Tự do và kho tàng - Bước qua lỗ kim

Thứ hai tuần 20 TN năm lẻ

TỰ DO VÀ KHO TÀNG – CUỘC ĐỐI THOẠI GIỮA TRÁI TIM VÀ THIÊN CHÚA

Có những khoảnh khắc trong đời, ta đứng ở ngã ba đường của số phận.

Trước mắt là lời mời dịu dàng nhưng đòi hỏi tất cả; sau lưng là vùng đất quen thuộc, nơi ký ức và thói quen giữ ta lại.

Trong khoảnh khắc ấy, tự do của ta trở thành ngọn nến lung linh trước gió – có thể bừng sáng cho một khởi đầu mới, hoặc vụt tắt trong bóng đêm của sự chần chừ.

1. Khi lý trí gật đầu nhưng trái tim chùn bước

Bài đọc hôm nay kể: “Đức Chúa cho xuất hiện các thủ lãnh, nhưng con cái Ít-ra-en không muốn nghe.”

Con người vẫn thế từ thuở xưa – không phải không biết điều lành, nhưng có một vực sâu giữa điều ta biết và điều ta dám sống.

Phân tâm học gọi đó là sức ì của vô thức: những ràng buộc được dệt từ nỗi sợ mất mát, những tổn thương cũ, và cả thói quen được yêu chiều bởi những an toàn giả tạo.

Người thanh niên trong Tin Mừng đã sống tốt, sống đạo đức, nhưng khi Chúa Giêsu ngỏ lời: “Nếu anh muốn nên hoàn thiện…”, trái tim anh đã vấp ngã trước một gánh nặng vô hình – gánh nặng của việc phải buông thứ mình nghĩ là tất cả.

2. Tự do – ân sủng và thử thách

Trong cái nhìn của thần học nhân vị, tự do là món quà để ta yêu cách trọn vẹn.

Nhưng món quà ấy mang trong mình một nghịch lý: nó chỉ thực sự là tự do khi ta dám từ bỏ chính mình để chọn Đấng lớn hơn mình.

Israel thời Các Thủ Lãnh đã có quyền nghe hoặc khước từ; chàng thanh niên cũng vậy. Và Chúa – Đấng quyền năng vô biên – đã không cưỡng ép, bởi tình yêu thật không bao giờ áp đặt.

Điều này làm nên sự đáng sợ của tự do: nó có thể là cánh cửa vào vĩnh cửu, hoặc vực sâu của hoang vắng.

3. Kho tàng và ảo ảnh

Từ khởi nguyên, con người luôn kiếm tìm một “kho tàng tối hậu” – một điểm tựa cho sự tồn tại.

Có người chọn quyền lực, có người chọn tiền bạc, có người chọn tình cảm hoặc danh tiếng. Nhưng Chúa Giêsu mời gọi ta một cuộc trao đổi không cân xứng: đổi tất cả những gì ta ôm giữ – vốn dễ vỡ, chóng qua – để nhận lấy kho tàng trên trời.

Vấn đề không chỉ là buông của cải, mà là buông quyền làm trung tâm vũ trụ của chính mình.

Nhân học tôn giáo nói: “Con người chỉ thật sự tự do khi đặt mình dưới một tình yêu tuyệt đối.” Nhưng tình yêu ấy, để chạm đến, đòi ta phải chấp nhận mất đi mọi bảo đảm khác.

4. Xuất hành nội tâm

Cuộc đời đức tin là một hành trình xuất hành – không chỉ ra khỏi Ai Cập địa lý, mà ra khỏi Ai Cập của tâm hồn.

Israel mất bốn mươi năm để quên vị mặn của kiếp nô lệ; ta cũng cần thời gian để quên vị ngọt giả tạo của những an toàn tự tạo.

Người thanh niên giàu có được mời bước ra khỏi “lãnh địa của mình” để vào lãnh địa của Thiên Chúa, nơi mọi sự được xây trên tin tưởng tuyệt đối. Nhưng bước ấy chỉ được thực hiện khi ta dám buông tay khỏi bờ và để mình trôi theo dòng sông ân sủng.

5. Lời thì thầm của Tình Yêu

Thiên Chúa không quát lên, Ngài thì thầm.

Ngài không giật lấy, Ngài mở tay mời gọi.

Ngài không xô ta vào con đường nên thánh, Ngài đứng đó, đợi ánh mắt ta chạm vào ánh mắt Ngài – và khi ấy, nếu ta bước, mọi sự sẽ đổi thay.

Nhưng nếu ta quay lưng, Ngài vẫn đứng đó, chờ cho đến khi lòng ta mỏi mệt vì những kho tàng rỗng.

6. Lời nguyện

Lạy Chúa, con đã nhiều lần giống Israel – bịt tai trước lời mời của Ngài;

giống người thanh niên – buồn rầu quay đi khi Ngài gọi.

Xin cho con dám đổi kho tàng chóng qua lấy kho tàng vĩnh cửu;

xin cho con dám yêu bằng một trái tim đã thôi sợ hãi,

để tự do của con không còn là lối trốn Chúa,

mà trở thành đôi cánh đưa con về bên Ngài.

++++++++++

Thứ ba tuần 20 TN năm lẻ

Bài giảng: Bước qua lỗ kim của cuộc đời

1. Dẫn nhập

Anh chị em thân mến,

Lời Chúa hôm nay vang lên như một hành trình nội tâm: từ tiếng gọi đầy bất ngờ dành cho Ghít-ôn, đến lời hứa bình an trong Thánh vịnh, và cuối cùng là nghịch lý của Tin Mừng: “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Trời.”

