Buổi cầu nguyện tại nhà thờ Đức Bà Paris trong bối cảnh tranh luận về an tử ở Pháp

BUỔI CẦU NGUYỆN TẠI NHÀ THỜ ĐỨC BÀ PARIS TRONG BỐI CẢNH TRANH LUẬN VỀ AN TỬ Ở PHÁP

Vào tối thứ Tư, ngày 21 tháng 5 năm 2025, Nhà thờ Đức Bà Paris, biểu tượng lịch sử và tâm linh của nước Pháp, đã trở thành tâm điểm của một sự kiện quan trọng: buổi cầu nguyện thường niên lần thứ 16 vì sự sống, do các giám mục vùng Île-de-France tổ chức. Với sự tham gia của khoảng 2.000 tín hữu, buổi canh thức mang chủ đề “Những người xây dựng tình yêu, chúng ta hãy sống trong hy vọng!” đã diễn ra trong bối cảnh Quốc hội Pháp đang sôi nổi tranh luận về dự luật hợp pháp hóa an tử và hỗ trợ tự tử, được gọi là Dự luật Kết thúc Cuộc sống. Sự kiện này không chỉ là một hành động cầu nguyện mà còn là lời kêu gọi mạnh mẽ từ Giáo hội Công giáo nhằm bảo vệ phẩm giá sự sống con người trước những thay đổi pháp lý tiềm tàng, vốn bị coi là “sự rạn nứt nhân học” đe dọa các giá trị đạo đức và nhân văn.

Nhà thờ Đức Bà Paris, sau khi được trùng tu hoàn toàn vào năm 2024 sau vụ hỏa hoạn lịch sử năm 2019, đã tái khẳng định vai trò của mình như một trung tâm tâm linh và văn hóa của nước Pháp. Việc tổ chức buổi cầu nguyện vì sự sống tại đây mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, đặc biệt trong bối cảnh xã hội Pháp đang đối mặt với những câu hỏi đạo đức phức tạp về sự sống và cái chết. Buổi canh thức năm 2025 là một phần của chuỗi sự kiện thường niên bắt đầu từ năm 2009, được khởi xướng bởi các giám mục vùng Île-de-France để khẳng định lập trường của Giáo hội Công giáo về giá trị bất khả xâm phạm của sự sống con người, từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên.

Trong khi đó, tại Quốc hội Pháp, Dự luật Kết thúc Cuộc sống đã trở thành tâm điểm của các cuộc tranh luận gay gắt. Dự luật này, dự kiến được bỏ phiếu chính thức vào ngày 27 tháng 5 năm 2025, đề xuất hợp pháp hóa khái niệm “hỗ trợ cái chết”, bao gồm cả an tử (khi một bên thứ ba trực tiếp tiêm chất gây chết) và tự tử có hỗ trợ (khi bệnh nhân tự thực hiện hành động cuối cùng với sự hỗ trợ y tế). Theo dự luật, những người trưởng thành mắc bệnh nghiêm trọng, không thể chữa khỏi, gây ra “đau khổ về thể chất hoặc tâm lý không thể chịu đựng được” sẽ đủ điều kiện để yêu cầu hỗ trợ cái chết, tùy thuộc vào đánh giá y tế. Tuy nhiên, các thuật ngữ mơ hồ, đặc biệt là “đau khổ không thể chịu đựng được”, đã làm dấy lên lo ngại về khả năng lạm dụng và nguy cơ bình thường hóa an tử trong xã hội.

Ngoài ra, vào ngày 24 tháng 5 năm 2025, Quốc hội Pháp đã thông qua một quy định mới, tạo ra một tội danh hình sự nhằm ngăn chặn việc cản trở quyền tiếp cận “hỗ trợ cái chết”. Tội danh này, được xây dựng dựa trên tiền lệ của tội cản trở phá thai, sẽ trừng phạt bất kỳ hành vi nào nhằm ngăn cản việc thực hiện hoặc tiếp cận thông tin về an tử và tự tử có hỗ trợ. Quy định này đã làm gia tăng căng thẳng, khi nhiều nhà phê bình, bao gồm các nhà lãnh đạo Công giáo, cho rằng nó hạn chế quyền tự do ngôn luận và quyền phản đối dựa trên lương tâm.

