Hội đoàn là công trường: tiếng gọi từ hoang địa về sự hiệp nhất

HỘI ĐOÀN LÀ CÔNG TRƯỜNG: TIẾNG GỌI TỪ HOANG ĐỊA VỀ SỰ HIỆP NHẤT

Trong bầu khí trầm lắng và thánh thiêng của  Mùa Vọng, khi màu tím của phụng vụ phủ lên gian cung thánh và làn gió se lạnh của tháng Chạp bắt đầu len lỏi vào từng ngõ ngách tâm hồn, chúng ta được Giáo hội mời gọi dừng chân lại, không phải để nghỉ ngơi, mà để lắng nghe. Lời Chúa trong Chúa Nhật II Mùa Vọng năm C hôm nay không đưa chúng ta đến một khung cảnh êm đềm bên máng cỏ, mà dẫn chúng ta ra giữa vùng hoang địa khô cằn, nơi có một người đàn ông mặc áo lông lạc đà, ăn châu chấu và uống mật ong rừng, đang cất tiếng hô vang động cả đất trời. Đó là Gioan Tẩy Giả. Tiếng hô ấy: "Hãy dọn sẵn con đường cho Đức Chúa, sửa lối cho thẳng để Người đi" không phải là một khẩu hiệu trang trí, mà là một mệnh lệnh khẩn thiết, một tiếng còi báo động vang lên giữa một công trường đang ngổn ngang gạch đá. Và công trường ấy, thưa anh chị em, không ở đâu xa, nó nằm ngay chính tại đây, ngay trong lòng hội đoàn của chúng ta, và trong sâu thẳm tâm khảm của mỗi một thành viên đang hiện diện. Hôm nay, chúng ta không tụ họp để ca tụng nhau, chúng ta tụ họp để cùng nhau đội chiếc mũ bảo hộ của đức tin, cầm lấy bản vẽ của Tin Mừng, và nhìn thẳng vào hiện trạng của "công trình" mà chúng ta đang cùng nhau xây dựng: Đó là Cộng đoàn Hiệp nhất, là con đường để Thiên Chúa đến với thế gian.

Lời ngôn sứ Isaia được thánh Luca trích dẫn: "Mọi thung lũng phải lấp cho đầy, mọi núi đồi phải san cho phẳng, đường cong queo phải uốn cho ngay, đường gồ ghề phải sửa cho trơn" vẽ ra trước mắt chúng ta một khung cảnh kiến tạo vĩ đại. Nếu như ngoài xã hội, người ta san núi lấp đồi để làm đường cao tốc, để phát triển kinh tế, thì trong đời sống tâm linh và sinh hoạt hội đoàn, việc "làm đường" này mang một ý nghĩa sinh tử. Bởi vì, nếu con đường bị tắc nghẽn, ơn cứu độ sẽ không thể lưu thông. Nếu hội đoàn của chúng ta đầy rẫy những chướng ngại vật, Chúa Giêsu sẽ không thể đến được với những người anh em đang khao khát Ngài ở ngoài kia, vì chính chúng ta đã chặn lối Ngài. Hình ảnh "núi đồi, thung lũng, đường cong, lối gồ ghề" chính là tấm gương soi chiếu chân thực nhất về những đứt gãy trong mối tương quan giữa các thành viên, những rạn nứt trong sự hiệp thông mà bấy lâu nay chúng ta có thể đã cố tình lờ đi hoặc che đậy bằng những nụ cười xã giao gượng gạo.

Hãy bắt đầu cái nhìn hoán cải ấy bằng việc nhận diện những "ngọn núi và đồi cao" đang sừng sững giữa hội đoàn. Trong địa lý tâm linh, núi đồi tượng trưng cho sự kiêu ngạo, thói tự mãn và cái tôi quá khổ. Trong một hội đoàn, những ngọn núi này mọc lên từ đâu? Chúng mọc lên từ suy nghĩ: "Tôi quan trọng hơn người khác", "Ý kiến của tôi là tuyệt đối", "Tôi đã ở trong hội này 20 năm nên tôi có quyền thao túng", hay "Tôi có tiền, tôi có địa vị nên mọi người phải nghe tôi". Khi một thành viên để cho cái tôi của mình phình to ra, họ trở thành một ngọn núi chắn ngang tầm nhìn. Người đứng sau ngọn núi ấy sẽ không thể nhìn thấy ánh sáng mặt trời, cũng như các thành viên khác không thể nhìn thấy Chúa Giêsu vì bị cái bóng của "người lãnh đạo độc tài" hay "người cựu trào bảo thủ" che khuất. Sự kiêu ngạo trong hội đoàn còn thể hiện qua thái độ trịch thượng, thích chỉ huy hơn là phục vụ, thích được vinh danh hơn là âm thầm hy sinh. Những "ngọn núi" này tạo ra sự chia rẽ khủng khiếp, bởi vì núi cao thì vực sâu, người kiêu ngạo thường đẩy người khác xuống thấp để tôn mình lên. Chúng ta hãy tự hỏi: Trong các cuộc họp, tôi có lắng nghe người khác không hay chỉ chực chờ để áp đặt ý mình? Tôi có coi thường những thành viên mới, những người trẻ, hay những người kém may mắn hơn mình không? Nếu có, tôi chính là một tảng đá cản đường Chúa đến với hội đoàn. Lệnh truyền của Mùa Vọng là: "Phải san cho phẳng!". San phẳng không có nghĩa là triệt tiêu cá tính hay tài năng, mà là hạ thấp sự kiêu hãnh xuống ngang tầm với sự khiêm nhường của máng cỏ, để ánh mắt của chúng ta có thể gặp gỡ ánh mắt của anh chị em mình.

