Văn hóa "sống thử": quan điểm về sống thử trước hôn nhân của giới trẻ

VĂN HÓA "SỐNG THỬ": QUAN ĐIỂM VỀ SỐNG THỬ TRƯỚC HÔN NHÂN CỦA GIỚI TRẺ

Xã hội Việt Nam đang trải qua những bước chuyển mình mạnh mẽ trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Cùng với sự phát triển về kinh tế, khoa học kỹ thuật, thì hệ giá trị văn hóa, đạo đức và lối sống cũng đang có những sự phân tầng và thay đổi sâu sắc. Trong bức tranh đa dạng và phức tạp đó, nổi lên một hiện tượng xã hội thu hút sự quan tâm, tranh luận của nhiều người, đặc biệt là trong giới trẻ: "sống thử" trước hôn nhân. Đây không còn là một khái niệm xa lạ hay hiếm gặp, mà đã dần trở thành một "trào lưu", một "văn hóa" được một bộ phận giới trẻ chấp nhận và thực hành. Tự bản thân thuật ngữ "sống thử" đã mang trong nó một sự mâu thuẫn: "sống" là một thực tại trọn vẹn và nghiêm túc, trong khi "thử" lại hàm chứa ý niệm về sự tạm thời, một phép đo lường, một sự dò xét thiếu vắng tính cam kết vĩnh viễn. Đứng trước hiện tượng này, nhiều câu hỏi lớn được đặt ra về quan điểm của người trẻ, về những động cơ sâu xa, những hệ lụy và cả những giá trị đích thực của tình yêu và hôn nhân.

Phải nhìn nhận một cách công bằng rằng, giới trẻ ngày nay có nhiều lý do để biện minh cho lựa chọn "sống thử". Họ là thế hệ năng động, tiếp xúc với nhiều luồng tư tưởng phóng khoáng từ phương Tây, đề cao chủ nghĩa cá nhân và quyền tự do lựa chọn. Lý do đầu tiên và thường được viện dẫn nhiều nhất là "tiết kiệm". Những sinh viên xa nhà, những công nhân hay nhân viên mới ra trường với đồng lương eo hẹp, họ tìm đến nhau, "góp gạo thổi cơm chung" như một giải pháp kinh tế để giảm bớt gánh nặng tiền thuê nhà, chi phí sinh hoạt. Từ cái chung về vật chất ấy, dần dà nảy sinh cái chung về tình cảm và thể xác. Một lý do khác, được coi là "hiện đại" và "thực tế" hơn, là mong muốn "kiểm tra" mức độ hòa hợp trước khi đi đến một quyết định trọng đại của cả cuộc đời. Họ cho rằng, tình yêu khi hẹn hò chỉ là "bề nổi", chỉ khi sống chung dưới một mái nhà, đối diện với những va chạm thường nhật từ "nết ăn, nết ở", từ cách quản lý tài chính đến xử lý mâu thuẫn, họ mới thực sự hiểu rõ về nhau. Họ quan niệm rằng thà "thử" mà thấy không hợp rồi chia tay, còn hơn là vội vã cưới về để rồi lại đi đến ly hôn, mang lại đổ vỡ cho cả hai và con cái sau này.

Bên cạnh đó, không thể không nhắc đến sự thay đổi trong quan niệm về tình yêu và tình dục. Nếu như thế hệ trước xem tình dục là một điều thiêng liêng, chỉ dành cho đêm tân hôn, thì một bộ phận giới trẻ ngày nay lại có cái nhìn "thoáng" hơn. Họ tách biệt tình yêu, tình dục và hôn nhân. Họ cho rằng "sống thử" là một cách để thỏa mãn nhu cầu tình cảm và sinh lý một cách chính đáng khi hai người đã "yêu nhau". Sự bùng nổ của truyền thông, phim ảnh, và mạng xã hội với những hình ảnh, câu chuyện cổ vũ cho lối sống tự do, hưởng thụ cũng góp phần làm cho "sống thử" trở nên bình thường hóa trong mắt người trẻ. Họ khao khát được yêu, được sống hết mình cho cảm xúc, và họ coi việc dọn về sống chung là một bước tiến tự nhiên của tình yêu, là biểu hiện của sự gắn bó sâu sắc, bất chấp việc nó thiếu đi sự bảo chứng của pháp luật và sự công nhận của gia đình, xã hội. Họ cho rằng, tờ giấy đăng ký kết hôn không quan trọng bằng tình cảm thực sự họ dành cho nhau, và họ tự tin rằng mình đủ trưởng thành để chịu trách nhiệm cho quyết định của mình.

Tuy nhiên, đằng sau những lý do có vẻ hợp lý và thực tế ấy là những khoảng tối và hệ lụy khôn lường mà chính những người trong cuộc đôi khi không lường trước được. Bản chất của "sống thử" là một cuộc sống không có cam kết chắc chắn. Nó xây dựng trên nền tảng của sự "thử nghiệm", và do đó, tâm lý "còn đường lùi" luôn luôn hiện hữu. Khi không có một sự ràng buộc pháp lý và tinh thần mạnh mẽ, người ta dễ dàng buông tay khi gặp khó khăn, mâu thuẫn. Thay vì cùng nhau nỗ lực vun đắp, giải quyết vấn đề, họ lại có xu hướng chọn cách dễ dàng nhất là "dừng thử". Điều này vô hình trung tạo nên một thói quen tâm lý nguy hiểm: coi trọng cái tôi cá nhân, thiếu kiên nhẫn, và thiếu trách nhiệm trong các mối quan hệ. Tình yêu, trong bối cảnh "thử nghiệm" này, dễ bị đồng hóa với sự thỏa mãn cảm xúc và thể xác nhất thời. Nó không phải là tình yêu của sự hy sinh, cam kết và kiên trì – những yếu tố cốt lõi để xây dựng một gia đình bền vững.

Hệ lụy đau đớn và rõ ràng nhất của "sống thử" thường rơi vào phía người phụ nữ. Dù xã hội đã hiện đại đến đâu, thì những định kiến, phán xét của dư luận, gia đình vẫn còn rất nặng nề. Khi một cuộc "sống thử" tan vỡ, người con trai có thể dễ dàng "phủi tay" bước đi, nhưng người con gái thường phải mang theo những tổn thương tâm lý sâu sắc, cảm giác bị lợi dụng, mất mát niềm tin. Nghiêm trọng hơn, việc "sống thử" thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản an toàn đã dẫn đến tình trạng mang thai ngoài ý muốn và nạo phá thai gia tăng ở mức báo động. Đây không chỉ là một bi kịch cho những sinh linh vô tội, mà còn là một vết sẹo tâm hồn không thể phai mờ, hủy hoại sức khỏe thể chất và tinh thần của người phụ nữ. Nhiều bạn trẻ, đặc biệt là sinh viên, vì mải mê với cuộc sống "gia đình" tạm bợ, đã chểnh mảng việc học hành, đánh mất tương lai, sự nghiệp. Những va đập tâm lý, những cuộc cãi vã, ghen tuông, hay thậmó chí là bạo lực, cũng là điều khó tránh khỏi trong một mối quan hệ vốn dĩ thiếu nền tảng vững chắc.

Nhìn từ góc độ đức tin và đạo đức truyền thống, "sống thử" đi ngược lại với giá trị cốt lõi của hôn nhân. Hôn nhân Công giáo không phải là một "hợp đồng" dân sự có thể "thử" rồi "hủy", mà là một "Giao ước" thánh thiêng, một sự kết hợp vĩnh viễn, bất khả phân ly giữa một người nam và một người nữ, được chính Thiên Chúa chúc phúc. Đó là một sự dấn thân trọn vẹn, "cho đi" mà không giữ lại, "chung thủy" cho đến trọn đời. Tình yêu hôn nhân đích thực đòi hỏi sự cam kết toàn diện – cả về tinh thần, tâm hồn và thể xác. Tình dục, trong viễn cảnh này, là một ân huệ cao quý, là ngôn ngữ của thân xác diễn tả sự tự hiến trọn vẹn của hai người cho nhau trong hôn nhân, đồng thời mở ngỏ cho sự sống mới. "Sống thử" đã tầm thường hóa và lạm dụng sự thánh thiêng của tình dục khi tách nó ra khỏi cam kết hôn nhân. Nó là một sự "sống giả" hôn nhân, lấy đi những đặc quyền của hôn nhân (sự gần gũi thể xác) mà không gánh vác những trách nhiệm và sự cam kết của nó.

Cái gọi là "phép thử" để hiểu nhau hơn thực chất là một sự ngộ nhận lớn. "Sống thử" không thể là sự chuẩn bị tốt cho hôn nhân, bởi lẽ nó hoạt động trên một nguyên tắc hoàn toàn khác. "Sống thử" dựa trên câu hỏi: "Anh/cô ấy mang lại gì cho tôi? Tôi có còn thấy hạnh phúc không?". Trong khi đó, hôn nhân bền vững dựa trên câu hỏi: "Tôi có thể làm gì cho người tôi yêu? Chúng ta có thể cùng nhau vượt qua khó khăn này như thế nào?". "Sống thử" dạy người ta cách bỏ cuộc khi mọi thứ không như ý, còn hôn nhân dạy người ta cách kiên trì và tha thứ. Các nghiên cứu xã hội học, ngay cả ở các nước phương Tây, cũng đã chỉ ra rằng những cặp đôi "sống thử" trước hôn nhân không hề có tỉ lệ ly hôn thấp hơn, thậm chí trong nhiều trường hợp còn cao hơn. Lý do là vì tâm lý "tạm bợ" và "thiếu cam kết" đã ăn sâu vào tiềm thức của họ, khiến họ khó lòng đối diện và vượt qua những khủng hoảng không thể tránh khỏi trong đời sống vợ chồng.

Vì vậy, thay vì chọn một con đường dễ dãi, tạm bợ và đầy rủi ro như "sống thử", giới trẻ cần được định hướng để hiểu đúng về giá trị của tình yêu và hôn nhân. Tình yêu đích thực không phải là một cuộc "thử nghiệm" ích kỷ, mà là một hành trình học hỏi, tôn trọng và hy sinh cho nhau. Sự chuẩn bị tốt nhất cho hôn nhân không phải là "sống thử" thể xác, mà là "sống thật" với con người của mình, trau dồi nhân cách, đức hạnh, sự trưởng thành về tâm lý và cảm xúc. Đó là quá trình học cách giao tiếp, lắng nghe, tôn trọng sự khác biệt, học cách tha thứ và cam kết. Gia đình, nhà trường và các tổ chức tôn giáo, xã hội cần có trách nhiệm hơn trong việc giáo dục cho người trẻ về tình yêu, về phẩm giá con người, về sự thiêng liêng của tình dục và hôn nhân. Chúng ta cần giúp người trẻ hiểu rằng, hạnh phúc không nằm ở sự hưởng thụ nhất thời, mà nằm ở sự cam kết lâu dài, trong một tình yêu chân thật, kiên định và có trách nhiệm. Tình yêu đó không "thử", mà là "dấn thân".

Lm. Anmai, CSsR