"Vì đó là em" – Một bản tình ca bất tử

"Vì đó là em" – Một bản tình ca bất tử

Khi những giai điệu da diết của "Vì Đó Là Em" vang lên, lòng ta như chợt nao nao, như được cuốn vào một dòng sông tình yêu mênh mang, vô điều kiện. "Không cần biết em là ai, không cần biết em từ đâu... Ta yêu em chưa bao giờ một lần, yêu em vì chỉ biết đó là em". Những lời ca ấy, giản dị mà thấm thía, đã chạm đến trái tim biết bao thế hệ người yêu nhạc Việt Nam. Hôm nay, đáp lại lời thỉnh cầu của bạn, tôi xin kể về tiểu sử của nữ nhạc sĩ Diệu Hương – người đã sáng tác nên tuyệt phẩm này – và gốc gác sinh ra của bài hát, như một câu chuyện tình yêu được dệt từ nỗi niềm riêng tư, từ những biến cố cuộc đời và từ hơi thở của xứ Huế mộng mơ.

Hãy bắt đầu từ người phụ nữ tài hoa ấy, nhạc sĩ Diệu Hương, một trong những nữ nhạc sĩ hiếm hoi của làng nhạc Việt, người đã dùng âm nhạc để giãi bày tâm hồn mình giữa bao bộn bề cuộc sống. Bà sinh năm 1955 tại Huế – mảnh đất cố đô thơ mộng, nơi sông Hương núi Ngự nuôi dưỡng bao tâm hồn nghệ sĩ. Là con gái duy nhất trong một gia đình có đến 13 người con, Diệu Hương lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ, nhưng cũng sớm quen với những thăng trầm của cuộc đời. Năm lên 5 tuổi, bà theo cha – một sĩ quan quân đội – chuyển vào Đà Nẵng sinh sống. Tuổi thơ bà gắn bó với biển cả mênh mông và những con sóng vỗ, những hình ảnh sau này thường lấp lánh trong lời ca của bà. Sau khi tốt nghiệp trung học, Diệu Hương theo học đại học Chính trị Kinh doanh tại Đà Lạt – thành phố sương mù huyền ảo. Ở đây, bà giữ vai trò trưởng ban văn nghệ, và chính những năm tháng nội trú cùng các dì phước đã khơi dậy niềm đam mê âm nhạc. Bà học guitar, học cách diễn đạt cảm xúc qua nốt nhạc, và dần dần, âm nhạc trở thành người bạn đồng hành không thể thiếu.

Cuộc đời Diệu Hương, như bao người Việt Nam thời kỳ ấy, không thiếu những nỗi buồn sâu lắng. Sau năm 1975, khi đất nước bước vào giai đoạn mới, bà rơi vào nỗi chán chường, thất vọng. Chính trong những ngày tháng ấy, năm 1977, bà sáng tác bản nhạc đầu tay mang tên "Tôi Muốn Hỏi Tại Sao" – một lời than van nhẹ nhàng về những mất mát, về nỗi cô đơn giữa dòng đời xô đẩy. Bài hát ấy, dù chưa nổi tiếng rộng rãi, đã đánh dấu bước chân đầu tiên của bà trên con đường sáng tác. Diệu Hương từng chia sẻ rằng, bà sáng tác không phải để danh vọng, mà để quên đi phiền muộn, để tìm lẽ sống nhỏ bé giữa bao buồn bã. Bà có vốn văn chương phong phú từ việc đọc sách nhiều, và lời ca của bà luôn thận trọng, tránh sáo ngữ, chắt chiu từ những chữ nghĩa tích cóp qua năm tháng.

Năm 1990, Diệu Hương di cư sang Mỹ theo diện HO (Humanitarian Operation), mở ra một chương mới trong cuộc đời. Tại xứ sở cờ hoa, bà làm đủ nghề để mưu sinh: từ thư ký trường tị nạn, nhân viên văn phòng luật sư, đến nhân viên bưu điện, và sau này học thiết kế đồ họa. Cuộc sống hải ngoại đầy thử thách, nhưng cũng chính nơi đây, âm nhạc của bà nở rộ. Bản nhạc đầu tiên sáng tác tại Mỹ là "Mùa Thu Nơi Đây", viết ngay sau khi đặt chân đến Hoa Kỳ năm 1990. Bài hát miêu tả nỗi nhớ quê hương da diết: "Mùa thu nơi đây tôi nhớ thương thành phố xa mờ...". Từ đó, Diệu Hương tiếp tục sáng tác hàng loạt ca khúc trữ tình như "Lặng Nhìn Ta Thôi", "Mình Ơi", "Khắc Khoải", "Hư Ảo", "Phiến Đá Sầu", "Nói Với Tôi Một Lời"... Bà kín tiếng về đời tư, ít khi xuất hiện trước công chúng, nhưng qua âm nhạc, người ta cảm nhận được nhiệt huyết tình yêu, nỗi niềm đau đáu và giấc mộng văn chương chưa thành của bà. Diệu Hương thường tự biểu diễn các ca khúc của mình một cách mộc mạc, giản dị, và dòng nhạc trữ tình của bà phù hợp với những giọng ca sâu lắng như Tuấn Ngọc, Diễm Liên, Thanh Hà hay Quang Dũng.

