khiêm nhường tạ ơn Chúa. Ngày kỷ niệm này là thời điểm để toàn thể Dân Chúa Long Xuyên cùng nhau Canh Tân Lời Cam Kết Sứ Vụ của mình. Cam kết tiếp tục bước đi trên con đường Đức Tin, Bác Ái và Hiệp Nhất.

• Cam Kết Đức Tin: Tiếp tục đào sâu Lời Chúa và giáo lý, để Đức Tin không chỉ là truyền thống mà là lựa chọn sống động của mỗi cá nhân.
• Cam Kết Yêu Thương (Hiệp Nhất): Thúc đẩy sự đối thoại và hiệp nhất trong nội bộ Giáo phận, giữa các thành phần dân Chúa, để Long Xuyên thực sự là một cộng đoàn yêu thương, nơi mọi người là anh em với nhau.
• Cam Kết Loan Báo Tin Mừng: Mạnh dạn bước ra khỏi những an toàn cá nhân để mang Tin Mừng đến cho những người đang khao khát Chân - Thiện - Mỹ, qua đời sống gương mẫu và những hành động phục vụ cụ thể.

Trong ngày hồng ân này, chúng ta cùng dâng lên lời nguyện xin tha thiết:

• Xin Chúa chúc lành và ban ơn khôn ngoan cho Đức Cha Giuse Trần Văn Toản, vị Mục tử đương nhiệm, để Ngài tiếp tục chèo lái con thuyền Long Xuyên trong sự bình an và hướng đến những chân trời mới.
• Xin Chúa ban thưởng phúc lành cho các Đức Cha tiền nhiệm, các linh mục, tu sĩ và giáo dân đã hoàn tất cuộc đời trần thế và đã dâng hiến trọn vẹn cho Long Xuyên.
• Xin Chúa ban Thánh Thần để Long Xuyên tiếp tục lớn mạnh trong đức tin, hiệp nhất trong yêu thương, và hăng say trong sứ vụ, hầu xứng đáng với di sản quý báu của 65 năm qua và sẵn sàng cho một tương lai rạng rỡ, nơi mọi người được cảm nếm tình thương vô biên của Thiên Chúa.

Lm. Anmai, CSsR