Thánh Phêrô Lê Tùy, Linh mục, Tử đạo

SỐNG SỰ THẬT, CHẾT VÌ SỰ THẬT – LỜI TUYÊN XƯNG TUYỆT ĐỐI CỦA THÁNH PHÊRÔ LÊ TÙY

KÍNH NHỚ THÁNH PHÊRÔ LÊ TÙY, LINH MỤC, TỬ ĐẠO

Hôm nay, chúng ta cùng nhau tề tựu tại đây để cử hành Lễ kính Thánh Phêrô Lê Tùy, một vị linh mục người Việt Nam, một chứng nhân vĩ đại đã đổ máu đào để bảo vệ hạt giống Đức Tin trên quê hương. Cuộc đời và cái chết của Ngài không chỉ là một trang sử hào hùng của Giáo hội Việt Nam mà còn là một tấm gương soi chiếu trực tiếp vào Tin Mừng của Chúa Giêsu Kitô, đặc biệt là lời mời gọi tuyên xưng Ngài trước mặt mọi người.

Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu đã phán dạy: "Ai tuyên bố Thầy trước mặt người đời, thì Thầy cũng sẽ tuyên bố người ấy trước mặt Cha Thầy ở trên trời. Còn ai chối Thầy trước mặt người đời, thì Thầy cũng sẽ chối người ấy trước mặt Cha Thầy ở trên trời." (Mt 10:32-33).

Lời tuyên bố này của Chúa Giêsu không phải là một sự đe dọa, mà là một lời tuyên bố về bản chất của mối quan hệ giữa người môn đệ và Thầy mình. Tuyên xưng là sống, là làm chứng, là chấp nhận mọi hệ quả của việc thuộc về Chúa. Hôm nay, chúng ta sẽ chiêm ngắm cuộc đời của Thánh Phêrô Lê Tùy để thấy lời dạy này đã được sống một cách trọn vẹn và tuyệt đối như thế nào, và để tự vấn về "lời tuyên xưng" của chính chúng ta trong đời sống hiện tại.

Thánh Phêrô Lê Tùy sinh năm 1773 tại Bằng Sở, Hà Đông, trong một gia đình trung nông đạo đức. Cuộc đời ngài sớm phải đối diện với thử thách khi cha mẹ qua đời lúc ngài mới 10 tuổi. Sự mất mát này, thay vì làm ngài gục ngã, lại trở thành lò luyện cho sự kiên cường và đức tin sâu sắc.

Ngài về ở với ông ngoại, một người vừa sùng đạo lại tinh thông Nho học. Đây là một điểm cực kỳ quan trọng:

·        Tinh thần Công Giáo: Ngài được giáo dục về lòng yêu mến Chúa, sự vâng phục và hy sinh.

·        Tinh hoa Nho giáo: Ngài được thấm nhuần các giá trị về Lễ, Nghĩa, Trí, Tín, đặc biệt là sự trung thực, ngay thẳng và danh dự của kẻ sĩ.

Sự kết hợp này tạo nên một con người không chỉ có lòng đạo đức suông mà còn có một ý chí sắt đá trong việc giữ lời hứa và sống theo sự thật.

Sau đó, ngài được đào tạo bài bản tại Tiểu chủng viện Kẻ Vĩnh. Ở đây, ngài học hành xuất sắc và nổi tiếng là người khôn ngoan, khiêm tốn, hiền hòa. Suốt những năm tháng chuẩn bị, Thánh Tùy đã không ngừng xây đắp cho mình một nền tảng vững chắc để sau này, khi cơn bão tố bách hại ập đến, ngôi nhà Đức Tin của ngài không hề bị lung lay.

Sau khi thụ phong linh mục vào năm 1800, Cha Phêrô Lê Tùy đã dành trọn ba mươi ba năm còn lại của đời mình để phục vụ Chúa và Dân Chúa tại địa phận Nghệ Tĩnh. Ngài là cha phó xứ Đông Thành rồi cha chính xứ Nam Đường.

Điều đáng chiêm ngưỡng ở đây là sự kiên trì và thầm lặng trong sứ vụ. Ba mươi năm không phải là một khoảnh khắc anh hùng chói lọi, mà là một chuỗi ngày dài của lòng trung tín, của việc chăm sóc mục vụ, cử hành các bí tích, giảng dạy và an ủi giáo dân. Đây chính là lời tuyên xưng sống động của ngài trước khi có lời tuyên xưng bằng máu.

