Tránh phán xét người khác

TRÁNH PHÁN XÉT NGƯỜI KHÁC (Lc 6,39-42)

(Suy niệm Chúa nhật 8 thường niên C)

Theo triết học, khái niệm “xã hội tính” nhấn mạnh rằng con người không thể tồn tại và phát triển tách biệt khỏi xã hội. Từ khi sinh ra, chúng ta đã bị định hình bởi các mối quan hệ xã hội, văn hóa và môi trường xung quanh. Trong nhãn quan Đức tin Ki-tô giáo, con người được tạo dựng theo hình ảnh của Thiên Chúa, do đó, chúng ta cần liên kết và tôn trọng lẫn nhau, vì không ai là một hòn đảo. Tuy nhiên, trong mối quan hệ xã hội, không thể tránh khỏi những vấn đề như phán xét, chỉ trích, hận thù và ghen ghét, dẫn đến sự rạn nứt trong tình huynh đệ. Trước thực trạng này, Lời Chúa trong Chúa Nhật 8 Thường Niên C như một lời cảnh tỉnh về những thói xấu, đồng thời mời gọi mỗi người hoán cải và cải thiện lối sống cũng như cách hành xử đối với tha nhân trong mọi môi trường sống.

Ca dao Việt Nam đã để lại những bài thật cao quý để nhắc nhở và răn dạy con người qua mọi thời rằng “Chân mình còn lấm bề bề. Lại đem bó đuốc đi rê chân người”. Hôm nay, Chúa Giê-su cũng đã có một sứ điệp thật thâm thuý để răn dạy và hướng dẫn mỗi ki-tô hữu rằng “Sao anh thấy cái rác trong con mắt của người anh em, mà cái xà trong con mắt của chính mình thì lại không để ý tới ? Sao anh lại có thể nói với người anh em: ‘Này anh, hãy để tôi lấy cái rác trong con mắt anh ra’, trong khi chính mình lại không thấy cái xà trong con mắt của mình ? Hỡi kẻ đạo đức giả! Lấy cái xà ra khỏi mắt ngươi trước đã, rồi sẽ thấy rõ, để lấy cái rác trong con mắt người anh em!” (Lc 6, 41-42). Quả thật, thông thường chúng ta dễ nhìn thấy cái dở, cái sai của tha nhân và vì thế chúng ta dễ dàng lên án, chỉ trích và phán xét rất nhanh. Thay vì nhìn về mình, nghĩ về mình và xét mình cách cẩn thận để sống tốt, chúng ta lại mau chóng và nhanh nháu để dò xét người cách tỉ mỉ. Vì thế, bước đầu tiên và căn bản là phải "biết mình". Vì không biết mình nên dễ rơi vào lối sống giả hình. “Biết mình” để mình tự tu sửa, tự điều chính cái xấu, cái sai dựa vào luân thường đạo lý, dựa vào giới răn của Chúa để trở nên người hoàn thiện và lương thiện trước khi sửa dạy hoặc đồng hành với tha nhân.

Thật vậy, muốn biết mình, muốn sửa mình, tiên vàn chúng ta phải suy xét mình mỗi ngày trước sự hiện diện của Chúa. Nghĩa là chúng ta phải năng chạy đến với Chúa nơi đời sống cầu nguyện, thánh lễ và các bí tích để qua đó, chúng ta nhận ra những lỗi lầm, thiếu sót của bản thân để xin Chúa tha thứ và hối cải ăn năn. Nhờ sự kết hợp mật thiết với Lời Chúa và Thánh Thể mỗi ngày, chúng ta được biến đổi tận căn con người cũ, con người của xác thịt nặng nề để trở nên con người mới, con người của thần khí.

Hơn nữa, nếu như thiếu sự đụng chạm của Chúa Giê-su ngang qua Lời Chúa và Thánh Thể, chúng ta dễ dàng rơi vào “mù tối” trong mọi sự. Mù tối đức tin hay mù tối thiêng liêng là mù tối tồi tệ nhất vì nó làm cho chúng ta lạc đường lạc nẻo trên bước đường lữ hành. Cũng vì mù tối đó mà nó làm cho chúng ta không nhận ra những điều sai trái và lỗi lầm của chính bản thân mình để điều chỉnh hầu trở nên hoàn thiện hơn. Cũng vì mù tối đó mà chúng ta dễ dàng hiểu lầm, lên án, chỉ trích, tục tĩu, gian ác, … với anh chị em đồng loại.

Ngoài ra, nhìn vào lối hành xử của chúng ta, mọi người cũng dễ dàng nhận ra chúng ta là ai? là con cái đích thực của Chúa hay mu mơ mù mờ trong cách thực hành đức tin? Chính Chúa Giê-su cũng nhấn mạnh rằng “Không có cây nào tốt mà lại sinh quả sâu, cũng chẳng có cây nào sâu mà lại sinh quả tốt. Thật vậy, xem quả thì biết cây. Ở bụi gai, làm sao bẻ được vả, trong bụi rậm, làm gì hái được nho! Người tốt thì lấy ra cái tốt từ kho tàng tốt của lòng mình ; kẻ xấu thì lấy ra cái xấu từ kho tàng xấu. Vì lòng có đầy, miệng mới nói ra.” (Lc 6, 43-45). Do đó, chúng ta cần sinh ra những quả tốt, quả thơm, nghĩa là nơi chúng ta phải sinh ra những hành vi cử chỉ tốt lành thánh thiện, lời hay ý đẹp cho tha nhân vì tất cả chúng ta là hình ảnh của Chúa. Đã là con cái của Chúa, chúng ta không thể sinh ra những thứ tồi tệ, xấu xa như lên án, xét đoán nhưng hãy biết yêu thương, bao dung và cảm thông. Câu chuyện đối thoại sau đây giúp chúng ta hiểu và sống Lời Chúa của Chúa Nhật hôm nay: 

Leonardo Boff, nhà thần học người Brazil, kể về cuộc trò chuyện của ông với Dalai Lama, nhân vật tôn giáo có tầm ảnh hưởng lớn trên thế giới.

Ông hỏi: "Thưa ngài, tôn giáo nào là tốt nhất?"

Dalai Lama trả lời: "Tôn giáo tốt nhất là tôn giáo giúp bạn đến gần Thiên Chúa nhất. Đó là tôn giáo làm cho bạn thành người tốt hơn".

Khi Leonardo Boff hỏi tiếp: "Điều gì khiến tôi nên tốt hơn?" Dalai Lama nói:

"Bất cứ điều gì làm cho bạn biết đồng cảm hơn, tôn trọng lẽ phải hơn, siêu thoát hơn, yêu thương hơn, nhân đạo hơn, có trách nhiệm hơn, đạo đức hơn.

Tôn giáo nào mang lại những điều đó cho bạn thì đó là tôn giáo tốt nhất".

Dalai Lama còn nói thêm: "Tôi không quan tâm đến tôn giáo của bạn hoặc bạn có tôn giáo hay không. Điều thực sự quan trọng đối với tôi là cách ứng xử của bạn với đồng nghiệp, gia đình, công việc, cộng đoàn, và thể giới".

Câu trả lời của Dalai Lama rất gần với giáo huấn của Chúa Giêsu: "Xem quả thì biết cây. Không có cây nào tốt mà lại sinh quả sâu, cũng chẳng có cây nào sâu mà lại sinh quả tốt. Ở bụi gai, làm sao bẻ được vả; trong bụi rậm, làm gì hái được nho" (Lc 6,43-44). Tôn giáo chân chính không được đánh giá dựa trên cơ sở vật chất, tiềm lực kinh tế, kể cả khối lượng tri thức, nhưng dựa trên ảnh hưởng tinh thần và đạo đức như Dalai Lama kể ra: đồng cảm, tôn trọng lẽ phải, siêu thoát, yêu thương, nhân đạo, có trách nhiệm, đạo đức.

Chúng ta cũng gặp những giá trị đạo đức này rất nhiều trong Kinh Thánh, và thánh Phaolô gọi là hoa quả của Thánh Thần (x. Gl 5,22-23). Chúa Giêsu không chỉ dừng lại ở đó nhưng Ngài còn chỉ cho chúng ta thấy đâu là cội nguồn của những hoa quả đạo đức thánh thiện: “Người tốt thì lấy ra cái tốt từ kho tàng của lòng mình; kẻ xấu thì lấy ra cái xấu từ kho tàng xấu. Vì lòng có đầy miệng mới nói ra” (Lc 6,45). Vì thế, để có quả tốt, cần vun trồng nội giới, thanh tẩy tâm hồn.

Ước gì được như thế!

Linh mục Phaolô Phạm Trọng Phương