Buổi cầu nguyện tại Nhà thờ Đức Bà Paris năm 2025 đã quy tụ một cộng đồng đa dạng, bao gồm các tín hữu Công giáo, các nhà hoạt động vì sự sống, và những người quan tâm đến các vấn đề đạo đức liên quan đến chăm sóc cuối đời. Sự kiện được tổ chức với sự tham gia của các giám mục hàng đầu, bao gồm Đức Tổng Giám mục Laurent Ulrich của Paris, Đức Giám mục phụ tá Emmanuel Tois, và các giám mục khác từ vùng Île-de-France. Chủ đề của buổi canh thức, “Những người xây dựng tình yêu, chúng ta hãy sống trong hy vọng!”, phản ánh thông điệp của Giáo hội về việc đối diện với những thách thức đạo đức bằng niềm tin, lòng trắc ẩn, và hành động cụ thể.

Buổi lễ bao gồm một loạt các hoạt động tâm linh và giáo dục, được thiết kế để củng cố lập trường của Giáo hội và khuyến khích đối thoại về các vấn đề cuối đời. Một trong những điểm nhấn là các lời chứng thực từ những người thuộc nhiều hoàn cảnh khác nhau, bao gồm các chuyên gia y tế, bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, gia đình của những người đã qua đời, và các nhà đạo đức sinh học. Những lời chứng này tập trung vào các khía cạnh đạo đức và nhân văn của việc chăm sóc cuối đời, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ phẩm giá con người trong những khoảnh khắc dễ bị tổn thương nhất.

Ví dụ, một bác sĩ chăm sóc giảm nhẹ đã chia sẻ về cách các phương pháp điều trị hiện đại có thể giảm đau hiệu quả mà không cần đến an tử, trong khi một bệnh nhân mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối kể lại hành trình tìm thấy ý nghĩa và hy vọng trong những ngày cuối đời nhờ sự hỗ trợ của gia đình và cộng đồng tôn giáo. Những câu chuyện này không chỉ làm nổi bật giá trị của sự sống mà còn phản bác quan điểm rằng an tử là giải pháp duy nhất cho đau khổ.

Phụng vụ của buổi canh thức bao gồm các bài đọc Kinh Thánh, thánh ca, và các lời cầu nguyện đặc biệt, với trọng tâm là Lời nguyện Thánh Thể cho những hoàn cảnh đặc biệt. Lời cầu nguyện này kêu gọi Chúa mở mắt các tín hữu trước mọi đau khổ, truyền cảm hứng cho những hành động yêu thương, và biến Giáo hội thành một ngọn lửa của chân lý, tự do, công lý, và hòa bình. Nội dung lời cầu nguyện bao gồm:

“Xin mở mắt chúng con trước mọi đau khổ, truyền cảm hứng cho chúng con bằng những lời nói và cử chỉ đúng đắn để hỗ trợ những người lân cận đang đau khổ hoặc thử thách; xin ban cho chúng con khả năng phục vụ họ bằng tấm lòng chân thành, noi theo tấm gương và lời của chính Chúa Kitô. Xin biến Giáo hội của Chúa thành nơi của chân lý và tự do, của công lý và hòa bình, để toàn thể nhân loại được tái sinh trong hy vọng.”

Các ý cầu nguyện được đặt trước bàn thờ, đại diện cho những lời khẩn cầu của cộng đồng vì sự sống, phẩm giá, và lòng trắc ẩn. Các bài thánh ca, bao gồm những bài truyền thống như Ave Maria và Salve Regina, đã tạo nên một bầu không khí linh thiêng, khuyến khích sự suy tư sâu sắc về ý nghĩa của sự sống và cái chết trong ánh sáng của đức tin Kitô giáo.

Giáo hội Công giáo tại Pháp, thông qua Hội đồng Giám mục Pháp (CEF), đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ đối với Dự luật Kết thúc Cuộc sống, coi đây là một bước đi nguy hiểm có thể làm suy yếu các giá trị đạo đức cốt lõi của xã hội. Trong một tuyên bố chính thức được công bố trước buổi canh thức, CEF cảnh báo rằng nếu được thông qua, dự luật này sẽ trở thành một trong những văn bản pháp lý dễ dãi nhất trên thế giới về an tử, đe dọa những người dễ bị tổn thương nhất và đặt ra câu hỏi về sự tôn trọng đối với mọi sự sống con người.

Tổng giám mục Vincent Jordy của Tours, Phó Chủ tịch CEF, đã mô tả dự luật như một “sự bóp méo tình anh em”, lập luận rằng việc hợp pháp hóa an tử không phải là biểu hiện của lòng trắc ẩn mà là sự từ bỏ trách nhiệm xã hội đối với những người đau khổ. Ông kêu gọi chính phủ Pháp đầu tư nhiều hơn vào chăm sóc giảm nhẹ, một phương pháp y tế tập trung vào việc giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo, thay vì thúc đẩy các giải pháp dẫn đến cái chết.

Trong bài giảng tại buổi canh thức, Đức Tổng Giám mục Laurent Ulrich của Paris đã lên án mạnh mẽ “ảo tưởng” về một “cái chết nhẹ nhàng và được lựa chọn”. Ông chỉ trích việc sử dụng các thuật ngữ như “hỗ trợ cái chết” để che giấu bản chất thật sự của an tử, gọi đó là “sự bóp méo ý nghĩa của từ ngữ”. Ông lập luận rằng việc gọi hành động gây ra cái chết là “huynh đệ” hoặc “tự do” là một sự xuyên tạc các giá trị nhân văn, đồng thời cảnh báo rằng việc hình sự hóa hành vi cản trở an tử có thể hạn chế quyền tự do lương tâm và ngôn luận.

“Gọi cái chết tự nhiên là cái chết do hành động cố ý gây ra nó. Gọi việc giết người, hay từ ngữ dẫn đến việc đó, là một cử chỉ huynh đệ. Gọi quyền được chết khi cái chết là một sự kiện không thể tránh khỏi... Thêm tội cản trở quyền được chết này; trong khi trong nhiều thập kỷ và cho đến tận ngày nay, chúng ta đã tăng cường các quy định về giao thông để ngăn ngừa tai nạn chết người trên đường, hoặc để bảo vệ anh chị em của chúng ta khỏi những cử chỉ tuyệt vọng và tự tử,” Đức Tổng Giám mục Ulrich nhấn mạnh.

Giám mục phụ tá Emmanuel Tois cũng kêu gọi các tín hữu không chỉ dừng lại ở việc cầu nguyện mà còn tham gia tích cực vào các hành động cụ thể, chẳng hạn như viết thư cho các nhà lập pháp, tham gia các cuộc đối thoại công khai, và nâng cao nhận thức về giá trị của sự sống. Ông nhấn mạnh rằng người Công giáo có trách nhiệm “tham gia nhiều hơn” vào các diễn đàn công cộng để bảo vệ phẩm giá con người.

Tranh luận về an tử và tự tử có hỗ trợ không phải là vấn đề mới tại Pháp. Trong những năm gần đây, các cuộc thảo luận công khai về chăm sóc cuối đời đã được thúc đẩy bởi các vụ việc nổi bật, chẳng hạn như trường hợp của Vincent Lambert, một bệnh nhân sống thực vật trong hơn một thập kỷ, dẫn đến các cuộc tranh cãi pháp lý và đạo đức về quyền được sống và quyền được chết. Những vụ việc như vậy đã làm nổi bật sự chia rẽ trong xã hội Pháp, với một bên ủng hộ quyền tự quyết cá nhân và bên kia nhấn mạnh giá trị bất khả xâm phạm của sự sống.

Dự luật Kết thúc Cuộc sống được đưa ra trong bối cảnh áp lực ngày càng tăng từ các nhóm vận động hành lang ủng hộ an tử, những người cho rằng việc hợp pháp hóa sẽ mang lại “phẩm giá” và “tự do” cho những người mắc bệnh hiểm nghèo. Tuy nhiên, các nhà phê bình, bao gồm Giáo hội Công giáo, các nhà đạo đức sinh học, và một số chuyên gia y tế, lập luận rằng dự luật này có nguy cơ dẫn đến những hậu quả không mong muốn, chẳng hạn như áp lực lên những người dễ bị tổn thương để “lựa chọn” cái chết, hoặc việc mở rộng dần các tiêu chí đủ điều kiện cho an tử, như đã xảy ra ở một số quốc gia khác như Bỉ và Hà Lan.