Bài học cho chúng ta: Sự trung tín trong đời sống thường ngày, trong những bổn phận nhỏ bé, chính là sự chuẩn bị tốt nhất cho những thử thách lớn lao. Chúng ta không thể tuyên xưng Chúa trong cơn bách hại nếu chúng ta đã chối bỏ Ngài trong sự lười biếng, vô tâm hoặc sự dối trá thường nhật.

Cuộc đời của Thánh Phêrô Lê Tùy đã chạm đến đỉnh cao của sự vĩ đại không phải trong những năm tháng bình yên, mà chính trong khoảnh khắc của sự bắt bớ và cám dỗ.

Năm 1833, Vua Minh Mạng ban hành chiếu chỉ cấm đạo, và cơn bão đã ập xuống. Hầu hết các linh mục phải hoạt động lén lút, âm thầm. Cha Lê Tùy, mặc dù tuổi đã cao, vẫn không ngại nguy hiểm, đặc biệt là khi đi thăm viếng và ban Bí tích Xức Dầu cho người bệnh nặng, một sứ vụ khẩn cấp và đầy nguy hiểm.

Sứ vụ này đã dẫn đến việc ngài bị bắt tại họ Thanh Trai. Chi tiết này làm nổi bật tình yêu mục tử của ngài: Ngài bị bắt trong khi đang thi hành nhiệm vụ quan trọng nhất của mình – cứu rỗi linh hồn.

Khi Cha Tùy bị bắt và giải đến quan huyện Thanh Phương, một cánh cửa thoát hiểm đã được mở ra, nhưng đó lại là một cái bẫy về lương tâm. Giáo dân thương xót đã sẵn lòng nộp tiền chuộc, và quan huyện cũng mềm lòng, đồng ý thả Cha với một điều kiện: Ngài phải khai mình là thầy thuốc đi thăm người bệnh, chứ không phải là linh mục.

Đây là một cám dỗ tinh vi và khủng khiếp. Nó không đòi hỏi ngài phải chối bỏ Chúa Giêsu cách công khai, mà chỉ cần một lời nói dối nhỏ nhoi để bảo toàn mạng sống và tiếp tục phục vụ Chúa sau này. Nhiều người có thể đã biện minh: "Một lời nói dối nhỏ để bảo tồn mạng sống, để tiếp tục làm việc lớn hơn cho Chúa, thì cũng đáng."

Thế nhưng, Thánh Phêrô Lê Tùy đã kiên quyết từ chối. Ngài tuyên bố: "Tôi không thể khai man để được sống, vì như thế là phạm tội và làm gương xấu cho giáo dân."

Trong bối cảnh này, chúng ta thấy lời của Chúa Giêsu trong Tin Mừng Matthew 10:33 trở nên sống động: "Còn ai chối Thầy trước mặt người đời, thì Thầy cũng sẽ chối người ấy trước mặt Cha Thầy ở trên trời."

·        Chối Thầy (Denial) không chỉ là lời tuyên bố "Tôi không biết ông ta". Đối với Thánh Tùy, chối Thầy chính là chối bỏ căn tính (từ chối danh xưng Linh mục – người đại diện của Thầy), và chối bỏ sự thật (khai mình là thầy thuốc).

·        Linh mục là một dấu chỉ, một sự hiện diện của Chúa Kitô giữa trần gian. Chối bỏ danh xưng đó, dù chỉ là một lời nói dối nhỏ, cũng là chối bỏ sự thật của chức vụ mà Chúa đã ban.

·        Thánh Tùy đã chọn Sự Thật tuyệt đối thay vì sự sống tương đối. Ngài hiểu rằng, Đức Tin phải đi đôi với sự chính trực, và một mạng sống được cứu bằng lời nói dối thì không thể là một mạng sống làm vinh danh Thiên Chúa. Ngài đã tuyên xưng Chúa qua việc tuyên xưng sự thật về căn tính của mình.

Đây là bài học sâu sắc cho chúng ta trong thời đại ngày nay, khi chúng ta không phải đối mặt với lưỡi gươm, nhưng lại dễ dàng đối mặt với những lời nói dối nhỏ trong công việc, trong kê khai, trong giao tiếp xã hội, hay trên mạng Internet. Liệu chúng ta có sẵn lòng đánh đổi một chút tiện nghi, một chút lợi ích, hay một chút danh tiếng để giữ vững sự thật và sự chính trực không?

Sự từ chối dối trá của Cha Tùy đã đóng lại mọi cánh cửa trần gian và mở ra cánh cửa Nước Trời.

Khi bị giải về tỉnh đường Nghệ An, quan án lại triệu ngài ra xét hỏi lần cuối. Trước công đường, trước mặt quan quân và mọi người, ngài đã không ngần ngại, không chút sợ hãi, tuyên xưng công khai và dõng dạc: "Phải, tôi là đạo trưởng đạo Thiên Chúa!"

Lời tuyên xưng này là sự vang vọng của lời Chúa Giêsu: "Ai tuyên bố Thầy trước mặt người đời, thì Thầy cũng sẽ tuyên bố người ấy trước mặt Cha Thầy ở trên trời."

Đây là khoảnh khắc mà Cha Phêrô Lê Tùy đã chuyển từ một linh mục trung tín trong bóng tối cấm đạo trở thành một chứng nhân công khai (Martyr – có nghĩa là Chứng nhân) của Chúa Kitô. Ngài đã dùng mạng sống của mình để viết nên lá thư sống động nhất về Tin Mừng.

Ngày 11 tháng 10 năm 1833, Cha Tùy bị giải ra Pháp trường chợ Quán Bàu. Ngài không bước đi như một tội nhân bị kết án, mà như một vị tướng thắng trận bước lên đài vinh quang.

Hai chi tiết cảm động tại pháp trường làm trọn vẹn hình ảnh của vị thánh:

·        Lời Cầu Nguyện Cuối Cùng: Ngài xin quan cho mình chút thời gian để quỳ xuống cầu nguyện. Đó là lời cầu nguyện của sự giao hòa, của lòng tạ ơn, và của sự phó thác tuyệt đối. Ngài đã dâng hiến khoảnh khắc cuối cùng của mình cho Đấng mà ngài sắp gặp mặt.

·        Lời Khuyên Giáo Dân: Ngài khuyên ông Bernado Thu và các tín hữu có mặt: "Con hãy bền lòng vững chí, rồi con cũng được phần thưởng muôn đời." Đây là sự truyền lại ngọn lửa Đức Tin, là lời hứa về hy vọng trường cửu. Ngài không chỉ chết cho Đức Tin của mình mà còn chết để củng cố Đức Tin cho cộng đoàn.

Cái chết của Thánh Phêrô Lê Tùy tại Quán Bàu không phải là một sự kết thúc bi thảm mà là sự khai sinh của một hạt giống mới. Máu tử đạo đã thấm xuống đất, làm cho hạt giống Đức Tin được nảy mầm mạnh mẽ hơn. Giống như Chúa Giêsu, ngài đã chịu đóng đinh trên thập giá tử đạo, để từ đó, sự sống vĩnh cửu và sự vinh quang được trào đổ.

Chúng ta sống trong thời đại hòa bình tôn giáo, không còn bị bách hại bằng gươm đao. Nhưng liệu lời tuyên xưng Đức Tin của chúng ta có còn nguyên vẹn không?

Thánh Phêrô Lê Tùy đã kiên quyết giữ danh xưng "Linh mục" của mình. Đối với mỗi người Kitô hữu, chúng ta cũng có một danh xưng cao quý không kém: "Kitô hữu" – người thuộc về Chúa Kitô.

Lời tuyên xưng của chúng ta ngày nay không phải là một lần nói "Tôi là Kitô hữu" trước công đường, mà là hàng ngàn hành động nhỏ bé mỗi ngày:

·        Trong công việc: Sống sự thật, không gian lận, không tham nhũng, không nói xấu đồng nghiệp.

·        Trong gia đình: Sống bác ái, kiên nhẫn, tha thứ, và làm gương sáng về đời sống cầu nguyện.

·        Trên mạng xã hội: Sống văn minh, tránh xa sự độc ác, lời lẽ thô tục, và lan truyền những điều tích cực, sự thật, và lòng nhân ái.

Nếu chúng ta nói dối để trục lợi, nếu chúng ta làm chứng gian để bảo vệ bản thân, nếu chúng ta lười biếng bỏ bê bổn phận vì muốn thoải mái, thì chúng ta đang thực hiện lời chối bỏ Chúa Giêsu trong đời sống hiện đại. Chúng ta đang nói dối về căn tính Kitô hữu của mình.

Sự lựa chọn giữa "thầy thuốc" và "linh mục" của Thánh Tùy là bài học về lương tâm ngay thẳng. Lương tâm là nơi thâm sâu nhất của con người, nơi ta gặp gỡ Thiên Chúa và được soi sáng về thiện và ác.

Trong thế giới đang ngày càng phức tạp và tương đối hóa sự thật, chúng ta cần sự can đảm về luân lý như Thánh Phêrô Lê Tùy.

·        Can đảm nói "Không" với những điều xấu xa, dù cả xã hội đang làm.

·        Can đảm nói "Có" với sự thật, dù phải chịu thiệt thòi về vật chất hay danh vọng.

Đó chính là con đường của Chúa Giêsu, Đấng đã tuyên bố: "Chính Thầy là con đường, là sự thật, và là sự sống." (Ga 14:6). Sống theo Thầy là sống Sự Thật, không dung thứ cho bất kỳ lời nói dối nào, dù là nhỏ nhất.

Thánh Phêrô Lê Tùy đã bền đỗ đến cùng, không chỉ trong 30 năm sứ vụ thầm lặng mà còn trong 4 tháng bị giam cầm và hành hạ.

Thử thách của chúng ta ngày nay có thể là sự thờ ơ và mệt mỏi về tinh thần. Chúng ta dễ nản lòng trước những khó khăn trong đời sống hôn nhân, nuôi dạy con cái, hay những thất bại trong công việc.

Tuy nhiên, lời khuyên của Thánh Tùy vẫn còn vang vọng: "Con hãy bền lòng vững chí, rồi con cũng được phần thưởng muôn đời."

·        Đức Bền Đỗ là kết quả của việc liên lỉ nuôi dưỡng Đức Tin bằng lời cầu nguyện và Bí tích.

·        Hy Vọng là sự chắc chắn rằng, bất kể chúng ta phải đối diện với sự bách hại nào (vật chất hay tinh thần), Chúa Giêsu, Đấng đã tuyên xưng chúng ta trước mặt Cha, sẽ ban cho chúng ta phần thưởng không thể hư mất trên Thiên Đàng.

Cuộc đời của Thánh Phêrô Lê Tùy là một bản hùng ca của Đức Tin, được viết bằng mực của sự tận hiến và bằng máu của lòng trung thành. Ngài không đòi hỏi chúng ta phải tìm đến pháp trường, nhưng ngài mời gọi chúng ta biến cuộc đời mình thành một pháp trường của những lời tuyên xưng hàng ngày:

·        Tuyên xưng Chúa Giêsu bằng một đời sống trung thực tuyệt đối.

·        Tuyên xưng Chúa Giêsu bằng tình yêu bác ái trong mọi mối quan hệ.

·        Tuyên xưng Chúa Giêsu bằng sự kiên nhẫn và bền đỗ trong mọi thử thách.

Xin cho lời tuyên xưng "Tôi là Kitô hữu" của chúng ta không chỉ là một danh xưng, mà là một sự thật được minh chứng bằng hành động, bằng sự dũng cảm về luân lý, và bằng lòng trung tín không lay chuyển, như Thánh Phêrô Lê Tùy.

Nguyện xin Thánh Phêrô Lê Tùy, vị linh mục tử đạo anh hùng của Việt Nam, cầu bầu cùng Chúa cho mỗi người chúng ta, để chúng ta biết sống trung thực, ngay thẳng, và can đảm tuyên xưng Chúa Giêsu trong mọi hoàn cảnh của đời sống, hầu ngày sau chúng ta cũng được Ngài tuyên bố trước mặt Chúa Cha trên trời. Amen.

Lm. Anmai, CSsR

DANH DỰ VÀ CHỨC THÁNH – SỰ VẸN TOÀN CỦA NGƯỜI MỤC TỬ

Chúng ta quy tụ nơi đây không chỉ để làm tròn bổn phận kính nhớ, mà còn để lắng nghe tiếng vọng từ lịch sử, tiếng vọng bi tráng mà mãnh liệt từ cuộc đời của Thánh Phêrô Lê Tùy, vị linh mục, vị tử đạo anh hùng. Nếu có một từ khóa để định nghĩa toàn bộ cuộc đời của Ngài, đó không chỉ là Đức Tin suông, mà là Sự Vẹn Toàn Tuyệt Đối (Integrity) – một sự nhất quán không thể phá vỡ giữa lòng tin và hành động, giữa căn tính và lời nói.

Cuộc đời của Cha Phêrô Lê Tùy là một sự chuẩn bị lâu dài cho một khoảnh khắc dứt khoát. Ngài được đào tạo không chỉ trong lòng Hội Thánh mà còn được hun đúc trong tinh thần văn hóa Á Đông cao đẹp. Nơi Ngài, Ân Sủng và Danh Dự đã hòa quyện. Ngài học được từ Tin Mừng về sự Hy Sinh của Chúa Giêsu, Đấng là Con Chiên Vô Tội, và Ngài hấp thụ từ tinh hoa Nho giáo về sự Trung Thực của người quân tử, người thà chết chứ không chịu khuất phục sự dối trá. Sự kết hợp này đã tạo nên một con người mà đối với Ngài, Chức Thánh không thể tách rời khỏi Danh Dự cá nhân. Chức linh mục không chỉ là một vai trò, mà là một sự thật nội tại phải được tuyên xưng và bảo vệ bằng mọi giá.

Hơn ba mươi năm, Ngài sống vẹn toàn trong sứ vụ thầm lặng tại địa phận Nghệ Tĩnh. Đó là một đời sống không màu mè, không tìm kiếm vinh quang, mà chỉ là chuỗi ngày tận tâm, kiên trì chu toàn bổn phận. Đây chính là minh chứng đầu tiên và quan trọng nhất cho sự vẹn toàn: sống trọn lời thề trung tín mỗi ngày. Sự anh hùng không đến từ hư vô, mà được rèn luyện từ sự trung thực trong những điều nhỏ nhặt, trong những bổn phận mục tử âm thầm nhất.

Nhưng rồi, khoảnh khắc thử thách cuối cùng đã đến, và nó không mang hình hài của cực hình tra tấn ngay lập tức, mà mang hình hài của một cám dỗ tinh vi và khủng khiếp hơn nhiều: cám dỗ được sống bằng cách đánh đổi Sự Thật. Khi Cha Tùy bị bắt, Ngài đã được dọn sẵn một con đường thoát thân gần như hoàn hảo. Quan huyện Thanh Phương, do cảm kích trước sự trung tín của giáo dân và cũng có thể là sự mến mộ đối với Ngài, đã mở lời: “Ngươi chỉ cần khai mình là thầy thuốc đi thăm bệnh, không phải là đạo trưởng, ta sẽ thả.”

Xin quý vị và anh chị em hãy suy gẫm sâu sắc về khoảnh khắc này. Đây là một lưỡi dao sắc lẹm cắt vào tận xương tủy lương tâm. Sự lựa chọn đặt ra không phải là "Chúa Kitô hay thần ngoại," mà là "Sự Thật hay Mạng Sống". Người ta có thể viện cớ: “Nếu tôi sống, tôi sẽ tiếp tục làm việc cho Chúa. Một lời nói dối nhỏ này là phương tiện để đạt được mục đích cao cả hơn.” Đứng trước cám dỗ này, nhiều người có lẽ đã dao động, đã nhân nhượng.

Thế nhưng, Cha Phêrô Lê Tùy đã dứt khoát: "Tôi không thể khai man để được sống, vì như thế là phạm tội và làm gương xấu cho giáo dân."

Đây không chỉ là lời từ chối cá nhân, đây là lời tuyên xưng thần học và triết lý về ý nghĩa của chức vụ linh mục.

Linh Mục là Dấu Chỉ Tuyệt Đối: Chức linh mục là sự hiện diện hữu hình của Chúa Kitô trên trần gian. Chối bỏ danh xưng đó, dù chỉ bằng một lời nói dối mang tính hành chính, là làm méo mó dấu chỉ mà Thiên Chúa đã đặt nơi Ngài. Thánh Tùy hiểu rằng, một linh mục là để làm chứng cho Đấng là Sự Thật, và nếu Ngài bắt đầu bằng sự dối trá, thì toàn bộ sứ vụ sau này sẽ bị ô uế, vô giá trị.

Danh Dự của Người Mục Tử: Đối với một mục tử, việc làm gương là điều tối thượng. Nếu Ngài cứu mạng mình bằng sự dối trá, Ngài sẽ dạy cho đoàn chiên mình rằng, trong cơn bách hại, có thể nhân nhượng với sự thật để bảo toàn thân xác. Điều đó sẽ làm sụp đổ toàn bộ nền tảng Đức Tin của cộng đoàn. Thánh Tùy đã chọn Danh Dự của chức thánh thay vì sự an toàn của thân xác, bởi vì Ngài đặt sự cứu rỗi linh hồn giáo dân lên trên sự sống của chính mình.

Sự Vẹn Toàn Của Lương Tâm: Lời từ chối của Ngài là sự chiến thắng của lương tâm ngay thẳng. Ngài nhận ra rằng, chức linh mục là một sự thật không thể tách rời khỏi con người mình. Khai mình là thầy thuốc không phải là một lời nói dối vô hại, mà là chối bỏ căn tính được Chúa ban – và đó chính là sự chối bỏ Thầy mình.

Sự kiên quyết của Ngài đã định đoạt số phận, nhưng đồng thời làm rạng danh cả Giáo hội. Khi bị giải về tỉnh đường, Ngài đã không ngần ngại, không hối tiếc, tuyên xưng công khai và dõng dạc: "Phải, tôi là đạo trưởng đạo Thiên Chúa!" Lời tuyên bố này là một bản giao hưởng, nơi Đức Tin, Danh Dự, và Lẽ Phải cùng hòa vang.

Và khi bước ra pháp trường Quán Bàu, Ngài đã hoàn tất hành trình. Hành động quỳ xuống cầu nguyện trước khi chịu trảm không phải là sự yếu đuối, mà là sự bình thản tuyệt đối của người đã sống trọn vẹn và sẵn sàng dâng hiến trọn vẹn. Lời khuyên cuối cùng của Ngài cho giáo dân: "Con hãy bền lòng vững chí" là một lời trăn trối, một sự truyền thừa không phải bằng của cải vật chất, mà bằng lòng trung tín sắt đá.

Kính thưa cộng đoàn, câu chuyện về Thánh Phêrô Lê Tùy mời gọi chúng ta một cách khẩn thiết trong thời đại này: Chúng ta không đối diện với bách hại bằng gươm đao, nhưng chúng ta đang đối diện với sự xói mòn của sự thật, sự thỏa hiệp về luân lý và sự phân mảnh của con người.

Sự Vẹn Toàn của chúng ta ở đâu? Liệu chúng ta có đang "khai man" căn tính Kitô hữu của mình trong những lĩnh vực nào của đời sống? Có phải chúng ta đang:

·        "Khai man" khi chúng ta nói dối trong kinh doanh để kiếm lời, làm mất đi sự chính trực của người tín hữu?

·        "Khai man" khi chúng ta hành xử bất công, thiếu bác ái, và làm gương xấu trong gia đình hay công sở?

·        "Khai man" khi chúng ta nói một đằng, làm một nẻo, biến lời thề Rửa Tội thành một danh xưng trống rỗng?

Thánh Phêrô Lê Tùy dạy chúng ta rằng, Danh Dự đích thực của người Kitô hữu là sống Sự Thật của Chúa Kitô trong mọi hoàn cảnh, dù phải trả giá bằng mạng sống hay bằng những lợi ích nhỏ nhoi hằng ngày.

Xin cho gương sáng về Danh Dự và Chức Thánh của Thánh Phêrô Lê Tùy đốt cháy trong chúng ta ngọn lửa của sự vẹn toàn, để chúng ta biết dũng cảm tuyên xưng Chúa Giêsu không chỉ bằng lời nói trước công đường, mà bằng một đời sống trung thực tuyệt đối, hầu xứng đáng với lời hứa của Ngài. Amen.

Lm. Anmai, CSsR