Sự thật và sự bình an của tâm hồn

SỰ THẬT VÀ SỰ BÌNH AN CỦA TÂM HỒN

Thế gian này vốn dĩ là một vở kịch lớn, nhưng đáng buồn thay, không ít người đã chọn đóng vai trò của những diễn viên múa rối, cố gắng che giấu bản chất thực sự của mình và của vạn vật xung quanh. Chúng ta dành quá nhiều thời gian và công sức để dựng xây những bức màn che đậy, những lớp vỏ bọc hoàn hảo, quên mất một chân lý giản đơn nhưng không thể lay chuyển: đừng mất công lừa dối nhau, vì sự thật, chắc chắn có ngày phơi bày. Lịch sử đã chứng minh, thời gian luôn là người phán xử công bằng nhất, bóc trần mọi điều giả dối, dù chúng có được tô vẽ tinh vi, có giống thật đến thế nào đi nữa, thì bản chất, vẫn chỉ là điều giả dối, một bản sao không hồn không thể tồn tại mãi mãi dưới ánh mặt trời. Cuộc đời là một hành trình đi tìm kiếm và sống trọn vẹn với chính mình, vậy tại sao chúng ta lại chọn đi ngược lại, chọn lừa dối lòng mình, thay vì sống chân thật để đạt được sự bình an và thanh thản mà mỗi người đều khao khát?

Cái giá phải trả cho sự dối trá không chỉ là sự mất mát niềm tin từ người khác, mà còn là một cuộc chiến nội tâm dai dẳng và bi thương. Bạn muốn dối gạt người, trước hết phải dối gạt được chính mình. Đó là một quá trình tự hủy hoại âm thầm. Bạn phải thuyết phục lương tri mình chấp nhận điều sai trái, phải tạo ra một nhân cách thứ hai để đối phó với thế giới, và dần dần, cái "tôi" chân thật của bạn bị đẩy vào bóng tối, bị xiềng xích bởi chính những lời nói dối do mình tạo ra. Lâu ngày, bạn sẽ lạc mất chính bạn, không còn nhận ra đâu là điều mình thực sự muốn, đâu là giá trị mình thực sự tin tưởng. Sự phức tạp, lắt léo trong suy nghĩ trở thành thói quen, méo mó trở thành khuôn mẫu sống. Đến nỗi nhìn một sự thật giản đơn cũng không thể nhìn ra nổi nữa, vì bộ lọc của sự gian dối đã làm đục ngầu con mắt tâm hồn. Cuộc sống như vậy, trôi qua trong sự bồn chồn, sợ hãi bị phát hiện, buồn thương không sao kể siết, bởi lẽ không có nỗi cô đơn nào lớn hơn việc bị xa cách với chính bản thể trong sạch của mình.

Người ta thường ngộ nhận sự khôn ngoan với sự tinh ranh, xem việc lừa được người khác là biểu hiện của một trí tuệ vượt trội. Thế nhân cứ nghĩ rằng lừa được người là thông minh, là một chiến thắng nhỏ bé mang lại lợi ích nhất thời. Nhưng chẳng hay, họ chỉ lừa được một lần, và cái giá phải trả cho "chiến thắng" ấy là sự đánh mất tất cả những gì thực sự có giá trị: sự tin cậy, danh dự và quan trọng hơn hết, là sự bình an của tâm hồn. Thông minh thực sự không nằm ở khả năng thao túng hay che giấu, mà nằm ở sự minh triết để nhìn thấy hậu quả lâu dài của mọi hành động. Một người dối trá có thể thắng một ván cờ, nhưng sẽ thua cả cuộc đời. Họ phải dành cả đời để bảo vệ lời nói dối đầu tiên bằng hàng trăm lời nói dối tiếp theo, sống trong vòng luẩn quẩn của sự lo âu và cảnh giác. Vậy thông minh ở chỗ nào đâu, mà cứ đi tung hô những điều dối trá, những mánh lới chỉ mang lại vinh quang chốc lát nhưng hủy hoại nền tảng của nhân cách?

Trái lại, còn sống thật thà, có thể lợi ích vật chất sẽ ít đi lúc đầu, con đường có thể gập ghềnh hơn vì bạn không chọn lối tắt, nhưng mỗi lời bạn nói ra đều là sự thật, mỗi hành động đều xuất phát từ sự trong sáng của lòng mình. Cuộc sống của người thật thà trở nên rất đơn giản, bình dị và không cần phải gồng mình che đậy. Sự thật thà chính là một phước lành vĩ đại, vì nó giải phóng bạn khỏi gánh nặng của sự giả tạo. Khi bạn không cần phải ghi nhớ mình đã nói dối điều gì với ai, năng lượng tinh thần được giải phóng để tập trung vào những điều có ý nghĩa hơn, như công việc, tình yêu thương và sự phát triển bản thân. Sự thật thà trở thành nền tảng vững chắc để xây dựng các mối quan hệ bền vững, nơi niềm tin không phải là một món quà xa xỉ mà là một điều hiển nhiên.

Điều kỳ diệu của sự thật thà là nó song hành với trí tuệ. Hai điều đó vốn là không thể tách rời. Trí tuệ đích thực là khả năng nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng như chúng vốn là, không bị bóp méo bởi ý đồ cá nhân hay cảm xúc nhất thời. Người thật thà có một tầm nhìn sáng suốt, không bị che mờ bởi bóng tối của sự gian dối, nên họ dễ dàng đưa ra những quyết định đúng đắn, dựa trên sự phân tích khách quan và lòng ngay thẳng. Sự trung thực không chỉ là một đức tính đạo đức mà còn là một công cụ nhận thức mạnh mẽ. Khi bạn không lừa dối người khác, bạn cũng không có xu hướng lừa dối chính mình về năng lực, hạn chế hay mục tiêu của bản thân, từ đó tạo ra một lộ trình phát triển rõ ràng và hiệu quả hơn.

Hơn thế nữa, sự thật thà chính là nền tảng của một đời sống cộng đồng lành mạnh. Một xã hội mà mỗi cá nhân đều sống chân thật là một xã hội được xây dựng trên sự tin cậy lẫn nhau, nơi mọi người có thể an tâm trao đổi, cộng tác và cùng nhau tiến bộ. Ngược lại, một cộng đồng mà người ta cứ ráo riết đi lừa dối nhau là một cộng đồng bị bào mòn từ bên trong, nơi sự nghi ngờ và dè chừng trở thành chuẩn mực, khiến mọi nguồn lực bị lãng phí vào việc kiểm soát và tự vệ thay vì kiến tạo. Chính những lợi ích nhỏ nhặt, những điều không đáng có đã đẩy con người vào vòng xoáy dối trá, làm xói mòn cả cấu trúc xã hội. Đã đến lúc chúng ta phải nhận ra rằng, lợi ích lớn nhất không nằm ở việc chiếm đoạt bằng mánh khóe, mà nằm ở sự thịnh vượng chung và sự hòa hợp tinh thần mà sự thật mang lại.

Chân lý đòi hỏi sự dũng cảm. Dũng cảm để đối diện với sự thật về bản thân mình, về những sai lầm và yếu kém. Dũng cảm để nói "không" với những cám dỗ lợi lộc chốc lát, và dũng cảm để chọn con đường ngay thẳng, dù nó có thể khó khăn và không đem lại sự tán dương tức thì. Sự bình an không phải là không có xung đột, mà là có được sự kiên định nội tại, có được sự hòa hợp giữa lời nói, hành động và lương tâm mình. Chính trong sự hòa hợp đó, ta tìm thấy sự thanh thản tuyệt đối, một thứ tài sản vô giá mà mọi vàng bạc, danh vọng trên thế gian này cũng không thể mua được. Khi tâm hồn bình an, ta có thể đứng vững trước mọi bão táp của cuộc đời, vì ta biết rằng, mình đang sống đúng với giá trị cốt lõi của một con người.

Hãy tự hỏi lòng mình mỗi ngày: Ta đang sống trong sự thật hay trong ảo ảnh? Ta đang xây dựng niềm tin hay đang phá hủy nó? Và câu trả lời chân thật nhất sẽ mách bảo chúng ta nên chọn điều gì. Hãy từ bỏ gánh nặng của sự dối gian, của những suy nghĩ lắt léo không cần thiết, và trở về với sự giản dị, mộc mạc của sự thật. Sống chân thật với lòng mình chẳng phải bình an thanh thản hơn hay sao? Đừng vì chút lợi ích nhỏ, vì những điều không đáng có mà đến chính mình còn đi lừa dối. Hãy để trí tuệ soi sáng và lòng thật thà dẫn lối, vì đó chính là con đường ngắn nhất và duy nhất để tìm lại và giữ gìn sự bình an vĩnh cửu của tâm hồn.

Lm. Anmai, CSsR.