Tiền nào của nấy - Nguồn mạch sự khôn ngoan

TIỀN NÀO CỦA NẤY

(Thứ Tư sau Chúa Nhật V TN – 1V 10, 1-10; Mc 7,14-23)

Theo giáo lý Công giáo, khôn ngoan là nhân đức đứng hàng đầu trong bốn nhân đức luân lý (khôn ngoan – công bình – dũng cảm – tiết độ). Khôn ngoan là nhân đức giúp chúng ta biết phân biệt sự vật này với sự vật kia, điều này với điều nọ, điều tốt với điều xấu, sự gì là chính đáng và phải đạo với điều bất chính, vô đạo… đồng thời giúp chúng ta nhận ra mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng, nhất là mối liên hệ nhân quả… Người khôn ngoan không chỉ biết phân biệt mà con biết chọn điều tốt thay điều xấu, chọn điều chính đáng phải đạo thay vì điều vô đạo, bất minh, bất chính, biết quan tâm đến bản chất hơn là hiện tượng, biết tìm hiểu và làm chủ nguyên nhân hơn là kết quả…

Xưa lẫn nay, người khôn ngoan luôn được thiên hạ trọng vọng. Dù nhiều khi họ không có quyền cao hay chức trọng nhưng vẫn được người đời tôn kính, mến yêu. Hiểu nhân đức là thói quen tốt (habitus) thì để được khôn ngoan cần phải chuyên cần học hỏi và kiên trì tập luyện. Sách các Vua kể lại chuyện nữ hoàng Phương Nam đi học hỏi sự khôn ngoan nơi vua Salomon. Chính Chúa Giêsu đã từng nói đến bà hoàng này như là một dấu lạ để chúng ta noi gương (x.Lc 11,29-32). “Tiền nào của nấy” (you get what you pay); “của rẻ là của ôi”. Những thành ngữ trên nhắc nhớ chúng ta rằng để thu tích được sự khôn ngoan thì phải có những gì đó để trao đổi cho tương xứng.

Để học biết khôn ngoan, nữ hoàng Phương Nam đã “bán đi” cái tôi quyền cao chức trọng của mình. Cũng là đứng đầu một vương quốc, thế mà bà đã biết khiêm hạ thân chính đến gặp gỡ vua Salomon để học hỏi sự khôn ngoan. Không biết “bán đi” cái tôi của mình, bỏ đi sự kiêu căng, tự tôn, cao ngạo thì chắc chắc khó mà học được sự khôn ngoan. Quyền cao, chức trọng trong giáo hội hay ngoài xã hội là một trong những nguyên cớ khiến chúng ta có thể dừng lại, không khiêm nhu học hỏi lẽ khôn ngoan vì những tưởng rằng mình đã khôn ngoan đủ và có khi tự cho rằng không ai khôn ngoan bằng mình. Bà con tín hữu Công giáo có nhận xét dí dỏm về hiện tượng này: ‘khi đã làm “thầy cả” thì thích và tưởng mình “làm thầy tất cả!”

Sách các Vua còn tường thuật nữ hoàng Phương Nam đã dâng tặng vua Salômon nhiều lễ vật quý giá. Chúng ta vốn quen với câu nói “sự tự do không bao giờ là miễn phí (freedom never free) thì cũng thế, sự khôn ngoan (wisdom) luôn có cái giá phải trả. Hàng hóa càng quý thì giá càng cao. Trên thế giới có loại hình tổ chức nói chuyện của nhiều chuyên gia, nhiều học giả, nhiều danh nhân và người tham dự buổi diễn thuyết phải trả tiền cân xứng cách nào đó. Là người trưởng thành, nếu bạn chưa bỏ ra chút núm ruột của mình (đồng tiền) thì bạn khó mà chăm chú và tích cực thu tích điều nghe và thấy để học hỏi thêm nhiều lẽ khôn ngoan.

Sau khi nói với đám đông: “Xin mọi người nghe tôi nói đây, và hiểu cho rõ: “Không có cái gì từ bên ngoài vào trong con người lại có thể làm cho con người ra ô uế được; nhưng chính cái từ con người xuất ra là những ý định xấu (tà dâm, trộm cắp, giết người, ngoại tình, tham lam, độc ác, xảo trá, trác táng, ganh tị phỉ báng, kiêu ngạo, ngông cuồng) mới làm cho con người ra ô uế” (x.Mc 7,14-23) thì Chúa Giêsu đã nói thêm rằng: “Ai có tai để nghe thì hãy nghe”. Người biết nghe là người vừa khiêm nhu vừa biết nỗ lực xét suy để đón nhận. Dù Tin mừng không nói rõ nhưng có đó nhiều biệt phái và kinh sư lúc bấy giờ không biết “bán đi” cái tôi của mình và hầu chắc họ khó có thể thu được lẽ khôn ngoan từ Chúa Giêsu.

Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột

***********

NGUỒN MẠCH SỰ KHÔN NGOAN

(Thứ Năm sau Chúa Nhật V TN – 1V 11,4-13; Mc 7,24-30)

Theo cái nhìn Kitô học, khi vào trần gian, trong thân phận loài người, tri thức của Chúa Kitô bị điều kiện hóa bởi thời gian, không gian và hoàn cảnh sống. Thỉnh thoảng khi cần thiết, liên quan đến nhiệm cục cứu độ thì Chúa Cha cho Chúa Con làm người “sử dụng” thiên tính để trực kiến chân lý. Bình thường thì Chúa Giêsu cần có đủ thời gian và điều kiện để hiểu biết như chúng ta. Để nhận ra thánh ý Cha trên trời, Chúa Giêsu luôn dành thời gian và tìm không gian thuận tiện để cầu nguyện. Tin Mừng tường thuật rằng Người thường lên núi hay tìm nơi vắng vẻ mỗi sáng tinh sương để cầu nguyện. Người còn chuyên chăm kiếm tìm thánh ý Cha qua Thánh Kinh và qua các biến cố trong cuộc sống.

Bài Tin Mừng hôm nay, thứ Năm sau Chúa Nhật V mùa Thường Niên, thánh sử Maccô tường thuật câu chuyện Chúa Giêsu trừ quỷ khỏi đứa con gái của một bà mẹ gốc lương dân, người Hy Lạp, gốc Phênixi, xứ Xyri (x.Mc 7,24-30). Thoạt đầu, Chúa Giêsu từ chối. Người dùng một câu ngạn ngữ thời bấy giờ để khước từ chữa lành: “Phải để con cái ăn no trước đã, vì không được lấy bánh dành cho con cái mà ném cho chó con” (Mc 7,27). Chúng ta đừng quên rằng giai đoạn đầu của cuộc rao giảng Tin Mừng thì Chúa Giêsu chú trọng đến dân riêng được tuyển chọn là Israel. Chính Người đã truyền dạy các tông đồ rằng: “Anh em đừng đi về phía các dân ngoại, cũng đừng vào thành nào của dân Samari. Tốt hơn là hãy đến với các con chiên lạc nhà Israel. Dọc đường hãy rao giảng rằng: “Nước Trời đã đến gần.” (Mt 10,5-6).

Một lẽ khôn ngoan đã đến với Chúa Giêsu qua miệng của người mẹ gốc lương dân: “Thưa Ngài, đúng thế, nhưng chó con ở dưới gầm bàn lại được ăn những mảnh vụn (bánh) của trẻ con” (Mc 7,28). Chúa Giêsu đã nhận ra thánh ý Cha trên trời. Chính lời của bà mẹ lương dân này giúp Người nhận ra công trình cứu độ của Người là vượt mọi biên giới. Người đã nói với bà: “Vì bà nói thế, nên bà cứ về đi, quỷ đã xuất khỏi con gái bà rồi” (Mc 7,29).

Một người mẹ hết lòng vì con, không chỉ kiên trì “lẽo đẽo” theo thầy Giêsu để khẩn cầu ơn chữa lành mà con sẵn sàng “chịu lòn” trước lời từ khước xem ra khó nghe, thì chắc chắn đang ở trong ân sủng cách nào đó. Thiên Chúa là Tình Yêu. Ai yêu thương với một tình yêu hướng tha thì ở trong Thiên Chúa. Ở với Thiên Chúa là nguồn mạch của sự khôn ngoan thì người biết yêu thương cách vị tha, vô cầu sẽ có được sự khôn ngoan cần thiết.

Bài đọc thứ nhất trích sách các Vua kể lại chuyện vua Salomon khi về già vì xa lìa Thiên Chúa, biểu lộ qua việc ông yêu mình, cưới lấy nhiều vợ ngoại bang mà bỏ quên dân nước nên ông đã đánh mất sự khôn ngoan. Một vị lãnh đạo đất nước mà đánh mất sự khôn ngoan thì hậu quả thật tai hại. Thánh Kinh ghi rõ chính Salômon vì mất khôn ngoan nên đã dẫn đưa đất nước đến cảnh tình đáng tiếc là phân ly thành hai quốc gia ngay sau khi ông băng hà.

Thánh Âugustinô nói: “Hãy yêu đi, rồi làm gì thì làm”. Khi biết yêu thương với tình yêu hướng tha, sẵn sàng quên mình thì lẽ khôn ngoan sẽ hiện rõ nơi hành vi và lời nói của chúng ta. Cha ông chúng ta cảm nghiệm hiện thực: “Con chim sắp chết hót tiếng bi ai. Người sắp chết nói lời lẽ phải”. Ai trong chúng ta cũng muốn mình có được sự khôn ngoan trong hành động và lời nói. Thiết tưởng rằng khi sống trong tình trạng ân sủng, khi biết kết hiệp với Thiên Chúa Tình yêu, thì chúng ta sẽ biết hành xử, nói năng cách khôn ngoan, hữu lý và phải đạo. Bên cạnh đó cần noi gương Chúa Giêsu để tỉnh thức đón nhận lẽ khôn ngoan vốn thường là thánh ý Thiên Chúa. Xin đừng quên lẽ khôn ngoan không luôn khởi đi từ người quyền cao chức trọng nhưng luôn từ những tấm lòng đầy tràn tình yêu.

Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột