Văn Hóa hướng Tâm và Con Đường Hẹp

Văn Hóa hướng Tâm và Con Đường Hẹp

Bầu trời xanh lơ, trong vắt, lãng đãng vài cụm mây trắng êm đềm trôi cho tôi một cảm giác thật bình yên của ngày vào Hạ. Bỗng dưng những tiếng kêu oang ouắc của loài chim di vọng xuống, tôi ngơ ngác ngước mắt lên trời tìm kiếm thì, không đâu xa, quả thật một đàn chim đang xếp hình chữ V từ đâu bay ngang tầm nhìn của tôi. Gọi là chim di, hay thiên di, cho văn hoa; chứ thật ra chỉ là những con vịt trời thường bay từng đàn hai lần trong một năm, một lần cuối Thu xuôi Nam trốn tuyết, và một lần đầu Xuân từ Nam trở về khi trời đã ấm lại. Tôi thảnh thốt nhận ra, đàn chim đang bay kia theo con đầu đàn trực chỉ hướng Nam ! Có lẽ nào, tháng sáu ở đây là mùa Hạ, vài ngày nữa thôi đã vào Hạ Chí, nhưng sao đàn thiên di đang bay cao kia chọn hướng xuôi Nam? Chúng bay cao có nghĩa là chúng bay xa, điều gì thúc giục đàn chim vội vã kêu nhau bay về Nam đang khi trời vào Hạ, tôi cau mày khó hiểu.

Đấng Tạo Hóa phú bẫm cho một vài loài cầm thú và côn trùng có khả năng tiên đoán những biến chuyển trong thiên nhiên, như loài kiến dời tổ tiên báo mưa lũ hay loài thiên di bay xa mang dấu chỉ thay đổi thời tiết của trở lạnh hay chuyển ấm. Dù sao, những dấu chỉ tự nhiên đó cũng giúp người ta đọc được những chuyển động bất thường trong thiên nhiên mà đề phòng. Viết đến đây, tôi chợt nhớ tin tức về hàng chục ngàn cá chết đồng loạt dạt vào bờ biển miền Trung nước tôi. Đấy thật là một biến cố lớn chẳng những cho người dân Trung Phần Việt Nam, mà còn là một bài học thời đại cho mọi người nghiền ngẫm.

Chuyện cá chết hàng loạt, trôi dạt vào bờ xảy ra từ những năm của thập niên cuối thế kỷ 20, rải rác đó đây tại các bờ biển khắp nơi, có khi là cả đàn hàng trăm con cá heo hay cá voi nữa, nhưng người ta không tìm hiểu nguyên nhân có thể vì người ta cho là nhỏ so với những biến cố khác, chẳng đáng quan tâm. Nhưng đây vì số lượng cá chết quá nhiều, và người ta xác định được nguyên nhân ô nhiễm độc hại, gây tổn thất có ảnh hưởng rất lớn từ hiện tượng dây chuyền không còn che dấu được trên Đất Nước tôi. Những con cá xấu số ấy báo động được điều gì trong tâm tư con người?

Ai cũng biết, nguyên nhân của hiện tượng cá chết hàng loạt tại miền Trung nước Việt là do chất phế thải cực độc của lò luyện thép trên bờ biển ngày ngày xả xuống biển các hóa chất kỷ nghệ một cách vô trách nhiệm. Vô trách nhiệm từ nhà máy luyện thép đã đành, vô trách nhiệm từ những người cấp giấy phép cho nhà máy đó hoạt động, bất kể hậu quả ảnh hưởng nặng nề trên môi trường sinh thái của biển và người dân miền biển ra sao. Nguyên nhân thực của tai họa đó, không gì khác hơn, là tiền và sự ngu dốt bởi mù quáng dưới tác dụng của tiền nơi hàng lãnh đạo. Nguyên nhân xa hơn nữa là, không gì khác hơn, từ bấy lâu nay tiền đã làm bá chủ nơi quê hương tôi, cũng như Tiền đang là bá chủ của nhân loại trên toàn thế giới; người ta bán tất cả, đánh đổi tất cả chỉ để được Tiền !! Mấy ai nhìn thấy trước hậu quả khôn lường của nó, cho đến khi tai họa ấy đổ ập xuống trên con người.

Tiền và Quyền là cặp bài trùng khuynh đảo thế giới bằng mãnh lực, mà nhiều người cho rằng, vô song của nó. Trước những biến động hôm nay, người ta bắt đầu nhìn thấy mãnh lực vô song của thế gian đang đưa nhân loại vào cơn lốc bạo loạn của thảm họa nhiều hơn là hạnh phúc. Nhưng những mãnh lực ấy chưa hẳn là sức mạnh vô địch, quyết định vận mạng của con người. Con người không phải mạnh mà thắng (Thánh Vịnh), còn một điều gì nữa, khác hơn, đang tiềm ẩn sâu xa mà nhân loại lãng quên.

Vào đầu thế kỷ 20, các nhà khảo cổ khai quật được khoảng 20 chiếc trống đồng đã bị chôn vùi trong vùng Đông Sơn, Ngọc Lữ, Bắc Việt. Những chiếc trống cổ gây ngạc nhiên không ít chẳng những cho khoa khảo cổ, mà còn nhiều chuyên viên của các ngành khoa học nhân văn. Lần tìm lại từ những dấu tích xưa ít ỏi bị mất nay tìm thấy, người ta bắt đầu đọc được các nguyên nhân lịch sử, chính trị, văn hóa và cả tôn giáo nữa với những sứ điệp bằng hình vẽ khắc ghi trên mặt trống của nền văn minh Lạc Việt, văn hóa thời thái cổ của Việt tộc, được xem là một trong những nền văn minh lâu đời nhất của nhân loại.

Lần ngược lại thời gian, người ta có thể mường tượng những hình ảnh sinh hoạt thời thái cổ của một dân tộc, mà sự hiện diện được ghi nhận, còn lưu dấu từ hơn 4000 năm về trước tại vùng đồng bằng sông Dương Tử. Lớp người Việt thái cổ, còn gọi là người Viêm Việt, chọn nghề nông làm sinh hoạt chính để sinh sống. Tiếc thay, những nông dân chất phác, hiền lành của Việt tộc luôn luôn bị lớp người du mục Bắc phương hung hãn hơn uy hiếp, đẩy họ xuống vùng châu thổ sông Hồng, định cư tại đó và phát triển thành các bộ tộc Bách Việt, tiền thân của Nước Việt sau nầy. Qua kinh nghiệm xương máu đắng cay dựng Nước và giữ Nước, tiền nhân Việt Nam hiểu rằng Nước ta nhỏ, dân ta yếu, không thể chống chọi với giặc phương Bắc bằng sức mạnh bên ngoài. Cha ông ta đã truyền lại cho con cháu một cách thế rèn luyện tinh thần bằng Con Đường nội tâm sâu thẳm, ngược chiều với điều mắt thấy bên ngoài mà hướng vào Tâm bên trong, tạo nên Sức Mạnh Tinh Thần tiềm ẩn khả dĩ chống chọi với thế lực bên ngoài mạnh hơn mình gấp bội vì nơi Tâm đó, con người kết hợp được với Trời, với Thần Linh siêu phàm mà tạo thành con người siêu linh bên trong. Đấy là Con Đường Tâm Linh mà tổ tiên Việt tộc đã khắc ghi trên mặt Trống Đồng Đông Sơn từ hơn 2500 năm trước, như sứ điệp nhắc nhở con cháu Việt Nam rằng: Sức Mạnh của Dân Ta là Sức Mạnh Tinh Thần, hãy cố công mà rèn luyện để Dựng Nước và Giữ Nước, đó là Đạo Việt, đừng để mất vì Đạo mất trước, Nước mất sau (Kim Định).

Trống Đông Sơn tròn, ghi khắc những hình vẽ diễn tả sinh hoạt thường ngày của dân gian, ca múa, chèo thuyền, gặp gỡ thân ái giữa những người chung quanh. Tất cả đều khắc trên những vòng tròn đồng tâm theo chiều ngược lại với chiều kim đồng hồ, ở giữa là hình Mặt Trời tỏa sáng. Nếu nhìn theo hình xoắn ốc, đó là con đường hướng Tâm, qui vào bên trong, hội tụ tại tâm điểm là Mặt Trời, tượng trưng cho Trời, Sự Công Chính thần thiêng của Mặt Trời Công Chính nếu nhìn theo quan điểm Thiên Chúa Giáo hay Chính Tâm theo Phật Giáo hay Nho Giáo. Ngày nay, người ta nhìn hình vẽ trên trống đồng Đông Sơn như một triết lý sống, tuy đơn giản nhưng vô cùng sâu thẳm vì sứ điệp đề cao sự hòa hợp giữa Trời-Đất-Người, được soi dẫn bằng ánh sáng nội tâm kết hợp với Trời, Đấng linh thiêng là nguồn Sự Sống. Nhờ đó sinh hoạt con người luôn an vui trong thái bình thịnh trị vì người người giữ được Chính Tâm kết hợp với Trời và Đất; mà cũng nói lên Đạo Việt là Đạo Trời, phát xuất do Trời, nguyên lý của Việt Nho, còn gọi là Nguyên Nho. Vậy ý nghĩa thâm sâu của tục này là sống theo trời, tức theo thiên nhiên, về sau hiểu rộng lên nữa là “thiên nhân tương dữ”: người cùng tham dự với trời đất trong một tiết điệu bao la, đó là đường lối dẫn tới cuộc sống của đại ngã tâm linh đi theo lối ngược chiều của đời sống xác thể. Xác thể quý trọng lượng, tâm linh đề cao phẩm, đó là gốc nảy sinh tinh thần trọng nghĩa khinh tài (khinh là coi nhẹ, chứ không là khinh rẻ). Trong con người đề cao tình trên lý, trong xã hội bênh vực những gì yếu nhất (tinh thần phù yếu cũng gọi là tả đản). Vì thế nói âm trước dương, vợ trước chồng, nhà trước nước, dân vi quý, quân vi khinh… là nói lên hướng tả nhậm. (***)

