Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam: Viết tiếp trang sử yêu thương và công lý trong kỷ nguyên mới

DÒNG CHÚA CỨU THẾ VIỆT NAM: VIẾT TIẾP TRANG SỬ YÊU THƯƠNG VÀ CÔNG LÝ TRONG KỶ NGUYÊN MỚI

Một trăm năm, một thế kỷ tròn trĩnh kể từ ngày những hạt giống Thừa Sai đầu tiên từ Canada gieo vào lòng đất mẹ Việt Nam năm 1925, cây đại thụ Dòng Chúa Cứu Thế đã bén rễ sâu, vươn cành lá xum xuê và trổ sinh biết bao hoa trái thánh thiện. Nhưng đứng trước cột mốc vĩ đại này, giữa những lời chúc tụng và hào quang của quá khứ, chúng ta không được phép dừng lại để ngủ quên trên chiến thắng hay chỉ đơn thuần hoài niệm về một thời vàng son đã qua. Mừng 100 năm hiện diện không phải là đích đến để nghỉ ngơi, mà là vạch xuất phát cho một cuộc hành trình mới, cam go hơn, quyết liệt hơn nhưng cũng đầy hy vọng hơn. Câu hỏi lớn nhất đặt ra cho mỗi tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế hôm nay không phải là "Chúng ta đã làm được gì?", mà là "Chúa Cứu Thế đang muốn chúng ta làm gì cho người nghèo của Ngài trong 100 năm tới tại mảnh đất Việt Nam này?".

Nhìn lại lịch sử để tri ân là điều cần thiết, nhưng nhìn vào hiện tại để định hướng tương lai mới là sứ mạng sống còn. Dòng Chúa Cứu Thế được khai sinh với đặc sủng "Rao giảng Tin Mừng cho người nghèo khó và bị bỏ rơi nhất". Sau một thế kỷ, khái niệm "người nghèo" tại Việt Nam đã có những thay đổi diện mạo vô cùng phức tạp. Nếu như 100 năm trước, người nghèo là những nông dân chân lấm tay bùn, những người không biết chữ, thiếu ăn thiếu mặc, thì ngày nay, cái nghèo mang những khuôn mặt mới, đau đớn và tinh vi hơn. Đó không chỉ là cái nghèo vật chất nơi những vùng sâu vùng xa, nơi các buôn làng Tây Nguyên hay vùng biên giới hải đảo mà các cha anh chúng ta đã dấn thân; mà còn là cái nghèo về phẩm giá, cái nghèo của những người bị tước đoạt tiếng nói, những nạn nhân của bất công xã hội, những di dân đang lạc lõng giữa các khu công nghiệp phồn hoa nhưng lạnh lẽo, và cả sự nghèo nàn khủng khiếp về tâm linh của một thế hệ trẻ đang mất phương hướng giữa cơn bão thế tục hóa. Sau cột mốc 100 năm, Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam phải can đảm định nghĩa lại "những người bị bỏ rơi nhất" trong bối cảnh xã hội hiện đại để dấn thân đến với họ. Nếu chúng ta chỉ quanh quẩn trong những cơ sở an toàn, những giáo xứ nề nếp, chúng ta sẽ đánh mất căn tính thừa sai của mình. Tinh thần của thánh Anphongsô là "đi ra", đi đến những vùng ngoại biên, nơi mà chưa ai dám đến hoặc không ai muốn đến.

Một trong những định hướng cốt yếu cho chặng đường sắp tới chính là sự tái khám phá và sống triệt để tính ngôn sứ của đời sống tu trì. Xã hội Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ về kinh tế, nhưng kéo theo đó là sự xuống cấp về đạo đức và những vết rạn nứt trong cấu trúc gia đình và nhân vị. Trong bối cảnh đó, tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế không thể là những "công chức tôn giáo" làm việc theo giờ hành chính, mà phải là những chứng nhân sống động của Lòng Thương Xót Chúa và sự thật. Sứ mạng của chúng ta trong những ngày tháng tới phải là trở thành tiếng nói của những người không có tiếng nói, là lương tâm của thời đại. Điều này đòi hỏi một sự dấn thân không ngại va chạm, sẵn sàng chấp nhận thua thiệt và thậm chí là bách hại vì lẽ công bằng. Lịch sử 100 năm qua của Tỉnh Dòng đã được viết bằng mồ hôi và cả máu của các bậc tiền nhân, những người đã kiên cường giữ vững đức tin và phẩm giá con người trong những giai đoạn tăm tối nhất của lịch sử dân tộc. Thế hệ thừa sai của kỷ nguyên mới phải kế thừa di sản tinh thần ấy, không phải bằng sự đối đầu cực đoan, nhưng bằng sức mạnh của sự thật, của tình yêu thương không biên giới và sự liên đới cụ thể với những phận người bé mọn. Những trung tâm bảo vệ sự sống, những mái ấm cho người khuyết tật, những chương trình thăng tiến cho người dân tộc thiểu số... không chỉ là công tác xã hội, mà đó chính là tòa giảng sống động nhất mà Dòng phải tiếp tục xây dựng và mở rộng.

Hơn nữa, định hướng cho tương lai phải bắt đầu từ sự hoán cải nội tâm của chính mỗi thành viên trong Dòng. Chúng ta không thể mang lửa đến cho thế gian nếu trong tim mình chỉ còn là đống tro tàn nguội lạnh. 100 năm là cơ hội để Tỉnh Dòng thực hiện một cuộc "Đại Phúc" cho chính mình. Nguy cơ lớn nhất của một tổ chức lâu đời là sự xơ cứng, là việc đánh mất sự nhạy bén thiêng liêng và nhiệt huyết ban đầu. Sau những lễ hội rình rang, mỗi tu sĩ phải trở về với căn phòng nội tâm, đối diện với Chúa Cứu Thế để tự vấn về chất lượng đời sống dâng hiến. Sự thánh thiện của tu sĩ Dòng Chúa Cứu Thế không nằm ở việc chu toàn luật lệ một cách máy móc, mà ở lòng nhiệt thành cứu rỗi các linh hồn. Kỷ nguyên mới đòi hỏi những nhà thừa sai không chỉ giỏi về tri thức, thạo về kỹ năng mục vụ, mà quan trọng hơn là phải là những "người của Thiên Chúa", những người có khả năng chạm vào vết thương của nhân loại bằng đôi tay của Chúa Giêsu. Sự hiệp thông huynh đệ trong cộng đoàn phải là dấu chỉ đầu tiên của Tin Mừng mà chúng ta rao giảng. Nếu trong nhà Dòng thiếu vắng tình huynh đệ, thiếu sự chia sẻ và cảm thông, thì mọi lời rao giảng bên ngoài chỉ là tiếng phèn la inh ỏi. Do đó, củng cố đời sống cộng đoàn, xây dựng tình hiệp nhất và tinh thần đồng trách nhiệm là nền tảng không thể thiếu cho mọi hoạt động tông đồ trong tương lai.

Một khía cạnh khác không thể bỏ qua là việc thích nghi với các phương tiện truyền thông và văn hóa kỹ thuật số. Thánh Anphongsô là vị thánh của ngòi bút, người đã dùng văn chương và sách vở để loan báo Tin Mừng một cách bình dân và hiệu quả nhất thời bấy giờ. Ngày nay, "ngòi bút" ấy chính là không gian mạng, là kỹ thuật số. Sau 100 năm, Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam cần một cuộc "chuyển đổi số" trong tư duy loan báo Tin Mừng. Chúng ta phải hiện diện ở nơi con người đang hiện diện. Nếu giới trẻ đang sống trên mạng xã hội, thì các thừa sai Dòng Chúa Cứu Thế cũng phải có mặt ở đó, không phải để chạy theo trào lưu, mà để thánh hóa môi trường ấy, để gieo rắc những thông điệp của hy vọng và yêu thương vào giữa những tin tức giả dối và tiêu cực. Việc đầu tư cho truyền thông, cho giáo dục và đào tạo giới trẻ phải được xem là một ưu tiên mục vụ hàng đầu. Tuy nhiên, kỹ thuật chỉ là phương tiện, cốt lõi vẫn là sự gặp gỡ cá vị. Đừng để màn hình máy tính ngăn cách chúng ta với ánh mắt đau khổ của người nghèo thật sự đang đứng trước cửa nhà Dòng.