Nhưng công trường hội đoàn không chỉ có những ngọn núi kiêu căng, mà còn đầy rẫy những "thung lũng" sâu thẳm cần phải lấp đầy. Nếu núi đồi là sự thái quá của cái tôi, thì thung lũng là sự thiếu hụt của tình thương và trách nhiệm. Đó là những lỗ hổng của sự dửng dưng, vô cảm, và lười biếng. Có những thành viên trong hội đoàn hiện diện như những cái bóng, họ đến rồi đi, không đóng góp, không xây dựng, luôn tìm cách né tránh trách nhiệm. Khi có việc khó, họ lùi lại; khi có vinh quang, họ tiến lên. Đó là những "thung lũng" của sự hèn nhát. Nguy hiểm hơn, thung lũng còn là nơi chứa chấp những rác rưởi của sự tiêu cực: sự mặc cảm tự ti ("tôi không làm được đâu, để người khác làm"), sự đùn đẩy, và nhất là sự thiếu vắng lòng bác ái. Một hội đoàn mà mạnh ai nấy sống, người đau ốm không ai thăm, người gặp hoạn nạn không ai giúp, người buồn phiền không ai ủi an, thì hội đoàn đó là một vùng đất đầy "ổ gà, ổ voi", đầy những hố sâu ngăn cách. Làm sao Chúa có thể đi trên một con đường mà cứ bước một bước là sụt lún như vậy? "Lấp đầy thung lũng" chính là lời mời gọi hãy đổ vào những khoảng trống ấy bê-tông của tình liên đới, cốt thép của sự quan tâm. Nó đòi hỏi những thành viên đang đứng bên lề phải bước vào trung tâm, những người đang tự ti phải can đảm nhận lãnh trách nhiệm, và quan trọng nhất, cả cộng đoàn phải cùng nhau bao bọc những người yếu đuối nhất, không để ai bị bỏ lại phía sau trong hố sâu của sự cô đơn.

Và rồi, chúng ta phải đối diện với những "khúc quanh co" hiểm trở. Đây có lẽ là hình ảnh đau đớn nhất trong đời sống hội đoàn: sự thiếu chân thành và thói bè phái. Con đường Chúa đi là con đường của Sự Thật, nên Ngài không thể đi trên những lối quanh co của sự dối trá. Trong hội đoàn, những "khúc cua" này là gì? Là những lời nói hành, nói xấu sau lưng; là những phe nhóm ngấm ngầm chống đối nhau; là bằng mặt mà không bằng lòng. Có nhóm "người cũ" tẩy chay "người mới"; có nhóm "người giàu" tách biệt với "người nghèo". Chúng ta tạo ra những mê cung của toan tính chính trị ngay trong lòng Nhà Chúa. Chúng ta mỉm cười bắt tay nhau trong giờ bình an, nhưng ngay sau thánh lễ lại tụm năm tụm ba để bàn tán, chỉ trích, "ném đá giấu tay". Những khúc quanh co này làm cho hành trình đức tin trở nên mệt mỏi và nguy hiểm. Một người mới gia nhập hội đoàn, thay vì tìm thấy sự bình an và nâng đỡ, họ lại lạc vào ma trận của những thị phi, ganh ghét. Họ vấp ngã, họ tổn thương, và họ rời bỏ. Lúc đó, chúng ta có tội vì đã làm cho con đường đến với Chúa của họ trở nên ngoằn ngoèo không lối thoát. "Uốn cho ngay" đòi hỏi sự can đảm của sự thật. Chúng ta cần những cuộc đối thoại thẳng thắn nhưng đầy tình bác ái, cần sự minh bạch trong tài chính và điều hành, cần xóa bỏ ranh giới giữa "phe ta" và "phe nó", chỉ còn lại duy nhất một "phe Đức Kitô".

Cuối cùng, công trường hội đoàn còn cần phải xử lý những đoạn "đường gồ ghề". Đó là những va chạm thường ngày, những tính khí thất thường, những lời nói cọc cằn, thô lỗ làm trầy xước trái tim người khác. Có những người rất nhiệt tình công tác, nhưng lại có cái miệng "như dao cau", hễ mở miệng là gây sát thương, hễ làm việc là gây tiếng ồn ào, khó chịu. Sự gồ ghề này làm cho cỗ xe của hội đoàn chạy không êm, luôn xóc nảy, gây mệt mỏi cho tất cả mọi người trên xe. "Sửa cho trơn" chính là lời mời gọi tu dưỡng tính khí, học cách nói lời ái ngữ, học sự dịu dàng và kiên nhẫn. Một lời xin lỗi chân thành, một nụ cười bao dung, một cái bắt tay hòa giải có thể làm phẳng lại những lồi lõm sần sùi của sự xích mích đã tồn tại bao năm qua. Sự thánh thiện của hội đoàn không chỉ đo bằng những công trình lớn lao, mà đo bằng độ "mịn màng" trong cách cư xử giữa các thành viên với nhau.

Kính thưa cộng đoàn, nhìn vào công trường ngổn ngang ấy, có thể chúng ta cảm thấy nản lòng. Những ngọn núi của cái tôi quá cao, những thung lũng của sự dửng dưng quá sâu, và thói quen bè phái đã ăn sâu bám rễ như những khúc cua tay áo hiểm trở. Nhưng Mùa Vọng là mùa của Hy Vọng. Lời Chúa bảo chúng ta "Hãy dọn đường", nghĩa là việc này có thể làm được, và phải làm được. Chúng ta không làm một mình. Chúa Thánh Thần chính là Kiến Trúc Sư trưởng, và Lời Chúa là chiếc xe ủi vĩ đại nhất. Điều kiện duy nhất là chúng ta phải chấp nhận trở thành những viên đá biết vâng lời, chấp nhận bị đục đẽo, bị mài giũa, bị di dời khỏi vị trí quen thuộc để lắp vào chỗ mà công trình chung đang cần.

Cuộc "hoán cải tập thể" mà chúng ta hướng đến trong Mùa Vọng này không phải là một khái niệm trừu tượng. Nó phải bắt đầu từ sự "lắng nghe". Để san bằng núi đồi và lấp đầy thung lũng, đất đá phải được di chuyển từ chỗ cao xuống chỗ thấp. Trong hội đoàn, điều này nghĩa là sự chia sẻ và cảm thông. Người mạnh thế phải biết cúi xuống lắng nghe người yếu thế; người có khả năng phải biết chia sẻ gánh nặng với người kém cỏi; và người đang đau khổ phải dám mở lòng để nói lên nhu cầu của mình. Chúng ta cần xây dựng một "văn hóa gặp gỡ" nơi hội đoàn, nơi mà mỗi buổi họp không phải là chiến trường của những tranh luận thắng thua, mà là nơi của sự phân định chung, tìm kiếm ý Chúa chứ không phải ý tôi. Hãy tưởng tượng một hội đoàn mà ở đó không còn tiếng xì xầm to nhỏ, chỉ còn lời khích lệ; không còn ánh mắt nghi kỵ, chỉ còn cái nhìn tin tưởng. Khi đó, và chỉ khi đó, lời hứa của ngôn sứ Isaia mới được ứng nghiệm trọn vẹn: "Rồi mọi người phàm sẽ thấy ơn cứu độ của Thiên Chúa".

Tại sao "mọi người phàm" sẽ thấy? Vì khi hội đoàn hiệp nhất, khi con đường đã trở nên thẳng băng và láng mịn, thì chính đời sống của hội đoàn trở thành một "bảng chỉ đường" rực sáng hướng về Thiên Chúa. Người ngoại đạo nhìn vào chúng ta, họ không thấy sự lộn xộn, họ thấy Tình Yêu. Họ không thấy những cái tôi cồng kềnh, họ thấy Đức Kitô đang hiện diện. Ơn cứu độ không phải là một lý thuyết, nó hiện hình qua cách chúng ta yêu thương nhau. Nếu chúng ta dọn đường tốt, Chúa sẽ đến, không chỉ đến trong tâm hồn chúng ta, mà Ngài sẽ đi qua con đường là chính hội đoàn chúng ta để đến với những người cùng khổ, những người đang lạc lối ngoài kia.

Vậy giờ đây, trong những giây phút linh thiêng này, xin mỗi người hãy tự vấn lương tâm mình một cách rốt ráo. Tôi đang là gì trong công trường này? Là một người thợ cần mẫn đang san lấp, hay là một chướng ngại vật cứng đầu? Tôi đang xây cầu nối hay đang đào hào ngăn cách? Xin Chúa ban cho chúng ta ơn can đảm để dám đập bỏ những bức tường kiêu ngạo, dám lấp đầy những khoảng trống vô tâm, và dám uốn nắn lại những lệch lạc trong suy nghĩ và hành động. Để rồi, khi Đại Lễ Giáng Sinh về, hội đoàn chúng ta sẽ không dâng lên Chúa một công trường dang dở, bừa bộn, mà dâng lên Ngài một con đường thênh thang, sạch đẹp – một "Cộng Đồng Mới" đã được đổi mới hoàn toàn trong sự Hiệp Thông và Yêu Thương. Đó chính là máng cỏ êm ấm nhất, xứng đáng nhất để đón Hài Nhi Giêsu ngự vào. Amen.

Lm. Anmai, CSsR