Nền văn hóa hướng Tâm không tìm sức mạnh bên ngoài, nhưng cố gắng rèn luyện để giữ Chính Tâm bên trong. Vì hướng Tâm nên con người không tìm lợi lộc, thế lực bên ngoài nhưng cố giữ Tâm luôn trong sáng mà tiến bước trên đường Tâm Chính, ngược chiều với thế gian, theo chiều tả nhậm phù yểu, tức luôn trợ giúp người yếu kém hơn, bênh vực người bị áp bức, tôn trọng phụ nữ. Văn hóa Việt Nam thời cổ theo mẫu hệ với nguyên lý Mẹ (Âu Cơ) đồng trách nhiệm với Cha ( Lạc Long Quân) mà dưỡng nuôi đàn con trăm đứa, cùng chung lo khai sáng Việt tộc. Nên ghi thêm là Tây Âu chỉ đạt đợt ý hệ, nên lịch duy dương, còn triết thiếu nguyên lý mẹ rất quan trọng cho con người, nên phải dùng nguyên lý sự vật cho cả người (***),  Aristote định nghĩa: Con người là con vật biết suy lý (*) từ 25 thế kỷ trước nay, vô tình hạ giá con người xuống hàng con vật nên không để ý đến chiều kích tâm linh, làm nên sức mạnh tinh thần của con người bên trong.

Chữ tâm nói lên cái gì u linh gây âm vang lớn trong lòng người cổ đại Việt Nho không sao diễn tả được; ở đây bất đắc dĩ phải nói kiểu vòng ngoài nên mới thử dùng lối phân tích ra 4 yếu tố làm nên tâm linh, đó là đợt gốc, gồm: 1/ tiềm thức, 2/ bản năng; đợt ngọn gồm: 3/ tình, 4/ lý. Khi cả 4 hài hòa thì gọi là tâm có sức mạnh phi thường.(***) Văn hóa hướng Tâm đặt tình cao hơn lý, có nghĩa trọng nhân hơn các giá trị vật chất bên ngoài, là trọng nghĩa khinh tiền. Từ huyền thoại cuộc lương duyên Tiên Long, dân tộc Việt là anh em chung cùng một giòng máu, gọi nhau bằng tiếng đồng bào thiêng liêng không có dân tộc nào gọi nhau như vậy. Nên kết đoàn là điều phải có và làm nên một sức mạnh phi thường thứ hai giữa người đồng bào với nhau, một tiếng hô vạn tiếng ứng, bất kể gian nguy. Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng vào những năm đầu của thế kỷ thứ nhất đã nói lên điều đó.

Sử xanh ghi chép: Hịch Khởi Nghĩa của Hai Bà được truyền đi bằng trống giữa đêm khuya. Tiếng gọi u linh của những người nhận nhau là đồng bào, truyền đi từ Mê Linh bằng từng cặp Trống Đồng cái, một chiếc trống trống và một chiếc trống mái, gỡi đến nhau những sứ điệp mà người ngoài không bắt được.  Cứ thế, Lệnh Truyền Khởi Nghĩa của Hai Bà được đồng bào đón nhận chẵng những bằng tai, mà còn bằng cả Tâm Lòng chung nhịp vì đã quen được rèn luyện chung cùng một đường hướng tâm linh. Và cuộc Khởi Nghĩa thành công, đánh đuổi ngoại xâm, dành lại được độc lập cho tố quốc trong 3 năm. Khi quân Tàu tái xâm chiếm nước ta, thấy được sức mạnh tinh thần của Việt tộc ghi chép bằng đồ biểu hướng Tâm của trống đồng, họ hoảng sợ mà ra lệnh cho Mã Viện tịch thu tất cả Trống Đồng của Việt tộc để phá hủy bằng cách nấu chảy những chiếc Trống Đồng quí giá mang hồn dân tộc đó, đúc thành hình con ngựa mang về Tàu, mong hủy diệt nền văn hóa tạo Sức Mạnh cho Việt Tộc. Tiền nhân ta đã cố gắng chôn dấu đi một số trống đồng, hy vọng ngày nào đó con cháu Việt Nam khai quật được, thông hiểu được những gì cha ông ta truyền đạt mà tiếp nối Con Đường Tâm Linh làm nên sức mạnh của dân tộc bất khuất dù Nước ta nhỏ, Dân ta yếu. Nền văn hóa hướng Tâm, nền văn hóa bị lãng quên như những chiếc Trống Đồng còn sót lại, bị chôn vùi hằng 20 thế kỷ, cho vận nước trải qua những thăng trầm 1000 năm lệ thuộc Bắc phương, 100 năm nô lệ giặc Tây, gần thêm 1 thế kỷ nữa con cháu lạc lòng vì thứ chủ nghĩa tam vô vô tâm, độc ác, phá hủy, giết hại con người tận xương tủy, mong xóa bỏ Việt Nam !