Cùng với Chúa Cứu Thế, Mẹ Hằng Cứu Giúp luôn là ngôi sao dẫn đường cho Dòng trong suốt thế kỷ qua. Lòng sùng kính Mẹ không chỉ là một đặc điểm nhận diện, mà là phương thế hữu hiệu để đưa các linh hồn về với Chúa. Trong định hướng tương lai, việc làm cho Mẹ được biết đến và yêu mến phải tiếp tục được đẩy mạnh, nhưng cần đi vào chiều sâu thần học và tu đức hơn. Mẹ không chỉ là nơi chúng ta chạy đến xin ơn, mà Mẹ là mẫu gương của người môn đệ truyền giáo đầu tiên. Các hành hương, các giờ khấn, các lễ hội kính Mẹ phải trở thành những trường học đức tin, nơi người giáo dân không chỉ đến để xin ơn chữa lành thể xác, mà còn được chữa lành tâm hồn và được sai đi làm chứng nhân. Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam phải là cánh tay nối dài của Mẹ, ôm lấy những đứa con đang lạc lối, đang đau khổ vì thiên tai, dịch bệnh, và bất công. Hãy đưa Mẹ về với các gia đình, nhất là những gia đình đang rạn nứt, những gia đình di dân, để Mẹ hàn gắn và thánh hóa họ.

Nhìn về tương lai, chúng ta cũng cần một tầm nhìn rộng mở hơn về sự hợp tác. Cánh đồng truyền giáo quá mênh mông mà thợ gặt thì luôn thiếu. Dòng Chúa Cứu Thế không thể làm tất cả một mình. Sự chia sẻ sứ vụ với giáo dân, việc đào tạo các tông đồ giáo dân thừa sai (Giới trẻ Thừa sai, các Hiệp hội...) là một hướng đi tất yếu và quan trọng của Giáo hội hiệp hành. Hãy tin tưởng và trao quyền cho giáo dân, để họ cùng chia sẻ đặc sủng của Dòng, mang tinh thần Anphongsô vào trong môi trường làm việc, vào trong chính trị, kinh tế và văn hóa – những nơi mà các tu sĩ khó lòng vươn tới. Sự kết nối này sẽ tạo nên một sức mạnh tổng hợp, biến Dòng Chúa Cứu Thế thành một phong trào lan tỏa mạnh mẽ chứ không chỉ là một định chế khép kín.

Cuối cùng, hướng đi quan trọng nhất, bao trùm tất cả, chính là niềm Hy Vọng. Dù bối cảnh thế giới và đất nước có nhiều biến động, dù khó khăn và thử thách có chất chồng, người Thừa Sai Dòng Chúa Cứu Thế không bao giờ được phép bi quan. Chúng ta là những người mang trong mình "Ơn Cứu Chuộc Chứa Chan". Lịch sử 100 năm qua là minh chứng hùng hồn cho thấy bàn tay quan phòng của Thiên Chúa luôn gìn giữ Dòng qua mọi thăng trầm, dâu bể. Những hạt giống tử đạo, những hy sinh thầm lặng của các cha anh đã trổ sinh một Tỉnh Dòng Việt Nam đầy sức sống như ngày hôm nay. Vậy thì không có lý do gì để chúng ta lo sợ cho tương lai. Hãy can đảm "chèo ra chỗ nước sâu", hãy dám ước mơ những giấc mơ lớn cho Thiên Chúa và cho người nghèo. Đừng an phận với những gì đã có, đừng tự mãn với con số tu sĩ đông đúc, mà hãy trăn trở làm sao để mỗi tu sĩ là một ngọn lửa, và cả Tỉnh Dòng là một đám lửa lớn sưởi ấm thế gian lạnh lẽo này.

Kỷ niệm 100 năm là khoảnh khắc giao thừa thiêng liêng của lịch sử Tỉnh Dòng. Khép lại trang sử 100 năm đầu với lòng biết ơn vô hạn, chúng ta mở ra trang sử 100 năm kế tiếp với lòng cậy trông sắt son và nhiệt huyết tông đồ rực cháy. Nguyện xin Chúa Cứu Thế, qua lời chuyển cầu của Mẹ Hằng Cứu Giúp, Thánh Tổ Phụ Anphongsô và các Thánh trong Dòng, tuôn đổ muôn vàn ân sủng xuống trên Tỉnh Dòng Việt Nam, để mỗi ngày sống, mỗi công việc chúng ta làm đều là lời ca tụng vinh quang Chúa và là tin vui cứu độ cho người nghèo. Hãy đứng dậy và bước đi, vì lúa đã chín vàng và Chủ mùa gặt đang chờ đợi chúng ta ở phía trước.

Lm. Anmai, CSsR