Tâm lý – tâm linh

Thứ tư tuần 13 TN năm lẻ

BÀI GIẢNG TÂM LÝ – TÂM LINH

Chủ đề: Bóng Tối và Ánh Sáng Trong Tâm Hồn Con Người: Từ Sa-mạc Tâm Lý Đến Bờ Vực Ơn Cứu Độ

Anh chị em thân mến,

Có những ngày, tâm hồn ta như bị đẩy vào sa mạc hoang vu của chính mình. Ở đó không có ai, chỉ có ta đối diện với những mảnh vỡ của ký ức, những tiếng khóc âm thầm của tâm hồn bị tổn thương, và những tiếng thì thầm mơ hồ của vô thức. Chính nơi đó, Kinh Thánh hôm nay mời gọi chúng ta đối diện với những bóng tối sâu thẳm nhất của lòng mình để nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa — Đấng vẫn không ngừng bước vào lịch sử đổ vỡ và nỗi sợ hãi của con người.

1. Sa-mạc tâm hồn và những đứa trẻ bị bỏ rơi trong chính ta (St 21, 5.8-20)

Bài đọc sách Sáng Thế hôm nay kể lại câu chuyện đầy bi kịch của bà Agar và đứa con nhỏ Ismael bị đẩy ra khỏi nhà Ápraham, đi lang thang trong hoang mạc. Một người mẹ đơn thân, bơ vơ, không nơi nương tựa; một đứa trẻ ngây thơ bị số phận hắt hủi. Phải chăng, đó cũng là hình ảnh của những phần đời bị tổn thương trong mỗi chúng ta? Những ký ức bị ruồng bỏ, những nỗi đau ta chôn vùi, những vùng tối trong tâm hồn ta mà xã hội, thậm chí chính ta, không muốn nhìn lại?

Ismael – “Thiên Chúa đã nghe” – chính là tiếng khóc sâu xa nhất của nội tâm, là tiếng thét của phần con người yếu đuối bị thương tổn mà Thiên Chúa không bao giờ làm ngơ. Trong tâm lý học phân tích của Carl Jung, những “đứa trẻ bị bỏ rơi” ấy chính là phần bóng tối vô thức – những tổn thương, mặc cảm, tội lỗi, nỗi sợ – mà ta thường đẩy lùi, nhưng chúng vẫn tồn tại và không ngừng tác động âm thầm lên đời ta.

Nhưng Thiên Chúa hôm nay không quay lưng với Agar và Ismael. Ngài mở mắt Agar để bà thấy nguồn nước cứu độ giữa sa mạc. Thiên Chúa vẫn có đó, ngay cả khi ta lạc lối trong những hoang vu của tâm hồn.

2. Thiên Chúa là nơi trú ẩn của những tâm hồn tan vỡ (Tv 33)

Thánh Vịnh hôm nay như tiếng vọng của những tâm hồn từng đi qua hoang địa đổ vỡ mà vẫn còn giữ được niềm tin:

“Kẻ nghèo khổ kêu lên, Chúa liền nghe họ,

Và cứu họ khỏi mọi nỗi truân chuyên.”

Tâm linh không phải là trốn chạy thực tại, cũng không phải là ảo tưởng màu hồng, mà là sự can đảm đối diện với thực tại đổ vỡ của chính mình, để rồi nhận ra Chúa hiện diện không chỉ nơi vinh quang, mà cả trong những mảnh vụn, những thất bại, những tiếng khóc không lời.

Tâm lý học hiện sinh nhấn mạnh rằng con người không thể né tránh sự đau khổ, nhưng có thể tái định nghĩa đau khổ ấy bằng ý nghĩa siêu việt. Đó là điều các thánh vịnh ca tụng: sự hiện diện của Thiên Chúa không loại trừ đau khổ, nhưng biến đau khổ thành hành trình khai mở cho ơn cứu độ.

3. Đối diện với bóng tối siêu hình: Ma quỷ và con người (Mt 8,28-34)

Tin Mừng hôm nay kể lại cảnh tượng rùng rợn: hai người bị quỷ ám, sống nơi nghĩa địa, hoang dại, cô lập, đe dọa cả vùng đất. Hình ảnh ấy không chỉ là chuyện của thời xưa, mà là biểu tượng tâm linh sâu sắc của những “vùng chết” trong tâm hồn con người hôm nay: những căn phòng khóa kín của giận dữ, những ngục tối của nghiện ngập, những tiếng thét của tội lỗi, những vết thương tâm lý không được chữa lành.

Quỷ dữ không chỉ là biểu tượng tôn giáo, mà còn là hiện thực trong chiều kích tâm linh và tâm lý của mỗi cá nhân. Freud gọi đó là những xung lực vô thức, những bản năng bị bóp méo. Triết gia Kierkegaard gọi đó là nỗi tuyệt vọng hiện sinh, nơi con người đánh mất chính mình.

Nhưng Đức Giêsu đã đến, không để phán xét, mà để đối thoại với bóng tối, để trục xuất quyền lực của sự dữ ra khỏi con người. Điều nghịch lý là dân làng lại xin Ngài rời khỏi vùng đất họ, vì họ không chịu nổi sự thật trần trụi ấy. Họ thà sống chung với quỷ dữ ẩn khuất còn hơn là đối diện với cuộc giải phẫu tận căn của tâm linh.

4. Lời mời gọi hiện sinh: Dám bước ra ánh sáng

Anh chị em thân mến,

Bài học hôm nay không chỉ là câu chuyện của Agar, của Ismael, của những người bị quỷ ám năm xưa, mà là câu chuyện muôn đời của mỗi chúng ta.

Trong sâu thẳm tâm hồn, ta đều có những đứa trẻ bị bỏ rơi – những vùng tối bị lãng quên. Trong đời sống, ta đều có những nghĩa địa – nơi chôn giấu những ký ức đau buồn, những thất bại, những nỗi sợ. Nhưng Thiên Chúa vẫn bước vào những nghĩa địa ấy, Ngài vẫn ở đó, kiên nhẫn mở mắt ta để thấy nguồn nước cứu độ, để nghe tiếng kêu khóc của nội tâm, và để trục xuất những thế lực vô hình đang thao túng đời ta.

Dám bước ra ánh sáng, dám đối diện với chính mình, với lịch sử đổ vỡ của mình, đó là khởi đầu cho hành trình chữa lành đích thực, cả về mặt tâm lý lẫn tâm linh. Và đó cũng là con đường hiện sinh đầy đau đớn nhưng cũng tràn đầy tự do mà Đức Kitô mời gọi mỗi chúng ta.

Xin cho ta can đảm để:

• Nhìn thấy phần “Ismael” bị bỏ rơi trong chính tâm hồn mình.

• Kêu lên như người nghèo khổ trong Thánh Vịnh, để Thiên Chúa nghe thấy.

• Để Đức Kitô bước vào những nghĩa địa của đời ta, nơi ta từng muốn trốn tránh sự thật.

• Và đừng bao giờ xin Ngài “rời khỏi” đời ta chỉ vì ta sợ ánh sáng sự thật.

Vì chỉ nơi Ngài, bóng tối được hóa giải, đau khổ được tái nghĩa, và con người được tìm lại chính mình trong tình yêu cứu độ.

Amen.