Nghiện rượu một căn bệnh trong tứ đổ tường

Nghiện rượu một căn bệnh trong tứ đổ tường

Trần Mỹ Duyệt

Lần họp mặt gia đình dịp về quê vừa qua, khi vào bàn tiệc thì mọi người tay cầm ly bia nâng cao, miệng hát vang: “Lâu lâu người ta mới nhậu một lần. Nhậu một lần thì nhậu cho lâu lâu.” Người này khích bác người kia: “Nam vô tửu như kỳ vô phong.” Dô! Dô! Dô! Ngụ ý đàn ông mà không biết uống rượu thì như cờ mà không có gió. Nhưng trong thực tế, ai cũng hiểu rằng rượu cũng thuộc trong tứ đổ tường, tức là 4 căn bệnh của xã hội. Nó cũng như cờ bạc và nghiện hút, người dính vào rượu đều rất khó có cơ hội thoát khỏi. Nhiều người đã hứa chừa rượu mà vẫn không chừa được.

SỐ NGƯỜI NGHIỆN RƯỢU

Năm 2020 thống kê ước tính 27,1 triệu người lớn và 2,3 triệu thanh thiếu niên mắc chứng nghiện rượu. Tính chung 7,1% đàn ông và 2,2% đàn bà nghiện rượu. Nghiện rượu là mối quan tâm rất lớn đối với sức khỏe chung. [1]

Tại Việt Nam không có con số thống kê chính xác về số người nghiện rượu, nhưng lại là nước có mức tiêu thụ rượu bia rất cao. Theo VnEconomy, Báo Bắc Ninh, và VTV.vn, Việt Nam có mức tiêu thụ rượu bia cao hàng đầu thế giới, và là quốc gia tiêu thụ bia rượu nhiều nhất Đông Nam Á. Ước tính có tới 70% nam giới lạm dụng đồ uống có cồn ở các mức độ khác nhau. Dựa theo các dữ liệu này thì: 

-Việt Nam xếp thứ 9 trên thế giới về bia, với hơn 3,8 triệu kilô lít trong năm 2020.

-Trung bình 1 người Việt Nam (trên 15 tuổi) uống khoảng 170 lít bia mỗi năm.

-Khảo sát năm 2021 cho thấy 64% nam giới và 10% nữ giới ở Việt Nam có uống rượu bia trong vòng 30 ngày.

- Tỷ lệ sử dụng rượu bia đang gia tăng ở mức báo động, đặc biệt là ở giới trẻ. 

SỐ NGƯỜI CHẾT VÌ RƯỢU

Nghiện rượu có thể là một nguyên do dẫn đến cái chết với khoảng 178.000 người mỗi năm tại Hoa Kỳ. Theo thống kê năm 2022 những người gây ra tai nạn vì say rượu khi lái xe là 13.524 trường hợp. Họ thuộc trong số những người chết do nghiện rượu là 51.191 người. Các tai nạn giao thông gây ra do người say rượu chiếm 32%. Thống kê cũng cho thấy, người nghiện rượu chết nhiều hơn do ung thư, gan, và bệnh tim.

Người nghiện rượu cũng có nguy cơ tự tử cao. Rượu có liên quan đến khoảng 20-40% những cái chết do tự tử. Trong số những người chết vì tự tử, nghiện rượu là nguyên nhân thứ hai, và cũng là con số cao đối với những người có ý định tử tự.

Nói chung, số người chết do nghiện rượu lên tới hơn 3 triệu mỗi năm chiếm khoảng 6% cái chết trên thế giới. [2]

Việt Nam chưa có số liệu chính thức số người chết vì rượu, nhưng rượu bia là nguyên nhân gây nhiều cái chết liên quan đến đột quỵ, tai nạn giao thông, bạo lực và các bệnh khác, đặc biệt là bệnh gan.

ẢNH HƯỞNG CỦA RƯỢU

“Đời cha ăn mặn. Đời con khát nước.” Câu nói này rất đúng cho những người nghiện rượu. Hệ lụy của nó không chỉ ở đời họ, mà còn lưu lại đến cả đời con của họ.

a-Di truyền

Tính chất di truyền đóng góp một vai trò đặc biệt đối với bệnh nghiện rượu. Nó bao gồm một phân nửa số người gặp khó khăn với những lãnh vực của môi trường. Ngoài ra, liên hệ di truyền còn liên quan đến những biến hóa trong cơ thể và sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo lắng, và hành động mất kiểm soát cũng như những phản ứng tiêu cực khác. Những ảnh hưởng di truyền ước tính khoảng 50% đối với những người nghiện rượu.

Trong gia đình những người ở chung nhà với người nghiện rượu thường có từ 2 đến 6 lần cơ hội lây nghiện hơn những người khác; đặc biệt, với những người cùng chung huyết thống.

Nhiều khảo cứu cũng chỉ ra rằng con cái của những cha mẹ nghiện rượu có tiềm năng giảm thiểu về trí tuệ, đặc biệt là trí thông minh. Chỉ số thông minh IQ của con cái người nghiện rượu thấp hơn và khó khăn hơn về sự chú tâm, khả năng suy luận so với những trẻ em bình thường. Con cái của những cha mẹ nghiện rượu cũng có liên quan đến việc tăng cấp bạo hành trong gia đình, nghèo túng, và thiếu khả năng về văn hóa.

b-Đời sống xã hội

Do ảnh hưởng của rượu, đời sống xã hội của những người nghiện bị giảm sút và không thể có những trao đổi bình thường về tình cảm. Ngược lại, thường xuyên dẫn đến những đổ vỡ, những hành động gây nguy hiểm trong đời sống xã hội. Do dễ bị xúc động, bực bội, lo lắng, người nghiện rượu cũng gặp những ngăn trở khi giao tiếp xã hội, và làm mất đi tình thân với nhiều người.

Ảnh hưởng rượu còn dễ dẫn đến những hành động thiếu kiểm soát như gây ra tai nạn, thương tích, hoặc mất kiểm soát về dục vọng, và bạo động.

Trong tương quan giao tiếp xã hội, rượu có thể làm giảm sút, sứt mẻ mối quan hệ đối với bạn bè, người thân trong gia đình, gây phiền phức cho những người không thích hoặc không thể uống rượu. Ngoài xã hội, người nghiện rượu còn là lý do khiến bị chế nhạo và xỉ nhục.  

Về phương diện nghề nghiệp, nếu tối ngày say xỉn, bỏ bê công ăn việc làm hoặc làm giảm hiệu xuất công việc, người nghiện rượu có thể bị giảm công tác hoặc đuổi việc. Và điều này sẽ dẫn tới việc bị thất nghiệp.     

c-Tâm lý

Rượu chè, thuốc xái thường ảnh hưởng đến những sinh hoạt của não bộ và gây ra những thay đổi về tâm tính, nhận thức, tư tưởng, cảm xúc, hoặc thái độ sống. Những ảnh hưởng này bao gồm trong rượu, cà phê, cần sa, ma túy, và một số thuốc trị đau. Trên thực tế, rượu và nha phiến được rất quan tâm đối với người dùng trong lãnh vực tâm lý trị liệu. Chúng được xem như những loại độc dược. 

Rượu có ảnh hưởng đến những hội chứng về tâm lý, dẫn đến những ảnh hưởng ngắn hạn nơi người dùng như phán đoán lệch lạc, giảm nghị lực, và thay đổi tính tình. Về lâu về dài rượu sẽ dẫn đến những hậu quả như sức khỏe tâm thần, mất trí nhớ, và nghiện ngập. 

Do ảnh hưởng đối với trí óc và hệ thống căng thẳng có thể dẫn đến việc người uống cần phải có rượu để giải tỏa những cảm giác tiêu cực, và từ đó gia tăng số lượng. Như vậy, trong ngắn hạn rượu có thể nhất thời đem lại cảm giác thoải mái, tự tin, và “yêu đời”, nhưng trong dài hạn, nó sẽ dẫn đến việc tùy thuộc, thèm muốn, rồi nghiện ngập.

Rượu còn ảnh hưởng đến khả năng trí tuệ bao gồm giảm nhận thức và trí nhớ trong ngắn hạn, mất dần hoặc không còn khả năng chú tâm để nhận định, chuyển dịch những vấn đề trong cuộc sống. Không còn khả năng quyết định, điều hợp, hoạch định hoặc dự phóng tương lai. Tất cả đều do thiếu trí phán đoán lành mạnh.

Và với tình trạng dài hạn, ảnh hưởng của rượu sẽ tác dụng trên sức khỏe tâm thần, thay đổi não trạng, và dẫn đến nghiện. Lúc này, người nghiện sẽ lập đi, lập lại cơn khát của mình để trốn thoát, rút lui ra khỏi những cảm giác tiêu cực, hơn là tìm kiếm thoải mái.  

Tóm lại, căn bệnh nghiện rượu có thể ảnh hưởng trầm trọng đến hệ thần kinh, làm giảm bớt tâm trạng thường ngày, tăng thêm những cảm giác lo lắng, trầm cảm. Nó đòi hỏi người nghiện cần phải uống nhiều hơn nữa để cảm thấy mình bình thường. [3]  

NGHIỆN RƯỢU VỚI TUỔI TRẺ

Như thống kê năm 2020 trích dẫn tại Hoa Kỳ, ước tính đến 2,3 triệu thanh thiếu niên mắc chứng nghiện rượu.

Trẻ em 17 tuổi và nhỏ hơn sống với cha mẹ nghiện rượu được cho là liên quan đến chậm phát triển về học vấn hoặc bị chứng Tăng Động (ADHD). [4]

Riêng tại Việt Nam không có thống kê về tình trạng nghiện rượu của trẻ em tuổi vị thành niên.

CHỮA TRỊ NGHIỆN RƯỢU

Mặc dù hàng triệu triệu người cần được chữa trị, những phần đông đã từ chối hoặc không nhận được sự chữa trị. Theo một khảo cứu, năm 2023 chỉ có 7,8% người khoảng tuổi từ 18 trở lên đã nhận được sự chữa trị.

Trước khi đi tìm những chương trình cai nghiện chuyên nghiện tại các trung tâm hoặc văn phòng tâm lý trị liệu, bạn có thể tự mình cai nghiện dựa theo 7 bước sau đây của Tiến Sỹ Vincenzo Aliberti, Ph.D. Giám Đốc Red Deer Dream Center ở Canada, gồm: 1) Nhận thức. 2) Đầu hàng. 3) Sẵn sàng. 4) Tiếp thu. 5) Chấp nhận. 6) Viễn ảnh, và 7) Hành động.

1) Nhận thức: Bước đầu tiên là nhận thức. Bạn phải nhận ra sự thật tôi là một người nghiện rượu. Và rằng tôi sẽ chết vì nó. Đây là điều thách thức khó nhất vì không ai nhận mình là người nghiện rượu, và thường cho rằng đó chỉ là người khác nghĩ cho mình như thế. Nếu không chấp nhận bước đầu tiên này, bạn sẽ không đi được những bước kế tiếp. 

2) Đầu hàng: Không ai muốn đầu hàng. Không ai muốn mình là người thua cuộc. Vì nếu hàng phục thì chẳng lẽ tôi hèn như vậy sao? Đúng vậy, bạn phải bỏ đi cái tôi, và phải chấp nhận để đi tìm sự giúp đỡ. Và bạn sẽ không có lựa chọn nào khác. Chỉ khi nào bạn chấp nhận thua cuộc, chấp nhận phải đi chữa trị, lúc đó gánh nặng về cái tôi sẽ được gỡ bỏ, và bạn mới bước vào hành trình trị liệu. 

3) Sẵn sàng: Một khi bạn nhận ra mình là người nghiện và đã chấp nhận đầu hàng chứng nghiện rượu là bạn đang sửa soạn bước vào bước thứ ba. Bạn có thể nói với mình, tôi đã sẵn sàng để chừa rượu. Không ai có thể giúp tôi, nếu tôi không tự giúp mình.

4) Tiếp thu: Lúc này cũng là lúc bạn đã sẵn sàng với những lời khuyên và học hỏi kinh nghiệm của những người đã từng trải qua quá trình cai nghiện. Đón nhận những gì mà người nhà, bạn bè, những bác sỹ và tâm lý gia như những người điều trị và hướng dẫn là bạn thực sự trên tiến trình cai nghiện. Vậy, hãy can đảm để bước theo những bước kế tiếp.

5) Chấp nhận: Bạn phải đón nhận cuộc sống này dựa trên những tương quan của nó. Những người, những nơi, và những việc xảy ra trên con đường bạn đang bước qua. Đây không phải là điều dễ dàng. Hãy sống với những gì mình đang có trong hiện tại. Hãy trân quí và đừng để mất. 

6) Viễn ảnh: Trải qua những bước từ 1 đến 5, bạn đã nhận ra một cách chính xác hơn về những gì mà bạn đã trải qua khi uống rượu, những gì mà bạn cần thay đổi. Hãy nhìn về viễn ảnh cuộc đời và đón nhận những gì đang xảy ra chung quanh cuộc sống của bạn.

7) Hành động: Sau cùng là hành động. Hãy để mình thăng tiến và trở thành tốt hơn mỗi ngày một chút, và rằng bạn sẽ không thể tốt hơn nếu bạn không tự nhủ mình để hành động mỗi ngày một hơn. Nếu có lúc nào đó bạn suy nghĩ hay thèm thuồng trở lại, hãy bắt đầu lại từ bước thứ nhất. Lập đi, lập lại. Nên biết rằng, đây là căn bệnh khó chữa và khó chừa. [5]

Tóm lại, dù được chữa trị bằng thuốc, chữa trị tại các trung tâm cai nghiện hoặc tại các văn phòng tâm lý trị liệu chuyên nghiệp, nguyên tắc duy nhất và cần thiết nhất là sự quyết tâm của bạn. Người có thể giúp bạn nhất cũng vẫn chính là bạn. Hãy tự hỏi mình: “Tôi có muốn bỏ rượu không?”

__________

Tài liệu tham khảo:

1. AI Overview

2. https://drugabusestatistics.org/alcohol-abuse-statistics/

3. AI Overview

4. Ibid

5. Vincenzo Aliberti, Ph.D.
https://www.rddc.ca/

https://www.rddc.ca/the-7-steps-that-helped-one-man-recover/