Thánh Gia Nazareth gương mẫu các gia đình
- T7, 27/12/2025 - 15:47
- Trần Mỹ Duyệt
Thánh Gia Nazareth gương mẫu các gia đình
Trần Mỹ Duyệt
Lễ Thánh Gia là một ngày lễ quan trọng trong Giáo Hội Công Giáo, cử hành vào Chúa Nhật ngay sau Lễ Giáng Sinh (25/12), để tôn vinh Gia Đình Thánh: Chúa Giêsu, Đức Maria và Thánh Giuse. Mục đích là:
-Tôn vinh gia đình nhỏ Nazareth như một biểu tượng của gia đình nhân loại, nơi Thiên Chúa được nuôi dưỡng.
-Nêu gương Thánh Gia như tấm gương sáng về tình yêu, sự hy sinh, khiêm nhường, vâng lời, và lao động. Giới thiệu Chúa Giêsu, Mẹ Maria, và Thánh Giuse như một gương mẫu của các gia đình Kytô hữu, đặt Thiên Chúa làm trọng tâm.
-Khuyến khích các gia đình Kitô hữu nhìn lại, canh tân đời sống hôn nhân, yêu thương, tha thứ, trung thành và chu toàn bổn phận
-Nhận ra rằng Thánh Gia cũng đã trải qua với những khó khăn như hiểu lầm, trốn sang Ai Cập, nghèo đói, bị khinh thường, lạc nhau. Những điều này phản ảnh đời sống không hoàn hảo của các gia đình.
Tóm lại, Lễ Thánh Gia nhấn mạnh vai trò của gia đình trong đời sống đức tin, biến gia đình thành “ngôi nhà của Thiên Chúa” và là hình ảnh phản chiếu Ba Ngôi Thiên Chúa.
NGUỒN GỐC LỄ THÁNH GIA
Đầu tiên Lễ Thánh Gia được cử hành vào Chúa Nhật sau Lễ Ba Vua (Epiphany), rồi chuyển sang Chúa Nhật sau Giáng Sinh. Lễ Thánh Gia, bắt đầu từ thế kỷ 17 tại Canada, và được cử hành theo địa phương dưới thời Đức Giáo Hoàng Leo XIII vào năm 1893. Ba ba năm sau Đại Chiến I kết thúc, Đức Giáo Hoàng Benedict XV năm 1921 đã chia sẻ nỗi quan tâm của vị tiền nhiệm là Đức Giáo Hoàng Leo XIII, thêm lễ này vào lịch phụng vụ Giáo Hội Hoàn Vũ.
Năm 1969, Công Đồng Vatican II đã truyền sửa lại lịch phụng vụ và ấn định lễ này vào Chúa Nhật I sau lễ Giáng Sinh. Mục đích là nối kết gương mẫu Gia Đình Thánh với sự ra đời của Chúa Giêsu, nhấn mạnh đến đời sống yêu thương, khiêm nhường, và đức tin của các Ngài trong Mùa Giáng Sinh. Thánh lễ hôm nay tiếp tục nằm trong tuần Bát Nhật Giáng Sinh, mà đỉnh điểm là ngày 1 tháng Giêng, lễ kính Mẹ Thiên Chúa.
GIÁO HỘI ĐỀ CAO VAI TRÒ THÁNH GIA
Ý thức được tầm quan trọng của đời sống Thánh Gia trong sinh hoạt gia đình và xã hội, năm 1890 Đức Giáo Hoàng Leo XIII đã ban hành Thông Điệp Sapientiae Christianae, nhấn mạnh đến những bổn phận của các Kytô hữu như những công dân trong việc thay đổi thế giới. Vào thời điểm ấy, Đức Giáo Hoàng tỏ dấu quan tâm về ảnh hưởng tiêu cực của cách mạng công nghiệp, chủ nghĩa hưởng thụ, và những tư tưởng chính trị mới như chủ thuyết cộng sản. Ngài sợ rằng ước vọng của thành đạt tài chính và cộng đồng chia rẽ Thiên Chúa khỏi cấu trúc chính trị dẫn đến sự phá hoại gia đình, nền tảng xây nên xã hội.