Giờ đây, hãy nói về gốc gác sinh ra của bài hát "Vì Đó Là Em" – tuyệt tác đã đưa tên tuổi Diệu Hương đến gần hơn với công chúng Việt Nam, và cũng là ca khúc nổi bật nhất trong sự nghiệp của bà. Bài hát được sáng tác khoảng năm 2003-2004, khi Diệu Hương đã định cư ổn định tại Mỹ. Ban đầu, chính bà tự hát bản demo mộc mạc, với giai điệu nhẹ nhàng, lời ca thấm đẫm văn chương. Câu chuyện đằng sau bài hát bắt nguồn từ chính nỗi niềm tình yêu trong tâm hồn bà – một tình yêu vô điều kiện, không phụ thuộc vào ngoại hình, nguồn gốc hay hoàn cảnh. "Không cần biết em là ai, không cần biết em từ đâu... Yêu em băng mấy ngàn biển rộng, ta yêu em qua mùa đông tàn ngày tận". Những lời ấy thể hiện một tình yêu bao la, say cuồng, nâng con người lên sức mạnh phi thường, vĩnh cửu cùng trời đất. Diệu Hương lấy cảm hứng từ quan niệm tình yêu lý tưởng, giống như Puskin hay Xuân Diệu, nơi yêu là cho đi không cần nhận lại, là thanh thoát bao dung, hướng thượng đến chân thiện mỹ. Bà từng bày tỏ rằng, tình yêu trong bài hát là thứ tình yêu trĩu nặng, cuồng si, không tàn phai dù thời gian hay khoảng cách.

Sự ra đời của "Vì Đó Là Em" gắn liền với một cơ duyên đặc biệt: cuộc gặp gỡ giữa Diệu Hương và ca sĩ Quang Dũng. Năm 2000, Diệu Hương từ Mỹ về Việt Nam để thực hiện CD đầu tay. Tại một phòng trà nhỏ ở Sài Gòn, bà tình cờ nghe Quang Dũng – lúc ấy còn là chàng ca sĩ trẻ từ Quy Nhơn vào lập nghiệp, hát nhạc Trịnh Công Sơn và tiền chiến để mưu sinh – cất giọng. Bà bị cuốn hút bởi chất giọng trầm ấm, da diết của anh, và quyết định mời anh thử hát "Khắc Khoải" – ca khúc đầu tiên Quang Dũng thu âm nhạc của bà. Sự kết hợp ấy mở ra một mối duyên văn nghệ sâu sắc. Quang Dũng xưng hô "chị em" với bà, coi tình cảm ấy là đặc biệt, đồng cảm qua âm nhạc. Sau đó, Diệu Hương gửi "Vì Đó Là Em" cho anh, và bài hát được Quang Dũng đưa vào CD solo đầu tay "Biển Nghìn Thu Ở Lại" năm 2003. Bản thu âm ấy nhanh chóng trở thành hiện tượng, đưa tên tuổi Quang Dũng lên tầm cao mới, và đoạt giải Mai Vàng 2003 cho ca khúc hay nhất.

Tuy nhiên, hành trình của "Vì Đó Là Em" không suôn sẻ. Vì Diệu Hương là nhạc sĩ hải ngoại, bài hát từng bị tạm cấm lưu hành tại Việt Nam do cần giấy phép riêng. Đến cuối năm 2005, sau khi được cấp phép, ca khúc mới chính thức lan tỏa rộng rãi. Dù vậy, sức sống của nó bất diệt: hàng triệu lượt nghe trên YouTube, được nhiều ca sĩ cover như Thanh Hà, Lệ Quyên, nhưng Quang Dũng vẫn là người trình bày thành công nhất. Bài hát không chỉ là một bản tình ca, mà còn là minh chứng cho sự "dương thịnh âm suy" trong làng nhạc Việt, nơi nữ nhạc sĩ như Diệu Hương hiếm hoi nhưng để lại dấu ấn sâu đậm.

Trong bối cảnh âm nhạc Việt Nam những năm đầu thế kỷ 21, "Vì Đó Là Em" nổi lên như một làn gió mới, mang bản sắc trữ tình Huế, chắt lọc từ giấc mộng văn chương của Diệu Hương. Bà từng nói rằng, âm nhạc là cách bà quên phiền muộn, và qua bài hát này, bà gửi gắm thông điệp: Tình yêu chân thành không cần lý do, chỉ cần "vì đó là em". Hôm nay, khi nghe lại giai điệu ấy, tôi không khỏi bồi hồi nghĩ về hành trình của một nữ nhạc sĩ gốc Huế – từ những ngày buồn bã sau 1975, đến cuộc sống hải ngoại đầy thử thách, và cuối cùng là những nốt nhạc bất tử.

Lm. Anmai, CSsR

https://www.youtube.com/watch?v=P2vBJBLNHMM&list=RDP2vBJBLNHMM&start_radio=1