Phim thánh vô cùng

PHIM THÁNH VÔ CÙNG

Lm. JBT Phạm Quốc Hưng, CSsR

          Đến nay (Mar. 11, 2004), sau hai tuần ra mắt công chúng, cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô đã nghiễm nhiên trở thành một cuốn phim được biết đến và gây nhiều tranh luận nhất trong lịch sử điện ảnh xưa nay.

Số tiền vé thu được từ hơn 3.000 rạp xinê tại Mỹ chỉ sau một cuối tuần từ khi được trình chiếu đã lên tới 125 triệu Mỹ kim. Người ta ước tính số tiền thu được từ các rạp xinê và các băng video và DVD của cuốn phim này trong những ngày sắp tới phải lên đến hàng tỉ Mỹ kim. Sự kiện này khiến các giới truyền thông gọi là “hiện tượng Cuộc Thương Khó”. Bìa nhất tạp chí Công Giáo Lay Witness số tháng 3/2004 in hình Chúa Giêsu trong phim với hàng chữ to “Dấu Chỉ Nước Trời” (Signs of the Kingdom).

            Tôi cảm thấy thú vị khi nhận ra phản ứng của những người xem phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô giống hệt phản ứng của những người đồng thời với Chúa Giêsu, khi chứng kiến các phép lạ Người làm hay lắng nghe các giáo huấn siêu việt của Người: “...mọi kẻ chống đối Ngài phải xấu hổ, và dân chúng hết thảy vui mừng về mọi việc hiển vinh Ngài làm” (Lc 13:17).

            Nguyên Ứng Cử Viên Tổng Thống Đảng Cộng Hòa Patrick J. Buchanan, vốn là một bình luận gia về chính trị, trong bài báo tựa đề “Chiến Thắng của Mel Gibson” trên Tuần Báo The Wanderer số ra ngày 11/03/2004 nhận xét:

“Khi bước ra sau khi coi trọn cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô của Mel Gibson, một trong số những câu hỏi bật lên trong trí người xem là: Cái gì khiến có sự la ó phản đối ồn ào về cuốn phim này?

“Vì ấn tượng thật mãnh liệt mà cuốn phim hút hồn này để lại nơi người xem là: đây là những gì Con Thiên Chúa đã phải trải qua vì tội lỗi của chúng ta và để cứu độ chúng ta. Những ai đã không xem phim mà gọi Cuộc Thương Khó là bài Do Thái, những ai muốn kiểm duyệt nó và không cho nó lọt vào các rạp xinê, và những ai muốn ném bỏ nó như loại phim đồi trụy, đã tự biến mình thành những tên khùng đúng nghĩa, ngay khi cuốn phim xuất hiện vào Thứ Tư Lễ Tro...

“Với những tín hữu Công Giáo, tuần lễ đầu Mùa Chay này chắc chắn là một tuần buồn vui lẫn lộn. Tầm mức lớn lao của xì-căng-đan của những linh mục trắc nết hại trẻ em bây giờ đã được ghi nhận đầy đủ chứng thực rằng Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã thật đúng khi ngài cảnh giác sau Công Đồng Vatican II là làn khói của Hỏa Ngục đã len vào hành lang của Hội Thánh.

“Nhưng Gibson cho chúng ta một tuyệt phẩm Mùa Chay, một tác phẩm nghệ thuật tuyệt đẹp và cảm động. Những tín hữu Công Giáo từ sơ sinh có thể đọc được ý nghĩa mỗi cảnh trong phim ngay cả trước khi hàng chữ chú giải xuất hiện. Vì nó trung thành với các Phúc Âm, với các chặng đường thánh giá, với các mầu nhiệm Mùa Thương của Kinh Mân Côi.