Năm 1892, qua Tông Thư Breve Neminem Fugit ngài lại nói thêm tầm quan trọng của Gia Đình Thánh Gia với thế giới như mô phạm các nhân đức cần thiết cho sự phát triển của con người. Ngài viết: “Đối với mọi người cha trong gia đình, Thánh Giuse là mẫu gương tuyệt vời nhất về sự quan phòng, chở che, và nuôi dưỡng. Đối với Trinh Nữ Maria rất thánh Mẹ của Thiên Chúa, những người mẹ có thể tìm thấy một mẫu gương sáng ngời về tình thương, khiêm tốn, tinh thần từ bỏ, và đức tin tuyệt đối. Và trong Chúa Giêsu, Đấng vâng phục cha mẹ của mình, các người con trong gia đình có được một mẫu gương tinh thần của sự vâng lời, nhờ đó có thể kính trọng, tôn kính, và bắt chước.”
Năm 1964, trong khi tông du Đất Thánh, Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI đã ban một huấn từ tại Nazareth về Gia Đình Thánh Gia. Ngài mở đầu bài diễn văn của mình: “Nazareth là một hình ảnh của một ngôi trường ở đó chúng ta có thể khám phá những gì về cuộc đời Chúa Cứu Thế, và ngay cả để hiểu về Phúc Âm của Ngài. Ở đây chúng ta có thể quan sát và suy niệm hình ảnh đơn giản con đường mà Con Thiên Chúa đến để được hiểu, tuyệt đối nhưng đầy tràn ý nghĩa tiềm ẩn.”
Ngài tiếp:
“Cha thật sự thích thú biết bao để trở lại tuổi thơ mình và đến học tại một ngôi trường đơn sơ nhưng uyên thâm đó là Nazareth! Tuyệt vời biết bao để được gần gũi với Đức Maria, học lại bài học về giá trị thật của đời sống, học lại sự thật về Thiên Chúa… Trước hết, chúng ta học từ sự im lặng của nó… Sự im lặng của Nazareth sẽ dạy chúng ta biết suy niệm như thế nào trong bình an và tĩnh lặng, được phản chiếu về xâu sa trên đức tin, và để mở lòng cho tiếng nói khôn ngoan bên trong của Thiên Chúa và sự hướng dẫn của những bậc thầy thực sự của Ngài… Thứ đến, chúng ta học về đời sống gia đình… Ước gì nó chỉ cho chúng ta về sự thánh thiện của gia đình và thái độ bền bỉ và minh họa nhiệm vụ căn bản trong xã hội của nó: một cộng đồng tình yêu và chia sẻ, vẻ đẹp đối với những khó khăn nó mang đến và những phần thưởng nó đem lại. Một cách tóm lược, sự thiết lập hoàn hảo đối với việc nuôi dưỡng con cái – và đối với điều này không có gì có thể thay thế.” [1]
Năm 1981, Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II trong Tông Huấn Familiaris Consortio đã tái thúc đẩy ý tưởng về gia đình như “giáo hội tại gia” với vị trí của nó trong việc thôi thúc cầu nguyện, dậy dỗ đức tin, và nuôi dưỡng các nhân đức Kytô giáo. Ngài nhấn mạnh rằng trong gia đình, đức tin Kytô giáo phải được rao giảng cho con cái trước hết, làm cho bộ mặt gia đình thành cứ điểm truyền giáo của Giáo Hội, và là thể chế căn bản của thế giới.
ĐEM THÁNH GIA VÀO GIA ĐÌNH
Một sự thật kinh ngạc biết bao Thiên Chúa đã chọn bước vào tình trạng sa ngã của con người chúng ta, bằng việc Nhập Thể trong lòng Trinh Nữ Maria. Ngài được sinh ra, nuôi dưỡng bởi Mẹ Maria và Thánh Giuse. Có được sự hiểu biết của con người qua những lời chỉ dạy của các ngài, làm việc với đôi tay Ngài, cảm nghiệm đầy đủ cuộc sống xã hội của con người, tất cả trong một gia đình trần thế. Chúa Giêsu, Mẹ Maria, Giuse đã trở nên một gia đình thánh - Thánh Gia.
“Xin biến đổi gia đình chúng con thành một gia đình Nazareth khác. Nơi mà bình an, hoan lạc và yêu thương ngự trị.” Thánh Têrêsa Calcutta đã dậy các gia đình hãy cầu xin với Thánh Gia những ơn này. Lý do chính là vì khi còn sống trên trần gian, Thánh Gia đã trải qua những gian truân, vất vả, nghèo khó, hiểu lầm, và đã có lần lạc mất nhau.
Căng thẳng của Thánh Gia bắt đầu xuất hiện khi Mẹ Maria mang thai lúc đang hứa hôn với Thánh Giuse. Điều này dẫn đến sự dị nghị, và nghi ngờ về việc mang thai mầu nhiệm. Thánh Giuse đã rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan trước sự việc ấy. Thánh Kinh ghi lại: “Sau đây là gốc tích Đức Giêsu Kytô: bà Maria, mẹ Người, đã thành hôn với ông Giuse. Nhưng trước khi hai ông bà về chung sống, bà đã có thai do quyền năng Chúa Thánh Thần. Ông Giuse, chồng bà, là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo.” (Mátthêu 1:18-19)
Chúng ta hãy hình dung về Thánh Giuse. Tin Mừng mô tả ngài là một người công chính. Nhưng sự công chính này không chỉ hiểu theo nghĩa là tuân giữ lề luật Maisen một cách nghiêm ngặt, mà còn là sự ngay thẳng của tấm lòng, sự trọn vẹn trong nhân cách. Và mặc dù ngài đã được biết về việc mang thai của Đức Maria do thiên thần chỉ bảo trong giấc chiêm bao, nhưng phải dựa vào đức tin và sự công chính mà ngài mới có thể tiếp tục trung thành với Maria và yêu thương mẹ và Con với trái tim trinh trắng. Đức Giáo Hoàng Leo XIV cũng đã nêu bật 4 đức tính của Thánh Giuse trong những ngày cuối cùng của Mùa Vọng. Ngài nói:
“Tuy nhiên, sự trong sáng và cao thượng trong tình cảm của ngài càng trở nên rõ ràng hơn khi Chúa, trong một giấc mơ, tiết lộ kế hoạch cứu rỗi của Người cho ngài, chỉ ra vai trò bất ngờ mà ngài phải đảm nhận với tư cách là người phối ngẫu của Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ của Đấng Mê-xi-a. Thật vậy, ở đây, với một hành động đức tin lớn lao, Thánh Giuse thậm chí từ bỏ nơi nương náu cuối cùng của mình và ra khơi hướng tới một tương lai giờ đây hoàn toàn nằm trong tay Thiên Chúa. Thánh Augustinô mô tả sự chấp thuận của ngài như sau: “Nhờ lòng đạo đức và bác ái của Thánh Giuse, một Con trai đã được sinh ra từ Đức Trinh Nữ Maria, và Người là Con Thiên Chúa” (Bài giảng 51: 20, 30). [2]
Đời sống gia đình của hai người thực sự bắt đầu từ Belem trong nghèo khổ và bị ruồng bỏ. “Sự việc xảy ra trong lúc ông bà đang ở đó, là Maria đã tới ngày sinh, và bà đã hạ sinh con trai đầu lòng. Bà bọc con trẻ trong khăn vải và đặt nằm trong máng cỏ, vì hai ông bà không tìm được chỗ trong hàng quán.” (Luca 2:7)
Rồi cả hai đã phải trốn chạy qua Ai Cập để bảo vệ Con của mình khỏi cơn ác mộng và sự truy lùng của Herod. Thánh Kinh ghi lại: “Khi các đạo sĩ đã đi rồi, thiên thần Chúa hiện ra với ông Giuse trong lúc ngủ và bảo ông: “Hãy thức dậy, đem Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Aicập, và ở đó cho tới khi tôi báo lại ông, vì Hêrôđê sắp sửa tìm kiếm Hài Nhi để sát hại Người.” (Mátthêu 2:13) Sau đó lại được lệnh trở về: “Hãy chỗi dậy, đem Con Trẻ và mẹ Người về đất Israel, vì những kẻ tìm hại mạng sống Người đã chết.” (Mátthêu 2: 20) Hai lần trốn chạy rồi trở về lại Nazareth, và một lần Giêsu tự ý ở lại Đền Thờ để cả cha và mẹ phải đau khổ tìm con. (x. Luca 2:48)
