Tỉnh thức trong cơn khủng hoảng: Sự khôn ngoan của người quản gia

Thứ Sáu tuần 31 TN

Tỉnh thức trong cơn khủng hoảng: Sự khôn ngoan của người quản gia 

Đoạn Tin Mừng chúng ta vừa nghe hôm nay, trích từ Tin Mừng theo thánh Lu-ca, là một trong những dụ ngôn gây hoang mang và thách đố nhất mà Chúa Giê-su từng rao giảng. Chúng ta nghe về một người quản gia bị tố cáo là phung phí của cải của chủ. Khi bị ông chủ gọi đến và tuyên bố sa thải, anh ta đối mặt với một cuộc khủng hoảng hiện sinh. "Cuốc đất thì không nổi, ăn mày thì hổ ngươi." Tương lai của anh ta hoàn toàn mờ mịt. Thế nhưng, thay vì sụp đổ hay tuyệt vọng, anh ta đã hành động một cách quyết đoán. Anh ta dùng chút quyền lực cuối cùng còn sót lại để giảm nợ cho các con nợ của chủ, và rồi, điều gây sốc nhất xảy ra: "Và ông chủ khen tên quản gia bất lương đó đã hành động khôn khéo."

Làm sao có thể? Làm sao ông chủ, và qua đó là chính Chúa Giê-su, lại có thể khen ngợi một hành động rõ ràng là gian dối, là bất lương? Phải chăng Chúa Giê-su đang cổ vũ cho sự lừa đảo, cho việc "lấy của người giàu chia cho người nghèo" theo một cách thức bất hợp pháp? Thưa không. Chắc chắn là không. Để hiểu được dụ ngôn này, chúng ta phải nhìn vượt lên trên hành vi đạo đức bề mặt để nắm bắt được điểm mấu chốt mà Chúa Giê-su muốn nhấn mạnh. Chúa Giê-su không khen sự bất lương của anh ta. Người khen "sự khôn khéo" của anh ta. Anh quản gia này, dù là một kẻ bất lương, nhưng lại sở hữu một phẩm chất mà "con cái ánh sáng" thường hay thiếu: đó là sự quyết đoán và khẩn trương khi đối diện với khủng hoảng.

Cuộc đời của mỗi chúng ta, thưa anh chị em, là một chức vụ quản gia. Chúng ta không phải là chủ nhân của bất cứ thứ gì. Sự sống, thời gian, sức khoẻ, tài năng, đức tin, và ngay cả của cải vật chất chúng ta đang có, tất cả đều là của cải của "Ông Chủ" là chính Thiên Chúa trao phó cho chúng ta quản lý. Và cũng giống như người quản gia trong dụ ngôn, sẽ có một ngày, chắc chắn sẽ có một ngày, chúng ta bị gọi đến để "tính sổ". Ngày đó có thể là ngày chúng ta lìa cõi đời này. Ông chủ sẽ hỏi: "Công việc quản lý của anh, anh tính sổ đi!" Anh đã làm gì với sự sống tôi ban? Anh đã làm gì với thời gian tôi cho? Anh đã sử dụng tài năng, tiền bạc của tôi như thế nào? Anh đã phung phí hay đã làm sinh lợi?

Người quản gia trong dụ ngôn nhận ra mình đang ở trong một cuộc khủng hoảng tột độ. Anh ta sắp mất tất cả. Tương lai là con số không. Và chính trong giây phút nhận ra sự thật phũ phàng đó, anh ta đã hành động. Anh ta không trì hoãn. Anh ta không ngồi than thân trách phận. Anh ta không cầu nguyện suông. Anh ta tư duy: "Mình sẽ làm gì đây?" Và anh ta đã hành động ngay lập tức, dùng tất cả những gì mình đang có trong tay – dù đó là quyền lực sắp tàn – để đảm bảo cho tương lai của mình, để "có người đón rước mình về nhà họ."

Và đây là lời quở trách thâm thuý mà Chúa Giê-su dành cho chúng ta, những "con cái ánh sáng": "Quả thế, con cái đời này khôn khéo hơn con cái ánh sáng khi xử sự với người đồng loại." Chúng ta hãy nhìn ra thế giới. Người ta khôn khéo biết bao trong việc kiếm tiền. Người ta tính toán chi li, làm việc ngày đêm, đầu tư mạo hiểm, nắm bắt mọi cơ hội chỉ để làm giàu, để có một chỗ đứng trong xã hội, để đảm bảo một tương lai về hưu an nhàn. Họ khẩn trương và quyết liệt vì những thứ sẽ qua đi, những thứ mà "mối mọt sẽ đục khoét". Còn chúng ta, những "con cái ánh sáng", những người đã được biết về Nước Trời, về sự sống vĩnh cửu, chúng ta lại thường sống một cách hời hợt, uể oải, và thiếu khẩn trương.

