Ba lan ngày càng ít người Công Giáo: một nửa số linh mục bị tấn công

BA LAN, NGÀY CÀNG ÍT NGƯỜI CÔNG GIÁO: MỘT NỬA SỐ LINH MỤC BỊ TẤN CÔNG

Theo báo cáo được công bố bởi Viện Thống kê Giáo hội Ba Lan (ISKK), gần một nửa số linh mục tại Ba Lan, cụ thể là 49,7% trong số 1.000 linh mục được khảo sát, cho biết họ đã phải chịu các hình thức tấn công trong năm 2024. Các cuộc tấn công này bao gồm cả bạo lực thể chất, lăng mạ bằng lời nói, đe dọa, và các hành vi thù địch trên không gian mạng. Báo cáo, được thực hiện trong các tháng 10 và 11 năm 2024, đã chỉ ra rằng các hình thức tấn công phổ biến nhất bao gồm chế nhạo, đe dọa hoặc lăng mạ (42,6%) và các cuộc tấn công trên Internet (33,6%).

Không chỉ các linh mục, mà các nhà thờ, nghĩa trang, và các địa điểm thờ tự khác cũng trở thành mục tiêu của các hành vi phá hoại, xúc phạm, và làm gián đoạn các nghi lễ tôn giáo. Cha Leszek Gęsiak SJ, phát ngôn viên của Hội đồng Giám mục Ba Lan, đã nhấn mạnh rằng tình trạng này không chỉ là những sự cố đơn lẻ mà đã trở thành một vấn đề xã hội nghiêm trọng, đòi hỏi sự chú ý và hành động từ cả Giáo hội lẫn cộng đồng.

Báo cáo cũng ghi nhận rằng tỷ lệ dân số Ba Lan tự nhận mình là người Công giáo đã giảm đáng kể, từ 88% cách đây một thập kỷ xuống còn 71% vào thời điểm hiện tại. Sự sụt giảm này diễn ra song song với sự gia tăng các hành vi chống đối tôn giáo, đặt ra câu hỏi về mối liên hệ giữa sự thay đổi trong nhận thức xã hội và các hành vi bạo lực nhắm vào Giáo hội.

Trong một cuộc phỏng vấn với ACI Prensa, Cha Leszek Gęsiak đã phân tích những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Theo ngài, các cuộc tấn công phần lớn bắt nguồn từ những căng thẳng xã hội liên quan đến các vấn đề đạo đức và luân lý, chẳng hạn như phá thai, giáo dục tôn giáo, và vai trò của Giáo hội trong đời sống chính trị. Sự phân cực chính trị tại Ba Lan trong những năm gần đây đã làm trầm trọng thêm tình trạng này, dẫn đến sự gia tăng các thái độ chống tôn giáo và các hành vi bạo lực.

Cha Gęsiak nhấn mạnh rằng Ba Lan đang chứng kiến một “cuộc chiến văn hóa” giữa các giá trị Kitô giáo truyền thống và chủ nghĩa tự do hiện đại. Sau năm 1989, khi Ba Lan mở cửa với phương Tây sau thời kỳ dài sống dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, chủ nghĩa tự do đã tìm thấy mảnh đất màu mỡ để phát triển. “Chủ nghĩa tự do đã trở thành một tiếng nói quan trọng trong cuộc tranh luận chính trị,” Cha Gęsiak nhận định. “Sau một thời kỳ dài bị cô lập và tước đoạt các quyền tự do dân sự, xã hội Ba Lan đã đón nhận các tư tưởng tự do một cách mạnh mẽ.”

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của các tư tưởng tự do, một số giá trị được quảng bá dưới danh nghĩa sự khoan dung đã trở nên không khoan dung đối với các tín đồ, giáo sĩ, và những gì liên quan đến đức tin và Giáo hội. Cha Gęsiak lưu ý rằng các giá trị Kitô giáo truyền thống đang bị đẩy ra bên lề đời sống xã hội, hoặc thậm chí bị từ chối hoàn toàn. Điều này đã tạo ra một môi trường mà các linh mục và các địa điểm thờ tự dễ trở thành mục tiêu của sự thù địch.

Một yếu tố quan trọng khác góp phần vào tình trạng này là cách mà truyền thông mô tả các linh mục và Giáo hội. Cha Gęsiak than thở rằng các phương tiện truyền thông thường chỉ tập trung vào các vụ bê bối, hoặc thậm chí là những cáo buộc chưa được kiểm chứng, liên quan đến giáo sĩ. Điều này đã tạo ra một hình ảnh tiêu cực về các linh mục, khiến họ trở thành mục tiêu dễ bị tấn công trong mắt một bộ phận công chúng.

“Giọng điệu của diễn ngôn công khai phần lớn được định hình bởi truyền thông và các tuyên bố của chính trị gia,” Cha Gęsiak giải thích. “Nếu giọng điệu này mang tính hung hăng, dư luận cũng sẽ có thái độ tiêu cực đối với giáo sĩ.” Ông nhấn mạnh rằng truyền thông, với sức mạnh to lớn của mình, có trách nhiệm lớn trong việc định hình nhận thức của xã hội. Khi hình ảnh tiêu cực về giáo sĩ liên tục được khuếch đại, điều này không chỉ làm gia tăng thái độ thù địch mà còn làm suy yếu niềm tin vào Giáo hội như một định chế xã hội.

Năm 2024 chứng kiến hai vụ việc đặc biệt nghiêm trọng, làm rúng động dư luận Ba Lan. Vào tháng 2, Cha Grzegorz Dymek, 58 tuổi, được phát hiện đã qua đời tại giáo xứ Đức Mẹ Fatima ở Kłobuck. Thủ phạm, một cựu cảnh sát, đã thú nhận tội ác, nhưng không tiết lộ động cơ cụ thể. Trong một vụ việc khác, Cha Lech Lachowicz đã qua đời sau bảy ngày chịu đau đớn, sau khi bị tấn công bằng rìu với mục đích cướp tài sản tại nhà giáo xứ của ngài.

Những cái chết này không chỉ là những thảm kịch cá nhân mà còn là lời cảnh báo về mức độ nghiêm trọng của các cuộc tấn công nhằm vào giáo sĩ. Cha Gęsiak nhấn mạnh rằng các vụ việc này chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm,” và rằng vấn đề bạo lực chống lại giáo sĩ đang trở thành một vấn đề xã hội cần được giải quyết một cách cấp bách.

Báo cáo của ISKK cũng chỉ ra rằng nhiều linh mục không báo cáo các vụ tấn công mà họ phải chịu đựng. Lý do chính bao gồm việc các sự cố được coi là không đủ nghiêm trọng (46,2%), sự không sẵn lòng tham gia vào các thủ tục pháp lý chính thức (22,6%), và đặc biệt là sự thiếu tin tưởng vào chính quyền (14,6%). Đáng chú ý, 80,8% linh mục được khảo sát cho biết họ không báo cáo các vụ việc với bất kỳ cơ quan chức năng nào.

Để tự bảo vệ, hơn một nửa số linh mục được khảo sát thừa nhận rằng họ đã thực hiện các biện pháp để tránh xung đột, chẳng hạn như không mặc áo dòng hoặc cổ áo giáo sĩ khi ra ngoài. Điều này phản ánh một thực tế đau lòng: những người cống hiến đời mình cho sứ vụ phục vụ cộng đồng đang phải sống trong nỗi sợ hãi và che giấu danh tính tôn giáo của mình.

Cha Gęsiak nhấn mạnh rằng trách nhiệm không chỉ nằm ở các cơ quan chức năng mà còn ở cộng đồng tín hữu và toàn xã hội. Ông kêu gọi các tín hữu tích cực ủng hộ và bảo vệ các linh mục, những người “cống hiến cuộc sống và sức lực để phục vụ người khác” trong nhiều lĩnh vực, từ giáo xứ, bệnh viện, nhà tù, đến các cộng đồng người nghèo và người nhập cư.

“Người tín hữu cần nhạy cảm với vấn đề này và không nên lặp lại những tin đồn hoặc lời vu khống chưa được kiểm chứng,” Cha Gęsiak cảnh báo. Ông cũng kêu gọi xã hội đảm bảo rằng các linh mục, với tư cách là một nhóm xã hội, được đối xử công bằng và không bị phân biệt đối xử.

Để giải quyết vấn đề, Cha Gęsiak đề xuất cần có những biện pháp hiệu quả hơn để bảo vệ giáo sĩ và ngăn chặn các hành vi bạo lực. Ông nhấn mạnh vai trò của Trung tâm Nghiên cứu Tự do Tôn giáo tại Đại học Hồng y Stefan Wyszyński, được thành lập vào năm 2021, trong việc giám sát và bảo vệ quyền tự do tôn giáo tại Ba Lan.

Tình trạng gia tăng các cuộc tấn công nhằm vào linh mục và các nơi thờ tự tại Ba Lan không chỉ là một vấn đề của Giáo hội mà còn là một thách thức đối với toàn xã hội. Trong bối cảnh đất nước đang đối mặt với sự phân cực chính trị và những thay đổi sâu sắc về văn hóa, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa Giáo hội, chính quyền, truyền thông, và cộng đồng để xây dựng một môi trường an toàn và tôn trọng lẫn nhau.

Đức Giáo Hoàng, với sứ mạng dẫn dắt Giáo hội hoàn vũ, chắc chắn sẽ kêu gọi sự đoàn kết và tình yêu thương để vượt qua những thách thức này. Cộng đồng Công giáo Ba Lan, vốn có lịch sử lâu đời gắn bó với đức tin, cần tìm lại sự hiệp nhất và lòng can đảm để bảo vệ những giá trị thiêng liêng của mình, đồng thời đối thoại một cách xây dựng với những thay đổi của thời đại.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp