Tôi là ai: Người Pha-ri-sêu hay người thu thuế?

Tôi là ai: Người Pha-ri-sêu hay người thu thuế?

(Suy niệm Chúa nhật XXX thường niên năm C)

Anh chị em thân mến,

Có lần, một em thiếu nhi hỏi tôi: “Thưa cha, con thấy khi cầu nguyện, có người nói to, có người đọc nhỏ, có người khóc, có người im lặng... Vậy Chúa thích kiểu cầu nguyện nào nhất?” Tôi mỉm cười và hỏi lại: “Thế con nghĩ sao?” Em trả lời: “Chắc Chúa thích người đọc nhiều kinh nhất!”

Câu trả lời ấy dễ thương, nhưng cũng khiến tôi suy nghĩ. Nhiều khi chúng ta cứ nghĩ đọc nhiều kinh, nói nhiều lời là tốt nhất, nhưng Lời Chúa hôm nay nhắc nhở chúng ta: điều Chúa thực sự lắng nghe không phải là âm thanh của môi miệng, mà là tiếng lòng khiêm tốn của chúng ta.

Thật vậy, hôm nay, Lời Chúa mời gọi chúng ta tự vấn: “Tôi là ai: người Pha-ri-sêu, hay người thu thuế?” Để trả lời câu hỏi ấy, chúng ta hãy cùng nhau suy gẫm về ý nghĩa của cầu nguyện và phẩm chất của lời cầu được Thiên Chúa đoái nghe. Vậy,

Cầu nguyện là gì và Thiên Chúa đoái nghe lời cầu nguyện nào?

Theo Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo: “Cầu nguyện là mối liên lạc sống động giữa cá nhân mỗi người với Thiên Chúa hằng sống; là tương quan sống động của con cái Thiên Chúa với Cha trên trời” (số 2558, 2565). Cầu nguyện không chỉ là đọc kinh, mà là lúc chúng ta hướng lòng lên cùng Thiên Chúa để tôn thờ, cảm tạ, cậy trông và phó thác. Khi cầu nguyện, ta nhận ra phẩm giá cao quý của mình: được dựng nên giống hình ảnh của Thiên Chúa để nhận biết, yêu mến và phụng sự Ngài. Hơn nữa, cầu nguyện không phải để thông báo cho Chúa biết điều ta cần, vì Ngài thấu suốt mọi tâm can, mọi nhu cầu ước nguyện của ta, nhưng để ta đặt trọn lòng tin tưởng và tự do của mình trong tay Cha trên trời.

Bài đọc I trích sách Huấn ca (35, 12-14.16-18 ) nhấn mạnh: “Lời cầu của người nghèo vượt ngàn mây thẳm… Người không coi thường tiếng than của kẻ mồ côi, hay lời kêu của người goá bụa.” Thiên Chúa không thiên vị người quyền thế hay nhìn vào công trạng bề ngoài, nhưng Ngài nhìn vào tấm lòng tan nát và khiêm cung. Câu đáp ca trong Tv 33 cũng hát lên: “Kẻ nghèo hèn kêu xin, và Chúa đã nhận lời.” Như thế, Thiên Chúa không cần những lời cầu hoa mỹ, nhưng cần một trái tim khiêm nhường, biết mình yếu đuối và tin tưởng phó thác.

Hai con người, hai cách cầu nguyện

Tin Mừng Luca kể rằng: “Có hai người lên đền thờ cầu nguyện: một người Pha-ri-sêu và một người thu thuế.” (x. Lc 18, 8 -14)

Người Pha-ri-sêu đứng thẳng, nguyện thầm: “Lạy Thiên Chúa, con tạ ơn Chúa vì con không như bao kẻ khác: tham lam, bất chính, ngoại tình, hoặc như tên thu thuế kia.” Lời cầu của ông là một bản tự khen, kể công trước mặt Chúa và chứng minh mình tốt lành hơn người. Nhưng thực ra, ông không nói với Thiên Chúa mà ông chỉ nói về chính mình.

Còn người thu thuế thì khác hẳn. Anh đứng đằng xa, không dám ngước mắt lên trời, chỉ biết đấm ngực và thưa: “Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi.” Một lời cầu ngắn ngủi nhưng chan chứa đức tin. Trong đó có sự nhận biết tội lỗi, sự khiêm nhường và lòng trông cậy vào Chúa. Anh biết mình chẳng có gì để kể công, lại là kẻ bị xã hội khinh ghét, nên anh chỉ còn biết phó thác vào lòng thương xót của Thiên Chúa. Và Chúa Giêsu kết luận: “Người này, khi trở xuống mà về nhà, thì đã được nên công chính; còn người kia thì không. Vì phàm ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống, còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên.” (x. Lc 18, 14)

Khiêm tốn: Con đường nên công chính

Thánh Phaolô trong bài đọc II (x. 2Tm 4, 6-8.16-18) cũng là một mẫu gương cầu nguyện khiêm hạ. Ngài nói: “Tôi đã chiến đấu trong cuộc thi đấu cao đẹp, đã giữ vững niềm tin.” Nhưng Phaolô không tự hào và kể công. Trái lại, ngài nhận ra: “Có Chúa đứng bên cạnh, Người ban sức mạnh cho tôi… Chúa sẽ cứu và đưa tôi vào vương quốc của Người.” Đây chính là lời cầu nguyện của một người đặt trọn niềm tin vào ơn Chúa, chứ không vào thành quả của mình. Giống như người thu thuế, Thánh Phaolô biết rằng: ơn cứu độ là ân huệ nhưng không, không phải phần thưởng cho sự tự mãn, mà là kết quả của một tấm lòng trung tín, khiêm tốn và phó thác.

Vậy, tôi là ai trong hai người ấy?

Thử nhìn vào đời sống thiêng liêng của chúng ta xem sao? Đôi khi chúng ta cũng là người Pha-ri-sêu trong cầu nguyện. Ta đến nhà thờ, đọc kinh, dự lễ, nhưng trong lòng vẫn nghĩ mình hơn người khác. Ta kể công với Chúa: “Con đã làm việc bác ái, con giữ luật, con đi lễ đều, con làm ông này bà nọ trong giáo xứ…” Nhưng ta lại khép lòng với anh em, xét đoán, khinh thường và không nhận ra chính mình cũng cần được xót thương. Có khi ta cầu nguyện nhiều, nhưng tâm hồn vẫn bất an, vẫn cảm thấy Chúa “xa cách”. Phải chăng vì ta cầu nguyện chưa đúng cách, chưa biết đặt mình nhỏ bé trước Thiên Chúa?

Khiêm tốn, chìa khóa mở cửa lòng Thiên Chúa

Người ta thường nói: “Khiêm tốn mấy không bao giờ thừa.” Ai biết sống khiêm nhường trước Chúa thì cũng biết sống khiêm nhường với tha nhân. Chính Đức Maria trong bài ca Magnificat đã ca ngợi Thiên Chúa: “Chúa hạ bệ những ai quyền thế, Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường.” Thật vậy, Thiên Chúa nâng cao người nhỏ bé, bởi chỉ người nhỏ bé mới để cho Chúa hành động; người bé mọn mới được Thiên Chúa mạc khải mầu nhiệm Nước Trời. Mặt khác, khi ta nhìn nhận tội lỗi mình, ta sẽ dễ dàng cảm thông và tha thứ cho người khác. Khi ta biết mình được Chúa thương xót, ta sẽ biết xót thương anh em. Đó là tinh thần của lời kinh Lạy Cha: “Xin tha tội cho chúng con, như chúng con cũng tha cho những người có lỗi với chúng con.”

Người nghèo thật sự là người biết mình cần đến Thiên Chúa. Cho nên, cầu nguyện như người thu thuế: khiêm tốn, tin tưởng và sám hối chính là con đường mở ra Nước Trời. Do đó, mỗi thánh lễ là dịp ta bước lên “Đền thờ” để gặp Chúa, chúng ta hãy khiêm tốn cất lên lời mà người thu thuế đã cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi.”

Hơn thế nữa, khi tiến lên hiệp lễ hay lãnh nhận Bí tích Hòa giải, chúng ta hãy tự hỏi: tôi đến với Chúa trong kiêu ngạo hay trong khiêm hạ? Nếu ta chọn sống như người thu thuế, Chúa sẽ biến đổi lòng ta, từ tội lỗi thành công chính, từ khô khan thành bình an và tràn đầy ơn Chúa. Quả thật, Thiên Chúa không bao giờ khinh chê tấm lòng thống hối và khiêm hạ của con người. Ngài luôn sẵn lòng dang tay đón nhận và biến đổi chúng ta mỗi khi chúng ta thành tâm trở về với Ngài và làm hòa với tha nhân. Chính Đức cố Giáo hoàng Phanxicô đã khẳng định: “Thiên Chúa không bao giờ mệt mỏi trong việc tha thứ, chính chúng ta mới mệt mỏi khi không xin Ngài tha thứ”. Amen.

Lm. Phaolô Phạm Trọng Phương