Chúng ta biết rằng thời gian của mình là hữu hạn. Chúng ta biết rằng chúng ta sẽ phải "tính sổ" với Chúa. Nhưng chúng ta có thực sự sống với sự khẩn trương đó không? Hay chúng ta vẫn đang phung phí thời gian vào những chuyện vô bổ, phung phí ân sủng Chúa ban qua sự lười biếng trong kinh nguyện, sự nguội lạnh trong bác ái, sự trì hoãn trong việc giao hoà? Người quản gia bất lương kia đã dùng "tiền của bất chính" – tiền của ông chủ anh ta – để mua lấy một tương lai. Chúa Giê-su mời gọi chúng ta hãy khôn khéo hơn anh ta, hãy dùng chính cái "tiền của bất chính" của đời này (tức là của cải, thời giờ, khả năng của chúng ta) để "mua lấy" một tương lai vĩnh cửu.

Làm thế nào? Bằng cách "kết bạn" với những người sẽ "đón rước chúng ta về nhà vĩnh cửu". Đó là ai? Đó chính là Thiên Chúa, Đấng chờ đợi chúng ta. Và đó cũng chính là những người nghèo khó, những người bị bỏ rơi, những tâm hồn đau khổ mà chúng ta đã dùng của cải của đời này để phục vụ họ. Mỗi đồng tiền chúng ta chia sẻ cho người đói rách, mỗi giờ chúng ta thăm viếng người cô đơn, mỗi tài năng chúng ta dùng để xây dựng Nước Chúa, đó chính là chúng ta đang "khôn khéo" chuyển tài sản của mình từ kho tàng trần thế sang kho tàng Nước Trời. Người quản gia đã giảm nợ cho các con nợ. Còn chúng ta, chúng ta được mời gọi giảm "gánh nặng" cho anh em mình.

Anh quản gia biết mình sắp mất chức. Chúng ta cũng biết mình sẽ phải ra đi. Anh ta đã hành động khẩn trương. Còn chúng ta thì sao? Chúng ta có đang sống mỗi ngày như thể đó là ngày cuối cùng, dùng mọi cơ hội để làm điều tốt, để yêu thương, để tha thứ, để tích trữ cho mình một kho tàng không bao giờ hư nát không? Hay chúng ta vẫn đang mơ màng, phung phí những ngày tháng quý giá của mình?

Dụ ngôn này là một tiếng chuông báo thức khẩn cấp. Nó lay tỉnh chúng ta khỏi sự mê ngủ tâm linh. Nó thách thức chúng ta phải có một sự khôn ngoan của Nước Trời. Đó không phải là sự khôn ngoan gian xảo để lừa lọc, nhưng là sự khôn ngoan để nhận ra điều gì mới thực sự là quan trọng, điều gì mới thực sự là vĩnh cửu. Người quản gia đã nhìn thấy cuộc khủng hoảng của mình và hành động. Chúng ta cũng đang ở trong một cuộc "khủng hoảng" của thời gian, của ân sủng. Mỗi giây phút trôi qua là một cơ hội bị mất đi nếu chúng ta không biết sử dụng nó cho Chúa và cho tha nhân.

Xin Chúa cho chúng ta sự khôn ngoan và tỉnh thức. Xin cho chúng ta nhận ra sự cấp bách của ơn cứu độ, để chúng ta không còn sống hời hợt, nhưng biết dùng tất cả những gì Chúa ban – thời gian, tài năng, của cải – một cách khôn khéo, không phải để mưu cầu sự an toàn giả tạo ở đời này, nhưng để đầu tư tất cả vào Nước Trời. Để khi đến giờ chúng ta phải "tính sổ", Ông Chủ sẽ không gọi chúng ta là "bất lương", nhưng sẽ khen chúng ta là những người quản gia "khôn khéo và trung tín", và Người sẽ đón rước chúng ta vào hạnh phúc vĩnh cửu của Người. Amen.

Lm. Anmai, CSsR

Lòng thương xót táo bạo: Sự khôn ngoan của nước trời

Chúng ta vừa lắng nghe một dụ ngôn khiến chúng ta phải bối rối. Một người quản gia bị phát hiện làm ăn thua lỗ, phung phí tài sản của chủ. Anh ta sắp bị sa thải. Trong cơn tuyệt vọng, anh ta nảy ra một kế hoạch liều lĩnh: anh ta gọi các con nợ của chủ đến và tự ý giảm bớt số nợ khổng lồ của họ. "Một trăm thùng dầu ô-liu" anh ta giảm còn "năm chục". "Một ngàn giạ lúa" anh ta giảm còn "tám trăm". Đây rõ ràng là một hành vi gian lận, một sự thất thoát cuối cùng và nghiêm trọng đối với tài sản của ông chủ. Ấy thế mà, khi ông chủ biết chuyện, ông không hề nổi giận, không kiện anh ta ra toà, mà lại "khen tên quản gia bất lương đó đã hành động khôn khéo."

Tại sao? Tại sao ông chủ lại khen ngợi một hành động gây thiệt hại cho chính mình? Chúng ta thường tập trung vào sự khôn khéo "thế gian" của anh quản gia – tức là mưu mẹo để tìm đường thoát thân, để "mua" bạn bè. Nhưng nếu chúng ta thử nhìn sâu hơn, nếu chúng ta coi ông chủ trong dụ ngôn không chỉ là một phú hộ trần gian, mà là hình ảnh của Thiên Chúa, thì câu chuyện sẽ mang một ý nghĩa hoàn toàn khác, một ý nghĩa sâu sắc và xúc động vô cùng.

Người quản gia này, trong suốt thời gian làm việc, có lẽ là một kẻ cứng nhắc, một người chỉ biết sổ sách. Anh ta chỉ biết "cuốc đất" hoặc "ăn mày" – chỉ biết những gì thuộc về luật lệ, về sự sòng phẳng của thế gian. Nhưng khi đối diện với đường cùng, khi anh ta không còn gì để mất, anh ta đã làm một điều mà trước đây anh ta chưa bao giờ dám làm: anh ta đã hành động với lòng thương xót. Anh ta đã tha nợ. Anh ta đã giảm bớt gánh nặng cho những con nợ.

Hành động giảm từ "một trăm" xuống "năm chục", từ "một ngàn" xuống "tám trăm" không chỉ là một con số. Đó là một hành động giải phóng. Trong xã hội Do Thái thời đó, những món nợ này là những gánh nặng nghiền nát cả một gia đình, đẩy họ vào vòng nô lệ. Khi người quản gia xoá bớt nợ, anh ta đã trao lại cho họ sự sống, trao lại cho họ phẩm giá, trao lại cho họ tự do. Anh ta đã làm một việc "bất lương" theo luật lệ của sổ sách kế toán, nhưng lại là một việc vô cùng "phải đạo" theo luật của lòng thương xót.

Và tại sao ông chủ lại khen? Thưa, có lẽ vì ông chủ này là một người giàu lòng thương xót. Có lẽ ông đã luôn mong muốn những con nợ của mình được giảm bớt gánh nặng, nhưng ông bị trói buộc bởi hệ thống, bởi chính những người quản gia cứng nhắc của mình. Và khi tên quản gia "bất lương" này, trong cơn liều lĩnh của mình, đã dám làm cái việc mà chính trái tim ông chủ mong muốn – đó là tha thứ, là giải phóng – thì ông chủ đã vui mừng. Ông khen sự "khôn khéo" của anh ta, bởi vì cuối cùng, anh ta đã hành động theo đúng "trái tim" của ông chủ.

Chúa Giê-su kết luận: "Con cái đời này khôn khéo hơn con cái ánh sáng." "Con cái đời này" là những người biết rõ luật lệ của tiền bạc, của nợ nần, của sổ sách. Họ biết cách dùng quyền lực để trói buộc. Còn "con cái ánh sáng" là chúng ta. Chúng ta được mời gọi để trở nên "khôn khéo" hơn họ, nhưng không phải bằng mưu mẹo thế gian, mà bằng sự khôn ngoan của Nước Trời. Sự khôn ngoan đó là gì? Thưa, đó là sự khôn ngoan táo bạo của lòng tha thứ.