“Nhưng bạn nhận được gì từ cuốn phim tùy theo điều gì bạn mang vào khi xem nó...Mel Gibson bị tấn công không phải vì anh bóp méo các Phúc Âm nhưng vì cuốn phim của anh trung thành với các Phúc Âm. Cuốn phim là bài Do Thái chỉ khi các Phúc Âm là bài Do Thái, chỉ khi Kitô giáo là bài Do Thái, chỉ khi sự thù ghét Do Thái được gắn vào Tân Ước từ Vườn Cây Dầu đến Núi Sọ. Nhưng không một môn đệ đích thực nào của Đức Kitô có thể tin như thế về Đức Kitô hay về sứ mạng của Ngài hay lời của Ngài.

“Thực ra, trong sự man rợ của những cuộc tấn công Mel Gibson, điều bị lộ ra là sự thù ghét ngấm ngầm đối với Kitô giáo...

“Gibson đã đạt được chiến thắng trong cuộc chiến văn hóa qua việc kể lại Câu Chuyện Vĩ Đại Nhất Xưa Nay bằng nghệ thuật và can trường, dưới sự tấn công kéo dài cả năm của những kẻ thù mà sự căm ghét các chân lý Phúc Âm đã khiến chúng vấp ngã và đâm vào sự rồ dại đáng cười...”

Ngày 23/2/2004, Ông William Donohue, Chủ Tịch Liên Minh Công Giáo, một tổ chức nhằm ngăn chận thái độ bài Công Giáo tại Hoa Kỳ, đưa ra nhận định thật sắc bén như sau về những nhà thần học đầy ác ý bài bác cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô:

“Sự việc đã xảy ra ít lâu nay, nhưng vào cuối tuần qua nó đã trở nên lộ liễu: các nhà thần học Công Giáo, Tin Lành và Do Thái tỏ ra bực bội với Cuộc Thương Khó của Đức Kitô. Khi đã dành hầu như cả đời nghiên cứu Thánh Kinh và đã kết luận rằng họ thực sự không biết nhiều về chủ đề của họ, họ giận dữ với Mel vì anh ta không kính trọng họ.

“Quan trọng hơn, tại sao họ giận dữ với Mel vì đã cho chúng ta sự mô tả của anh về những gì đã xảy ra khi mà họ thú nhận là họ không biết điều gì đã xảy ra? Làm sao sự mô tả của anh là không chân thực nếu họ không biết điều gì là chân thực?

“Susan B. Thistlethwaite là giám đốc Chủng Viện Chicago. Marvin Meyer là giáo sư tại Đại Học Chapman. Amy-Jill Levine là giáo sư Tân Ước tại Trường Thần Học Vanderbilt. Linh mục xuất John Dominic Crossan là giáo sư kỳ cựu của Đại Học DePaul...Suốt cuối tuần qua, họ cho biết rõ rằng họ không thích cuốn phim vì nó không phù hợp với sự hiểu biết của họ về cái chết của Đức Kitô. Bất hạnh thay!

“Điều làm cho ‘những chuyên gia’ này phát điên là sự nhận thức rằng tất cả sách vở, bài báo và những buổi diễn thuyết của họ cộng chung lại vẫn không thể so sánh được với ảnh hưởng mà cuốn phim của Mel sẽ có đối với mọi người trên khắp thế giới. Cái tôi tầm thường của họ đã bị tổn thương. Ngay cả bị hủy diệt!

“Đến lúc cho họ sửa chữa lại sự thánh thiêng của căn phòng thư viện của họ và nghĩ đến việc bắt đầu lại. Không bao giờ quá trễ để nhìn nhận sự thảm bại và bắt đầu cuộc hành trình dài để trở lại. Trở lại với sự thật!” (The Wanderer Mar. 4, 2004)

Người ta dễ nhận ra những người la ó phản đối cuốn phim phần đông là những thần học gia, có bằng cấp cao, nhưng lại nghi ngờ con người lịch sử của Đức Kitô, không tin vào các phép lạ và sự thật của Phúc Âm, cũng như có thái độ bất phục giáo huấn Giáo Hội. Họ đã đóng trọn vai trò của những người biệt phái và luật sĩ thời Chúa Giêsu qua việc hồ đồ bài bác cuốn phim Cuộc Khổ Nạn của Đức Kitô.

Cũng vậy, các bài báo đăng trên các tờ báo lớn tại Mỹnhư Los Angeles Times hay New York Times về cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô thường mang tính cách tiêu cực và trích dẫn các “chuyên gia’ trên đây. Vì cuốn phim này nhắc đến thực tại của tội lỗi và sự hiện hữu của ma quỷ; giá thật cao mà Chúa Kitô phải trả để cứu chuộc nhân loại và tình yêu tha thứ của Thiên Chúa dành cho nhân loại; sự trả lời và chọn lựa mỗi người phải có trước cái chết của Chúa Kitô. Đây là những thực tại mà ma quỷ, kẻ cầm đầu và chi phối “văn hóa sự chết” trong xã hội hôm nay, không muốn người ta nhớ đến để sám hối và tin vào Tin Mừng Sự Sống của Chúa Kitô để được ơn cứu độ.

Trên tờ thông tin của Tổng Giáo Phận Sydney ngày 22/2/2004, Đức Hồng Y George Pell đưa ra nhận xét sau về cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô:

“Mọi loại người sẽ đến xem nó với những lý do khác nhau. Có những tín hữu sẽ cảm thấy bị lăng nhục. Số người cảm thấy đức tin được củng cố thì sẽ nhiều hơn. Những người không có đức tin sẽ thấy nó lôi cuốn như một cuộc đấu tranh giữa thiện và ác. Những ai tìm kiếm sẽ được gợi hứng để suy tư. Tôi đã yêu cầu tất cả các học sinh lớp lớn tại các trường trung học Công Giáo phải được mời đi xem phim, nhưng không bó buộc.

“Nó sẽ giúp những người ngoại cuộc hiểu tại sao đã có quá nhiều vị tử đạo sẵn sàng chết vì Chúa Kitô (trong thế kỷ 20 hơn các thế kỷ khác) và tại sao Kitô giáo có ảnh hưởng sâu đậm như thế trong nhiều nền văn hóa khác nhau sau 2000 năm. Lời kêu gọi bước theo Chúa Kitô thì riêng tư và căn bản. Chưa bao giờ đã có bất cứ kịch bản thời trung cổ nào có ảnh hưởng như cuốn phim này.

“Bài giảng hay nhất về Chúa Kitô tôi đã nghe là của một giáo dân người Anh tên là Malcolm Muggeridge; nhưng đó chỉ là một đóng góp mờ nhạt bên cạnh cuốn phim này.

“Các thế hệ tín hữu sẽ xem cuốn phim Cuộc Thương Khó của Mel Gibson như một phim cổ điển. Nhưng đó là thứ phim có thực chất. Không dành cho hạng người hời hợt!”

Ngược hẳn thái độ hằn học một cách rồ dại của những người chống đối cuốn phim là thái độ vui mừng đón nhận của tuyệt đại đa số quần chúng, những người đi xem phim với thái độ đơn thành tìm kiếm Chân-Thiện-Mỹ.

Đúng như nhận xét của Đức Hồng Y Pell, nhờ có nội dung theo sát các Phúc Âm, cách sắp xếp các trình thuật thật tài tình để chuyển tải cốt lõi sứ điệp Chúa Kitô một cách thật cô đọng và phong phú, với những hình ảnh sống động và cách diễn xuất đầy nghệ thuật, cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô  có sức đánh động lòng người hơn mọi bài giảng về Đức Kitô. Người xem như được cơ hội đích thân gặp gỡ Chúa Kitô, nghe lời giảng dạy đầy yêu thương củaNgài, chứng kiến tận mắt cuộc thương khó và sự hy sinh tận tuyệt của Người, và cảm thấy phải có sự chọn lựa dứt khoát: chấp nhận hay khước từ Ngài.

Chính vì thế, cuộc tranh luận về cuốn phim này sẽ tiếp tục mãi với người ưa kẻ ghét. Như chính Chúa Kitô, cuốn phim này “làm cớ cho nhiều người bổ nhào và chỗi dậy trong Israel, và làm dấu gợi lên chống đối” (Lc 2:34).

Với tôi, cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô có thể được coi như một cuốn Phúc Âm Hợp Tuyển hay một bản tóm lược tinh hoa toàn bộ Thánh Kinh và lịch sử ơn cứu độ, được diễn tả cách tuyệt vời và cô đọng bằng nghệ thuật thứ bảy.

Mỗi lần xem cuốn phim này là một lần tôi được đọc lại bản tóm tắt Phúc Âm của Chúa Kitô, được chiêm ngắm Nhan Thánh Đau Thương và lắng nghe sứ điệp tình yêu dịu ngọt của Người, để Hình Ảnh Đáng Yêu và Lời Hằng Sống của Người khắc ghi vào lòng trí tôi, để ơn thánh của Người tràn ngập vào linh hồn tôi, thanh tẩy tôi, chữa lành tôi, soi sáng tôi, hướng dẫn tôi, thánh hóa tôi.

Nếu Thánh Jerome được biết đến và ghi ơn vì đã có công chuyển dịch toàn bộ Thánh Kinh sang bản Latinh, thì từ nay đạo diễn Mel Gibson phải được biết đến và ghi ơn vì đã có công chuyển dịch con người và sứ điệp của Chúa Kitô, trung tâm Thánh Kinh, sang cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô.

Cuốn Thánh Kinh đã vượt trỗi mọi cuốn sách khác thế nào, cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô cũng sẽ vượt trỗi các cuốn phim khác như thế. Nó là tinh hoa và niềm tự hào của ngành điện ảnh.

Đức Cha Fulton J Sheen thường nói rằng bài giảng nào càng đề cập đến Thập Giá Chúa Kitô thì bài giảng đó càng có chất thánh.

Trong tất cả những phim đạo cũng như đời đã được thực hiện xưa nay, chưa hề có một cuốn phim nào trình bày Chúa Kitô Chịu Đóng Đinh, con người và sứ điệp tình yêu của Ngài một cách trung thực, sống động, súc tích và đầy nghệ thuật như cuốn phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô của Mel Gibson. Vậy nên, nó chứa đầy chất thánh!

Nếu từ nhiều năm nay bài thánh ca Đêm Thánh Vô Cùng là bài thánh ca được gắn liền với Mùa Vọng và Mùa Giáng Sinh, để nhắc các tín hữu ghi nhớ tình yêu nhập thể của Chúa Giêsu nơi máng cỏ Bêlem; thì từ Mùa Chay 2004, phim Cuộc Thương Khó của Đức Kitô, phải là cuốn phim gắn liền với Mùa Chay và Mùa Phục Sinh, để nhắc các tín hữu ghi nhớ tình yêu cứu độ của Người nơi Thánh Giá, để họ tận tình đáp trả tình yêu vĩ đại ấy và hưởng trọn ơn cứu độ Người ban.

Và như vậy, Cuộc Thương Khó của Đức Kitô của đạo diễn Mel Gibson thật đáng được gọi là “Phim Thánh Vô Cùng”.

(Mar. 11, 2004)

PS: “Tình huynh đệ đích thực, tình máu mủ thắm thiết, tình yêu thương chân thành cốt ở điều này là thông truyền cho nhau những kho báu thiêng liêng” (Thánh Gioan Kim Khẩu). Bài viết này đã được đăng trên Nguyệt San Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp trong số 4 tháng năm 2004. Nay xin gửi đến chia sẻ với quý độc giả Thanhlinh.net. HP (Feb. 17, 2021).