Hãy qua cửa hẹp mà vào, vì cửa rộng và đường thênh thang thì đưa đến diệt vong, mà nhiều người lại đi qua đó. Còn cửa hẹp và đường chật thì đưa đến sự sống, nhưng ít người tìm được lối ấy. ( Mt 7, 13-14) . Thần Khí mới làm cho sống, chứ xác thịt chẳng có ích gì. Lời Thầy nói với anh em là Thần Khí và là sự sống ( Ga 6, 63 ). Hai ngàn năm trước Chúa Giêsu cũng đã rao giảng cho con người Lời khuyên nhủ đề cao tinh thần, Con Đường Hẹp và chật bên trong tâm hồn nhưng mang đến Thần Khí của Sự Sống nếu người ta biết gẫm suy.

Đọc lại những Lời Sự Sống đó trong bối cảnh ngày nay, người ta mới thấy rõ hơn giá trị vô song của Lời Thiên Khải được từ từ vén mở cho con người Con Đường Sự Sống, vô cùng cần thiết cho nhân loại hôm nay. Mặt Trời mà dân Việt mang trong Tâm, được Chúa Giêsu, Đấng Kitô của Thiên Chúa, chỉ  cho con người nhìn biết rõ hơn chính là Thiên Chúa, Đấng Tạo Dựng muôn loài, được Người bày tỏ cho nhân loại qua hình ảnh gần gũi hơn, thân thiết hơn, chính là Cha của mọi người. Đấng tỏa sáng trong Tâm con người Sự Công Chính của Thiên Chúa, ban sức mạnh tinh thần tiềm ẩn bên trong bằng Thần Khí của Ngài. Hiểu được ý nghĩa của Tâm theo Đông phương, là hiểu rõ hơn con đường Tâm Linh kết hợp với Trời, với sức mạnh Thần Khí của Thiên Chúa, với Thiên Chúa.   

Tâm thuộc Thân, là con người bên trong mà Linh thuộc Thần(**); Tâm Linh là con đường kết hợp con người và Thần Linh. Đi ngược chiều, Nhân mới thành Nhân Linh ( ***), nhưng từ bấy lâu nay người ta đã quen chiều logic cùng chiều với kim đồng hồ, hướng ngoại, nên dễ dàng rơi theo chiều duy vật, càng đi tới, càng phát triển, càng xa Tâm. Cửa rộng và đường thênh thang đưa tới diệt vong, mà nhiều người đi qua đó ( Mt 7, 13). Không nghi ngờ gì nữa, văn minh kỷ thuật tân tiến theo chiều thực nghiệm, chỉ chấp nhận những gì đo đạt được, tính toán được, nhìn thấy, đụng chạm được, đã thành công vượt bậc từ thế kỷ 18, 19 đem đến cho con người thời đó, và cả thời nay, những lợi lộc khôn lường từ thành quả của kỷ nghệ, bất chấp hậu quả tai hại ra sao trên con người. Con đường hướng Tâm đã bị soi mòn, lu mờ và lãng quên trước thế lực kỷ thuật của nền văn minh mới, trọng vật chất hơn con người, đem hạ tầng cơ sở đặt lên đầu lên cổ con người, cuộc khủng hoảng tinh thần bắt đầu từ đó mà ít người nhận ra.

Những khủng hoảng hiện nay trên toàn thế giới là hệ quả của bao đời người ta đã coi trọng những điều Thiên Chúa ghê tởm, là nguyên nhân của thay đổi khí hậu, gây ô nhiễm môi sinh ngày càng trầm trọng hơn đe dọa trực tiếp đến sinh mạng con người. Chưa kể đến những cuộc chiến diệt chủng đang xảy ra đưa đến nguy cơ chiến tranh nguyên tử bùng nổ. Những cánh cửa rộng của thành công và con đường thênh thang của tiện nghi giàu có đang đưa nhân loại đến diệt vong, mỗi ngày nhìn thấy rõ hơn nhưng nhiều người vẫn còn thích đi qua đó. Những biến cố mà Chúa Giêsu thẳng thắn tiên báo 2000 năm trước dần dần xuất hiện hôm nay như một khải huyền nhìn thấy được, đang đưa con người tới chung cục, bi thẳm hay giải thoát, tùy quyết định chọn lựa của chính họ ngay bây giờ, chính là lúc nầy đây. Và cũng như thời ông Nô-ê, sự việc đã xảy ra cách nào, sự việc cũng xảy ra giống như vậy trong thời ông Lót; sự việc cũng xảy ra như thế, ngày Con Người được mặc khải. ( Lc 17: 26, 28, 30). Người ta vẫn mãi mê trong đường lối cũ, nếp sống cũ, chẳng quan tâm.

Khi những biến cố ấy bắt đầu xảy ra, anh em hãy đứng thẳng và ngẩng đầu lên, vì anh em sắp được cứu chuộc. ( Lc 21, 28). Vậy anh em hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn, hầu đủ sức thoát khỏi mọi điều sắp xảy đến và đứng vững trước mặt Con Người. ( Lc 21, 36). Những biến cố ấy như thiên tai lũ lụt, bão tố, động đất, cuồng phong… và nhân tai: Chiến tranh, đói kém, diệt chủng, bạo tàn, đàn áp, chạy loạn, di cư… đồng loạt xảy ra trước mắt mọi người trên địa cầu hôm nay, gây hỗn loạn nhìn thấy được cho thời đại nầy, quá đủ cho Lời cảnh báo của Chúa Giêsu 2000 năm trước được hiện thực. Trời đất sẽ qua đi, nhưng những lời Thầy nói sẽ chẳng qua đâu ( Lc 21, 33), chẳng phải là lời hù dọa vô căn cứ, nhưng như là một xác định cho sự việc cũng xảy ra như thế, ngày Con Người được mặc khải. (Lc 17, 30). Ngày mà Con Người nhân bản được nhìn nhận như một mặc khải mà loài người quên lãng từ lâu.

Đức Giêsu luôn luôn nói về con người, tự nhận mình là Người Con của nhân loại, Son of Man, là Con Người trong khi chính Người là Con Thiên Chúa, là Thiên Chúa, như cách người ta hay nhìn về Người. Chúa Giêsu là Đấng đến thế gian để cứu độ con người, giáo lý của Người là giáo lý rất nhân bản, rất mới mẻ thời ấy, là Con Đường đưa đến Sự Sống và mãi mãi vẫn là Con Đường Sự Sống cho nhân loại, người ta vẫn chưa thấu hiểu nên Lời rao giảng Cứu Độ của Người vẫn chưa làm nhân loại thức tỉnh để nhận ra, cho đến khi những biến cố nhìn thấy được thực sự dần hồi xảy đến, để sự hủy diệt con người không còn là điều mơ hồ nữa, nhưng là một tai họa như án tử treo lơ lững trên đầu nhân loại hôm nay. Để sống còn, con người ta chỉ còn cách phải thay đổi, bắt buộc thay đổi trước bước đường cuối cùng: Thay Đổi hay là Chết, nhìn thấy được hôm nay.

Đọc lại những Lời rao giảng của Đức Kitô được ghi chép lại trong 4 quyễn Phúc Âm vắn tắt, người ta thấy bàn bạc qua những giòng ít ỏi đó là lối trình bày về con người và đề cao con người bất cứ họ là ai. Càng thấp kém, càng bị chà đạp, càng bị khinh khi thì Người càng quan tâm, đến độ cuối đời Người đã đồng hóa họ với Người, mỗi lần anh em giúp đỡ cho một trong những anh em bé nhỏ nhất của Thầy là anh em làm cho chính Thầy ( Mt 25, 40). Bằng lòng chọn cái chết đau thương chịu đóng đinh trên thập giá như hàng trộm cướp, tưởng không một ai khác có cuộc sống nhân bản và hy sinh cao quí hơn Chúa Giêsu Kitô. Thánh Giá Chúa Kitô là Lời rao giảng mạnh mẻ nhứt, hùng hồn nhứt về Con Đường nhân bản lớn lao đối nghịch với Sự Dữ bất nhân, bất công trong xã hội thời đó, và ngay cả hôm nay. Thánh Giá Chúa Kitô chẳng những là dấu chỉ Cứu Độ mà còn là biểu tượng thắng Sự Ác trong thế gian, thắng thế gian, bằng Con Đường Nhân Bản, đặt trên Tình Thương lớn lao tuyệt đối dành cho nhân loại của Người.

Ngày nay người ta cũng nói đến Hy Sinh, nhưng là hy sinh người khác cho tập thể của họ, nếu không nói vì đặc quyền đặc lợi, điều lợi cho các ông là: thà một người chết thay dân ( Ga 11, 50), mấy ai chịu hy sinh chính mình vì người. Nên Đức Kitô vẫn còn hấp hối mãi cho đến tận thế (Pascal) vì nhân loại vẫn còn có người đứng về phía đối nghịch cùng Thánh Giá Chúa Kitô, thay vì đứng cùng phía với Người. Ơn Cứu Độ vẫn chưa nên trọn nơi con người vì chọn lựa lầm lẫn của con người. Đấy cũng là một bài học thẳm sâu khác của Thánh Giá Chúa Kitô trong một thế giới đảo điên, hỗn loạn do chia rẽ bởi oán ghét, tranh chấp, hận thù của các khủng hoảng nhìn thấy hôm nay.

Những điều ấy, các khủng hoảng, xảy ra vì từ bấy lâu nay người ta tìm kiếm đủ thứ, nhưng không tìm kiếm Con Người, không coi trọng con người như Chúa Kitô Giêsu từ 2000 năm trước với giáo lý đầy nhân bản, không phải là nhân bản suông mở đường cho duy vật; nhưng là nền nhân bản tâm linh vì Người luôn luôn nhắc nhở người ta về nguồn gốc của con người là từ Thiên Chúa, bằng tiếng gọi vô cùng gần gũi thân thương: Lạy Cha của chúng con là Đấng ngự trên trời (Mt 6, 9).

Những câu như người là con vật biết suy lý không bao quát được tính chất của Thiên với Địa nên tạo ra ý niệm con người cà thọt, “đi cà nhắc mãi từ căn cơ” như Heidegger quen nói về quan niệm của triết học cổ điển (*). Con người vẫn bị quan niệm theo phạm trù sự vật thì đủ biết chính cái thứ nhân bản thiếu nội tâm theo lối động vật học kia đã làm phát sinh ra những chế độ độc chiếm kiểu “duy chính phủ” (étatisme) của Hegel hay phát xít và cộng sản tôn thờ tập đoàn như chủ thể độc tôn, đến bóp nghẹt con người tư riêng độc đáo… Ta thấy khởi điểm sai lầm đưa đi xa biết bao(*). Ngày nay, Islamic States Extremism, chủ nghĩa tôn giáo quá khích cực đoan bùng nổ đang là tai họa lớn lao tạo bất ổn trên toàn thế giới, kéo theo những biến động gây hậu quả dây chuyền khó lường của một khủng hoảng toàn diện cho nhân loại không biết chừng nào chấm dứt, tương lai nhân loại sẽ về đâu?! Tất cả chỉ vì thứ lý thuyết khập khễnh đã từ lâu chối bỏ con người.

Nếu Đồng Bào là mẫu số chung cho Việt Tộc, thì Con Người là mẫu số chung, lớn hơn nữa, cho Nhân Loại, mà mọi sinh hoạt, hành vi, tổ chức...phải đặt trên căn bản Con Người, bằng không nếp sống phi nhân vô đạo sẽ lần hồi lèo lái con người đến chỗ tiêu diệt lẫn nhau. Khủng hoảng xảy ra vì từ lâu người ta từ chối nguồn gốc vô cùng của con người (*), con đường hướng Tâm, con đường hẹp bên trong tâm hồn mới chính là lối dẫn người ta trở về với nguồn gốc đó. Nếu con đường hướng Tâm đem sức mạnh tinh thần cho dân Việt khi Tâm có Trời rạng soi, thì đây Mặt Trời Công Chính còn hơn thế nữa vì tỏa chiếu muôn ánh sáng Thần Khí Thiên Chúa, Thần Khí Sự Sống, trong con người. Khi Tâm đã tìm thấy và kết hợp được với Thần Khí Chúa thì con đường Tâm Linh đó chắc chắn sẽ đổi mới được con người theo Con Đường Sự Sống mà Chúa Kitô đã rao giảng để cứu sống nhân loại, Lời Thầy nói với anh em là Thần Khí và là Sự Sống ( Ga 6, 63)

“ Nầy đây, Ta đổi mới mọi sự ”( Kh 21, 5), Lời Sự Sống mà Chúa Giêsu rao giảng với tất cả tâm huyết vẫn còn ở lại với con người ngày nay để mong đổi mới nhân loại, nhưng thực sự con người đã được đổi mới chưa dù Tin Mừng nầy về Vương Quốc đã được loan báo trên khắp thế giới, các dân tộc đã được biết, mà người ta vẫn còn ở lại trong nếp sống cũ, chẳng đổi thay. Đến hôm nay những biến cố hỗn loạn đang xảy ra mỗi ngày một khốc liệt hơn, là một Sự Thật không thể chối cải được, đang đe dọa nhận chìm nhân loại, cuốn trôi con người bằng những giông tố, bão táp bên trong cũng như bên ngoài mà loài người đã nhận ra, chưa biết làm sao để đối phó. Lời ta thán như tiếng thở dài vô tận, không nguôi cho nỗi lòng thao thức : Sự việc cũng xảy ra như thế ! ( Lc 17, 30) của Chúa Giêsu trước những vô tâm, vô ý, cứ ăn uống, cưới vợ lấy chồng, mua bán, trồng trọt, xây cất … chẳng mãy may để tâm đến những biến cố chung quanh đang đe dọa trực tiếp đến sinh mạng, đến sự tồn vong của con người mà thay đổi nếp sống. Họ không chịu hối cải mà từ bỏ những việc mình làm ( Kh 16, 11), vì họ không Tỉnh Thức dù các biến cố bên ngoài đã quá lớn lao.

Tỉnh Thức là con đường nội tâm, không có ở bên ngoài, nhưng bấy lâu người ta quen chạy theo chiều hướng ngoại, theo những sự vật bên ngoài hơn là chuộng đời sống nội tâm. Tâm tỉnh thức không cũng chưa đủ, cần thêm đời cầu nguyện để tiếp xúc với nguồn sinh lực siêu nhiên là Thiên Chúa, Đấng là nguồn gốc sự sống. Tỉnh Thức và Cầu Nguyện là con đường Tâm Linh bên trong tâm hồn, con đường hẹp nhưng tiếp cận được với chính Thiên Chúa, quen gọi là gặp gỡ Chúa vì Chúa ở bên trong mà con cứ tìm Chúa bên ngoài nên không gặp được ( Thánh Augustine), gặp được Thần Khí Thiên Chúa. Tỉnh Thức và Cầu Nguyện cũng là phương pháp Chúa Kitô khuyên nhủ: Vậy anh em hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn ( Lc 21, 36).

Đường Tâm Linh theo Đông phương có 4 bậc : Định, Tĩnh, An và Lự. Bước vào Tâm Linh, người Đông phương phải Định Tâm, có mục đích, có chí hướng, không cho Tâm sai lệch. Bước thứ hai là Tĩnh Tâm để Tâm được lắng đọng trong yên tĩnh bên trong cũng như bên ngoài tâm hồn, giúp Tâm trong sáng, không cho Tâm náo loạn, chạy lung tung như khỉ chuyền cành, mất phương hướng. Khi đã Định và Tĩnh rồi, Tâm sẽ bắt đầu nhìn rõ vấn đề, chọn điều chính đáng, loại bỏ điều thừa thải, dối trá, gian tà. Nó không xuất phát từ sự vật ngoại lai do tai mắt, nhưng tự tâm hồn theo nghĩa chân thực của nó mà sách Đại học kêu là "Tâm chính". Tâm có chính thì Ý mới thành (**). Bước đi trên đường Tâm Chính, Ý Thành, tâm hồn tìm được An Nhiên, An Bình mà an trú trong Tình Thương Thiên Chúa. Bước sau cùng là Lự vừa là suy tư vừa là buông bỏ, động mà không động. Vì không biết Chúa, nên Phật Giáo trở về với Hư Vô, Lão thành Vô Vi, Nho thì trở lại với Con Người. Người theo Thiên Chúa Giáo vì được Chúa chiếm hữu nên Chúa là Đấng đổ đầy Tâm Tư họ, đây là lúc con người gặp được Thần Khí Chúa, có được Thần Khí Chúa, và kết hợp được với Thần Khí Chúa trong Tâm. Xét như vậy nếu người đi theo con đường Tâm Linh Đông Phương thì đấy là đường hoàn hảo nhất để gặp Chúa, tìm được Thần Khí trong Tâm. Sự kết hợp giữa Thần Khí Thiên Chúa và Tâm con người là một kết hợp trọn vẹn nhứt của Tâm Linh, mà trong Khải Huyền, Thánh Gioan đã trình bày như cuộc lương duyên giữa Thần Khí và Tân Nương (Kh 22, 17), một kết hợp  giữa Thần Khí và con người làm thay đổi con người. Vì Thiên Chúa chẳng ban cho chúng ta một thần khí làm cho chúng ta trở nên nhút nhát, nhưng là một Thần Khí khiến chúng ta được đầy sức mạnh, tình thương và tự chủ (2Tm 1, 7) . Chính sức mạnh đó giúp con người thay đổi được tư duy, thay đổi cả nếp sống để tạo nên Trời Mới Đất Mới, làm sản sinh Nhân Loại Mới.

Tâm Linh, con đường hẹp bên trong bước đi với Chúa, kết hợp với Thần Khí Thiên Chúa, một kết hợp vô cùng cần thiết để thay đổi con người từ cách suy tư đến nếp sống, thoát khỏi những ràng buộc cũ của lề thói ngàn đời chưa dứt bỏ của con người. Sự kết hợp Tâm Linh nầy đưa con người đến gặp gỡ chính Thần Khí Chúa Ba Ngôi trong Tâm họ, thật sự đưa con người đến giải thoát không phải trong Hư Vô hay Vô Vi, nhưng trong Thiên Chúa, Đấng là Tuyệt Đối, một bậc cao hơn, để không trở lại luân hồi nhưng là một vượt thoát siêu nhiên cho con đường tiến hóa không ngừng mà Thiên Chúa đã đặt để, mệnh lệnh của Cha là sự sống đời đời ( Ga 12, 50) cho nhân loại được trường tồn.

Nói vậy không phải đường Tâm Linh của Đông phương vô nghĩa, nhưng nhờ những bước định, tĩnh, an, lự, họ dễ nhận rõ vấn đề hơn Tây Phương và cũng là Lời khuyên của Chúa Giêsu cho thời cuối cùng “ Anh em hãy Tỉnh Thức và Cầu Nguyện không ngừng, hầu thoát khỏi những gì sắp xảy đến và đứng vững trước mặt Con Người.” (Lc 21, 36). Thời buỗi cuối cùng đầy xáo trộn đến thành hỗn loạn, nếu con người ta không đủ Định, Tĩnh, An, Lự trong Thiên Chúa, người ta sẽ không tìm được Vững Tâm mà vượt thoát để nên Con Người Mới như Ý Chúa định, tiếp tục được Sống trong nếp sống mới, Chúa đã đặt để và giải thoát con người bằng Đường Lối Chúa Giêsu đã rao giảng và trao ban cho con người. Đó cũng là hình ảnh cuối cùng được thánh Gioan ghi nhận nơi những dòng cuối của Khải Huyền về Trời Mới Đất Mới trong sự kết hợp Tâm Linh rất mật thiết giữa Thần Khí Thiên Chúa và con người, đáng để chúng ta suy tư trong cảnh biển gào sóng thét hôm nay.

Con đường hướng Tâm dẫn qua cửa hẹp và đường chật đầy tiết chế, không chuộng lối sống buông thả, chạy theo tiện nghi, sung túc của thế gian, là lối đưa đến Sự Sống thật cho con người, cần được gẫm suy rèn luyện ngay hôm nay, để nhờ đó nhân loại được tái sinh để lại Sống và Sống dồi dào. Thiên Chúa làm mọi sự rất tốt đẹp từ vật chất đến tinh thần, đặt để sẳn trong vũ trụ, thiên nhiên, trời đất và con người. Ngài không ban tặng, phân chia cho con người đồng đều rõ ràng, như dụ ngôn ông ăn mày Ladarô và người phú hộ, sự phân chia không đồng đều để con người biết chia sẻ cho nhau trong ý thức và tình thương, đó là chuyện của con người, Thiên Chúa gần như vắng mặt vì những gì phải làm cho con người, Chúa đã làm tất cả rồi. Mọi Sự Đã Hoàn Tất về phía Thiên Chúa, giờ đây là chuyện của con người, của nhân loại có hiểu không, có ý thức không và có thực sự yêu thương nhau như anh chị em không, để chia sẻ những của cải quí giá Chúa ban, vật chất cũng như tinh thần, mà sống Yêu Thương, Hòa Hợp để Đùm Bọc, Nâng Đỡ, San Sẻ cho nhau từ Đông phương qua Tây phương, từ Nam chí Bắc. Không còn chia rẽ, thù hận, tranh chấp, tranh dành gây biết bao đau thương cho loài người hôm qua và hôm nay, ảnh hưởng không nhỏ đến sự sống còn của nhân loại ngày mai. Nhưng là nhân loại lớn lên trong thử thách, đồng trách nhiệm, liên kết nhau trên con đường gian khổ, phấn đấu mưu tìm hạnh phúc thật cho nhân loại tương lai. Đó không phải là những câu nói sáo ngữ, những bài diễn văn thật hay ngoài miệng, nhưng là một khát vọng, một quyết tâm cho toàn thể nhân loại, là niềm hy vọng cho con người được Sống Lại và được Sống. Ngày nay phải là thời của con người của nhân cách, của sự nhập thể nghĩa là sự thấu nhập liên tục giữa tư tưởng và sự sống, sự tham dự của cơ thể vào những nhịp kỳ của đời sống con người. (*) Phải làm sao để Đức Kitô, Đấng là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống ( Ga 14, 6) sống trong tôi.

Thiên Chúa ẩn mặt nhưng không bao giờ bỏ rơi con người, Ngài vẫn ở đây với chúng ta, vẫn ban Ơn trợ giúp, nâng đỡ và soi dẫn chúng ta bằng Lời đem Thần Khí, Tình Thương và Ơn sủng của Ngài; loài người có nhận ra Sự Hiện Diện của Ngài và sự hoạt động của Thần Khí Ngài để hợp tác với Ngài trong chương trình Cứu Độ lớn lao của Thiên Chúa không? Để loài người mỗi ngày một trưởng thành hơn, hiểu biết hơn, lớn lên mà đủ sức vượt thoát những thử thách, những Cản Trở vô cùng tinh vi do Kẻ Đối Nghịch cùng Thiên Chúa không ngừng gây ra cho nhân loại với mục đích xấu xa của hắn là tiêu diệt con người.

Lạy Chúa Giêsu, con tín thác vào Người, con vững tin vào Đường Lối cao siêu mà gần gũi với con người của Thiên Chúa. Lạy Mẹ Maria xin cứu giúp và cầu bàu Chúa Thánh Linh, Thần Khí Thiên Chúa, luôn ở cùng chúng con để nhắc nhở, soi dẫn, và trợ giúp chúng con. Con cầu xin Ơn Cứu Độ của Thiên Chúa lại đến để giải thoát chúng con, cho nhân loại chúng con còn được Sống, vượt qua thử thách lớn lao, được Sống Lại trong Trời Mới Đất Mới cho nhân loại mới được sinh ra và được trường tồn trong thế giới tốt lành Chúa đã tạo dựng cho chúng con, vì chúng con. Amen

Nam Hoa

Chú thích: (*)    Kim Định, Nhân Chủ

                 (**)   Kim Định, Tâm Tư

                 (***) Kim Định, Sứ Điệp Trống Đồng.