Mỗi chúng ta đều là những người quản gia được Chúa trao phó cho một kho tàng, đó là Lòng Thương Xót của Người. Chúng ta đã nhận được ơn tha thứ nhưng không, một món nợ khổng lồ mà chúng ta không bao giờ trả nổi đã được chính Chúa Giê-su xoá bỏ bằng Máu Thánh Người trên thập giá. Chúa đã "giảm nợ" cho chúng ta, không phải là năm chục, tám trăm, mà là xoá sạch tất cả. Và Người trao cho chúng ta quyền "quản lý" lòng thương xót đó. Người nói với chúng ta: "Anh em đã nhận nhưng không, thì cũng hãy cho nhưng không."

Thế nhưng, chúng ta thường không "khôn khéo" như tên quản gia kia. Chúng ta giữ khư khư cuốn sổ nợ của mình. Chúng ta là những kế toán chi li của sự xúc phạm. Chúng ta nhớ rõ ai nợ chúng ta một lời xin lỗi, ai nợ chúng ta một sự công bằng, ai đã làm tổn thương chúng ta. Chúng ta "cuốc đất" bằng sự oán hờn. Chúng ta "ăn mày" sự công nhận của người khác. Chúng ta không dám làm điều "bất lương" theo logic của thế gian, đó là tha thứ vô điều kiện. Chúng ta sợ bị thiệt thòi.

Chúa Giê-su đang thách thức chúng ta hôm nay: Hãy "bất lương" với logic của thế gian! Hãy "khôn khéo" theo logic của Nước Trời! Hãy dám cầm lấy biên lai nợ nần mà anh em mình đã xúc phạm đến chúng ta và can đảm viết: "Năm chục thôi!" Hãy dám xoá đi những món nợ cũ, những hờn giận đã qua. Hãy táo bạo thực hành lòng thương xót, bởi vì đó chính là cách chúng ta hành động theo trái tim của Ông Chủ là Thiên Chúa.

Khi chúng ta tha thứ, khi chúng ta giảm bớt gánh nặng cho người khác – không chỉ gánh nặng tiền bạc, mà còn là gánh nặng của tội lỗi, của sự mặc cảm, của nỗi cô đơn – là chúng ta đang làm cho chính Ông Chủ của chúng ta vui lòng. Ông Chủ (Thiên Chúa) sẽ không quở trách chúng ta là "phung phí" lòng thương xót đâu. Trái lại, Người sẽ "khen" chúng ta là "khôn khéo", bởi vì chúng ta đã hiểu được điều cốt lõi của Tin Mừng: Thiên Chúa không muốn sự sòng phẳng của kế toán, Người muốn sự giải phóng của tình yêu.

Người quản gia đã dùng hành động tha nợ để mưu cầu một tương lai cho mình ở trần gian. Chúng ta, khi thực hành lòng thương xót, cũng là đang "khôn khéo" mưu cầu một tương lai cho chính mình ở Nước Trời. Bởi vì Chúa Giê-su đã nói: "Phúc thay ai xót thương người, vì họ sẽ được Thiên Chúa xót thương." Khi chúng ta tha thứ, chúng ta đang mở cánh cửa thiên đàng cho chính mình. Khi chúng ta "giảm nợ" cho anh em, chúng ta đang đảm bảo rằng món nợ của chính chúng ta cũng sẽ được Ông Chủ xoá bỏ trong ngày phán xét.

Dụ ngôn này không phải là lời kêu gọi gian lận. Đây là lời kêu gọi sống triệt để lòng thương xót. Nó đòi hỏi một sự "liều lĩnh" đức tin. Liều lĩnh tin rằng tình yêu mạnh hơn công lý sổ sách. Liều lĩnh tin rằng tha thứ là sự khôn ngoan tối thượng. Liều lĩnh tin rằng khi chúng ta hành động như trái tim của Thiên Chúa, chúng ta sẽ không bao giờ thất bại.

Xin cho mỗi chúng ta, những người quản gia ân sủng của Chúa, biết noi gương sự "khôn khéo" táo bạo này. Đừng sợ hãi khi phải tha thứ. Đừng tính toán khi ban phát lòng thương xót. Hãy can đảm cầm lấy cuốn sổ nợ của cuộc đời và viết lại những con số mới bằng mực của tình yêu. Bởi vì đó là cách duy nhất để khi đến giờ "tính sổ", Ông Chủ sẽ mỉm cười và khen chúng ta, không phải vì chúng ta giữ sổ sách giỏi, mà vì chúng ta đã có một trái tim giống như trái tim của Người. Amen.

Lm. Anmai, CSsR