Ba đoạn Lời Chúa ấy mở ra một bức tranh sâu xa về thân phận con người – yếu đuối nhưng được gọi, khát khao bình an nhưng lại bị xâu xé, bám víu vào của cải nhưng lại được mời buông bỏ để bước vào sự tự do đích thực.

⸻

2. Ghít-ôn: Người yếu đuối được gọi

Trong sách Thủ lãnh, Ghít-ôn chỉ là một người bình thường, thậm chí là nhỏ bé và sợ hãi. Ông tự thú: “Tôi thuộc chi tộc hèn mọn nhất, và tôi lại là kẻ hèn mọn nhất trong nhà cha tôi.” Nhưng chính ông được Thiên Chúa gọi để giải phóng Ítraen.

• Về mặt tâm lý, ta thấy ở Ghít-ôn bóng dáng của chính mình: những mặc cảm, nỗi sợ thất bại, sự nghi ngờ bản thân. Nhiều khi ta cũng trốn tránh ơn gọi, thu mình trong “vỏ ốc” bất lực.

• Nhưng chính nơi sự yếu đuối ấy, Thiên Chúa lên tiếng: “Hãy đi, chính Ta sai ngươi.” Đó là cuộc gặp gỡ chữa lành: Thiên Chúa đánh thức phần bị chôn vùi trong vô thức, biến sự bất lực thành khởi điểm cho sức mạnh của Ngài.

Anh chị em thấy đó: ơn gọi luôn vượt quá khả năng ta, để ta không tự hào về mình, nhưng tín thác nơi Đấng gọi ta.

⸻

3. Bình an: Tiếng vọng từ nội tâm

Thánh vịnh hôm nay hát lên: “Điều Chúa phán là lời chúc bình an cho dân Người.” Bình an này không phải là sự yên ổn bên ngoài, càng không phải là cảm giác an toàn giả tạo do ta giam mình trong các “bức tường” phòng thủ.

• Về mặt nhân học, bình an là sự hòa giải: hòa giải với quá khứ, với những vết thương tâm lý; hòa giải với người khác; và trên hết là hòa giải với Thiên Chúa.

• Về mặt hiện sinh, bình an là khi con người thôi sống trong hư vô và phi lý, nhưng tìm thấy ý nghĩa đời mình trong tương quan với Đấng Siêu Việt.

Bình an đích thực là quà tặng, không thể tự sản xuất, nhưng chỉ có thể nhận lãnh khi để Lời Chúa chạm đến vết thương của mình.

⸻

4. Nghịch lý của Tin Mừng: Lỗ kim và con lạc đà

Đỉnh điểm của Lời Chúa hôm nay là lời Đức Giêsu: “Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Trời.” Đây không chỉ là lời cảnh báo về của cải vật chất, nhưng là chân lý về tâm lý con người.

• Phân tâm học chỉ ra: chúng ta có xu hướng chiếm hữu để khỏa lấp bất an. Chúng ta tích lũy tiền bạc, quyền lực, tri thức, hay thậm chí những tình cảm và lý tưởng, như thể đó là “áo giáp” bảo vệ bản thân.

• Nhưng chính sự bám víu ấy lại biến ta thành tù nhân. Triết học hiện sinh gọi đó là “tự tha hóa” – khi con người đánh mất tự do trong chính những gì mình sở hữu.

• Đức Giêsu mời ta bước qua nghịch lý: chỉ khi buông bỏ, ta mới thật sự tự do. Chỉ khi nghèo khó trong tâm hồn, ta mới mở ra cho Nước Trời.

Lỗ kim ấy chính là cửa hẹp: con người không thể chui qua nếu còn vác theo những gánh nặng sở hữu, tự phụ hay ích kỷ.

⸻

5. Ý nghĩa thần học: Ân sủng biến điều bất khả thành khả thể

Các môn đệ kinh ngạc hỏi: “Thế thì ai có thể được cứu?” Câu trả lời của Chúa Giêsu là mấu chốt: “Đối với loài người thì không thể, nhưng đối với Thiên Chúa thì mọi sự đều có thể.”

Ở đây, thần học nhân vị cho ta một ánh sáng:

• Con người không cứu được mình, vì tự do của ta luôn mong manh.

• Chỉ trong ân sủng, con người mới được giải thoát.

• Sự giàu có trở thành gánh nặng, nhưng khi được trao hiến trong tình yêu, nó biến thành khí cụ cho Nước Trời.

Nước Trời không phải là phần thưởng cho kẻ tích lũy, nhưng là quà tặng cho kẻ dám buông bỏ và bước theo.

⸻

6. Kết luận: Lời mời bước qua lỗ kim

Anh chị em thân mến,

• Như Ghít-ôn, ta được gọi từ chính sự yếu đuối, để kinh nghiệm sức mạnh Thiên Chúa.

• Như Thánh vịnh, ta được mời sống bình an nội tâm, bằng hòa giải và tín thác.

• Như Tin Mừng, ta được mời buông bỏ, để bước qua lỗ kim chật hẹp của siêu thoát mà đi vào Nước Trời.

Con đường ấy không dễ. Nó giống như một cuộc phân tâm thiêng liêng, nơi Thiên Chúa từ từ tháo gỡ những cơ chế phòng vệ của ta, để ta dám trần trụi trước mặt Ngài, và được khoác lấy chiếc áo của ân sủng.

Xin Chúa cho mỗi chúng ta can đảm bước qua lỗ kim ấy: lỗ kim của sự yếu đuối được gọi, lỗ kim của sự bình an nội tâm, và lỗ kim của sự từ bỏ để bước vào tự do đích thực.