Tại Nazareth, thanh niên Giêsu học nghề thợ mộc từ Giuse, lớn lên khôn ngoan và nhân đức, đối đáp với các Tiến Sỹ ở Đền Thờ khi lên 12 tuổi, và tiếp tục vâng phục cha mẹ. Thánh Thomas Aquinas dạy chúng ta rằng từ giây phút thụ thai, Chúa Giêsu đã có sự hiểu biết với cái nhìn thượng trí (the Beatific Vision), cái nhìn siêu việt thấu triệt không gian và thời gian như cái nhìn của Thiên Chúa, và ngay từ giây phút Ngài được dựng thai và đã có đầy đủ tri thức từ nguồn mạch thần linh thông biết mọi sự (Infused knowledge). Nhưng Ngài cũng đã lớn lên trong sự hiểu biết, học hỏi với trí khôn nhân loại qua kinh nghiệm giác quan và sự hiểu biết sâu sa. Maria và Giuse đã nhìn thấy sự phát triển này, tham dự vào nó, các ngài cũng lớn lên từ nó, và Maria luôn “suy niệm những việc đó trong lòng.” (Luca 2:51)
Tóm lại, sự thánh thiện của Ba Đấng trong nhà Nazareth với cái nhìn con người cũng là một sự chấp nhận và tha thứ cho nhau như Thánh Phaolô đã viết: “Thưa anh em, anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia.” (Côlôsê 3:12-13)
Hãy nhìn vào gia đình mỗi người chúng ta và hãy hỏi Thánh Gia để các Ngài dậy chúng ta biết làm cách nào để tỏ hiện tình thương, tha thứ, trung thành, và đón nhận nhau. Mặc dù chúng ta sẽ không bao giờ đạt tới sự hoàn hảo, chúng ta cũng nhận được sự khuyến khích từ đời sống của Thánh Gia, học hỏi để lớn lên mạnh mẽ hơn và kết hợp, làm cho gia đình mình trở thành một suối nguồn sức mạnh lớn lao cho đời sống Kytô hữu.
KINH CẦU CHO GIA ĐÌNH
(Thánh Têrêsa Calcutta)
Lạy Cha trên trời, Cha đã ban cho chúng con một gương mẫu đời sống trong gia đình thánh thiện ở Nazareth. Lạy Cha yêu quý, xin hãy giúp chúng con biến đổi gia đình chúng con thành một gia đình Nazareth khác, nơi mà tình yêu, bình an và niềm vui ngự trị.
Xin cho gia đình chúng con biết suy niệm nhiều, biết yêu quý Thánh Thể, và rạng rỡ niềm vui.
Xin giúp chúng con sống với nhau lúc vui cũng như khi buồn qua việc cầu nguyện chung.
Xin dạy chúng con nhận biết Chúa Giêsu hiện diện trong mỗi người chúng con, nhất là trong sự đau khổ được ẩn giấu của Ngài.
Xin Thánh Thể, Thánh Tâm của Chúa Giêsu biến đổi tâm hồn chúng con nên hiền từ và khiêm nhường như Thánh Tâm Chúa, và giúp chúng con chu toàn trách nhiệm gia đình trong phương cách thánh thiện.
Xin giúp chúng con yêu thương nhau như Chúa yêu thương chúng con mỗi ngày một hơn; và tha thứ lỗi lầm của nhau như Chúa tha tội cho chúng con.
Lạy Cha yêu quý, xin giúp chúng con nhận lãnh bất cứ những gì Cha ban và trao trả bất cứ những gì Cha lấy lại với nụ cười thật tươi.
Lạy Trái Tim Vô Nhiễm Mẹ Maria, là nguồn vui của chúng con, cầu cho chúng con.
Lạy Thánh Giuse cầu cho chúng con.
Lạy Thiên Thần Bản mệnh xin ở với chúng con, xin hướng dẫn và bảo vệ chúng con. Amen [3]
___________
1. Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI diễn giải từ Nazareth
2. https://vietcatholic.net/News/Html/299536.htm
3. https://www.ewtn.com/catholicism/devotions/mother-teresas-prayer-for-the-family-352