Một trong những điểm gây tranh cãi nhất của dự luật là thuật ngữ “đau khổ không thể chịu đựng được”, vốn thiếu định nghĩa rõ ràng và có thể được diễn giải chủ quan. Các nhà phê bình lo ngại rằng điều này có thể dẫn đến việc áp dụng an tử trong các trường hợp không thực sự cần thiết, chẳng hạn như những người mắc bệnh tâm thần hoặc cảm thấy mình là “gánh nặng” cho gia đình. Ngoài ra, việc hình sự hóa hành vi cản trở an tử đã làm dấy lên lo ngại về quyền tự do ngôn luận, đặc biệt đối với các nhóm tôn giáo và những người phản đối dựa trên lương tâm.

Để hiểu rõ hơn về bối cảnh của Dự luật Kết thúc Cuộc sống, việc so sánh với các quốc gia khác đã hợp pháp hóa an tử là cần thiết. Ở Bỉ và Hà Lan, an tử đã được hợp pháp hóa từ đầu những năm 2000, với các điều kiện nghiêm ngặt ban đầu nhưng dần được nới lỏng theo thời gian. Ví dụ, ở Bỉ, an tử hiện được phép áp dụng cho cả trẻ em trong một số trường hợp, và ở Hà Lan, các tiêu chí về “đau khổ không thể chịu đựng được” đã được mở rộng để bao gồm cả những người không mắc bệnh thể chất nhưng cảm thấy “cuộc sống không còn ý nghĩa”. Những diễn biến này đã làm dấy lên lo ngại tại Pháp rằng một dự luật tương tự có thể dẫn đến các hậu quả tương tự.

Ngược lại, các quốc gia như Đức và Ý duy trì các quy định nghiêm ngặt hơn về an tử, với trọng tâm là bảo vệ sự sống và thúc đẩy chăm sóc giảm nhẹ. Tại Đức, tự tử có hỗ trợ được phép trong một số trường hợp, nhưng an tử chủ động vẫn bị cấm. Tại Ý, một quốc gia có truyền thống Công giáo mạnh mẽ, an tử vẫn là bất hợp pháp, mặc dù các cuộc tranh luận về vấn đề này đang gia tăng.

Tại Pháp, hệ thống chăm sóc giảm nhẹ hiện nay được coi là một trong những hệ thống tốt nhất ở châu Âu, với các trung tâm chăm sóc giảm nhẹ cung cấp dịch vụ miễn phí cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Tuy nhiên, các nhà phê bình dự luật an tử cho rằng nguồn lực cho chăm sóc giảm nhẹ vẫn chưa đủ, và việc hợp pháp hóa an tử có thể làm giảm động lực đầu tư vào lĩnh vực này.

Giáo hội Công giáo tại Pháp từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong các cuộc tranh luận đạo đức và xã hội, từ vấn đề phá thai đến hôn nhân đồng giới và nay là an tử. Với tư cách là tiếng nói đại diện cho hàng triệu tín hữu, Giáo hội không chỉ phản đối an tử dựa trên giáo lý mà còn đưa ra các lập luận nhân văn, nhấn mạnh trách nhiệm của xã hội đối với những người dễ bị tổn thương.

Thông qua các sự kiện như buổi cầu nguyện tại Nhà thờ Đức Bà, Giáo hội tìm cách truyền cảm hứng cho các tín hữu và cộng đồng rộng lớn hơn để suy nghĩ lại về ý nghĩa của sự sống, đau khổ, và cái chết. Các giám mục nhấn mạnh rằng đau khổ, dù khó khăn, có thể mang lại ý nghĩa khi được đối diện với lòng trắc ẩn và đức tin. Họ cũng kêu gọi một cách tiếp cận toàn diện hơn đối với chăm sóc cuối đời, bao gồm hỗ trợ tâm lý, tâm linh, và y tế cho cả bệnh nhân và gia đình.

Ngoài ra, Giáo hội đang tích cực vận động hành lang chống lại dự luật thông qua các kênh chính thức, chẳng hạn như các cuộc gặp với các nhà lập pháp và các tuyên bố công khai. Các tổ chức Công giáo, như Hiệp hội Gia đình Công giáo và Liên minh vì Sự sống, cũng đang tổ chức các chiến dịch nâng cao nhận thức và kêu gọi công chúng phản đối dự luật.

Buổi cầu nguyện tại Nhà thờ Đức Bà đã thu hút sự chú ý rộng rãi, không chỉ trong cộng đồng Công giáo mà còn từ các nhóm tôn giáo khác và các nhà hoạt động vì sự sống. Trên nền tảng X, nhiều người dùng đã chia sẻ thông tin về sự kiện, bày tỏ sự ủng hộ đối với lập trường của Giáo hội. Một bài đăng từ tài khoản @CatholicFrance viết: “Hàng ngàn người đã tụ họp tại Nhà thờ Đức Bà Paris để cầu nguyện cho sự sống, trong khi Quốc hội Pháp cân nhắc hợp pháp hóa an tử. Chúng ta phải bảo vệ phẩm giá con người!” Một bài đăng khác từ @BioethicsNow cảnh báo: “Dự luật an tử của Pháp có thể mở ra một con đường nguy hiểm. Hãy lắng nghe tiếng nói của Giáo hội Công giáo.”

Cộng đồng quốc tế, bao gồm các tổ chức như Liên minh Công giáo Quốc tế và Tổ chức Cửa Mở, cũng đã bày tỏ sự quan tâm đến tình hình tại Pháp. Một số nhà lãnh đạo tôn giáo từ các quốc gia khác, chẳng hạn như Đức và Ý, đã gửi thư ủng hộ tới Hội đồng Giám mục Pháp, kêu gọi đoàn kết trong việc bảo vệ sự sống.

Tuy nhiên, các nhóm ủng hộ an tử, chẳng hạn như Hiệp hội Quyền Được Chết trong Phẩm giá (ADMD), đã chỉ trích buổi cầu nguyện, cho rằng Giáo hội đang áp đặt quan điểm tôn giáo lên một vấn đề thuộc về quyền cá nhân. Các cuộc tranh luận trên truyền thông Pháp đã trở nên căng thẳng, với cả hai bên đưa ra các lập luận mạnh mẽ để bảo vệ quan điểm của mình.

Với cuộc bỏ phiếu chính thức về Dự luật Kết thúc Cuộc sống dự kiến diễn ra vào ngày 27 tháng 5 năm 2025, những ngày tới sẽ là thời điểm quyết định đối với tương lai của an tử tại Pháp. Nếu được thông qua, dự luật này có thể biến Pháp thành một trong những quốc gia có luật an tử dễ dãi nhất ở châu Âu, với những hệ lụy sâu rộng đối với xã hội, y tế, và đạo đức.

Trong khi đó, Giáo hội Công giáo và các nhóm phản đối khác đang tăng cường nỗ lực để ảnh hưởng đến kết quả của cuộc bỏ phiếu. Các chiến dịch công khai, bao gồm các buổi cầu nguyện, hội thảo, và các bài viết trên truyền thông, đang được triển khai để nâng cao nhận thức về những rủi ro của dự luật. Đồng thời, các tổ chức y tế và chăm sóc giảm nhẹ đang kêu gọi chính phủ đầu tư nhiều hơn vào các dịch vụ hỗ trợ bệnh nhân, như một giải pháp thay thế nhân đạo cho an tử.

Dù kết quả của cuộc bỏ phiếu là gì, tranh luận về an tử sẽ tiếp tục định hình các cuộc thảo luận đạo đức và xã hội tại Pháp trong nhiều năm tới. Buổi cầu nguyện tại Nhà thờ Đức Bà Paris năm 2025 không chỉ là một sự kiện tôn giáo mà còn là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc bảo vệ phẩm giá con người trong mọi giai đoạn của sự sống.

Buổi cầu nguyện vì sự sống lần thứ 16 tại Nhà thờ Đức Bà Paris là một minh chứng cho cam kết của Giáo hội Công giáo trong việc bảo vệ sự sống trước những thách thức đạo đức hiện đại. Trong bối cảnh Quốc hội Pháp chuẩn bị bỏ phiếu về Dự luật Kết thúc Cuộc sống, sự kiện này đã gửi đi một thông điệp rõ ràng: phẩm giá con người là bất khả xâm phạm, và xã hội có trách nhiệm bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất thông qua lòng trắc ẩn, chăm sóc, và hy vọng.

Với sự tham gia của hàng ngàn tín hữu, các lời chứng thực cảm động, và những lời kêu gọi hành động từ các giám mục, buổi canh thức không chỉ là một hành động cầu nguyện mà còn là một lời mời gọi toàn xã hội suy nghĩ lại về ý nghĩa của sự sống, đau khổ, và cái chết. Trong khi cuộc tranh luận về an tử tiếp tục chia rẽ nước Pháp, Giáo hội Công giáo vẫn kiên định với sứ mệnh của mình: xây dựng một thế giới nơi mọi sự sống được tôn trọng và yêu thương.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp