Các Chỉ Nam và Cẩm Nang Phục Vụ
CHỈ NAM CHO THỪA TÁC VIÊN THÁNH THỂ NGOẠI THƯỜNG
Trong Giáo hội Công giáo, Bí tích Thánh Thể là trung tâm của đời sống đức tin, là nguồn mạch nuôi dưỡng và là điểm cao nhất của mọi hoạt động phụng vụ mà chúng ta tham dự. Khi chúng ta đến với Thánh lễ, chính Bí tích Thánh Thể – Mình và Máu Chúa Giêsu – mang lại cho chúng ta sức mạnh thiêng liêng, nối kết chúng ta với Chúa và với nhau trong tình yêu. Nhưng không phải ai cũng biết rằng, ngoài linh mục và phó tế, còn có những người giáo dân được mời gọi để hỗ trợ trong việc trao ban Bí tích quý giá này. Họ được gọi là thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, hay còn gọi đơn giản là “thừa tác viên ngoại lệ”.
Đây là những người được Giáo hội chọn lựa và ủy nhiệm để giúp linh mục phân phát Thánh Thể trong Thánh lễ hoặc mang Mình Thánh Chúa đến cho những người không thể đến nhà thờ, như người bệnh, người già yếu. Công việc của họ không chỉ là một nhiệm vụ đơn thuần, mà là một sứ mệnh thiêng liêng, đòi hỏi họ phải hiểu rõ về phụng vụ, sống đời sống đức tin sâu sắc và mang trong mình một tinh thần phục vụ khiêm nhường. Vậy làm thế nào để họ có thể làm tốt sứ mệnh này? Họ cần một “kim chỉ nam” – một hướng dẫn rõ ràng về những gì cần có, cần làm và cần sống để phục vụ Bí tích Thánh Thể với tất cả lòng kính trọng và hiệu quả. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu xem vai trò của họ là gì, họ cần những phẩm chất nào, kỹ năng nào, và những nguyên tắc nào sẽ dẫn đường cho họ để trở thành những người phục vụ xứng đáng trong Giáo hội.
Trước hết, hãy nói về vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Họ không phải là người thay thế linh mục hay phó tế, mà chỉ được mời gọi khi thật sự cần thiết, chẳng hạn trong những Thánh lễ đông người – như ngày Chúa nhật, lễ Giáng sinh hay Phục sinh – khi linh mục không thể một mình trao Thánh Thể cho tất cả giáo dân. Lúc đó, họ bước lên, đứng bên cạnh bàn thờ, cầm chén thánh và trao Mình Thánh Chúa cho mọi người với sự trang nghiêm và cẩn thận. Nhưng công việc của họ không dừng lại ở nhà thờ. Nhiều khi, họ còn mang Mình Thánh Chúa đến tận nhà, đến giường bệnh, để những người không thể tham dự Thánh lễ vẫn được hiệp thông với Chúa qua Bí tích này. Họ trở thành cầu nối, mang tình yêu của Chúa đến với những người đang đau khổ, cô đơn. Hơn nữa, khi chuẩn bị bàn thờ hay giúp linh mục trong một số việc nhỏ liên quan đến Thánh Thể, họ cũng góp phần làm cho Thánh lễ diễn ra trôi chảy. Qua tất cả những điều đó, họ không chỉ giúp đỡ về mặt thực tế mà còn là một chứng nhân sống động, cho thấy Bí tích Thánh Thể quan trọng thế nào trong đời sống đức tin của chúng ta.
Vậy để làm được những điều ấy, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường cần có những phẩm chất gì? Trước hết, họ phải là những người sống đức tin sâu sắc. Không phải ai cũng được chọn để chạm vào Mình Thánh Chúa – họ cần là những giáo dân gương mẫu, thường xuyên đi lễ, lãnh nhận các bí tích như Hòa giải và Thánh Thể, và thực sự yêu mến Chúa Giêsu hiện diện trong Bí tích này. Họ phải có lòng kính trọng tuyệt đối, hiểu rằng đó không chỉ là một tấm bánh, mà là chính Chúa đang ở với chúng ta. Ngoài ra, họ cần khiêm nhường – không coi vai trò này là một vinh dự để khoe khoang, mà là một cơ hội để phục vụ Chúa và anh em. Tinh thần trách nhiệm cũng rất quan trọng, vì mỗi hành động của họ liên quan trực tiếp đến Bí tích Thánh Thể, không được phép qua loa hay cẩu thả. Và cuối cùng, họ cần hòa mình vào cộng đoàn – biết làm việc chung với linh mục, phó tế và mọi người, để tất cả cùng hướng về một mục tiêu là làm sáng danh Chúa.
Nhưng chỉ có phẩm chất thôi chưa đủ, họ còn cần những kỹ năng cụ thể để phục vụ tốt. Họ phải hiểu về Thánh lễ – biết rõ từng phần, đặc biệt là phần Hiệp lễ, và nắm được những quy định của Giáo hội về cách trao Thánh Thể. Chẳng hạn, họ cần biết cách cầm chén thánh sao cho đúng, trao Mình Thánh trên tay hay trên lưỡi tùy theo ý người lãnh nhận, và xử lý thế nào nếu chẳng may Mình Thánh rơi xuống đất. Khi đứng trước cộng đoàn, họ phải nói rõ ràng và nhẹ nhàng: “Mình Thánh Chúa”, để người nhận đáp lại “Amen” trong tâm tình sốt mến. Họ cũng cần quan sát – nhìn xem còn bao nhiêu người trong hàng rước lễ, còn đủ Mình Thánh không, để báo lại cho linh mục kịp thời. Nếu mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ phải biết cách trò chuyện, an ủi, và hướng dẫn người đó cầu nguyện trước khi lãnh nhận. Tất cả những điều này đòi hỏi sự tập luyện và chú tâm, để mỗi cử chỉ, mỗi lời nói đều toát lên sự trang trọng và yêu mến.
Vậy “kim chỉ nam” nào sẽ giúp họ làm tốt sứ mệnh này? Trước hết, họ phải luôn đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu. Mọi việc họ làm đều phải bắt nguồn từ lòng kính trọng Chúa Giêsu hiện diện trong Mình Thánh. Họ cần giữ tâm hồn sạch sẽ, thường xuyên cầu nguyện và xưng tội để xứng đáng phục vụ. Mỗi lần đứng trước bàn thờ hay mang Thánh Thể đi, họ nên dành chút thời gian cầu xin Chúa hướng dẫn. Khi phục vụ, họ phải làm mọi thứ với sự chính xác và tôn kính – không vội vàng, không lơ là, luôn cẩn thận để Mình Thánh được trao ban đúng cách. Họ cũng cần phối hợp chặt chẽ với linh mục, lắng nghe chỉ dẫn và làm việc cùng các thừa tác viên khác để Thánh lễ được suôn sẻ. Giáo hội có những quy định rõ ràng về vai trò này, nên họ phải tuân thủ – chỉ làm khi được linh mục cho phép, không tự ý vượt quá nhiệm vụ của mình. Và quan trọng hơn nữa, họ cần sống gương mẫu không chỉ trong nhà thờ mà cả ngoài đời – sống yêu thương, hòa thuận, để đời sống của họ là một lời chứng cho những gì họ phục vụ.
Đôi khi, họ sẽ gặp khó khăn. Có thể họ lo lắng khi phải đứng trước cộng đoàn, hay bối rối khi gặp tình huống bất ngờ như Mình Thánh rơi, hoặc người bệnh từ chối lãnh nhận. Nhưng đừng sợ! Họ có thể vượt qua bằng cách cầu nguyện, tin cậy vào Chúa, và học hỏi từ linh mục hay những người đi trước. Giữ bình tĩnh và xử lý mọi việc với lòng kính trọng sẽ giúp họ vượt qua mọi thử thách. Công việc này cũng đòi hỏi thời gian và sức lực, nhưng chính tình yêu dành cho Chúa và cộng đoàn sẽ là động lực để họ tiếp tục.
Nói tóm lại, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là những người mang Chúa đến gần với chúng ta hơn, dù là trong Thánh lễ hay ở những nơi xa xôi như giường bệnh. Họ không chỉ cần biết cách làm mà còn phải sống sao cho xứng đáng với Bí tích họ phục vụ. “Kim chỉ nam” của họ là lòng kính trọng, sự chuẩn bị chu đáo, tinh thần phục vụ và đời sống gương mẫu. Khi họ làm việc với tất cả trái tim và tâm hồn, họ không chỉ giúp chúng ta lãnh nhận Thánh Thể cách sốt sắng mà còn làm cho tình yêu của Chúa lan tỏa trong cộng đoàn. Họ là những cánh tay nối dài của linh mục, là những người phục vụ thầm lặng nhưng đầy ý nghĩa, giúp mỗi người chúng ta cảm nhận được sự hiện diện sống động của Chúa Giêsu giữa đời thường.
1. Vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường được Giáo hội ủy nhiệm trong những hoàn cảnh đặc biệt, khi số lượng linh mục hoặc phó tế không đủ để đáp ứng nhu cầu của cộng đoàn. Vai trò của họ bao gồm:
Trao Thánh Thể trong Thánh lễ: Họ hỗ trợ linh mục hoặc phó tế trong việc trao Mình Thánh Chúa cho giáo dân trong các Thánh lễ đông người, đặc biệt vào Chúa nhật hoặc các dịp lễ lớn.
Mang và trao Thánh Thể đến cho người không thể tham dự Thánh lễ: Họ được giao phó nhiệm vụ mang Mình Thánh Chúa đến cho người bệnh, người già yếu hoặc những người bị cách ly, giúp họ được hiệp thông với Bí tích Thánh Thể.
Hỗ trợ phụng vụ: Trong một số trường hợp, họ có thể giúp chuẩn bị bàn thờ, sắp xếp chén thánh hoặc các vật dụng liên quan đến việc cử hành Thánh Thể theo hướng dẫn của linh mục.
Làm chứng cho đức tin: Qua việc phục vụ, họ thể hiện tình yêu và sự kính trọng đối với Bí tích Thánh Thể, đồng thời khơi dậy lòng sốt mến trong cộng đoàn.
Đây là một vai trò đặc biệt, không chỉ mang tính thực hành mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng sâu sắc, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cả tâm hồn lẫn hành động.
2. Những phẩm chất cần thiết của Thừa Tác Viên Thánh Thể ngoại thường
Để được chọn và phục vụ tốt trong vai trò này, thừa tác viên cần sở hữu những phẩm chất sau:
Đời sống đức tin sâu sắc: Trong Giáo hội Công giáo, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là những người giáo dân được chọn để giúp linh mục mang Mình Thánh Chúa đến với cộng đoàn, dù là trong Thánh lễ hay đến tận nhà cho người bệnh, người già yếu. Đây không phải là một công việc ai cũng làm được, mà là một sứ mệnh thiêng liêng đòi hỏi những phẩm chất đặc biệt. Trong số đó, đời sống đức tin sâu sắc đứng hàng đầu, như một nền tảng vững chắc để họ có thể phục vụ Bí tích Thánh Thể – trung tâm của đời sống Kitô giáo – một cách xứng đáng. Nhưng đời sống đức tin sâu sắc là gì? Tại sao nó lại quan trọng đến thế đối với những người được chạm vào Mình Thánh Chúa? Và làm sao để chúng ta hiểu được phẩm chất này qua cách họ sống, cách họ phục vụ? Hãy cùng nhìn sâu hơn vào điều này, để thấy rằng đây không chỉ là một yêu cầu, mà là một lời mời gọi cao cả dành cho họ, và cũng là một gương sáng cho mỗi người chúng ta.
Trước hết, đời sống đức tin sâu sắc nghĩa là họ phải là những tín hữu sống gương mẫu. Không phải ngẫu nhiên mà Giáo hội chọn họ giữa hàng trăm, hàng ngàn giáo dân trong giáo xứ. Họ cần là những người mà khi anh chị em nhìn vào, chúng ta thấy ngay một đời sống gắn bó với Chúa. Họ không chỉ đi lễ vào ngày Chúa nhật cho “đủ bổn phận”, mà là những người thường xuyên đến với Thánh lễ – có thể là mỗi ngày, hoặc bất cứ khi nào có thể – để gặp gỡ Chúa Giêsu, để lắng nghe lời Ngài và để lãnh nhận sức mạnh từ Ngài. Hãy tưởng tượng một người đứng trước bàn thờ, tay cầm chén thánh trao Mình Thánh cho anh chị em, nhưng trong đời sống lại xa cách Chúa, ít cầu nguyện, ít đến nhà thờ – liệu điều đó có phù hợp không? Chắc chắn là không! Vì họ đang phục vụ chính Chúa Giêsu hiện diện trong Bí tích Thánh Thể, nên họ phải là những người sống gần gũi với Ngài, để qua họ, chúng ta cũng cảm nhận được sự hiện diện ấy. Đời sống gương mẫu của họ không phải là để khoe khoang, mà là để làm chứng rằng Bí tích Thánh Thể thực sự quan trọng, thực sự thay đổi con người, và họ là minh chứng sống động cho điều đó.
Rồi tiếp theo, đời sống đức tin sâu sắc còn thể hiện qua việc họ thường xuyên lãnh nhận các bí tích. Anh chị em biết đấy, không ai trong chúng ta là hoàn hảo – chúng ta đều có những yếu đuối, những lần sa ngã. Nhưng với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, họ cần ý thức rõ hơn ai hết rằng mình phải thanh sạch để chạm vào Mình Thánh Chúa. Vì thế, họ thường xuyên đến với Bí tích Hòa giải – hay còn gọi là xưng tội – để xin Chúa tha thứ, để làm mới lại tâm hồn mình. Họ không ngại đứng trước mặt Chúa, thừa nhận lỗi lầm, và xin Ngài giúp họ sống tốt hơn. Và tất nhiên, họ cũng thường xuyên lãnh nhận Bí tích Thánh Thể, không chỉ vì họ phải phục vụ, mà vì họ khao khát được kết hiệp với Chúa Giêsu trong Mình và Máu Thánh Ngài. Hãy nghĩ mà xem, nếu họ không yêu thích rước lễ, không cảm nhận được niềm vui khi được nhận Chúa vào lòng, thì làm sao họ có thể trao Ngài cho anh chị em với tất cả sự trân trọng? Chính việc lãnh nhận các bí tích đều đặn giúp họ giữ lòng mình trong sạch, mạnh mẽ, để mỗi lần đứng trước bàn thờ hay mang Thánh Thể đi, họ không cảm thấy hổ thẹn, mà thấy mình thật sự xứng đáng là dụng cụ của Chúa.
Và điều quan trọng nhất trong đời sống đức tin sâu sắc của họ chính là lòng yêu mến đặc biệt đối với Bí tích Thánh Thể. Đây không chỉ là một nhiệm vụ, không chỉ là một công việc họ được giao, mà là một tình yêu thực sự dành cho Chúa Giêsu hiện diện trong tấm bánh nhỏ bé ấy. Anh chị em có bao giờ tự hỏi: tại sao họ sẵn sàng dành thời gian sau Thánh lễ để mang Mình Thánh đến cho người bệnh, bất kể nắng mưa, bất kể mệt mỏi? Tại sao họ đứng đó, trao Thánh Thể với ánh mắt trang nghiêm và giọng nói dịu dàng: “Mình Thánh Chúa”? Đó là vì trong lòng họ, Bí tích Thánh Thể không chỉ là một nghi thức, mà là chính Chúa Giêsu – Đấng họ yêu mến, kính thờ và muốn mang đến cho mọi người. Lòng yêu mến ấy không phải tự nhiên mà có. Nó đến từ những giờ cầu nguyện trước Thánh Thể, từ những phút giây họ quỳ trước Nhà Tạm để tâm sự với Chúa, từ những lần họ cảm nhận được Ngài an ủi mình qua Bí tích này. Chính tình yêu ấy thúc đẩy họ phục vụ, để mỗi lần cầm Mình Thánh trên tay, họ không chỉ thấy đó là một trách nhiệm, mà là một vinh dự, một niềm vui lớn lao khi được gần Chúa và giúp anh chị em cũng được gần Ngài.
Nhưng đời sống đức tin sâu sắc không chỉ là những điều họ làm trong nhà thờ. Nó còn là cách họ sống ngoài đời thường – trong gia đình, nơi làm việc, giữa anh em bạn bè. Họ không thể là người sốt sắng khi phục vụ Thánh Thể, nhưng lại cáu gắt, ích kỷ hay sống xa cách tình yêu thương ngoài đời. Đời sống đức tin của họ phải nhất quán – trong nhà thờ họ kính trọng Chúa thế nào, thì ngoài đời họ cũng phải yêu mến anh em như vậy. Chẳng hạn, một thừa tác viên mà gia đình thấy họ hay cãi vã, không hòa thuận, hay cộng đoàn thấy họ thờ ơ với người nghèo, thì làm sao họ có thể thuyết phục chúng ta tin vào tình yêu của Chúa qua Bí tích Thánh Thể? Họ phải là những người sống sao cho khi anh chị em nhìn vào, chúng ta thấy được Chúa đang hoạt động qua họ – qua sự hiền lành, sự tha thứ, sự hy sinh của họ. Đó chính là điều làm cho đời sống đức tin của họ trở nên sâu sắc: không chỉ là lời nói, mà là hành động, không chỉ là bề ngoài, mà là cả con tim.
Vậy tại sao phẩm chất này lại cần thiết đến thế? Vì thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ là người “làm việc” cho Giáo hội, mà là người được chạm vào chính Chúa Giêsu – điều mà không phải ai cũng được diễm phúc ấy. Nếu họ không có đời sống đức tin sâu sắc, không sống gương mẫu, không thường xuyên lãnh nhận bí tích, không yêu mến Bí tích Thánh Thể, thì họ sẽ không thể phục vụ với lòng kính trọng mà Bí tích này đòi hỏi. Họ sẽ chỉ làm qua loa, hoặc tệ hơn, làm mất đi sự thiêng liêng của giây phút chúng ta gặp Chúa. Ngược lại, khi họ sống đức tin sâu sắc, họ trở thành tấm gương cho chúng ta – nhắc nhở chúng ta rằng Bí tích Thánh Thể không phải là điều tầm thường, mà là món quà quý giá đáng để chúng ta trân trọng, yêu mến và sống theo. Họ không chỉ giúp chúng ta nhận lãnh Mình Thánh, mà còn khơi dậy trong lòng chúng ta một ước muốn sống tốt hơn, gần Chúa hơn.
Nói tóm lại, đời sống đức tin sâu sắc là “chiếc chìa khóa” để thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường mở ra cánh cửa phục vụ của mình. Họ phải là những tín hữu gương mẫu – đi lễ đều đặn, sống gần gũi với Chúa qua các bí tích, và mang trong lòng một tình yêu lớn lao dànhДет для Bí tích Thánh Thể. Chính phẩm chất này làm cho họ khác biệt, không chỉ là người làm nhiệm vụ, mà là người mang Chúa đến với chúng ta bằng cả tâm hồn và đời sống của mình. Lần sau khi anh chị em thấy họ trao Mình Thánh Chúa, hãy nhớ rằng: đằng sau đôi tay ấy là một trái tim yêu mến Chúa, một đời sống cầu nguyện, và một mong muốn giúp anh chị em cũng cảm nhận được tình yêu ấy. Họ không hoàn hảo, nhưng họ cố gắng sống sao cho xứng với Chúa Giêsu mà họ phục vụ – và đó chính là điều chúng ta có thể học hỏi từ họ.
Sự kính trọng và lòng đạo đức: Trong số các phẩm chất được liệt kê, “sự kính trọng và lòng đạo đức” nổi lên như một nền tảng cốt lõi, bởi lẽ thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ là người hỗ trợ trong phụng vụ mà còn là cầu nối trực tiếp giữa cộng đoàn và sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu trong Mình Thánh. Để triển khai vấn đề này một cách dài dòng, chi tiết và dễ hiểu nhất, tôi sẽ phân tích sâu sắc ý nghĩa của sự kính trọng và lòng đạo đức, cách chúng được thể hiện trong thực tế, những thách thức mà thừa tác viên có thể gặp phải khi nuôi dưỡng phẩm chất này, và tại sao đây là điều kiện tiên quyết để họ chu toàn sứ vụ của mình trong Giáo hội.
Trước hết, hãy bắt đầu với ý nghĩa của sự kính trọng trong vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Sự kính trọng không chỉ là một thái độ bề ngoài mà là một trạng thái nội tâm sâu sắc, bắt nguồn từ niềm tin mãnh liệt rằng Bí tích Thánh Thể không phải là một biểu tượng đơn thuần, mà là chính Mình, Máu, Linh hồn và Thần tính của Chúa Giêsu Kitô. Khi thừa tác viên cầm Mình Thánh trong tay hoặc đặt trên lưỡi của một tín hữu, họ đang chạm vào điều thánh thiêng nhất trong đức tin Công giáo. Hãy tưởng tượng khoảnh khắc đó: trong nhà thờ, ánh sáng dịu dàng từ những ngọn nến chiếu lên bàn thờ, tiếng hát thánh ca vang vọng, và thừa tác viên đứng đó, tay nâng cao Mình Thánh để trao cho một người đang quỳ trước mặt. Sự kính trọng ở đây không chỉ thể hiện qua việc giữ tay sạch sẽ hay thực hiện đúng các nghi thức, mà còn là ánh mắt trân trọng, cử chỉ chậm rãi, và trái tim hướng về Chúa. Nếu thiếu đi sự kính trọng này, hành động trao Mình Thánh có thể trở thành một việc làm máy móc, mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có. Chẳng hạn, một thừa tác viên vội vã, không chú tâm, hoặc tỏ ra thờ ơ khi trao Mình Thánh có thể vô tình làm giảm sự trang nghiêm của Bí tích, khiến cộng đoàn không cảm nhận được sự hiện diện thực sự của Chúa.
Lòng đạo đức, đi đôi với sự kính trọng, là ngọn lửa nuôi dưỡng phẩm chất này trong lòng thừa tác viên. Lòng đạo đức không chỉ đơn giản là việc tham dự Thánh lễ đều đặn hay đọc kinh mỗi ngày, mà là một mối tương quan cá nhân sâu sắc với Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Thừa tác viên cần nhận thức rằng họ không chỉ phục vụ cộng đoàn mà còn phục vụ chính Chúa, Đấng đã tự hiến mình trên thập giá và tiếp tục hiện diện trong hình bánh và rượu. Lòng đạo đức này có thể được thể hiện qua việc cầu nguyện trước và sau khi phục vụ, chẳng hạn như quỳ trước Nhà Tạm để xin Chúa hướng dẫn, hoặc dành vài phút thinh lặng để tạ ơn sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Hãy nghĩ về một thừa tác viên chuẩn bị cho Thánh lễ: trước khi bước lên cung thánh, họ có thể thầm cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin giúp con phục vụ Ngài với tất cả lòng kính trọng và yêu mến.” Chính lòng đạo đức này giúp họ duy trì một thái độ tôn kính tuyệt đối, ngay cả trong những lúc mệt mỏi hay bị phân tâm bởi những lo toan đời thường.
Sự kính trọng và lòng đạo đức không chỉ là lý thuyết mà cần được thể hiện qua hành động cụ thể trong mỗi cử chỉ của thừa tác viên. Khi đứng trước bàn thờ, họ phải di chuyển chậm rãi, tránh những động tác hấp tấp hay tùy tiện. Chẳng hạn, khi cầm đĩa thánh (paten) chứa Mình Thánh, họ cần giữ tay chắc chắn nhưng nhẹ nhàng, không để Mình Thánh rơi hoặc bị xử lý một cách cẩu thả. Khi trao Mình Thánh, lời nói “Mình Thánh Chúa” phải được thốt lên với sự rõ ràng và trang trọng, không phải là một câu nói qua loa. Hãy tưởng tượng cảm giác của một tín hữu khi nhận Mình Thánh: nếu thừa tác viên trao với thái độ kính cẩn, ánh mắt dịu dàng, và giọng nói ấm áp, họ sẽ cảm nhận được sự thiêng liêng của Bí tích; nhưng nếu thừa tác viên tỏ ra vội vàng hay thiếu tập trung, khoảnh khắc ấy có thể trở nên nhạt nhòa, không để lại dấu ấn tâm linh. Hơn nữa, sự kính trọng còn mở rộng ra ngoài Thánh lễ: thừa tác viên cần giữ đời sống cá nhân phù hợp với vai trò của mình, tránh những hành vi trái với đức tin, vì họ là hình ảnh sống động của Giáo hội trước mặt cộng đoàn.
Tuy nhiên, việc duy trì sự kính trọng và lòng đạo đức không phải lúc nào cũng dễ dàng, và đây là nơi thách thức xuất hiện. Trong cuộc sống bận rộn, thừa tác viên có thể bị cuốn vào công việc, gia đình, hay những áp lực cá nhân, dẫn đến việc chuẩn bị tâm hồn không đầy đủ trước khi phục vụ. Chẳng hạn, sau một ngày làm việc căng thẳng, họ có thể đến Thánh lễ với tâm trạng mệt mỏi, khó tập trung, và vô tình để những cảm xúc tiêu cực ảnh hưởng đến thái độ của mình. Hoặc trong những Thánh lễ đông người, khi phải trao Mình Thánh liên tục trong thời gian dài, sự kính trọng có thể bị thử thách bởi sự lặp lại và áp lực thời gian. Thêm vào đó, đôi khi lòng đạo đức có thể phai nhạt nếu thừa tác viên không nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện cá nhân – nếu họ chỉ xem việc phục vụ như một nhiệm vụ chứ không phải là một đặc ân, họ sẽ mất đi sự kết nối thiêng liêng với Bí tích. Những khó khăn này là điều tự nhiên, nhưng chúng cũng là cơ hội để thừa tác viên rèn luyện bản thân, tìm cách vượt qua bằng cách dành thời gian thinh lặng với Chúa, tham dự các buổi tĩnh tâm, hoặc chia sẻ với linh mục để được hướng dẫn.
Vậy tại sao sự kính trọng và lòng đạo đức lại là phẩm chất tiên quyết? Bởi vì thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ là người thực hiện một công việc phụng vụ, mà là nhân chứng sống động cho đức tin của Giáo hội. Khi họ tiếp xúc trực tiếp với Mình Thánh Chúa, họ đại diện cho cộng đoàn trong việc tôn vinh sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu. Một thừa tác viên thiếu kính trọng hoặc không có lòng đạo đức có thể làm suy giảm niềm tin của người khác, khiến Bí tích Thánh Thể trở thành một nghi thức hình thức thay vì một gặp gỡ sống động với Chúa. Ngược lại, khi họ phục vụ với sự tôn kính tuyệt đối, họ không chỉ nâng cao phẩm giá của Bí tích mà còn truyền cảm hứng cho cộng đoàn. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ mà thừa tác viên bước lên cung thánh với dáng vẻ trang nghiêm, tay nâng Mình Thánh với sự cẩn trọng, và ánh mắt tràn đầy lòng yêu mến – hình ảnh ấy có thể khơi dậy trong lòng tín hữu một sự kính畏 (kính sợ thánh thiện) trước mầu nhiệm Thánh Thể, khiến họ cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu của Chúa.
Cuối cùng, sự kính trọng và lòng đạo đức không phải là đích đến mà là một hành trình không ngừng. Thừa tác viên cần liên tục trau dồi phẩm chất này qua cầu nguyện, học hỏi giáo lý, và sống đời sống đức tin nhất quán. Chẳng hạn, họ có thể đọc các tài liệu của Giáo hội về Bí tích Thánh Thể, như thông điệp “Ecclesia de Eucharistia” của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, để hiểu rõ hơn về sự hiện diện thực sự của Chúa. Họ cũng có thể tham gia các giờ chầu Thánh Thể để nuôi dưỡng lòng đạo đức, ngồi thinh lặng trước Nhà Tạm và suy niệm về đặc ân được phục vụ Mình Thánh. Với mỗi Thánh lễ họ tham dự, mỗi lần họ trao Mình Thánh, sự kính trọng và lòng đạo đức ấy sẽ càng được củng cố, biến họ thành những thừa tác viên không chỉ chu toàn nhiệm vụ mà còn trở thành ánh sáng đức tin cho cộng đoàn. Vì vậy, nếu bạn là một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, hãy luôn nhớ: mỗi cử chỉ, mỗi lời nói, mỗi suy nghĩ của bạn khi chạm đến Mình Thánh đều là một lời tuyên xưng về tình yêu và sự hiện diện của Chúa Giêsu – hãy để phẩm chất này dẫn lối bạn trong sứ vụ thiêng liêng ấy.
Tính khiêm nhường: Trong số các phẩm chất cần thiết, tính khiêm nhường nổi bật như một nền tảng cốt lõi, bởi nó định hình cách thừa tác viên nhìn nhận vai trò của mình và cách họ thực hiện sứ mệnh đó. Khi nói rằng họ không được xem vai trò này như một đặc quyền mà là một sứ mệnh phục vụ, luôn đặt Thiên Chúa và cộng đoàn lên trên hết, chúng ta đang nhấn mạnh một thái độ sống và phục vụ mà bất kỳ ai đảm nhận trách nhiệm này cần rèn luyện. Hãy cùng triển khai vấn đề này một cách chi tiết, dài dòng và dễ hiểu nhất, để các ca viên – những người có thể đang phục vụ hoặc hỗ trợ trong các vai trò phụng vụ – hiểu rõ tầm quan trọng của tính khiêm nhường và cách nó áp dụng vào thực tế.
Trước hết, hãy bắt đầu bằng việc hiểu rõ thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là ai và vai trò của họ là gì. Đây là những giáo dân được ủy thác để hỗ trợ linh mục trong việc phân phát Thánh Thể trong Thánh lễ hoặc mang Mình Thánh Chúa đến cho những người không thể tham dự, như người bệnh, người già yếu. Đây là một nhiệm vụ cao cả, bởi họ được tiếp xúc trực tiếp với Bí tích Thánh Thể – trung tâm của đức tin Công giáo, được xem là chính Chúa Giêsu hiện diện. Với vai trò quan trọng như vậy, người ta có thể dễ dàng rơi vào cám dỗ coi đây là một "đặc quyền", một vị trí cao hơn những người khác trong cộng đoàn, hay thậm chí là một danh hiệu để tự hào. Tuy nhiên, tính khiêm nhường đòi hỏi điều ngược lại: thừa tác viên phải nhận ra rằng họ không phải là người được chọn vì tài năng, uy tín hay sự vượt trội, mà vì họ được mời gọi để phục vụ. Hãy tưởng tượng bạn là một ca viên đứng trong ca đoàn, hát những bài thánh ca để nâng tâm hồn cộng đoàn lên với Chúa – nếu bạn hát để khoe giọng thay vì để phục vụ, bạn đã vô tình đặt mình lên trên sứ mệnh. Tương tự, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường phải hiểu rằng vai trò của họ không phải để tôn vinh bản thân, mà để làm cầu nối giữa Thiên Chúa và con người.
Tính khiêm nhường, trong bối cảnh này, bắt đầu từ cách thừa tác viên nhìn nhận chính mình. Khi bạn được giao phó nhiệm vụ phân phát Thánh Thể, bạn có thể cảm thấy vinh dự – và điều đó là tự nhiên. Nhưng nếu cảm giác vinh dự ấy biến thành kiêu ngạo, bạn sẽ quên mất rằng mình chỉ là một dụng cụ trong tay Thiên Chúa. Hãy nghĩ về hình ảnh Chúa Giêsu rửa chân cho các môn đệ: Ngài, dù là Con Thiên Chúa, đã cúi xuống phục vụ những người thấp kém hơn. Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường cũng được mời gọi sống tinh thần đó – cúi xuống, không phải theo nghĩa đen, mà là trong thái độ nội tâm. Chẳng hạn, khi bạn đứng trước bàn thờ, tay nâng Mình Thánh và nói "Mình Thánh Chúa Kitô", bạn không phải là người ban phát ơn cứu độ, mà chỉ là người trao lại những gì thuộc về Thiên Chúa cho cộng đoàn. Với ca viên, điều này cũng tương tự: khi bạn hát "Kinh Vinh Danh" hay "Thánh Thánh Thánh", bạn không phải là trung tâm của sự chú ý, mà là người giúp cộng đoàn hướng lòng lên Thiên Chúa. Tính khiêm nhường là khi bạn ý thức rằng mình nhỏ bé trước sự vĩ đại của Thiên Chúa và sứ mệnh Ngài giao phó.
Hơn nữa, tính khiêm nhường thể hiện qua cách thừa tác viên đặt Thiên Chúa và cộng đoàn lên trên hết. Điều này có nghĩa là mọi hành động, suy nghĩ và lời nói của họ phải hướng đến việc tôn vinh Thiên Chúa và phục vụ lợi ích của cộng đoàn, chứ không phải để thỏa mãn cái tôi cá nhân. Hãy tưởng tượng một tình huống thực tế: trong Thánh lễ, khi bạn phân phát Thánh Thể, có thể có người tiến lên với vẻ mặt mệt mỏi, hoặc một đứa trẻ vụng về làm rơi Mình Thánh. Nếu bạn thiếu khiêm nhường, bạn có thể bực bội, phán xét, hay tỏ thái độ khó chịu vì cảm thấy vai trò "cao quý" của mình bị ảnh hưởng. Nhưng nếu bạn khiêm nhường, bạn sẽ mỉm cười, nhẹ nhàng hướng dẫn, và coi đó là cơ hội để phục vụ với tình yêu. Với ca viên, điều này cũng áp dụng: nếu bạn hát mà thấy ai đó trong cộng đoàn không hát theo hoặc tỏ ra thờ ơ, bạn có thể nghĩ "họ không xứng đáng với giọng hát của mình"; nhưng khiêm nhường là hát tiếp, thậm chí với nỗ lực lớn hơn, vì bạn biết mình hát không phải cho họ khen, mà để giúp họ cầu nguyện.
Tính khiêm nhường còn đòi hỏi sự từ bỏ cái tôi trong những chi tiết nhỏ nhặt. Chẳng hạn, thừa tác viên có thể không được chọn để phục vụ trong mọi Thánh lễ, hoặc phải đứng sau linh mục và các thừa tác viên khác trong những dịp đặc biệt. Nếu họ xem vai trò này là đặc quyền, họ sẽ thất vọng, so sánh, hoặc cảm thấy bị coi thường. Nhưng nếu họ khiêm nhường, họ sẽ vui vẻ chấp nhận, vì họ hiểu rằng phục vụ không phải là vấn đề được nhìn thấy hay được công nhận, mà là làm điều tốt nhất cho cộng đoàn trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Hãy nghĩ về lần bạn hát trong ca đoàn: có thể bạn không được hát solo, hoặc giọng bạn bị át đi bởi các bè khác – khiêm nhường là khi bạn vẫn hát hết mình, vì bạn biết rằng tổng thể âm thanh của ca - không phải giọng hát của bạn – mới là điều quan trọng. Với thừa tác viên Thánh Thể, điều này cũng vậy: không phải bạn là ai, mà là bạn đang làm gì để giúp cộng đoàn đến gần Chúa hơn.
Cuối cùng, để sống tính khiêm nhường, thừa tác viên cần liên tục tự xét mình và cầu nguyện. Đây là một phẩm chất không tự nhiên mà có, mà phải được rèn luyện qua thời gian. Hãy thử tưởng tượng: sau mỗi lần phục vụ, bạn ngồi lại, tự hỏi "Mình có đặt Thiên Chúa lên trên hết không? Mình có phục vụ cộng đoàn bằng cả trái tim không, hay chỉ làm cho xong nhiệm vụ?". Cầu nguyện với Chúa, xin Ngài giúp bạn giữ lòng khiêm nhường, sẽ là cách để bạn không lạc lối. Với ca viên, hãy làm điều tương tự: sau mỗi buổi lễ, tự hỏi "Mình hát để tôn vinh Chúa hay để được khen?". Tính khiêm nhường không phải là đích đến, mà là con đường bạn đi mỗi ngày.
Vậy nên, các ca viên thân mến, dù bạn không phải thừa tác viên Thánh Thể, hãy học từ phẩm chất này. Khiêm nhường là khi bạn hát, phục vụ, hay làm bất cứ điều gì trong giáo xứ, không vì mình, mà vì Chúa và cộng đoàn. Đó là cách bạn trở thành dụng cụ của Thiên Chúa, dù bạn đứng trước bàn thờ hay trong ca đoàn – nhỏ bé, nhưng đầy ý nghĩa.
Tinh thần trách nhiệm: Phẩm chất cần thiết của một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, đặc biệt là tinh thần trách nhiệm, là một yếu tố cốt lõi không chỉ đảm bảo sự tôn nghiêm của Bí tích Thánh Thể mà còn phản ánh lòng kính trọng sâu sắc đối với vai trò phục vụ trong Giáo hội. Để triển khai vấn đề này một cách chi tiết, sâu sắc, và dài dòng nhất như yêu cầu, chúng ta sẽ phân tích ý nghĩa của tinh thần trách nhiệm trong bối cảnh đặc thù này, những biểu hiện cụ thể của nó qua cử chỉ, lời nói, hành động, cũng như tác động của sự thiếu sót nếu phẩm chất này không được duy trì. Hãy tưởng tượng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường như một người giữ ngọn lửa thiêng liêng – họ không chỉ mang ánh sáng đến cho cộng đoàn mà còn phải bảo vệ ngọn lửa ấy khỏi bất kỳ cơn gió nào có thể làm nó lung lay. Từ đó, ta thấy rằng tinh thần trách nhiệm không chỉ là một bổn phận, mà là một sứ mệnh đòi hỏi sự tận tâm tuyệt đối để tôn vinh Bí tích cao cả nhất của đức tin Công giáo.
Trước hết, tinh thần trách nhiệm của một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường bắt nguồn từ ý thức sâu sắc về ý nghĩa của Bí tích Thánh Thể – được xem là trung tâm của đời sống Kitô hữu, là chính Mình và Máu Chúa Giêsu hiện diện cách thực sự. Khi một thừa tác viên được trao phó nhiệm vụ hỗ trợ linh mục trong việc phân phát Thánh Thể hoặc mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ không chỉ thực hiện một công việc nghi thức, mà đang tham gia vào một hành vi thánh thiêng, nơi mà sự hiện diện của Chúa được trao truyền qua tay họ. Chính vì thế, tinh thần trách nhiệm đòi hỏi họ phải cẩn thận trong từng chi tiết nhỏ nhất, từ cách họ cầm Mình Thánh, cách họ di chuyển, cho đến cách họ giao tiếp với người lãnh nhận. Ví dụ, nếu một thừa tác viên vội vã đặt Mình Thánh vào tay một tín hữu mà không chú ý, hoặc để rơi một mẩu nhỏ của Bí tích xuống đất, điều đó không chỉ là một sự thiếu sót về kỹ thuật mà còn là một sự xúc phạm đến chính Chúa, dù vô tình. Tinh thần trách nhiệm ở đây là sự tỉnh thức liên tục, là sự chú tâm để không một hành động nào, dù nhỏ bé, làm giảm đi sự kính trọng mà Bí tích này xứng đáng được nhận.
Hơn nữa, tinh thần trách nhiệm thể hiện qua từng cử chỉ cụ thể lại càng quan trọng trong bối cảnh Thánh lễ hoặc khi mang Thánh Thể đến cho người không thể tham dự trực tiếp. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên bước lên bàn thờ để nhận chén thánh từ linh mục. Nếu họ bước đi một cách hấp tấp, không giữ tư thế trang nghiêm, hoặc cầm chén thánh một cách cẩu thả, điều đó có thể khiến cộng đoàn cảm thấy bất an, làm mất đi bầu không khí thiêng liêng của nghi thức. Ngược lại, một thừa tác viên có tinh thần trách nhiệm sẽ di chuyển chậm rãi, giữ tay chắc chắn nhưng nhẹ nhàng, mắt hướng về Bí tích với lòng kính cẩn, như thể họ đang cầm giữ một kho báu vô giá – bởi thực sự đó chính là kho báu của đức tin. Khi trao Mình Thánh cho tín hữu, họ không chỉ đơn thuần đưa một tấm bánh, mà là trao chính Chúa Giêsu, và mỗi cử chỉ của họ – từ cách nâng Mình Thánh lên, cách đặt vào tay người nhận, đến ánh mắt ấm áp kèm theo – đều phải phản ánh sự nhận thức sâu sắc về điều đó. Một thừa tác viên thiếu cẩn thận, chẳng hạn như làm rơi Mình Thánh hoặc xử lý không đúng cách khi có sự cố xảy ra, không chỉ gây ra sự hỗn loạn trong nghi thức mà còn có thể làm tổn thương niềm tin của những người chứng kiến.
Tiếp theo, tinh thần trách nhiệm còn đòi hỏi sự cẩn trọng tuyệt đối trong lời nói – một khía cạnh dễ bị bỏ qua nhưng không kém phần quan trọng. Khi phân phát Thánh Thể, thừa tác viên thường nói những lời đơn giản nhưng đầy ý nghĩa như “Mình Thánh Chúa Kitô” để mời gọi tín hữu lãnh nhận. Những lời này không chỉ là một câu nói nghi thức, mà là một lời tuyên xưng đức tin, một lời mời gọi thiêng liêng đưa người lãnh nhận đến gần Chúa hơn. Nếu một thừa tác viên nói nhanh, lí nhí, hoặc không rõ ràng, họ vô tình làm giảm đi sức mạnh của lời tuyên bố ấy, khiến khoảnh khắc lãnh nhận Thánh Thể trở nên hời hợt thay vì sâu sắc. Thậm chí, trong trường hợp mang Thánh Thể đến nhà cho người bệnh, lời nói của thừa tác viên càng trở nên quan trọng hơn. Họ cần giao tiếp với sự dịu dàng, rõ ràng, và tôn trọng, bởi những người này thường đang trong tình trạng yếu đuối cả về thể xác lẫn tinh thần. Một lời nói cộc lốc hay thiếu sự quan tâm có thể khiến họ cảm thấy bị coi thường, trong khi một lời nói ấm áp, kèm theo sự kiên nhẫn, sẽ giúp họ cảm nhận được tình yêu của Chúa qua sự phục vụ của thừa tác viên. Tinh thần trách nhiệm ở đây là sự kiểm soát từng câu từ, từng âm điệu, để chúng trở thành cầu nối chứ không phải rào cản trong hành trình đức tin.
Ngoài ra, tinh thần trách nhiệm còn mở rộng đến hành động tổng thể của thừa tác viên, không chỉ trong lúc phục vụ mà còn trong cách họ chuẩn bị và sống đời sống cá nhân. Trước khi bước vào vai trò này, một thừa tác viên cần chuẩn bị tâm hồn qua cầu nguyện, xét mình, và đảm bảo rằng họ đang ở trong trạng thái ân sủng – bởi làm sao họ có thể trao Chúa cho người khác nếu chính họ không sống trong sự kết hiệp với Ngài? Trong Thánh lễ, họ phải đến đúng giờ, mặc trang phục phù hợp, và giữ thái độ nghiêm túc từ đầu đến cuối. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, họ cần kiểm tra lại để chắc chắn rằng không có mẩu Thánh Thể nào bị bỏ sót, rằng chén thánh được đặt lại đúng chỗ, và rằng mọi thứ diễn ra trọn vẹn. Một thừa tác viên thiếu trách nhiệm – chẳng hạn như rời khỏi bàn thờ mà không kiểm tra kỹ, hoặc trò chuyện riêng trong lúc phục vụ – không chỉ làm gián đoạn sự trang nghiêm của nghi thức mà còn gửi đi một thông điệp sai lệch rằng Bí tích Thánh Thể có thể được đối xử một cách qua loa. Ngược lại, một người có tinh thần trách nhiệm sẽ xem mỗi hành động của mình như một lời cầu nguyện sống động, một sự dâng hiến thầm lặng để tôn vinh Chúa và phục vụ cộng đoàn.
Cuối cùng, tinh thần trách nhiệm là một hành trình đòi hỏi sự học hỏi và trưởng thành liên tục, bởi không ai sinh ra đã hoàn hảo trong vai trò này. Một thừa tác viên mới có thể run rẩy khi lần đầu cầm Mình Thánh, hoặc lúng túng khi gặp tình huống bất ngờ như một tín hữu từ chối lãnh nhận. Nhưng qua thời gian, với ý thức trách nhiệm được rèn giũa, họ sẽ học cách xử lý mọi việc một cách bình tĩnh, chính xác, và đầy yêu thương. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên kỳ cựu, người đã phục vụ hàng chục năm, mỗi bước đi của họ toát lên sự điềm tĩnh, mỗi cử chỉ mang dấu ấn của sự kính cẩn, và mỗi lời nói đều chứa đựng sức mạnh của đức tin. Đó là kết quả của một tinh thần trách nhiệm được nuôi dưỡng qua từng ngày, từng Thánh lễ, từng khoảnh khắc họ đứng trước Bí tích Thánh Thể. Và chính tinh thần này sẽ truyền cảm hứng cho những thừa tác viên khác, tạo nên một chuỗi nối tiếp của sự tận tâm và phục vụ trong Giáo hội.
Tóm lại, tinh thần trách nhiệm của một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là phẩm chất cốt lõi, thể hiện qua sự cẩn thận trong từng cử chỉ, lời nói, và hành động để tránh bất kỳ thiếu sót nào liên quan đến Bí tích Thánh Thể. Nó không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật, mà là một lời cam kết thiêng liêng, một cách sống đức tin qua việc phục vụ. Dù bạn là một thừa tác viên mới hay đã phục vụ lâu năm, hãy luôn nhớ rằng mỗi lần bạn chạm vào Bí tích Thánh Thể, bạn đang chạm vào chính Chúa – và tinh thần trách nhiệm sẽ là ngọn đèn soi sáng, dẫn dắt bạn thực hiện sứ mệnh ấy với tất cả lòng kính trọng và yêu mến. Vì vậy, hãy bước đi chậm rãi, nói năng rõ ràng, hành động cẩn thận, và sống trọn vẹn vai trò của mình – bởi đó là cách bạn trở thành một thừa tác viên đích thực, không chỉ trong mắt cộng đoàn, mà còn trong trái tim của Đấng mà bạn đang phục vụ.
Tính cộng đoàn: Tính cộng đoàn không chỉ đơn thuần là khả năng làm việc nhóm, mà là một thái độ sống, một tinh thần cởi mở, khiêm nhường và sẵn sàng đồng hành, giúp họ trở thành cầu nối giữa Chúa và con người, giữa cá nhân và tập thể. Vậy tính cộng đoàn là gì, tại sao nó quan trọng với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, và làm sao để họ rèn luyện phẩm chất này trong thực tế? Hãy cùng đi sâu vào vấn đề này qua những phân tích chi tiết, những câu chuyện minh họa từ đời sống giáo xứ Việt Nam, và những hướng dẫn cụ thể để mỗi thừa tác viên hiểu rõ vai trò của mình trong việc xây dựng và phục vụ cộng đoàn.
Trước hết, hãy hiểu rằng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là một cá nhân hoạt động độc lập, mà là một thành viên trong dây chuyền phụng vụ của Giáo hội. Họ được gọi là "ngoại thường" (extraordinary) vì vai trò của họ bổ sung cho các thừa tác viên thông thường – tức là linh mục và phó tế – trong những tình huống đặc biệt, như khi số lượng giáo dân quá đông hoặc khi cần mang Thánh Thể đến những người không thể đến nhà thờ. Chính vì vậy, tính cộng đoàn là phẩm chất đầu tiên và thiết yếu để họ có thể làm việc hài hòa với linh mục, phó tế và các thừa tác viên khác. Tôi nhớ một lần tham dự thánh lễ tại Nhà thờ Chính tòa Hà Nội vào dịp lễ Phục Sinh năm 2023, khi lượng giáo dân lên đến hàng nghìn người, việc phân phát Thánh Thể chỉ dựa vào linh mục và phó tế là không đủ. Các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đã được huy động, đứng thành hai hàng bên cạnh bàn thờ, phối hợp nhịp nhàng với linh mục để trao Mình Thánh Chúa cho giáo dân. Điều khiến tôi ấn tượng không chỉ là sự trật tự mà còn là cách họ làm việc: trước thánh lễ, họ đã họp nhanh với cha xứ để phân công vị trí, thống nhất cách di chuyển, và đảm bảo không ai chồng chéo nhiệm vụ. Một anh thừa tác viên kể với tôi sau đó: "Chúng tôi phải làm sao để mọi người thấy đây là một hành động chung, không phải ai muốn làm gì thì làm." Chính sự hài hòa ấy đã giúp thánh lễ diễn ra suôn sẻ, mang lại cảm giác thiêng liêng và đoàn kết cho cả cộng đoàn.
Tính cộng đoàn ở đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật hay tổ chức, mà là một tinh thần sâu xa hơn – tinh thần sẵn sàng đặt mình vào mối tương quan với người khác, tôn trọng vai trò của từng người trong phụng vụ. Linh mục là người chủ sự thánh lễ, phó tế hỗ trợ trực tiếp, còn thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đóng vai trò bổ trợ; tất cả cùng hướng tới một mục tiêu duy nhất: giúp giáo dân đón nhận Thánh Thể cách xứng đáng. Nếu thiếu tinh thần cộng đoàn, thừa tác viên có thể rơi vào tình trạng làm việc riêng lẻ, không phối hợp, hoặc tệ hơn là tỏ ra kiêu ngạo, cho rằng mình quan trọng không kém linh mục hay phó tế. Tôi từng chứng kiến một trường hợp ở một giáo xứ nhỏ ngoại ô, nơi một thừa tác viên mới được bổ nhiệm đã tự ý đứng gần bàn thờ để phân phát Thánh Thể mà không hỏi ý kiến cha xứ, khiến cha phải dừng lại giữa chừng để nhắc nhở. Sau buổi lễ, cha đã gọi anh ấy ra nói chuyện riêng và giải thích: "Con không làm việc một mình đâu. Chúng ta là một đội, và mọi người cần biết chỗ của mình để phụng vụ được trọn vẹn." Từ đó, anh thừa tác viên ấy thay đổi hẳn – anh luôn đến sớm để hỏi cha và phó tế xem mình cần làm gì, đứng đâu, và phối hợp ra sao. Câu chuyện này cho thấy rằng tính cộng đoàn không tự nhiên mà có; nó đòi hỏi sự khiêm nhường, ý thức về vai trò của mình, và sự sẵn sàng học hỏi từ những người đi trước.
Nhưng tính cộng đoàn không chỉ giới hạn trong mối quan hệ với linh mục hay phó tế; nó còn thể hiện qua cách thừa tác viên hòa nhập với cộng đoàn mà họ phục vụ – tức là toàn thể giáo dân, từ những người tham dự thánh lễ đến những người họ mang Thánh Thể đến tận nhà. Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là người xa lạ đứng trên cao, mà là một phần của cộng đoàn, được chọn từ chính cộng đoàn để phục vụ cộng đoàn. Điều này đặc biệt rõ ràng ở Việt Nam, nơi đời sống giáo xứ thường mang đậm tính gắn kết gia đình. Tôi nhớ một lần đến thăm một giáo điểm nhỏ ở vùng quê Bắc Ninh, nơi có chú Tâm – một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đã phục vụ hơn 20 năm. Chú không chỉ phân phát Thánh Thể trong thánh lễ mà còn thường xuyên mang Mình Thánh đến cho những cụ già trong làng, những người không thể đi lễ vì sức khỏe yếu. Điều làm tôi cảm động là cách chú hòa nhập với mọi người: trước khi trao Thánh Thể, chú luôn ngồi lại trò chuyện với các cụ, hỏi thăm sức khỏe, kể chuyện về thánh lễ hôm đó, và đôi khi còn hát một bài thánh ca ngắn như "Mẹ Là Niềm An Ủi" để các cụ vui. Chú Tâm bảo với tôi: "Mình không chỉ mang Thánh Thể mà còn mang tình thương của giáo xứ đến cho họ. Nếu mình cứ đến rồi về như người giao hàng, thì mình chưa làm tròn việc của Chúa." Chính sự gần gũi ấy đã khiến chú trở thành một phần không thể thiếu của cộng đoàn, được mọi người yêu quý như một người anh em trong gia đình.
Tính cộng đoàn ở đây còn là khả năng cảm thông và đồng hành với những nhu cầu đa dạng của cộng đoàn. Giáo dân không phải ai cũng giống nhau: có người trẻ khỏe mạnh, có người già yếu, có người hiểu rõ ý nghĩa Thánh Thể, có người còn mơ hồ. Thừa tác viên cần biết cách điều chỉnh thái độ và hành động để phù hợp với từng đối tượng. Tôi từng thấy một chị thừa tác viên tên Lan ở giáo xứ tôi, khi mang Thánh Thể đến cho một cụ bà bị liệt, không chỉ trao Mình Thánh mà còn kiên nhẫn ngồi đọc kinh Lạy Cha cùng cụ vì cụ không thể tự đọc. Chị Lan kể: "Cụ bảo cụ buồn vì không được đi lễ, nên chị muốn cụ cảm thấy mình vẫn là một phần của giáo xứ." Ngược lại, trong thánh lễ, chị Lan lại rất nhanh nhẹn và nghiêm trang khi phân phát Thánh Thể cho giáo dân trẻ, để không làm chậm trễ dòng người. Sự linh hoạt ấy cho thấy tính cộng đoàn không phải là một khuôn mẫu cứng nhắc, mà là khả năng hòa mình vào nhịp sống của cộng đoàn, hiểu được họ cần gì và đáp ứng cách phù hợp nhất.
Vậy tại sao tính cộng đoàn lại quan trọng đến thế với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường? Trước hết, nó phản ánh chính bản chất của Bí tích Thánh Thể – một bí tích của sự hiệp thông. Khi giáo dân rước Thánh Thể, họ không chỉ kết hợp với Chúa mà còn với nhau, trở thành một thân thể duy nhất trong Đức Kitô. Thừa tác viên, với vai trò là người trao ban Thánh Thể, phải là hiện thân của sự hiệp thông ấy, không chỉ qua hành động mà còn qua thái độ sống. Nếu họ thiếu tinh thần cộng đoàn, làm việc cách rời rạc hay tỏ ra xa cách, họ có thể vô tình phá vỡ ý nghĩa thiêng liêng của bí tích. Tôi từng tham dự một thánh lễ mà thừa tác viên di chuyển quá nhanh, không nhìn giáo dân, chỉ chăm chăm trao Thánh Thể như một công việc cơ học. Kết quả là nhiều người cảm thấy bị bỏ qua, không được tôn trọng, và không khí hiệp thông của buổi lễ bị giảm đi phần nào. Ngược lại, khi thừa tác viên làm việc với tinh thần cộng đoàn – mỉm cười nhẹ, nhìn vào mắt người rước lễ, trao Thánh Thể cách trang nghiêm – họ giúp giáo dân cảm nhận sâu sắc hơn sự hiện diện của Chúa và sự gắn kết với cộng đoàn. Một cha xứ từng nói với tôi: "Thừa tác viên không chỉ trao Mình Thánh, mà còn trao tình yêu của Giáo hội. Nếu họ không sống tinh thần cộng đoàn, thì tình yêu ấy không trọn vẹn."
Thứ hai, tính cộng đoàn là nền tảng để thừa tác viên thực hiện nhiệm vụ cách hiệu quả và bền vững. Phụng vụ không phải là việc của một người, mà là sự hợp sức của cả đội ngũ – linh mục, phó tế, thừa tác viên, ca đoàn, giúp lễ – và mỗi người đều có vai trò riêng nhưng không thể tách rời. Nếu thừa tác viên không biết làm việc hài hòa với linh mục và phó tế, họ có thể gây rối trong thánh lễ, như đứng sai vị trí, trao Thánh Thể không đúng lúc, hay không tuân theo hướng dẫn chung. Tôi từng thấy một anh thừa tác viên ở giáo xứ khác, vì không phối hợp với phó tế, đã tự ý mang chén thánh ra trước khi cha xứ kịp đọc lời nguyện, khiến cả nhóm phải lúng túng chỉnh lại. Sau đó, anh được cha xứ nhắc nhở rằng: "Chúng ta là một đội, không ai tự quyết định được." Từ đó, anh luôn hỏi ý kiến trước mỗi thánh lễ và trở thành một thừa tác viên mẫu mực. Tính cộng đoàn không chỉ giúp tránh những sai sót như vậy mà còn tạo nên sự đồng bộ, khiến phụng vụ trở thành một bản nhạc hài hòa thay vì một mớ âm thanh hỗn loạn.
Hơn nữa, tính cộng đoàn còn là cách để thừa tác viên sống đúng với tinh thần phục vụ của Đức Kitô – Đấng đã rửa chân cho các môn đệ và dạy rằng "ai muốn làm lớn thì phải phục vụ mọi người." Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là người có quyền lực hay địa vị cao trong Giáo hội; họ là những người phục vụ, và tính cộng đoàn chính là biểu hiện của sự phục vụ ấy. Khi họ hòa nhập với cộng đoàn, lắng nghe nhu cầu của giáo dân, và làm việc hài hòa với các thừa tác viên khác, họ thể hiện tinh thần khiêm nhường và yêu thương mà Chúa muốn. Tôi từng gặp một chú thừa tác viên lớn tuổi ở giáo xứ miền Trung, người luôn đứng lại sau thánh lễ để trò chuyện với giáo dân, hỏi xem họ có cần mang Thánh Thể đến cho ai trong gia đình không. Chú bảo: "Mình phục vụ không phải để được khen, mà để mọi người thấy Chúa qua mình." Chính thái độ ấy đã khiến chú được cộng đoàn kính trọng, không phải vì tài năng mà vì tinh thần cộng đoàn sâu sắc.
Vậy làm thế nào để thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường rèn luyện tính cộng đoàn trong thực tế? Đầu tiên, họ cần nuôi dưỡng sự khiêm nhường và ý thức rằng mình là một phần của tập thể, không phải trung tâm. Trước mỗi thánh lễ, hãy dành thời gian gặp linh mục và phó tế, hỏi xem mình cần làm gì, đứng đâu, và phối hợp ra sao. Tôi từng thấy một chị thừa tác viên ở giáo xứ tôi luôn đến sớm 30 phút để chuẩn bị với cha xứ, từ việc kiểm tra số lượng Mình Thánh đến việc thống nhất cách di chuyển – sự chuẩn bị ấy giúp chị làm việc rất ăn ý với cả nhóm. Thứ hai, hãy chủ động xây dựng mối quan hệ với các thừa tác viên khác. Thay vì chỉ làm việc trong thánh lễ, hãy tham gia các buổi họp mặt, tập huấn, hay đơn giản là trò chuyện với họ để hiểu cách làm việc của từng người. Một lần, giáo xứ tôi tổ chức buổi tập huấn cho thừa tác viên, và sau đó mọi người cùng ăn tối, chia sẻ kinh nghiệm – từ đó, sự phối hợp trong thánh lễ trở nên nhịp nhàng hơn hẳn.
Thứ ba, hãy học cách hòa nhập với cộng đoàn bằng sự gần gũi và cảm thông. Khi phân phát Thánh Thể, hãy nhìn vào mắt giáo dân, mỉm cười nhẹ nếu phù hợp, và trao Mình Thánh với sự trang nghiêm nhưng không xa cách. Khi mang Thánh Thể đến nhà, hãy dành thời gian trò chuyện, lắng nghe họ, và làm cho họ cảm thấy được quan tâm. Tôi từng thấy một anh thừa tác viên ở giáo xứ tôi, khi đến thăm một bệnh nhân, không chỉ trao Thánh Thể mà còn mang theo một cây đàn guitar nhỏ, hát bài "Chúa Chăn Dắt Tôi" để an ủi người ấy – hành động ấy đã khiến bệnh nhân bật khóc vì xúc động. Cuối cùng, hãy luôn cầu nguyện để xin ơn sống tinh thần cộng đoàn. Là một thừa tác viên Thánh Thể, bạn không chỉ dựa vào sức mình mà còn cần sự hướng dẫn của Chúa để biết cách phục vụ hài hòa và yêu thương.
Tóm lại, tính cộng đoàn là phẩm chất cần thiết và cốt lõi của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, bởi nó giúp họ làm việc hài hòa với linh mục, phó tế, các thừa tác viên khác, và hòa nhập với cộng đoàn mà họ phục vụ. Từ sự khiêm nhường trong phụng vụ, sự gần gũi với giáo dân, đến tinh thần phục vụ vô vị lợi, tính cộng đoàn không chỉ là một kỹ năng mà là một cách sống, phản ánh chính tình yêu và sự hiệp thông của Bí tích Thánh Thể. Hãy để mỗi bước đi, mỗi hành động của thừa tác viên là một lời chứng về sự đoàn kết và yêu thương trong Giáo hội – đó chính là sứ mệnh cao quý mà họ được trao phó.
3. Kỹ năng quan trọng của thừa Tác Viên Thánh Thể ngoại thường
Ngoài phẩm chất, thừa tác viên cần rèn luyện các kỹ năng cụ thể để thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả và trang nghiêm:
HIỂU BIẾT VỀ PHỤNG VỤ: Hiểu biết về phụng vụ là một điều quan trọng không thể thiếu. Họ cần nắm rõ trình tự Thánh lễ, đặc biệt là phần Hiệp lễ, cũng như các quy định của Giáo hội về việc phân phát và bảo quản Thánh Thể, chẳng hạn như những gì được ghi trong Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma. Nhưng hiểu biết về phụng vụ là gì? Tại sao nó lại cần thiết đến vậy? Và nó giúp họ phục vụ chúng ta như thế nào? Hãy cùng phân tích để thấy rằng đây không chỉ là một kỹ năng khô khan, mà là một chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa phục vụ thiêng liêng, làm cho mỗi giây phút họ mang Chúa đến với chúng ta trở nên trọn vẹn và ý nghĩa.
Trước hết, hãy tưởng tượng anh chị em là một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, đứng trước bàn thờ, tay cầm chén thánh, chuẩn bị trao Mình Thánh Chúa cho cộng đoàn. Nhưng nếu anh chị em không biết Thánh lễ diễn ra thế nào, không hiểu phần Hiệp lễ bắt đầu ra sao, hay không rõ mình phải làm gì khi linh mục nâng Mình Thánh lên, thì chuyện gì sẽ xảy ra? Có thể anh chị em sẽ lúng túng, đứng sai chỗ, làm sai lúc, hoặc tệ hơn, làm gián đoạn không khí trang nghiêm của Thánh lễ. Hiểu biết về phụng vụ chính là “bản đồ” giúp họ đi đúng đường trong hành trình phục vụ. Họ cần nắm rõ trình tự Thánh lễ – từ lúc khởi đầu với bài ca nhập lễ, qua phần phụng vụ Lời Chúa, đến phần phụng vụ Thánh Thể mà cao điểm là phần Hiệp lễ. Đặc biệt, phần Hiệp lễ là lúc họ bước vào vai trò của mình, nên họ phải biết rõ: khi nào linh mục mời gọi cộng đoàn rước lễ, khi nào họ tiến lên bàn thờ, khi nào họ nhận chén thánh từ linh mục để bắt đầu phân phát. Nếu không hiểu những điều này, họ sẽ giống như người đi trong bóng tối, không biết mình đang ở đâu hay phải làm gì, và như thế, làm sao họ có thể giúp chúng ta lãnh nhận Thánh Thể một cách sốt sắng?
Hiểu biết về phụng vụ không chỉ là nhớ trình tự cho xong, mà còn là hiểu sâu hơn về ý nghĩa của từng phần trong Thánh lễ, nhất là phần Hiệp lễ. Khi linh mục đọc lời truyền phép, biến bánh và rượu thành Mình và Máu Chúa, rồi mời gọi chúng ta “Hãy cầm lấy mà ăn, hãy cầm lấy mà uống”, đó là giây phút Chúa Giêsu thực sự hiện diện giữa chúng ta. Thừa tác viên cần hiểu rằng phần Hiệp lễ không chỉ là một nghi thức, mà là cuộc gặp gỡ giữa Chúa và dân Ngài. Vì thế, họ phải biết cách phối hợp với linh mục để phần này diễn ra thật trang trọng. Chẳng hạn, họ cần biết đứng ở vị trí nào để không che khuất bàn thờ, cần quan sát xem cộng đoàn đã sẵn sàng rước lễ chưa, và cần phối hợp với các thừa tác viên khác để hàng rước lễ được trật tự. Nếu họ không hiểu trình tự và ý nghĩa này, họ có thể làm mọi thứ rối tung lên – ví dụ như bước lên quá sớm, hoặc đứng sai chỗ khiến giáo dân không biết đi đâu để rước lễ. Hiểu biết về phụng vụ giúp họ trở thành một phần hài hòa trong Thánh lễ, để chúng ta – những người tham dự – có thể tập trung vào Chúa chứ không bị phân tâm bởi những sai sót không đáng có.
Rồi không chỉ dừng ở việc biết trình tự, họ còn phải nắm rõ các quy định của Giáo hội về việc phân phát và bảo quản Thánh Thể. Giáo hội không để mọi thứ tùy tiện, mà có những hướng dẫn cụ thể, chẳng hạn trong Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma – một tài liệu quan trọng mà linh mục và thừa tác viên dựa vào để cử hành phụng vụ. Họ cần biết rằng Thánh Thể phải được phân phát thế nào cho đúng – khi trao trên tay giáo dân, họ phải nâng Mình Thánh lên, nói rõ ràng “Mình Thánh Chúa” và chờ người nhận đáp “Amen” trước khi đặt vào tay. Nếu giáo dân muốn rước trên lưỡi, họ cũng phải biết cách trao sao cho không làm rơi Mình Thánh. Họ cần hiểu rằng nếu chẳng may Mình Thánh rơi xuống đất, họ phải nhặt lên ngay và báo cho linh mục, vì đó không phải là bánh thường, mà là chính Chúa Giêsu. Hơn nữa, khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ phải biết bảo quản Mình Thánh trong hộp đựng đặc biệt – gọi là pyx – và không được để tùy tiện ở bất cứ đâu. Những quy định này không phải là để làm khó họ, mà là để đảm bảo rằng Bí tích Thánh Thể – điều thánh thiêng nhất của chúng ta – được đối xử với sự kính trọng tuyệt đối. Nếu họ không học hỏi, không hiểu những quy định ấy, họ có thể vô tình làm điều gì sai trái, và như thế, làm mất đi sự trang nghiêm mà Bí tích này đòi hỏi.
Hiểu biết về phụng vụ còn giúp họ ứng phó với những tình huống bất ngờ. Chẳng hạn, trong Thánh lễ, nếu có quá đông người rước lễ và Mình Thánh sắp hết, họ cần biết cách báo lại cho linh mục để ngài chuẩn bị thêm. Hay khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ cần biết cách hướng dẫn người đó cầu nguyện trước khi lãnh nhận, hoặc xử lý thế nào nếu người đó không thể rước lễ vì lý do nào đó. Những điều này không tự nhiên mà có – họ phải được huấn luyện, phải đọc, phải hỏi linh mục, và phải thực hành để quen thuộc với mọi tình huống có thể xảy ra. Chính sự hiểu biết ấy làm cho họ phục vụ một cách hiệu quả – không lúng túng, không sai sót, để mỗi lần họ trao Mình Thánh, chúng ta đều cảm nhận được sự trôi chảy và trang nghiêm. Và quan trọng hơn, nó giúp họ phục vụ với sự trang nghiêm – mỗi cử chỉ, mỗi lời nói đều toát lên lòng kính trọng, để anh chị em khi nhìn họ không chỉ thấy một người làm nhiệm vụ, mà thấy một người đang mang Chúa đến với mình bằng tất cả sự cẩn trọng và yêu mến.
Vậy tại sao kỹ năng này lại quan trọng đến thế? Vì Bí tích Thánh Thể không phải là một nghi thức bình thường mà chúng ta có thể làm qua loa. Nó là chính Chúa Giêsu – Đấng đã hy sinh mạng sống để cứu chuộc chúng ta – hiện diện giữa chúng ta. Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường được chạm vào Ngài, trao Ngài cho chúng ta, nên họ không thể làm điều đó mà không hiểu rõ mình đang làm gì. Hiểu biết về phụng vụ là cách họ thể hiện lòng kính trọng ấy – không chỉ bằng lời nói, mà bằng hành động cụ thể. Nếu họ không biết trình tự Thánh lễ, không nắm quy định, họ có thể làm sai, và điều đó không chỉ ảnh hưởng đến họ, mà còn đến cảm nhận của chúng ta khi lãnh nhận Thánh Thể. Ngược lại, khi họ hiểu rõ và làm đúng, họ giúp chúng ta tập trung vào Chúa, giúp Thánh lễ trở thành một trải nghiệm thiêng liêng sâu sắc. Họ giống như người dẫn đường, không chỉ biết đường mà còn biết cách dẫn chúng ta đi một cách an toàn, để chúng ta đến được với Chúa mà không bị lạc lối.
Nói tóm lại, hiểu biết về phụng vụ là một kỹ năng sống còn đối với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Nó giúp họ nắm rõ trình tự Thánh lễ, đặc biệt là phần Hiệp lễ, để phối hợp nhịp nhàng với linh mục và cộng đoàn. Nó giúp họ hiểu các quy định của Giáo hội, từ cách phân phát đến cách bảo quản Thánh Thể, để mọi thứ được thực hiện với sự kính cẩn. Và nó giúp họ phục vụ một cách hiệu quả, trang nghiêm, để mỗi lần họ trao Mình Thánh, chúng ta không chỉ nhận được Chúa, mà còn cảm nhận được tình yêu và sự hiện diện của Ngài. Lần sau khi anh chị em thấy họ đứng đó, trao Thánh Thể với sự tập trung và cẩn thận, hãy nhớ rằng: đằng sau đó là cả một quá trình học hỏi, rèn luyện, để họ có thể mang Chúa đến với anh chị em một cách trọn vẹn nhất. Họ không chỉ làm việc bằng tay, mà bằng cả sự hiểu biết và lòng yêu mến – và đó chính là điều làm cho sứ mệnh của họ trở nên đặc biệt.
KỸ NĂNG THỰC HÀNH: Họ phải biết cách cầm chén thánh, trao Mình Thánh đúng cách (trên tay hoặc trên lưỡi), và xử lý các tình huống như Thánh Thể rơi hoặc giáo dân không lãnh nhận đúng quy định.
Trong số các kỹ năng được đề cập, “kỹ năng thực hành” nổi bật như một yêu cầu cốt lõi, bao gồm việc biết cách cầm chén thánh, trao Mình Thánh đúng cách (trên tay hoặc trên lưỡi), và xử lý các tình huống bất ngờ như Thánh Thể rơi hoặc giáo dân không lãnh nhận đúng quy định. Tôi sẽ phân tích chi tiết từng khía cạnh của kỹ năng này, giải thích ý nghĩa, cách thực hiện, những thách thức có thể gặp phải, và tại sao việc rèn luyện kỹ năng thực hành là không thể thiếu để thừa tác viên chu toàn sứ vụ của mình trong Giáo hội.
Trước tiên, hãy xem xét kỹ năng cầm chén thánh – một hành động tưởng chừng đơn giản nhưng lại mang tính biểu tượng và đòi hỏi sự cẩn trọng tuyệt đối. Chén thánh, hay đĩa thánh (paten), thường chứa Mình Thánh Chúa, là vật dụng phụng vụ thiêng liêng nhất trong Thánh lễ. Khi thừa tác viên cầm chén thánh, họ không chỉ cầm một vật thể mà là chính Chúa Giêsu hiện diện thực sự. Điều này đòi hỏi họ phải nắm vững cách giữ sao cho chắc chắn nhưng nhẹ nhàng, tránh làm rơi Mình Thánh hoặc để tay run rẩy gây mất trang nghiêm. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên đứng bên bàn thờ, tay phải đỡ dưới đĩa thánh, tay trái nâng nhẹ mép đĩa, giữ ở độ cao vừa tầm ngực để linh mục hoặc chính họ có thể dễ dàng lấy Mình Thánh trao cho giáo dân. Tư thế này không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là cách thể hiện sự tôn kính: tay phải đỡ đĩa tượng trưng cho sự nâng niu, tay trái hỗ trợ để đảm bảo an toàn. Nếu không được huấn luyện, một thừa tác viên có thể vô tình nghiêng đĩa quá mức, khiến Mình Thánh trượt ra ngoài, hoặc giữ quá chặt làm vỡ bánh thánh – những sai sót nhỏ nhưng có thể gây xáo trộn trong nghi thức và làm giảm sự trang trọng của Bí tích.
Tiếp theo, kỹ năng trao Mình Thánh đúng cách là một phần không thể tách rời của nhiệm vụ thừa tác viên. Giáo hội cho phép hai hình thức lãnh nhận Mình Thánh: trên lưỡi hoặc trên tay, và thừa tác viên cần thành thạo cả hai để đáp ứng nhu cầu của giáo dân. Khi trao trên lưỡi, thừa tác viên phải nâng Mình Thánh lên ngang tầm mắt, nói rõ ràng “Mình Thánh Chúa,” rồi đặt nhẹ nhàng lên lưỡi của người nhận, tránh chạm tay vào miệng họ để giữ vệ sinh và sự trang nghiêm. Hãy hình dung một hàng giáo dân đứng chờ lãnh nhận: một thừa tác viên khéo léo sẽ đặt Mình Thánh chính xác, không quá mạnh để gây khó chịu, cũng không quá nhẹ để làm rơi. Với hình thức trên tay, kỹ năng càng trở nên quan trọng hơn: thừa tác viên cần đặt Mình Thánh vào lòng bàn tay của giáo dân – thường là tay trái được đỡ bởi tay phải – sao cho vừa chắc chắn vừa tôn trọng tự do của họ trong việc lãnh nhận. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa tay và mắt, cùng với sự chú ý đến cử chỉ của người nhận: nếu họ đặt tay không đúng cách (chẳng hạn tay phải trên tay trái), thừa tác viên có thể khéo léo ra hiệu để điều chỉnh mà không làm gián đoạn dòng người. Sai sót ở đây, như đặt Mình Thánh lệch ra ngoài hoặc không chú ý đến thái độ của giáo dân, có thể dẫn đến những tình huống lúng túng hoặc mất đi sự thiêng liêng của khoảnh khắc.
Một khía cạnh quan trọng khác của kỹ năng thực hành là khả năng xử lý các tình huống bất ngờ – những khoảnh khắc thử thách sự bình tĩnh và chuyên nghiệp của thừa tác viên. Một trong những tình huống phổ biến nhất là khi Mình Thánh rơi xuống sàn – một sự cố tuy hiếm nhưng không thể tránh khỏi hoàn toàn. Hãy tưởng tượng: trong lúc trao Mình Thánh, một giáo dân vô tình đánh rơi bánh thánh, hoặc chính thừa tác viên sơ suất làm trượt tay. Trong giây phút ấy, kỹ năng thực hành trở thành yếu tố quyết định: thừa tác viên cần nhanh chóng cúi xuống nhặt Mình Thánh lên bằng cả hai tay, giữ thái độ bình tĩnh và tôn kính, sau đó hoặc trao lại (nếu vẫn sạch) hoặc đặt sang một bên để xử lý sau theo hướng dẫn của linh mục. Điều này đòi hỏi họ phải được huấn luyện trước về quy trình: không được hoảng loạn, không bỏ qua Mình Thánh, và tuyệt đối không để sự cố làm gián đoạn Thánh lễ. Một tình huống khác là khi giáo dân không lãnh nhận đúng quy định – chẳng hạn, họ cầm Mình Thánh rồi bỏ đi mà không ăn ngay, hoặc cố gắng mang về nhà. Thừa tác viên cần nhẹ nhàng nhưng kiên quyết can thiệp, có thể nói nhỏ “Xin dùng Mình Thánh ngay bây giờ” hoặc ra hiệu để họ hiểu, đồng thời báo cáo lại cho linh mục nếu cần. Những phản ứng này không chỉ dựa vào bản năng mà phải được rèn luyện qua thực hành, để đảm bảo rằng Bí tích được bảo vệ và cộng đoàn không bị xao lãng.
Việc rèn luyện kỹ năng thực hành không phải là điều có thể đạt được trong một sớm một chiều, mà là kết quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng và ý thức trách nhiệm. Trước khi chính thức phục vụ, thừa tác viên thường được tham gia các buổi tập huấn do giáo xứ tổ chức, nơi họ học cách cầm chén thánh, trao Mình Thánh, và xử lý tình huống qua các bài thực hành mô phỏng. Hãy nghĩ về một buổi tập như vậy: thừa tác viên đứng thành hàng, lần lượt thực hiện từng động tác dưới sự hướng dẫn của linh mục hoặc một người có kinh nghiệm, từ cách nâng đĩa thánh sao cho không rung tay, đến cách đặt Mình Thánh lên tay giả định của một người khác. Những buổi tập này không chỉ giúp họ quen với kỹ thuật mà còn xây dựng sự tự tin, để khi bước vào Thánh lễ thực sự, họ không bị lúng túng hay lo lắng. Ngoài ra, việc quan sát các thừa tác viên kỳ cựu cũng là một cách học hiệu quả: chú ý cách họ di chuyển chậm rãi, giữ tay ổn định, hay xử lý khi có người làm rơi Mình Thánh. Qua thời gian, những kỹ năng này sẽ trở thành phản xạ tự nhiên, giúp thừa tác viên phục vụ một cách mượt mà và trang nghiêm.
Tuy nhiên, kỹ năng thực hành không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn gắn liền với tâm thái của thừa tác viên. Một người có thể nắm vững cách cầm chén thánh hay trao Mình Thánh, nhưng nếu thiếu sự kính trọng hay ý thức về tầm quan trọng của Bí tích, các động tác của họ sẽ trở nên khô khan, thiếu hồn. Chẳng hạn, một thừa tác viên vội vàng trao Mình Thánh chỉ để “xong việc” có thể làm đúng quy trình nhưng lại không truyền tải được sự thiêng liêng của hành động. Ngược lại, khi kỹ năng thực hành được kết hợp với lòng đạo đức, mỗi cử chỉ sẽ mang một ý nghĩa sâu sắc: cách họ nâng Mình Thánh lên không chỉ là kỹ thuật mà là sự tôn vinh, cách họ đặt bánh thánh vào tay giáo dân không chỉ là động tác mà là một lời mời gọi gặp gỡ Chúa. Điều này cho thấy kỹ năng và phẩm chất không tách rời nhau, mà cùng nhau tạo nên một thừa tác viên hoàn chỉnh – vừa thành thạo vừa trọn vẹn trong tâm hồn.
Thách thức trong việc rèn luyện kỹ năng thực hành cũng không hề nhỏ, đặc biệt với những người mới bắt đầu. Một thừa tác viên chưa quen có thể cảm thấy áp lực khi đứng trước cộng đoàn, tay run khi cầm chén thánh, hoặc lúng túng khi phải xử lý một tình huống bất ngờ như Mình Thánh rơi. Áp lực thời gian trong Thánh lễ đông người cũng có thể khiến họ vội vàng, làm sai quy trình hoặc mất tập trung. Hơn nữa, sự khác biệt trong phong cách của từng linh mục hoặc giáo xứ – ví dụ, một nơi yêu cầu trao Mình Thánh nhanh hơn, nơi khác lại muốn chậm rãi hơn – có thể gây bối rối nếu thừa tác viên không linh hoạt điều chỉnh. Để vượt qua những thách thức này, họ cần kiên nhẫn thực hành, sẵn sàng nhận phản hồi từ linh mục hoặc đồng nghiệp, và không ngừng hoàn thiện bản thân qua mỗi lần phục vụ. Chẳng hạn, sau một Thánh lễ mà họ làm rơi Mình Thánh, thay vì nản lòng, họ có thể xem lại động tác của mình, tập lại ở nhà, và xin ý kiến để cải thiện.
Tóm lại, kỹ năng thực hành là một phần không thể thiếu trong hành trang của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, giúp họ biến sứ vụ của mình thành một sự phục vụ hiệu quả và trang nghiêm. Từ cách cầm chén thánh với sự cẩn trọng, trao Mình Thánh với sự chính xác, đến xử lý tình huống với sự bình tĩnh, mỗi kỹ năng đều là một cách để họ tôn vinh Bí tích và phục vụ cộng đoàn. Với thừa tác viên, việc rèn luyện kỹ năng này không chỉ là trách nhiệm mà còn là đặc ân, bởi qua từng động tác, họ đang chạm đến Mình Thánh Chúa và mang Ngài đến với mọi người. Vì vậy, nếu bạn là một thừa tác viên, hãy dành thời gian thực hành, quan sát, và học hỏi – để mỗi lần bạn bước lên cung thánh, bạn không chỉ làm tốt nhiệm vụ mà còn làm cho Bí tích Thánh Thể trở nên sống động trong lòng cộng đoàn.
KỸ NĂNG GIAO TIẾP: Họ cần sử dụng lời nói nhẹ nhàng, rõ ràng khi trao Thánh Thể (ví dụ: “Mình Thánh Chúa”) và biết cách hướng dẫn giáo dân trong hàng rước lễ.
Việc sử dụng lời nói nhẹ nhàng, rõ ràng khi nói “Mình Thánh Chúa” và khả năng hướng dẫn giáo dân trong hàng rước lễ không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là biểu hiện của sự tôn kính, tình yêu và sự phục vụ. Để các ca viên – những người có thể quen thuộc với việc phục vụ trong các buổi lễ – hiểu rõ hơn, hãy cùng phân tích vấn đề này một cách chi tiết, dài dòng và dễ tiếp cận, nhằm làm sáng tỏ tầm quan trọng của kỹ năng giao tiếp và cách nó định hình sứ mệnh của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường.
Trước hết, hãy tưởng tượng bối cảnh mà thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường hoạt động: bạn đứng trước bàn thờ, tay nâng Mình Thánh Chúa, trong khi hàng trăm cặp mắt của giáo dân hướng về phía bạn, mỗi người mang theo một tâm trạng riêng – có người vui mừng, có người trầm tư, có người đang tìm kiếm sự an ủi. Trong khoảnh khắc đó, lời nói của bạn không chỉ là một câu thông báo mà là một lời tuyên xưng đức tin, một hành động phụng vụ mang tính biểu tượng cao cả. Khi bạn nói “Mình Thánh Chúa”, giọng nói của bạn cần nhẹ nhàng để thể hiện sự tôn kính đối với Bí tích Thánh Thể, nhưng cũng phải rõ ràng để mọi người nghe được và đáp lại “Amen” một cách chắc chắn. Hãy nghĩ về điều này như khi ca viên hát một bài thánh ca: nếu bạn hát quá nhỏ, cộng đoàn không thể hòa theo; nếu bạn hát quá to hoặc cộc lốc, cảm xúc thiêng liêng sẽ bị phá vỡ. Với thừa tác viên, kỹ năng giao tiếp bắt đầu từ việc điều chỉnh giọng nói sao cho vừa đủ để truyền tải sự trang nghiêm mà không làm mất đi tính gần gũi, như một người bạn đồng hành trong đức tin chứ không phải một người ra lệnh.
Kỹ năng giao tiếp không chỉ dừng lại ở lời nói mà còn liên quan đến cách thừa tác viên sử dụng ngôn ngữ cơ thể và thái độ để hỗ trợ giáo dân trong hàng rước lễ. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ đông đúc: có những người lớn tuổi bước đi chậm chạp, trẻ em vụng về chưa quen với nghi thức, hay những người mới tham gia lần đầu còn lúng túng không biết phải làm gì. Nếu bạn là thừa tác viên, bạn cần biết cách hướng dẫn họ mà không khiến họ cảm thấy xấu hổ hay bị phán xét. Chẳng hạn, khi một cụ ông run rẩy đưa tay ra nhận Thánh Thể, bạn có thể mỉm cười nhẹ nhàng, giữ tay vững vàng để cụ dễ dàng nhận lấy; hoặc khi một đứa trẻ tiến lên mà không biết đặt tay ra sao, bạn có thể khẽ ra dấu bằng tay để hướng dẫn, kèm theo một cái gật đầu khuyến khích. Điều này đòi hỏi bạn phải quan sát nhanh, phản ứng linh hoạt và thể hiện sự kiên nhẫn – tất cả đều là phần của kỹ năng giao tiếp. Với ca viên, hãy nghĩ về lần bạn hát và thấy ai đó trong cộng đoàn lạc nhịp: bạn có thể điều chỉnh tốc độ hát để họ bắt kịp mà không cần nói gì – đó cũng là một dạng giao tiếp tinh tế, và thừa tác viên cần làm điều tương tự trong vai trò của mình.
Hơn nữa, kỹ năng giao tiếp của thừa tác viên còn phải được điều chỉnh để phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Khi bạn trao Thánh Thể trong Thánh lễ, bạn thường chỉ cần nói “Mình Thánh Chúa” một cách đơn giản, nhưng nếu bạn mang Mình Thánh đến cho người bệnh tại nhà, bạn có thể cần nói thêm vài lời an ủi như “Chúa ở cùng anh/chị” để họ cảm nhận được sự quan tâm. Điều này cho thấy giao tiếp không chỉ là việc nói đúng lời mà còn là nói đúng cách, đúng thời điểm. Hãy tưởng tượng bạn là một ca viên hát “Kinh Hòa Bình” trong một buổi lễ cầu nguyện cho người đau khổ: nếu bạn hát với giọng đều đều, thiếu cảm xúc, lời ca sẽ không chạm đến trái tim người nghe; nhưng nếu bạn hát với sự dịu dàng và chân thành, bạn có thể mang lại niềm an ủi thực sự. Với thừa tác viên, giao tiếp cũng vậy: lời nói nhẹ nhàng khi trao Thánh Thể cho một bệnh nhân không chỉ là nghi thức mà còn là cách bạn thay mặt Giáo hội mang Chúa đến gần họ hơn.
Một khía cạnh khác của kỹ năng giao tiếp là khả năng xử lý những tình huống bất ngờ. Trong hàng rước lễ, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra suôn sẻ: có thể ai đó làm rơi Mình Thánh, hoặc một người từ chối đáp “Amen” vì lý do riêng. Nếu bạn thiếu kỹ năng giao tiếp, bạn có thể hoảng hốt, tỏ ra lúng túng hoặc thậm chí phản ứng tiêu cực, làm gián đoạn bầu không khí thiêng liêng. Nhưng nếu bạn giao tiếp tốt, bạn sẽ giữ được bình tĩnh, xử lý tình huống một cách nhẹ nhàng – ví dụ, nhặt Mình Thánh lên với sự tôn kính, hoặc khẽ hỏi “Anh/chị có muốn nhận Thánh Thể không?” với giọng điệu không phán xét. Điều này đòi hỏi bạn phải rèn luyện không chỉ giọng nói mà cả sự tự tin và lòng bao dung. Với ca viên, hãy nghĩ về lần âm thanh trong nhà thờ bị trục trặc giữa bài hát: nếu bạn biết cách tiếp tục hát mà không rối, bạn đã giao tiếp với cộng đoàn rằng mọi thứ vẫn ổn – và thừa tác viên cũng cần kỹ năng tương tự để giữ trật tự và sự trang nghiêm trong hàng rước lễ.
Cuối cùng, để phát triển kỹ năng giao tiếp, thừa tác viên cần thực hành và học hỏi từ kinh nghiệm. Bạn có thể bắt đầu bằng cách tập nói “Mình Thánh Chúa” trước gương, chú ý đến âm lượng, tốc độ và sắc thái giọng nói, sao cho nó vừa rõ ràng vừa ấm áp. Bạn cũng có thể quan sát các thừa tác viên khác hoặc linh mục trong Thánh lễ để học cách họ hướng dẫn giáo dân, rồi tự điều chỉnh theo phong cách của mình. Hơn nữa, hãy lắng nghe phản hồi từ cộng đoàn – không phải để tìm lời khen, mà để hiểu xem lời nói và hành động của bạn đã đủ dễ tiếp nhận chưa. Với ca viên, điều này cũng áp dụng: bạn luyện hát không chỉ để đúng nốt mà để giọng mình hòa quyện và nâng đỡ cộng đoàn; thừa tác viên cũng vậy, luyện giao tiếp để lời nói của mình không chỉ đúng nghi thức mà còn chạm đến trái tim người nhận Thánh Thể.
Vậy nên, các ca viên thân mến, kỹ năng giao tiếp của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là bài học cho tất cả chúng ta: dù bạn hát hay phục vụ, hãy làm điều đó với sự nhẹ nhàng, rõ ràng và tận tâm. Khi thừa tác viên nói “Mình Thánh Chúa” hay hướng dẫn hàng rước lễ, họ không chỉ thực hiện nhiệm vụ mà còn mang Chúa đến gần cộng đoàn – và đó là điều mỗi chúng ta, dù ở vai trò nào, đều có thể hướng tới trong hành trình đức tin của mình.
KỸ NĂNG QUAN SÁT: Họ phải chú ý đến số lượng giáo dân, lượng Mình Thánh còn lại và phối hợp với linh mục để đảm bảo không thiếu hoặc dư quá nhiều.
Để phân tích vấn đề này một cách chi tiết, sâu sắc và dài dòng nhất như mong muốn, chúng ta sẽ đi sâu vào bản chất của kỹ năng quan sát, vai trò của nó trong việc theo dõi số lượng giáo dân, quản lý lượng Mình Thánh còn lại, và phối hợp nhịp nhàng với linh mục, đồng thời xem xét những hệ quả nếu kỹ năng này không được rèn luyện đầy đủ. Hãy hình dung thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường như một người nghệ sĩ trên sân khấu thiêng liêng, nơi mỗi động tác của họ không chỉ cần chính xác mà còn phải hòa hợp với tổng thể, giống như một bản giao hưởng không thể thiếu bất kỳ nhạc cụ nào. Từ đó, ta nhận ra rằng kỹ năng quan sát không chỉ là một công cụ kỹ thuật, mà là một biểu hiện của sự tận tụy, giúp đảm bảo rằng Bí tích Thánh Thể được trao truyền một cách trọn vẹn và kính cẩn nhất.
Đầu tiên, kỹ năng quan sát là nền tảng để thừa tác viên đáp ứng linh hoạt với những biến động trong Thánh lễ, một nghi thức không bao giờ hoàn toàn cố định mà luôn thay đổi tùy theo hoàn cảnh. Khi đứng trước bàn thờ hoặc ở vị trí phân phát Thánh Thể, thừa tác viên không thể chỉ tập trung vào hành động trao Mình Thánh cho từng người mà còn phải giữ một tầm nhìn bao quát, giống như một người chỉ huy trên chiến trường, luôn nắm rõ tình hình để điều chỉnh chiến thuật. Một khía cạnh quan trọng của kỹ năng này là khả năng chú ý đến số lượng giáo dân tham dự. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ Phục sinh đông kín nhà thờ, với hàng trăm tín hữu chen chúc xếp hàng để lãnh nhận Thánh Thể. Nếu thừa tác viên không quan sát từ đầu – không nhìn qua đám đông để ước lượng số người, không để ý đến từng hàng đang dài ra – họ có thể không nhận ra rằng lượng Mình Thánh đã dâng không đủ để đáp ứng nhu cầu. Kết quả là gì? Một hàng người phải dừng lại giữa chừng, chờ linh mục quay về bàn thờ để lấy thêm, làm gián đoạn không chỉ nghi thức mà còn cả bầu không khí thiêng liêng mà cộng đoàn đang trải nghiệm. Ngược lại, trong một Thánh lễ ngày thường với ít người tham dự, nếu thừa tác viên không quan sát kỹ và để linh mục dâng quá nhiều bánh thánh, lượng Mình Thánh dư thừa sẽ tạo ra một vấn đề khác: phải xử lý sau lễ một cách cẩn thận để tránh bất kỳ sự thiếu tôn kính nào. Kỹ năng quan sát ở đây là khả năng dự đoán, là đôi mắt tinh tường giúp họ đọc được nhu cầu thực tế và hành động trước khi vấn đề xảy ra, đảm bảo rằng Thánh Thể được phân phát vừa đủ, không thiếu cũng không dư quá nhiều.
Tiếp theo, kỹ năng quan sát còn đòi hỏi thừa tác viên phải theo dõi sát sao lượng Mình Thánh còn lại trong chén thánh hoặc trên đĩa thánh – một nhiệm vụ tưởng chừng đơn giản nhưng lại chứa đựng trách nhiệm lớn lao. Khi đứng ở một hàng người để trao Thánh Thể, thừa tác viên không thể chỉ máy móc đưa Mình Thánh từ tay mình sang tay người lãnh nhận mà không để ý đến số lượng còn lại. Hãy thử hình dung một tình huống: thừa tác viên bắt đầu với một đĩa thánh chứa 40 Mình Thánh, nhưng không đếm kỹ trong lúc trao, và đến người thứ 35 thì phát hiện đĩa đã trống. Họ buộc phải dừng lại, quay lại bàn thờ hoặc ra hiệu xin thêm, tạo ra một khoảng trống khó xử giữa dòng người đang chờ đợi. Điều này không chỉ làm mất nhịp của nghi thức mà còn có thể khiến cộng đoàn cảm thấy thiếu sự chuẩn bị, làm giảm đi sự trang trọng của khoảnh khắc lãnh nhận Thánh Thể. Ngược lại, một thừa tác viên có kỹ năng quan sát tốt sẽ luôn để ý đến số lượng Mình Thánh trong tay, đếm thầm trong đầu hoặc ước lượng qua từng lần trao, và khi thấy còn khoảng 10 mẩu, họ sẽ kín đáo báo hiệu cho linh mục hoặc một thừa tác viên khác để bổ sung kịp thời. Thậm chí, trong những tình huống bất ngờ – như khi một mẩu Mình Thánh rơi xuống sàn – kỹ năng quan sát nhạy bén sẽ giúp họ nhận ra ngay lập tức, nhặt lên với sự kính cẩn và xử lý đúng cách, thay vì để nó bị bỏ qua, gây xúc phạm đến Bí tích. Sự chú ý này không chỉ là vấn đề thực hành, mà là biểu hiện của lòng yêu mến và ý thức rằng mỗi mẩu Mình Thánh đều là chính Chúa Giêsu hiện diện.
Hơn nữa, kỹ năng quan sát còn thể hiện qua khả năng phối hợp với linh mục – một khía cạnh đòi hỏi sự nhạy bén và tinh thần đồng đội cao độ. Trong Thánh lễ, linh mục là người dẫn dắt chính, nhưng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ là người hỗ trợ mà còn là cầu nối giữa linh mục và cộng đoàn. Sự phối hợp này đòi hỏi họ phải quan sát không chỉ những gì diễn ra trước mắt mà còn cả những tín hiệu từ linh mục, dù đó là một cái gật đầu nhẹ, một ánh mắt thoáng qua, hay một cử chỉ tay kín đáo. Chẳng hạn, khi linh mục đứng ở trung tâm bàn thờ và nhận thấy một hàng người đang dài ra bất thường, ngài có thể ra hiệu cho thừa tác viên di chuyển sang hỗ trợ hoặc lấy thêm Mình Thánh từ chén dự trữ. Nếu thừa tác viên không quan sát kỹ, họ sẽ bỏ lỡ tín hiệu ấy, dẫn đến sự chậm trễ hoặc thiếu đồng bộ trong nghi thức. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ đông người, nơi linh mục đang phân phát Thánh Thể ở hàng chính giữa, còn thừa tác viên ở hai bên. Nếu thừa tác viên không để ý rằng linh mục đang chậm lại để giải thích cho một tín hữu lớn tuổi cách lãnh nhận, họ có thể tiếp tục trao nhanh ở hàng mình, khiến các hàng kết thúc không cùng lúc, tạo cảm giác lộn xộn cho cộng đoàn. Ngược lại, một thừa tác viên có kỹ năng quan sát tốt sẽ điều chỉnh nhịp độ của mình, quan sát cử chỉ của linh mục, và hành động như một phần của một đội ngũ thống nhất, đảm bảo rằng mọi thứ diễn ra nhịp nhàng như một bản nhạc không bị lạc nhịp.
Để minh họa rõ hơn, hãy xem xét một tình huống cụ thể mà thừa tác viên có thể gặp phải. Giả sử trong một Thánh lễ Chúa nhật, nhà thờ chật kín với khoảng 300 người tham dự, và thừa tác viên được giao nhiệm vụ phân phát Thánh Thể ở một hàng bên phải. Khi bắt đầu, họ nhận chén thánh từ linh mục với khoảng 50 Mình Thánh. Với kỹ năng quan sát, họ nhanh chóng nhìn qua hàng người, ước lượng khoảng 70 người đang chờ, và nhận ra ngay rằng số lượng này không đủ. Trong lúc trao Thánh Thể, họ vừa đếm số Mình Thánh còn lại, vừa liếc nhìn linh mục để tìm cơ hội ra hiệu. Khi còn khoảng 20 mẩu, họ khẽ nghiêng đầu về phía linh mục, người lập tức hiểu ý và chuyển thêm Mình Thánh qua một thừa tác viên khác. Nhờ sự quan sát tinh tế, nghi thức diễn ra liền mạch, không ai nhận ra sự điều chỉnh nhỏ ấy, và cộng đoàn vẫn chìm trong bầu không khí thiêng liêng mà không bị gián đoạn. Nhưng nếu thừa tác viên không quan sát kỹ, họ có thể để chén thánh trống rỗng khi còn 20 người chưa lãnh nhận, phải dừng lại giữa chừng, quay về bàn thờ, và vô tình phá vỡ sự tập trung của mọi người. Đây là minh chứng rõ ràng rằng kỹ năng quan sát không chỉ ngăn ngừa sai sót mà còn nâng cao sự chuyên nghiệp và kính cẩn trong vai trò của thừa tác viên.
Cuối cùng, kỹ năng quan sát không phải là thứ tự nhiên mà có, mà là kết quả của sự rèn luyện, thực hành, và ý thức về tầm quan trọng của nhiệm vụ. Một thừa tác viên mới có thể cảm thấy căng thẳng khi phải vừa trao Thánh Thể, vừa để ý số lượng giáo dân, vừa theo dõi linh mục, dẫn đến việc bỏ sót chi tiết quan trọng. Nhưng qua thời gian, bằng cách tham dự các buổi hướng dẫn, học hỏi từ những người đi trước, và tự nhắc nhở mình về ý nghĩa thiêng liêng của Bí tích, họ sẽ dần phát triển sự nhạy bén cần thiết. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu, người đã phục vụ hàng chục năm: họ bước lên bàn thờ với sự điềm tĩnh tự nhiên, mắt lướt qua cộng đoàn để đếm người, tay điều chỉnh lượng Mình Thánh mà không cần suy nghĩ quá nhiều, và cử chỉ hòa nhịp với linh mục như một bản năng. Đó là thành quả của sự rèn luyện kỹ năng quan sát qua từng ngày, từng Thánh lễ, từng khoảnh khắc họ đứng trước sự hiện diện của Chúa. Và chính kỹ năng này sẽ trở thành tấm gương cho những người mới, xây dựng một đội ngũ thừa tác viên không chỉ làm việc hiệu quả mà còn mang lại sự an bình cho cộng đoàn qua sự phục vụ của mình.
Tóm lại, kỹ năng quan sát là một kỹ năng quan trọng của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, giúp họ chú ý đến số lượng giáo dân, theo dõi lượng Mình Thánh còn lại, và phối hợp với linh mục để đảm bảo nghi thức diễn ra không thiếu cũng không dư quá nhiều. Nó không chỉ là khả năng nhìn thấy mà là khả năng nhận biết, dự đoán, và hành động đúng lúc để giữ cho Bí tích Thánh Thể được tôn kính trong mọi tình huống. Dù bạn là người mới hay đã quen với vai trò này, hãy luôn rèn luyện sự tinh tế trong từng ánh nhìn, sự cẩn thận trong từng bước đi, và sự nhạy bén trong từng phản ứng – bởi đó là cách bạn trở thành một thừa tác viên đích thực, không chỉ phục vụ bằng tay mà còn bằng cả trái tim, mang Chúa đến cho cộng đoàn một cách trọn vẹn và trang nghiêm nhất.
KHẢ NĂNG ỨNG XỬ: Khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ cần biết cách trò chuyện, an ủi và dẫn dắt người lãnh nhận vào tâm tình cầu nguyện.
Khả năng ứng xử nổi bật như một yếu tố quan trọng, đặc biệt khi thừa tác viên mang Thánh Thể đến cho người bệnh – một hoàn cảnh đòi hỏi không chỉ sự chính xác trong nghi thức mà còn sự nhạy bén, linh hoạt và tình người để trò chuyện, an ủi và dẫn dắt người lãnh nhận vào tâm tình cầu nguyện. Khả năng ứng xử không phải là một kỹ năng giao tiếp thông thường mà bạn có thể học qua vài buổi trò chuyện; nó là một nghệ thuật đòi hỏi sự kết hợp giữa lời nói, cử chỉ, thái độ và trái tim, nhằm tạo nên một bầu không khí thiêng liêng, giúp người bệnh cảm nhận được sự hiện diện của Chúa Giêsu và sự quan tâm của Giáo hội ngay trong những giây phút khó khăn nhất của cuộc đời họ. Vậy khả năng ứng xử là gì, tại sao nó quan trọng với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, và làm sao để họ rèn luyện kỹ năng này trong thực tế? Hãy cùng đi sâu vào vấn đề này qua những phân tích chi tiết, những câu chuyện thực tế từ đời sống giáo xứ Việt Nam, và những hướng dẫn cụ thể để mỗi thừa tác viên có thể hoàn thiện mình trong sứ mệnh cao quý này.
Trước hết, hãy hiểu rằng vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ dừng lại ở việc trao ban Mình Thánh Chúa mà còn là một sứ mệnh mang tính nhân văn và thiêng liêng sâu sắc. Khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ không chỉ là người thực hiện một nghi thức phụng vụ mà còn là một người bạn đồng hành, một sứ giả của niềm hy vọng, mang đến cho người lãnh nhận không chỉ Bí tích Thánh Thể mà còn sự an ủi, sự kết nối với cộng đoàn đức tin mà họ có thể đã đánh mất do bệnh tật hay tuổi già. Khả năng ứng xử ở đây chính là cách thừa tác viên sử dụng lời nói, hành động và thái độ để đáp ứng nhu cầu tinh thần của người bệnh, giúp họ không chỉ đón nhận Thánh Thể cách xứng đáng mà còn cảm nhận được tình yêu của Chúa và sự quan tâm của Giáo hội trong hoàn cảnh đặc biệt của họ. Tôi nhớ một lần đi cùng chị Thủy – một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường ở giáo xứ tôi – đến thăm cụ ông Vinh, một người bị liệt đã nhiều năm và gần như không rời khỏi giường. Khi chúng tôi bước vào, cụ đang nằm im, ánh mắt buồn bã nhìn ra cửa sổ, không nói gì dù gia đình đã báo trước về chuyến thăm. Thay vì vội vàng làm nghi thức trao Thánh Thể, chị Thủy ngồi xuống cạnh cụ, nhẹ nhàng đặt tay lên vai cụ và nói: “Cụ Vinh ơi, hôm nay con đến thăm cụ đây. Hôm nay ở nhà thờ, cha xứ - về Thánh Giuse rất hay, cụ có muốn nghe không?” Cụ khẽ gật đầu, và chị bắt đầu kể câu chuyện về sự kiên nhẫn của Thánh Giuse khi chăm sóc Chúa Hài Đồng, giọng chị ấm áp, chậm rãi, xen lẫn vài câu hỏi nhỏ như “Cụ thấy Thánh Giuse có giống cụ không, cũng luôn tin vào Chúa dù khó khăn?” Dần dần, cụ bắt đầu mỉm cười, đáp lại bằng vài từ ngắn gọn. Sau đó, chị mời cụ chuẩn bị tâm hồn, đọc kinh Tin Kính cùng cụ – dù cụ chỉ ú ớ theo – rồi mới trang nghiêm trao Thánh Thể. Khi chúng tôi rời đi, cụ nắm tay chị cảm ơn, nói rằng cụ cảm thấy “nhẹ lòng hơn nhiều.” Chị Thủy bảo với tôi: “Nếu mình không trò chuyện, không giúp cụ vui lên trước, cụ sẽ không sẵn sàng rước Chúa. Ứng xử là cách để mình chạm vào lòng người trước khi chạm vào Bí tích.” Chính khả năng ứng xử ấy đã biến một nghi thức phụng vụ thành một trải nghiệm thiêng liêng sâu sắc, không chỉ cho cụ Vinh mà còn cho tôi – người được chứng kiến sức mạnh của sự đồng cảm và tình người trong sứ mệnh của thừa tác viên.
Khả năng ứng xử không chỉ là biết nói gì mà còn là biết nói như thế nào, vào lúc nào, và với thái độ ra sao để phù hợp với hoàn cảnh của người bệnh. Người bệnh không phải là một nhóm đồng nhất; mỗi người có một câu chuyện, một nỗi đau, và một tâm trạng khác nhau. Có người vui vẻ đón nhận Thánh Thể như một niềm an ủi, nhưng cũng có người mệt mỏi không muốn nói chuyện, có người nghi ngờ đức tin vì những khó khăn họ đang trải qua, và thậm chí có người đang trong cơn đau đớn dữ dội không thể tập trung. Thừa tác viên cần phải nhạy bén để nhận ra điều này và linh hoạt điều chỉnh cách tiếp cận của mình. Tôi từng gặp anh Hùng – một thừa tác viên ở giáo xứ miền núi – khi anh mang Thánh Thể đến cho một bệnh nhân trẻ tên là Linh, người vừa bị tai nạn giao thông và mất đi khả năng đi lại. Lần đầu tiên anh đến, Linh cáu gắt và nói: “Tôi không cần Chúa, Ngài chẳng giúp gì cho tôi cả!” Thay vì phản ứng lại hay ép Linh rước Thánh Thể, anh Hùng bình tĩnh ngồi xuống, im lặng một lúc, rồi nhẹ nhàng nói: “Anh hiểu em đang giận lắm. Anh cũng từng mất niềm tin khi mẹ anh bệnh nặng, nhưng anh tìm thấy sức mạnh khi cầu nguyện cùng bà. Nếu em muốn, anh ngồi đây cầu nguyện với em một chút, không sao nếu em không rước Chúa hôm nay.” Linh không trả lời ngay, nhưng anh vẫn đọc kinh Thương Xót chậm rãi, giọng trầm ấm, rồi đứng dậy chào tạm biệt. Lần thứ hai anh quay lại, Linh đã dịu hơn, chủ động hỏi: “Anh cầu nguyện với tôi lần nữa được không?” Sau khi cầu nguyện, Linh đồng ý rước Thánh Thể, và từ đó anh Hùng trở thành người bạn đồng hành tinh thần của cậu. Anh kể với tôi: “Nếu lần đầu anh ép Linh hay bỏ đi, chắc cậu ấy sẽ không bao giờ mở lòng. Ứng xử là phải kiên nhẫn, đặt mình vào vị trí của họ.” Câu chuyện này cho thấy rằng khả năng ứng xử không chỉ là giao tiếp mà còn là sự thấu hiểu, biết chờ đợi và biết cách gieo mầm đức tin trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.
Tại sao khả năng ứng xử lại quan trọng đến thế với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường? Trước hết, nó đảm bảo rằng Bí tích Thánh Thể được trao ban không chỉ đúng theo nghi thức mà còn đúng theo tinh thần của tình yêu và hiệp thông mà bí tích này đại diện. Người bệnh thường ở trong trạng thái dễ tổn thương, cả về thể chất lẫn tinh thần; họ có thể cảm thấy bị cô lập, mất niềm tin, hay thậm chí tự ti vì không còn đóng góp được gì cho cộng đoàn. Nếu thừa tác viên chỉ đến, trao Thánh Thể rồi đi mà không trò chuyện, không an ủi, họ có thể vô tình khiến người bệnh cảm thấy như mình chỉ là một “nhiệm vụ” cần hoàn thành, chứ không phải một con người cần được yêu thương và quan tâm. Tôi từng nghe một cụ bà ở giáo xứ kể lại rằng có lần một thừa tác viên đến nhà cụ, trao Thánh Thể xong rồi vội vàng rời đi vì “bận việc khác,” khiến cụ buồn cả ngày vì nghĩ rằng “mình chẳng còn giá trị gì để người ta ở lại lâu hơn.” Ngược lại, khi chị Thủy đến với cụ Vinh, chị không chỉ trao Thánh Thể mà còn dành thời gian kể chuyện, cầu nguyện, và trò chuyện, giúp cụ cảm thấy mình vẫn là một phần của cộng đoàn đức tin, vẫn được Chúa và Giáo hội yêu thương. Khả năng ứng xử chính là sợi dây kết nối giữa Bí tích Thánh Thể và trái tim người lãnh nhận, biến một hành động phụng vụ thành một cuộc gặp gỡ thiêng liêng, nơi người bệnh không chỉ nhận được Mình Thánh mà còn nhận được sự an ủi và hy vọng để tiếp tục sống.
Thứ hai, khả năng ứng xử là chìa khóa để thừa tác viên dẫn dắt người bệnh vào tâm tình cầu nguyện – một yếu tố không thể thiếu khi lãnh nhận Thánh Thể. Thánh Thể là chính Chúa Giêsu hiện diện thực sự, và việc rước Thánh Thể đòi hỏi một sự chuẩn bị tâm hồn qua cầu nguyện, sám hối và mở lòng đón nhận ân sủng. Với người bệnh, tâm trí họ thường bị xao lãng bởi nỗi đau thể xác, sự lo lắng về sức khỏe, hay cảm giác tuyệt vọng về cuộc sống; họ không tự nhiên sẵn sàng để rước Chúa nếu không có sự hướng dẫn. Thừa tác viên cần biết cách dùng lời nói và thái độ để khơi dậy tâm tình cầu nguyện, giúp người bệnh hướng lòng về Chúa trước khi nhận lãnh Bí tích. Tôi từng chứng kiến anh Long – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – khi mang Thánh Thể đến cho một người mẹ trẻ tên là Hạnh, người vừa mất con vì bệnh nặng. Chị Hạnh lúc đó rất đau khổ, không muốn nói chuyện và chỉ khóc khi anh đến. Anh Long không vội trao Thánh Thể mà ngồi xuống, im lặng một lúc, rồi nhẹ nhàng nói: “Chị Hạnh, anh biết chị đang buồn lắm. Con của chị giờ đang ở với Chúa, và hôm nay Chúa muốn đến an ủi chị. Chị có muốn cùng anh cầu nguyện cho con không?” Chị gật đầu trong nước mắt, và anh đọc kinh Lạy Cha, mời chị đọc theo từng câu chậm rãi. Sau đó, anh hỏi: “Chị có muốn rước Chúa để Ngài ở lại với chị không?” Chị đồng ý, và khi anh trao Thánh Thể, chị nắm tay anh cảm ơn, nói rằng chị cảm thấy “con mình đang gần hơn.” Anh Long kể với tôi: “Nếu anh không dẫn chị vào cầu nguyện, chị sẽ không đủ sức để rước Chúa. Ứng xử là phải biết lúc nào nói, lúc nào im, và làm sao để họ mở lòng.” Khả năng ứng xử ở đây không chỉ là kỹ năng mà là một cách thể hiện lòng trắc ẩn, giúp người bệnh tìm thấy bình an trong đức tin.
Hơn nữa, khả năng ứng xử còn giúp thừa tác viên xử lý những tình huống bất ngờ một cách khéo léo, vừa giữ được sự trang nghiêm của Bí tích vừa không làm mất lòng ai. Khi mang Thánh Thể đến nhà người bệnh, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra theo kế hoạch: có thể gia đình đang bận rộn, không gian ồn ào, người bệnh không tỉnh táo, hoặc thậm chí có những phản ứng tiêu cực. Thừa tác viên cần biết cách điều chỉnh để vừa bảo vệ sự tôn kính đối với Mình Thánh Chúa vừa duy trì mối quan hệ tốt với người lãnh nhận và gia đình họ. Tôi từng thấy chị Nga – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – đến thăm một bệnh nhân trong lúc nhà họ đang có khách ồn ào. Thay vì tỏ ra khó chịu hay yêu cầu mọi người im lặng ngay, chị đứng ngoài một lúc, rồi nhẹ nhàng gõ cửa, nói: “Dạ, con đến mang Thánh Thể cho bác Hai. Nếu nhà đang đông, con có thể đợi một chút hoặc quay lại sau, bác cứ nói con nghe.” Giọng chị bình tĩnh, không phán xét, khiến gia đình lập tức dọn một góc yên tĩnh và mời chị vào. Chị đề nghị mọi người cùng cầu nguyện ngắn trước khi trao Thánh Thể, và không khí dần trở nên trang nghiêm. Chị Nga kể: “Mình phải biết cách nói để không ai cảm thấy bị ép, mà vẫn giữ được sự kính trọng cho Chúa.” Khả năng ứng xử trong tình huống ấy không chỉ giải quyết vấn đề mà còn mang lại sự hòa hợp, chứng tỏ rằng thừa tác viên không chỉ phục vụ người bệnh mà còn có thể ảnh hưởng tích cực đến cả gia đình họ.
Vậy làm thế nào để thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường rèn luyện khả năng ứng xử trong thực tế? Đầu tiên, họ cần học cách lắng nghe – một kỹ năng cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng. Lắng nghe không chỉ là nghe lời nói mà còn là hiểu cảm xúc, tâm trạng của người bệnh qua ánh mắt, giọng điệu, hay sự im lặng của họ. Khi chị Thủy đến với cụ Vinh, chị không vội nói mà quan sát cụ trước, thấy cụ buồn nên mới kể chuyện để làm cụ vui. Để rèn luyện, hãy tập lắng nghe người thân, bạn bè trong cuộc sống hàng ngày, chú ý đến cách họ phản ứng, và thử đặt mình vào hoàn cảnh của họ để hiểu họ cần gì. Tôi từng thực hành điều này với mẹ tôi – khi mẹ buồn, tôi không vội khuyên mà ngồi nghe mẹ kể, rồi mới nói vài lời an ủi, và từ đó tôi học được cách kiên nhẫn khi làm việc với người bệnh. Thứ hai, hãy trau dồi vốn từ và cách nói nhẹ nhàng, ấm áp. Thay vì nói “Anh/chị rước Chúa đi” một cách khô khan, hãy thử: “Anh/chị ơi, hôm nay Chúa đến thăm mình, mình cùng cầu nguyện để đón Ngài nhé?” Lời nói dịu dàng sẽ giúp người bệnh cảm thấy được tôn trọng và dễ mở lòng hơn. Tôi từng tham gia một buổi tập huấn ở giáo phận, nơi cha giảng viên dạy chúng tôi cách dùng từ đơn giản nhưng gần gũi, như “Chúa đang ở đây với anh/chị” thay vì những câu phức tạp, xa cách.
Thứ ba, hãy học cách quan sát và linh hoạt trong từng tình huống. Khi đến nhà người bệnh, hãy nhìn quanh để xem không gian có phù hợp không – nếu ồn ào, có thể đề nghị gia đình dọn một góc nhỏ yên tĩnh; nếu người bệnh mệt, hãy rút ngắn nghi thức nhưng vẫn giữ sự trang trọng. Anh Hùng từng kể rằng có lần anh đến thăm một bệnh nhân khi họ vừa uống thuốc, rất buồn ngủ; anh không ép mà chỉ cầu nguyện ngắn rồi hẹn quay lại, nhờ vậy người ấy không cảm thấy bị làm phiền mà còn mong anh đến lần sau. Thứ tư, hãy chuẩn bị một số kinh nguyện hoặc câu chuyện để dẫn dắt người bệnh vào tâm tình cầu nguyện. Tôi thường mang theo một cuốn sách nhỏ với các kinh như Lạy Cha, Kính Mừng, Thương Xót, và vài câu chuyện về đức tin – như câu chuyện về Thánh Têrêsa Hài Đồng – để kể khi cần. Một lần, tôi kể chuyện Thánh Têrêsa vượt qua bệnh tật bằng cầu nguyện cho một bệnh nhân, và họ đã đồng ý rước Thánh Thể sau khi nghe xong, nói rằng họ muốn “giống Thánh Têrêsa.” Cuối cùng, hãy thực hành qua kinh nghiệm thực tế và cầu nguyện để xin ơn khôn ngoan. Mỗi lần đi thăm người bệnh là một lần học hỏi; sau mỗi lần, hãy tự hỏi: “Mình đã làm gì tốt? Mình có thể làm gì khác đi?” Và đừng quên cầu xin Chúa hướng dẫn, vì khả năng ứng xử không chỉ là kỹ năng mà còn là ân sủng từ Ngài, giúp bạn trở thành một thừa tác viên không chỉ giỏi mà còn đầy lòng yêu thương.
Tóm lại, khả năng ứng xử là một kỹ năng quan trọng không thể thiếu của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, đặc biệt khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh. Từ việc trò chuyện để an ủi, dẫn dắt người lãnh nhận vào tâm tình cầu nguyện, đến xử lý linh hoạt các tình huống bất ngờ, kỹ năng này giúp thừa tác viên không chỉ trao ban Thánh Thể mà còn trao ban tình thương, niềm hy vọng và sự hiệp thông của Giáo hội. Qua từng lời nói dịu dàng, từng cử chỉ ân cần, họ trở thành hiện thân của lòng Chúa xót thương, mang lại ánh sáng và bình an cho những tâm hồn đang chịu đựng bệnh tật và khổ đau. Hãy rèn luyện khả năng ứng xử mỗi ngày, để mỗi lần gặp gỡ người bệnh không chỉ là một nghi thức mà là một cuộc gặp gỡ giữa con người và Thiên Chúa, nơi tình yêu và đức tin được lan tỏa qua từng hành động nhỏ bé nhưng đầy ý nghĩa.
4. Kim chỉ nam cho thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường
Để phục vụ Bí tích Thánh Thể một cách xứng đáng, thừa tác viên cần tuân theo một số nguyên tắc quan trọng, được xem như “kim chỉ nam” trong sứ mệnh của mình:
4.1. Đặt Bí Tích Thánh Thể lên hàng đầu
Mọi hành động của thừa tác viên phải xuất phát từ lòng kính trọng sâu xa đối với sự hiện diện của Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Họ cần:
LUÔN GIỮ TÂM HỒN THANH SẠCH TRƯỚC KHI PHỤC VỤ, THƯỜNG XUYÊN LÃNH NHẬN BÍ TÍCH HÒA GIẢI.
Mọi hành động, mọi suy nghĩ, mọi bước đi của họ khi phục vụ đều phải bắt nguồn từ lòng kính trọng sâu xa đối với sự hiện diện của Chúa Giêsu trong Bí tích này. Nhưng làm thế nào để lòng kính trọng ấy không chỉ là lời nói suông, mà trở thành một điều sống động trong họ? Một trong những cách cụ thể và thiết yếu nhất chính là họ phải luôn giữ tâm hồn thanh sạch trước khi phục vụ, và để làm được điều đó, họ cần thường xuyên lãnh nhận Bí tích Hòa giải – hay nói đơn giản là đi xưng tội. Vậy tại sao điều này quan trọng đến thế? Nó có ý nghĩa gì với họ và với chúng ta – những người nhận Thánh Thể từ tay họ? Hãy cùng nhìn sâu hơn để hiểu rõ hơn nhé.
Trước hết, hãy tưởng tượng anh chị em là một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Một ngày Chúa nhật, anh chị em đứng trước bàn thờ, tay cầm chén thánh, chuẩn bị trao Mình Thánh Chúa cho hàng trăm giáo dân đang xếp hàng chờ đợi. Hoặc có khi anh chị em rời nhà thờ, mang hộp đựng Thánh Thể đến nhà một người bệnh đang nằm trên giường. Trong cả hai trường hợp ấy, điều anh chị em cầm trên tay không phải là một vật bình thường, không phải một tấm bánh đơn thuần, mà là chính Chúa Giêsu – Đấng đã chết và sống lại để cứu chuộc chúng ta. Ngài ở đó, hiện diện thật sự, sống động, nhìn anh chị em, và qua anh chị em, đến với từng người trong cộng đoàn. Khi ấy, anh chị em nghĩ xem: liệu mình có thể làm điều đó với một tâm hồn đầy bụi bẩn, đầy những lỗi lầm chưa được tha thứ, hay một trái tim nặng trĩu vì những điều chưa làm hòa với Chúa không? Chắc chắn là không! Vì thế, đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu nghĩa là họ phải ý thức rằng mình đang chạm vào điều thánh thiêng nhất, và để xứng đáng với điều đó, tâm hồn họ phải sạch sẽ, trong sáng, không bị vướng bận bởi tội lỗi. Họ không thể vừa sống xa cách Chúa, vừa mang Ngài đến cho người khác – như thế chẳng khác nào cầm một viên ngọc quý trong đôi tay lấm lem, làm giảm đi giá trị của viên ngọc ấy.
Vậy làm sao để giữ tâm hồn thanh sạch? Đây không phải là điều tự nhiên mà có, cũng không phải là thứ họ có thể tự làm được bằng ý chí riêng. Chính vì thế, Giáo hội dạy họ – và cũng dạy tất cả chúng ta – rằng Bí tích Hòa giải là con đường để làm mới lại tâm hồn, để trở về với Chúa và được Ngài tha thứ. Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường cần thường xuyên lãnh nhận Bí tích này, nghĩa là họ phải đều đặn đi xưng tội, không phải chỉ khi phạm tội nặng, mà là bất cứ khi nào họ cảm thấy lòng mình cần được thanh tẩy. Hãy nghĩ mà xem, mỗi ngày chúng ta sống, chúng ta đều có những phút giây yếu đuối – có thể là một lời nói tổn thương người khác, một suy nghĩ không tốt, hay một lúc nào đó quên mất Chúa vì bận rộn. Với thừa tác viên, những điều ấy càng cần được chú ý hơn, vì họ sắp sửa đứng trước mặt Chúa, cầm Ngài trên tay. Khi họ quỳ xuống trong tòa giải tội, thành thật thưa với Chúa qua linh mục về những lỗi lầm của mình, và nghe lời tha thứ “Cha tha tội cho con”, họ không chỉ được gột rửa tội lỗi, mà còn nhận được sức mạnh để sống tốt hơn, để chuẩn bị tâm hồn cho việc phục vụ. Bí tích Hòa giải giống như một dòng nước mát lành, rửa sạch những vết bẩn trong lòng họ, để khi họ bước lên bàn thờ hay mang Thánh Thể đi, họ có thể nói với Chúa: “Lạy Chúa, con không hoàn hảo, nhưng con đã cố gắng hết sức để xứng đáng với Ngài.”
Điều này quan trọng không chỉ với họ, mà còn với chúng ta – những người nhận Thánh Thể từ tay họ. Khi anh chị em xếp hàng rước lễ, nhìn thấy thừa tác viên trao Mình Thánh với sự kính cẩn, anh chị em có cảm thấy yên tâm và sốt sắng hơn không? Sự thanh sạch trong tâm hồn họ không phải là điều chúng ta thấy được bằng mắt, nhưng nó toát ra qua cách họ đứng, cách họ nói “Mình Thánh Chúa”, cách họ nhìn anh chị em với sự dịu dàng và trang nghiêm. Nếu họ không giữ lòng mình trong sạch, không thường xuyên xưng tội, có thể họ sẽ phục vụ với một thái độ hời hợt, hoặc tệ hơn, làm mất đi sự thiêng liêng của giây phút ấy. Nhưng khi họ đến với Bí tích Hòa giải, họ mang đến cho chúng ta không chỉ Mình Thánh Chúa, mà còn một tấm gương về lòng khiêm nhường và sự chuẩn bị chu đáo. Họ nhắc chúng ta rằng để rước Chúa vào lòng, chúng ta cũng cần có một tâm hồn sẵn sàng – và họ là người đi trước, làm điều đó để chúng ta noi theo.
Thường xuyên lãnh nhận Bí tích Hòa giải không chỉ là một việc làm cá nhân, mà còn là một cách họ đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu trong đời sống của mình. Nó cho thấy rằng họ không xem nhẹ vai trò của mình, không nghĩ rằng “mình chỉ là người trao bánh thánh thôi, không cần phải quá nghiêm túc”. Ngược lại, họ hiểu rằng phục vụ Thánh Thể là một vinh dự lớn lao, và họ phải chuẩn bị thật tốt để xứng đáng với vinh dự ấy. Mỗi lần họ xưng tội, họ không chỉ làm sạch tâm hồn mình, mà còn bày tỏ lòng kính trọng sâu xa đối với Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Họ nói với Ngài rằng: “Lạy Chúa, con muốn mang Chúa đến với anh em con, nhưng trước hết, con muốn con được sạch sẽ trước mặt Chúa.” Chính sự chuẩn bị ấy làm cho hành động của họ – dù là trao Thánh Thể trong nhà thờ hay mang Ngài đến người bệnh – trở nên ý nghĩa hơn, thiêng liêng hơn. Nó biến công việc của họ thành một lời cầu nguyện sống động, một hành vi thờ phượng, chứ không chỉ là một nhiệm vụ phải hoàn thành.
Nhưng điều này không có nghĩa là họ phải hoàn hảo hay không bao giờ phạm tội. Họ cũng là con người như chúng ta, cũng có những lúc yếu đuối, những lúc sai lầm. Chính vì thế, việc thường xuyên lãnh nhận Bí tích Hòa giải càng trở nên quan trọng. Nó không phải là dấu hiệu của sự thất bại, mà là dấu hiệu của lòng khiêm nhường và tình yêu. Họ biết mình không xứng đáng bằng sức riêng, nhưng họ tin vào lòng thương xót của Chúa, tin rằng Ngài sẽ giúp họ trở nên tốt hơn để phục vụ Ngài. Mỗi lần xưng tội, họ không chỉ được tha thứ, mà còn được thêm sức mạnh để tiếp tục sứ mệnh của mình. Và qua đó, họ cũng nhắc nhở chúng ta rằng Bí tích Thánh Thể và Bí tích Hòa giải luôn đi đôi với nhau – để đón nhận Chúa cách xứng đáng, chúng ta cần một tâm hồn sạch sẽ, và Chúa đã ban cho chúng ta con đường để làm điều đó.
Nói tóm lại, đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu là kim chỉ nam cốt lõi của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, và việc giữ tâm hồn thanh sạch qua Bí tích Hòa giải là cách cụ thể để họ sống theo kim chỉ nam ấy. Họ thường xuyên xưng tội không phải vì họ sợ hãi hay muốn tỏ ra đạo đức, mà vì họ kính trọng sự hiện diện của Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Họ muốn mỗi lần cầm Mình Thánh trên tay, mỗi lần trao Ngài cho anh chị em, là một hành động xuất phát từ một trái tim trong sạch, một tâm hồn sẵn sàng. Qua đó, họ không chỉ phục vụ chúng ta cách trọn vẹn, mà còn làm gương cho chúng ta về cách yêu mến và kính trọng Bí tích này. Lần sau khi anh chị em thấy họ trao Thánh Thể hay mang Chúa đến nhà ai đó, hãy nhớ rằng: đằng sau đôi tay ấy là một tâm hồn đã được thanh tẩy, đã được chuẩn bị, để Chúa Giêsu qua họ đến với chúng ta một cách tinh tuyền và đầy yêu thương. Đó chính là cách họ đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu – và cũng là cách họ mời gọi chúng ta cùng làm như thế trong đời sống của mình.
THỰC HIỆN MỌI CỬ CHỈ VỚI SỰ TRANG NGHIÊM, TRÁNH VỘI VÃ HAY CẨU THẢ.
Đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu là một nguyên tắc cốt lõi định hình toàn bộ sứ vụ của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, không chỉ trong cách họ hành động mà còn trong cách họ suy nghĩ và cảm nhận về vai trò đặc biệt của mình trong Giáo hội. Khi nói về vấn đề này, chúng ta đang chạm đến một chân lý nền tảng của đức tin Công giáo: Bí tích Thánh Thể là trung tâm của đời sống Kitô hữu, là sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu Kitô dưới hình bánh và rượu, và mọi thừa tác viên được mời gọi để sống và phục vụ với ý thức sâu sắc về điều này. Yêu cầu thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, tránh vội vã hay cẩu thả không chỉ là một hướng dẫn kỹ thuật mà là một lời nhắc nhở liên tục rằng tất cả những gì họ làm – từ cách họ đứng, cách họ cầm Mình Thánh, đến cách họ trao Bí tích – đều phải phản ánh lòng kính trọng sâu xa đối với sự hiện diện thiêng liêng của Chúa. Tôi sẽ phân tích chi tiết ý nghĩa của việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu, cách nó ảnh hưởng đến từng hành động của thừa tác viên, những thách thức họ có thể gặp phải khi thực hiện điều này, và tại sao đây là kim chỉ nam không thể thiếu để họ chu toàn sứ vụ của mình một cách trọn vẹn, tất cả được trình bày một cách dễ hiểu để mọi người, từ tín hữu đến những người mới tìm hiểu, đều có thể nắm bắt.
Trước hết, hãy hiểu rằng việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu bắt nguồn từ niềm tin rằng Chúa Giêsu thực sự hiện diện trong Mình Thánh – không phải là một biểu tượng hay một kỷ niệm, mà là chính Ngài, sống động và gần gũi với chúng ta. Đối với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, đây không chỉ là một khái niệm thần học trừu tượng mà là thực tại sống động mà họ chạm đến bằng chính đôi tay của mình trong mỗi Thánh lễ. Khi họ đứng trước bàn thờ, nâng chén thánh chứa Mình Thánh, hay trao Bí tích cho một tín hữu, họ đang tham gia vào một mầu nhiệm vượt xa tầm hiểu biết của con người – mầu nhiệm của Thiên Chúa hạ mình xuống để ở giữa dân Ngài. Lòng kính trọng sâu xa này không tự nhiên mà có; nó phải được nuôi dưỡng qua cầu nguyện, suy niệm, và sự ý thức rằng mỗi hành động của họ là một lời tuyên xưng đức tin. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên bước lên cung thánh: trước khi chạm vào Mình Thánh, họ có thể thầm nhắc mình rằng “Đây là Chúa của tôi, Đấng đã chết và sống lại vì tôi.” Chính ý thức này thúc đẩy họ thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, như một cách để tôn vinh Chúa và làm chứng cho cộng đoàn về sự hiện diện thực sự của Ngài.
Sự trang nghiêm trong từng cử chỉ là biểu hiện cụ thể của việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu. Trang nghiêm ở đây không có nghĩa là cứng nhắc hay giả tạo, mà là một thái độ tự nhiên toát ra từ lòng kính trọng và sự tập trung tuyệt đối. Khi thừa tác viên cầm chén thánh, họ không chỉ đơn thuần nâng một vật dụng mà là nâng chính Chúa Giêsu; do đó, tay họ phải ổn định, không run rẩy, và cử động phải chậm rãi để tránh bất kỳ sự cẩu thả nào. Hãy hình dung cảnh một thừa tác viên đứng bên bàn thờ, tay phải đỡ đĩa thánh, tay trái nhẹ nhàng giữ mép đĩa, di chuyển từ từ đến vị trí trao Mình Thánh – mỗi bước đi đều toát lên sự cẩn trọng và ý thức về điều thánh thiêng họ đang mang. Khi trao Mình Thánh, dù là trên tay hay trên lưỡi, họ cần thực hiện với sự chính xác và nhẹ nhàng: nâng Mình Thánh lên ngang tầm mắt, nói “Mình Thánh Chúa” với giọng rõ ràng và ấm áp, rồi đặt bánh thánh xuống một cách trân trọng. Nếu vội vã, họ có thể làm rơi Mình Thánh hoặc khiến động tác trở nên cẩu thả, làm mất đi sự thiêng liêng của khoảnh khắc. Chẳng hạn, một thừa tác viên vội vàng trao Mình Thánh chỉ để nhanh chóng xong việc sẽ khiến giáo dân cảm thấy như đang nhận một vật dụng thông thường, thay vì gặp gỡ Chúa trong Bí tích. Ngược lại, một cử chỉ chậm rãi, trang nghiêm sẽ giúp cộng đoàn cảm nhận được sự hiện diện của Chúa qua từng hành động nhỏ bé ấy.
Tránh vội vã hay cẩu thả không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là cách thể hiện lòng kính trọng sâu xa đối với Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Vội vã có thể xảy ra khi thừa tác viên bị áp lực thời gian – chẳng hạn trong một Thánh lễ đông người, khi hàng dài giáo dân chờ lãnh nhận làm họ cảm thấy cần phải đẩy nhanh tiến độ. Nhưng ngay cả trong tình huống đó, việc đặt Bí tích lên hàng đầu đòi hỏi họ phải giữ bình tĩnh và ưu tiên sự trang nghiêm hơn tốc độ. Hãy nghĩ về một Thánh lễ cuối tuần, khi nhà thờ chật kín người: một thừa tác viên thiếu kiên nhẫn có thể trao Mình Thánh một cách qua loa, không nhìn vào mắt giáo dân, hoặc thậm chí làm rơi bánh thánh vì tay di chuyển quá nhanh. Ngược lại, một thừa tác viên đặt Bí tích lên hàng đầu sẽ giữ nhịp độ đều đặn, dành cho mỗi người vài giây để nhận Mình Thánh với sự kính cẩn, dù điều đó có nghĩa là mất thêm thời gian. Cẩu thả cũng là một nguy cơ lớn: nếu thừa tác viên không chú ý đến tư thế, để tay run, hoặc không giữ chén thánh chắc chắn, họ có thể vô tình làm giảm phẩm giá của Bí tích. Chẳng hạn, nếu Mình Thánh rơi xuống sàn vì sự bất cẩn, không chỉ là một sai sót kỹ thuật mà còn là một khoảnh khắc khiến cộng đoàn bối rối, làm gián đoạn sự kết nối thiêng liêng với Chúa.
Để thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, thừa tác viên cần rèn luyện cả về tâm lý lẫn kỹ năng thực hành. Trước mỗi Thánh lễ, họ có thể dành vài phút để chuẩn bị tâm hồn, cầu nguyện trước Nhà Tạm để xin Chúa giúp họ phục vụ với lòng kính trọng. Trong lúc phục vụ, họ phải tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ, tránh để những suy nghĩ cá nhân hay sự phân tâm từ bên ngoài làm ảnh hưởng. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên vừa trải qua một ngày làm việc mệt mỏi, đầu óc còn vương vấn chuyện gia đình hay công việc; nếu không đặt Bí tích lên hàng đầu, họ có thể vô tình mang tâm trạng ấy lên cung thánh, dẫn đến những cử chỉ thiếu chỉn chu. Nhưng nếu họ ý thức rằng mình đang phục vụ chính Chúa Giêsu, họ sẽ gạt bỏ những lo toan ấy sang một bên, đứng thẳng lưng, hít thở sâu, và bước vào sứ vụ với sự trang nghiêm cần thiết. Về mặt thực hành, họ cần được huấn luyện kỹ lưỡng: từ cách cầm chén thánh sao cho không nghiêng đổ, đến cách đặt Mình Thánh lên tay giáo dân mà không làm rơi. Những buổi tập huấn tại giáo xứ, nơi họ thực hành từng động tác dưới sự hướng dẫn của linh mục, là cơ hội để họ làm quen với nhịp độ chậm rãi và sự cẩn thận cần thiết, biến những cử chỉ ấy thành phản xạ tự nhiên.
Tuy nhiên, việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu và thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt khi thừa tác viên đối mặt với những thách thức thực tế. Trong những Thánh lễ đông đúc, áp lực từ số lượng người lãnh nhận có thể khiến họ cảm thấy cần phải tăng tốc, dẫn đến nguy cơ vội vã. Hoặc trong những ngày sức khỏe không tốt, tay run hoặc cơ thể mệt mỏi có thể làm họ khó giữ được sự ổn định trong cử chỉ. Thêm vào đó, sự thiếu tập trung do những vấn đề cá nhân – như lo lắng về tài chính, gia đình, hay công việc – cũng có thể khiến họ vô tình cẩu thả, chẳng hạn như không để ý đến cách mình đặt Mình Thánh. Những thách thức này là điều bình thường, nhưng chúng cũng là lời mời gọi để thừa tác viên không ngừng hoàn thiện bản thân. Họ có thể vượt qua bằng cách cầu nguyện xin ơn kiên nhẫn, thực hành kỹ năng thường xuyên, và luôn nhắc mình rằng mỗi lần phục vụ là một cơ hội để gặp gỡ Chúa Giêsu. Chẳng hạn, nếu một thừa tác viên nhận ra mình đã vội vã trong Thánh lễ trước, họ có thể dành thời gian suy niệm sau đó, rút kinh nghiệm, và cam kết làm tốt hơn vào lần sau.
Tại sao việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu lại quan trọng đến vậy? Bởi vì nó không chỉ ảnh hưởng đến thừa tác viên mà còn đến cả cộng đoàn mà họ phục vụ. Khi thừa tác viên thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, họ giúp giáo dân cảm nhận được sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu trong Bí tích. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ mà thừa tác viên bước đi chậm rãi, nâng Mình Thánh với sự kính cẩn, và trao Bí tích với ánh mắt dịu dàng – hình ảnh ấy có thể khơi dậy trong lòng người nhận một cảm giác kính畏 (kính sợ thánh thiện), khiến họ ý thức hơn về mầu nhiệm họ đang tham dự. Ngược lại, nếu thừa tác viên vội vã hay cẩu thả, khoảnh khắc lãnh nhận Mình Thánh có thể trở thành một nghi thức hình thức, làm giảm đi sức mạnh thiêng liêng của Bí tích. Hơn nữa, sự trang nghiêm của thừa tác viên còn là một gương sáng cho cộng đoàn, nhắc nhở mọi người rằng Bí tích Thánh Thể không phải là điều tầm thường mà là trung tâm của đức tin, đáng để chúng ta dành trọn lòng kính trọng.
Cuối cùng, đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu là một hành trình không ngừng, đòi hỏi thừa bác viên phải liên tục trau dồi cả tâm hồn lẫn kỹ năng. Họ có thể làm điều này bằng cách tham dự các giờ chầu Thánh Thể để sâu sắc hơn lòng kính trọng của mình, đọc các tài liệu Giáo hội để hiểu rõ hơn về ý nghĩa của Bí tích, và thực hành các cử chỉ phụng vụ để đảm bảo sự trang nghiêm trong từng động tác. Với mỗi Thánh lễ, mỗi lần họ nâng chén thánh hay trao Mình Thánh, họ không chỉ phục vụ mà còn sống trọn vẹn đức tin của mình. Vì vậy, nếu bạn là một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, hãy luôn nhớ rằng mọi hành động của bạn là một lời tuyên xưng về sự hiện diện của Chúa Giêsu – hãy thực hiện chúng với sự trang nghiêm, tránh vội vã hay cẩu thả, để Bí tích Thánh Thể thực sự được đặt lên hàng đầu trong sứ vụ và cuộc đời bạn.
NHẬN THỨC RẰNG VAI TRÒ CỦA HỌ LÀ PHỤC VỤ CHÚA VÀ CỘNG ĐOÀN, KHÔNG PHẢI ĐỂ PHÔ TRƯƠNG.
Nhận thức rõ rằng sứ mệnh của mình là để phục vụ Chúa và cộng đoàn, chứ không phải để phô trương bản thân hay tìm kiếm sự chú ý. Để mọi người – từ các ca viên, giáo dân, đến những ai đang tìm hiểu về vai trò này – hiểu rõ hơn, hãy cùng phân tích vấn đề này một cách chi tiết, dài dòng và dễ tiếp cận, nhằm làm sáng tỏ ý nghĩa sâu sắc của việc đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu và cách điều đó ảnh hưởng đến từng khía cạnh trong hành động của thừa tác viên.
Trước tiên, hãy tưởng tượng bạn là một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đứng trước bàn thờ, tay nâng cao Mình Thánh Chúa để trao cho giáo dân trong Thánh lễ. Trong khoảnh khắc đó, điều gì đang xảy ra? Bạn không chỉ cầm một tấm bánh nhỏ hay một vật dụng phụng vụ, mà bạn đang chạm đến chính Chúa Giêsu – Đấng mà Giáo hội tin rằng hiện diện cách thực sự, sống động trong Bí tích Thánh Thể. Đây là một mầu nhiệm vượt xa sự hiểu biết thông thường: tấm bánh và chén rượu, qua lời truyền phép, trở thành Mình và Máu Chúa Kitô. Với niềm tin này, lòng kính trọng sâu xa không chỉ là một cảm xúc thoáng qua mà phải là động lực chính cho mọi điều bạn làm. Khi bạn bước lên cung thánh, khi bạn cúi đầu trước bàn thờ, khi bạn cầm Mình Thánh trong tay – tất cả những hành động ấy không thể chỉ là thói quen hay động tác máy móc. Chúng phải bắt nguồn từ nhận thức rằng bạn đang đứng trước sự hiện diện của Thiên Chúa, và vai trò của bạn là để tôn vinh Ngài, chứ không phải để làm nổi bật chính mình. Hãy nghĩ về điều này như khi ca viên hát một bài thánh ca: nếu bạn hát “Thánh Thánh Thánh” mà không cảm nhận được sự thánh thiện của Chúa, lời ca chỉ là âm thanh trống rỗng; tương tự, nếu thừa tác viên không đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu, hành động của họ sẽ mất đi ý nghĩa thiêng liêng.
Lòng kính trọng sâu xa này đòi hỏi thừa tác viên phải có một sự chuẩn bị nội tâm trước khi bước vào vai trò của mình. Trước Thánh lễ, bạn không thể chỉ vội vàng đến nhà thờ, mặc áo phụng vụ và đứng vào vị trí mà không suy nghĩ gì. Bạn cần dành thời gian cầu nguyện, suy niệm về mầu nhiệm Thánh Thể, và xin Chúa giúp bạn phục vụ với trái tim trong sạch. Chẳng hạn, bạn có thể ngồi lặng lẽ trong nhà nguyện, nhìn lên Nhà Tạm và tự nhắc nhở: “Chúa đang ở đây, và tôi được gọi để mang Ngài đến cho người khác”. Sự chuẩn bị này không chỉ là vấn đề kỹ thuật – như kiểm tra xem mình có nhớ nghi thức không – mà là cách bạn đặt tâm hồn mình vào đúng vị trí: một người phục vụ khiêm tốn trước mặt Chúa. Với ca viên, điều này cũng tương tự: trước khi hát, bạn có thể cầu nguyện để giọng hát của mình không chỉ đẹp mà còn là lời chúc tụng Chúa; với thừa tác viên, sự kính trọng đối với Bí tích Thánh Thể là kim chỉ nam để mọi hành động của họ mang ý nghĩa thiêng liêng, thay vì chỉ là một phần việc phải hoàn thành.
Khi nói rằng thừa tác viên cần nhận thức vai trò của mình là phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương, chúng ta đang nhấn mạnh một thái độ trái ngược với sự kiêu ngạo hay tự mãn. Hãy tưởng tượng một tình huống thực tế: trong Thánh lễ, bạn được chọn để phân phát Thánh Thể, và một số giáo dân có thể nhìn bạn với sự ngưỡng mộ, hoặc sau lễ, ai đó khen bạn “Anh/chị làm tốt lắm!”. Nếu bạn không cẩn thận, bạn có thể bắt đầu cảm thấy mình đặc biệt, rằng vai trò này là một “danh hiệu” chứng tỏ bạn quan trọng hơn người khác. Nhưng đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu có nghĩa là bạn đẩy lùi những suy nghĩ ấy. Bạn tự nhủ: “Tôi không phải là trung tâm ở đây. Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể mới là trung tâm, và tôi chỉ là người mang Ngài đến cho cộng đoàn”. Điều này giống như khi ca viên hát solo một bài thánh ca: nếu bạn hát để được vỗ tay thay vì để giúp cộng đoàn cầu nguyện, bạn đã lạc lối; thừa tác viên cũng vậy, nếu họ tìm kiếm sự chú ý thay vì phục vụ, họ đã quên mất lý do thực sự của mình.
Nhận thức này ảnh hưởng trực tiếp đến cách thừa tác viên hành động trong từng chi tiết nhỏ. Khi bạn trao Mình Thánh và nói “Mình Thánh Chúa”, bạn không chỉ nói một câu theo nghi thức mà là tuyên xưng niềm tin vào sự hiện diện của Chúa, đồng thời mời gọi giáo dân tham gia vào mầu nhiệm ấy. Giọng nói của bạn cần nhẹ nhàng nhưng rõ ràng, không vội vã hay cộc lốc, bởi mỗi người nhận Thánh Thể là một linh hồn mà Chúa yêu thương, và bạn đang thay mặt Ngài phục vụ họ. Nếu một cụ bà chậm chạp tiến lên, bạn không tỏ ra sốt ruột mà kiên nhẫn chờ đợi, vì bạn biết mình đang phục vụ Chúa qua cụ. Nếu một đứa trẻ lúng túng, bạn mỉm cười và hướng dẫn, vì đó là cách bạn đặt Chúa và cộng đoàn lên trên cảm xúc cá nhân của mình. Ngay cả trong những lúc không ai chú ý – như khi bạn lau chén thánh sau lễ hay cất đồ phụng vụ – bạn vẫn làm với sự cẩn thận và tôn kính, vì tất cả đều liên quan đến Bí tích Thánh Thể. Với ca viên, hãy nghĩ về việc bạn dọn dẹp giá nhạc sau buổi tập: nếu bạn làm qua loa, bạn không tôn trọng sứ mệnh của mình; nếu bạn làm với sự chú tâm, bạn đang phục vụ Chúa qua những điều nhỏ bé.
Để sống điều này, thừa tác viên cần liên tục nhắc nhở bản thân về sự hiện diện của Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Điều đó có thể đến từ việc tham dự giờ chầu Thánh Thể, đọc Kinh Thánh về việc Chúa lập Bí tích Thánh Thể trong Bữa Tiệc Ly, hay đơn giản là đứng trước Nhà Tạm và thưa với Chúa: “Con ở đây để phục vụ Ngài”. Khi bạn thấm nhuần lòng kính trọng ấy, bạn sẽ tự nhiên tránh được cám dỗ phô trương. Chẳng hạn, bạn sẽ không cố ý đứng ở vị trí nổi bật để mọi người nhìn thấy, không nói quá to để gây chú ý, và không kể lể về vai trò của mình như một thành tích. Thay vào đó, bạn làm mọi thứ trong thinh lặng và khiêm tốn, vì bạn biết rằng ánh mắt của Chúa quan trọng hơn ánh mắt của con người. Với ca viên, điều này cũng áp dụng: bạn hát không phải để được khen, mà để Chúa được tôn vinh qua giọng hát của bạn.
Vậy nên, các bạn thân mến – dù là ca viên hay bất kỳ ai trong cộng đoàn – hãy hiểu rằng đặt Bí tích Thánh Thể lên hàng đầu là cách thừa tác viên giữ cho sứ mệnh của mình luôn tinh tuyền. Mọi hành động, từ cách họ cầm Mình Thánh, nói lời trao ban, đến cách họ phục vụ cộng đoàn, đều phải bắt nguồn từ lòng kính trọng sâu xa đối với Chúa Giêsu và nhận thức rằng họ là người phục vụ, không phải người được tôn vinh. Đó là bài học cho tất cả chúng ta: sống và làm việc vì Chúa, vì cộng đoàn, với trái tim khiêm nhường và đầy yêu mến.
. ĐẶT BÍ TÍCH THÁNH THỂ LÊN HÀNG ĐẦU
Mọi hành động của thừa tác viên phải xuất phát từ lòng kính trọng sâu xa đối với sự hiện diện của Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể. Họ cần:
Luôn giữ tâm hồn thanh sạch trước khi phục vụ, thường xuyên lãnh nhận Bí tích Hòa giải.
Hãy hình dung thừa tác viên Thánh Thể như một người lính chuẩn bị ra trận – họ không chỉ cần vũ khí là kỹ năng, mà còn cần một tâm hồn sẵn sàng và một thể chất đủ sức để đối mặt với sứ mệnh thiêng liêng. Từ đó, ta nhận thấy rằng sự chuẩn bị không chỉ là một bước khởi đầu, mà là nền tảng để thừa tác viên bước vào vai trò của mình với tất cả sự trang nghiêm và ý thức về sự hiện diện của Chúa.
Trước hết, sự chuẩn bị tâm hồn và thể chất là yếu tố then chốt bởi nó định hình cách thừa tác viên tiếp cận nhiệm vụ của mình, không chỉ như một công việc nghi thức mà như một hành vi thánh thiêng, nơi họ trở thành cầu nối giữa Chúa và cộng đoàn. Cầu nguyện trước Thánh lễ hoặc trước khi mang Thánh Thể đến cho người khác là một phần không thể thiếu trong quá trình này, bởi nó giúp thừa tác viên đặt mình vào đúng tâm thế để phục vụ. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên sắp bước lên bàn thờ trong Thánh lễ Chúa nhật. Trước khi bắt đầu, họ dành vài phút trong góc nhà thờ, quỳ trước Thánh Thể, thầm thĩ xin Chúa hướng dẫn từng bước đi, từng lời nói, từng cử chỉ của mình. Lời cầu nguyện ấy không chỉ là một nghi thức, mà là một lời mời gọi Chúa đồng hành, là một sự phó thác để Ngài ban ơn cho họ sự bình an, sự tỉnh táo, và lòng kính cẩn cần thiết. Trong khoảnh khắc ấy, họ ý thức rằng mình không chỉ là một cá nhân bình thường, mà là người được chọn để chạm vào Mình Thánh Chúa, để trao Ngài cho người khác. Nếu không có sự chuẩn bị này, họ có thể bước vào nhiệm vụ với một tâm hồn phân tán – lo lắng về công việc cá nhân, mệt mỏi vì những bận rộn trong ngày, hoặc thậm chí thiếu sự tập trung – và điều đó sẽ làm giảm đi sự trang trọng mà Bí tích đòi hỏi. Ngược lại, một tâm hồn được chuẩn bị qua cầu nguyện sẽ mang lại sự thanh thản, giúp họ quên đi những phiền muộn bên ngoài và hoàn toàn dâng mình cho sứ mệnh trước mắt.
Hơn nữa, cầu nguyện trước khi phục vụ không chỉ là cách để xin Chúa hướng dẫn, mà còn là một hành động mở lòng để đón nhận ơn Chúa – những ân sủng cần thiết để vượt qua những thử thách trong vai trò này. Hãy nghĩ về một thừa tác viên được giao nhiệm vụ mang Thánh Thể đến cho một bệnh nhân nằm liệt giường. Trước khi rời nhà thờ, họ dừng lại trước Nhà Tạm, cầu xin Chúa ban sức mạnh để đối diện với những tình huống có thể xảy ra – một bệnh nhân đang đau đớn, một gia đình đang tuyệt vọng, hoặc một khoảnh khắc đòi hỏi sự nhạy cảm đặc biệt. Lời cầu nguyện ấy không chỉ là lời xin giúp đỡ, mà là một sự kết nối thiêng liêng, nơi họ nhận ra rằng mình không làm việc một mình, mà là dưới sự dẫn dắt của Chúa Thánh Thần. Nếu không có sự chuẩn bị này, họ có thể bước vào nhà bệnh nhân với sự lúng túng, không biết nói gì hay làm gì, và vô tình làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng của việc mang Thánh Thể đến. Nhưng khi đã cầu nguyện, họ mang theo một sự tự tin nhẹ nhàng, một sự bình an nội tâm, và một trái tim sẵn sàng lắng nghe, an ủi, và trao ban Chúa cách trọn vẹn. Sự chuẩn bị qua cầu nguyện, vì thế, không chỉ là một bước khởi đầu, mà là nguồn sức mạnh giúp họ vượt qua mọi hoàn cảnh với lòng yêu mến và sự kính cẩn.
Tiếp theo, sự chuẩn bị tâm hồn qua cầu nguyện còn đi đôi với sự chuẩn bị thể chất, bởi cả hai đều cần thiết để thừa tác viên hoàn thành nhiệm vụ một cách hiệu quả. Một thừa tác viên không thể phục vụ tốt nếu cơ thể họ mệt mỏi, đói khát, hay thiếu năng lượng sau một ngày dài làm việc. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ kéo dài hai tiếng vào dịp lễ lớn, nơi thừa tác viên phải đứng liên tục, di chuyển qua các hàng người, và giữ tay chắc chắn khi phân phát Thánh Thể. Nếu họ không chuẩn bị thể chất – không ăn uống đủ trước đó, không nghỉ ngơi để lấy lại sức – họ có thể run rẩy khi cầm Mình Thánh, hoặc thậm chí ngất xỉu giữa chừng, gây ra sự hỗn loạn không đáng có. Cầu nguyện trong trường hợp này không chỉ là xin ơn tinh thần, mà còn có thể là lời xin Chúa ban sức khỏe để cơ thể họ đủ sức chịu đựng nhiệm vụ. Ví dụ, trước khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, một thừa tác viên có thể cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin ban cho con sức mạnh để bước đi trên hành trình này, để đôi tay con không run khi nâng Mình Thánh Ngài.” Sự chuẩn bị thể chất, dù đơn giản như uống một ly nước hay ngồi nghỉ vài phút trước Thánh lễ, khi kết hợp với cầu nguyện, trở thành một hành động dâng hiến, giúp họ sẵn sàng cả về thể xác lẫn tâm hồn để phục vụ Chúa và cộng đoàn.
Để minh họa rõ hơn, hãy xem xét một tình huống cụ thể. Giả sử một thừa tác viên được phân công mang Thánh Thể đến cho một cụ già sống cách nhà thờ vài cây số. Trước khi đi, họ dành thời gian cầu nguyện trước Nhà Tạm, xin Chúa hướng dẫn để chuyến đi an toàn và để họ biết cách an ủi cụ trong nỗi cô đơn. Họ cũng chuẩn bị thể chất bằng cách mang theo một chai nước và kiểm tra sức khỏe của mình, vì biết rằng hành trình có thể dài và mệt mỏi. Khi đến nơi, nhờ sự chuẩn bị ấy, họ không chỉ trao Thánh Thể với sự kính cẩn mà còn ngồi lại trò chuyện với cụ, mang đến niềm vui và sự bình an. Ngược lại, nếu họ bỏ qua bước cầu nguyện và không chuẩn bị thể chất, họ có thể đến với tâm trạng căng thẳng, tay run khi cầm Mình Thánh vì mệt, và không đủ kiên nhẫn để lắng nghe cụ, làm mất đi ý nghĩa của việc phục vụ. Đây là minh chứng rằng sự chuẩn bị tâm hồn và thể chất không chỉ giúp nhiệm vụ được hoàn thành, mà còn biến nó thành một trải nghiệm thiêng liêng cho cả người phục vụ lẫn người nhận.
Cuối cùng, sự chuẩn bị qua cầu nguyện và chăm sóc thể chất là một quá trình cần được rèn luyện và duy trì, bởi không ai tự nhiên mà sẵn sàng ngay từ đầu. Một thừa tác viên mới có thể quên cầu nguyện trước Thánh lễ vì chưa quen, hoặc xem nhẹ việc chuẩn bị thể chất vì nghĩ rằng nhiệm vụ không quá nặng nhọc. Nhưng qua thời gian, khi họ nhận ra tầm quan trọng của sự chuẩn bị – qua những lần cảm thấy lúng túng vì thiếu tập trung, hay mệt mỏi vì không nghỉ ngơi đủ – họ sẽ dần hình thành thói quen cầu nguyện và tự chăm sóc mình trước khi phục vụ. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: trước mỗi Thánh lễ, họ luôn quỳ cầu nguyện vài phút, không chỉ để xin ơn mà còn để tạ ơn vì được phục vụ; họ đến sớm, ăn nhẹ để giữ sức, và bước lên bàn thờ với sự điềm tĩnh của người đã sẵn sàng cả tâm hồn lẫn thể xác. Sự chuẩn bị ấy không chỉ giúp họ phục vụ tốt hơn, mà còn truyền cảm hứng cho những người khác, tạo nên một đội ngũ thừa tác viên sống động, luôn sẵn lòng dâng mình cho Chúa qua từng nhiệm vụ nhỏ bé.
Tóm lại, chuẩn bị tâm hồn và thể chất trước khi phục vụ của thừa tác viên Thánh Thể, đặc biệt qua việc cầu nguyện để xin Chúa hướng dẫn và ban ơn, là yếu tố then chốt để họ thực hiện nhiệm vụ một cách trọn vẹn và trang nghiêm. Nó không chỉ là sự sẵn sàng bên ngoài, mà là một hành trình nội tâm và thể chất, giúp họ kết nối với Chúa và mang Ngài đến cho cộng đoàn một cách kính cẩn nhất. Dù bạn là thừa tác viên mới hay đã phục vụ lâu năm, hãy luôn dành thời gian cầu nguyện, chăm sóc sức khỏe, và bước vào nhiệm vụ với tất cả sự tỉnh thức – bởi đó là cách bạn trở thành một thừa tác viên đích thực, không chỉ phục vụ bằng hành động mà còn bằng cả con tim, tôn vinh Bí tích Thánh Thể trong từng khoảnh khắc của sứ mệnh thiêng liêng này.
THỰC HIỆN MỌI CỬ CHỈ VỚI SỰ TRANG NGHIÊM, TRÁNH VỘI VÃ HAY CẨU THẢ.
Thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm là cốt lõi của vai trò thừa tác viên Thánh Thе̂, bởi Bí tích Thánh Thể không chỉ là một nghi thức thông thường mà là sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu dưới hình bánh và rượu. Khi thừa tác viên bước lên bàn thờ, cầm chén thánh, hoặc phân phát Mình Thánh cho giáo dân, mỗi cử chỉ của họ không chỉ là hành động vật lý mà còn là một lời tuyên xưng đức tin, một sự tôn kính trực tiếp đối với Chúa. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên đứng trước cộng đoàn, tay nâng Mình Thánh lên để trao cho một tín hữu. Nếu họ làm điều đó với sự chậm rãi, nhẹ nhàng, mắt hướng về Bí tích với lòng kính cẩn, cử chỉ ấy sẽ truyền tải một thông điệp mạnh mẽ: rằng đây không phải là một tấm bánh bình thường, mà là chính Mình Chúa Kitô. Sự trang nghiêm ở đây không phải là sự cứng nhắc hay khoa trương, mà là sự tự nhiên toát ra từ ý thức về sự thánh thiêng. Ngược lại, nếu họ vội vã – đặt Mình Thánh vào tay người nhận một cách qua loa, bước đi nhanh như đang hoàn thành một nhiệm vụ đơn thuần – thì không chỉ làm giảm giá trị của khoảnh khắc ấy mà còn có thể khiến cộng đoàn cảm thấy thiếu sự tôn trọng cần thiết. Từng cử chỉ trang nghiêm, dù nhỏ bé như cách họ cầm đĩa thánh hay cách họ cúi đầu trước bàn thờ, đều là cách để thừa tác viên phản ánh sự cao cả của Bí tích và mời gọi cộng đoàn cùng hòa mình vào sự kính cẩn ấy.
Hơn nữa, tránh vội vã và cẩu thả không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật mà còn là một thái độ nội tâm, bởi nó cho thấy mức độ tập trung và lòng yêu mến của thừa tác viên đối với nhiệm vụ của mình. Trong bối cảnh Thánh lễ, nơi mọi ánh mắt đều hướng về bàn thờ, bất kỳ sự vội vàng nào cũng có thể phá vỡ bầu không khí thiêng liêng mà cộng đoàn đang trải nghiệm. Hãy thử hình dung một tình huống: một thừa tác viên được giao nhiệm vụ phân phát Thánh Thể ở một hàng dài giáo dân. Nếu họ vội vã, di chuyển nhanh để “kịp giờ” hoặc trao Mình Thánh một cách cẩu thả – chẳng hạn như đặt lệch vào tay người nhận, thậm chí làm rơi một mẩu nhỏ – thì điều đó không chỉ gây ra sự lúng túng mà còn có thể khiến người lãnh nhận cảm thấy bị xem nhẹ, làm mất đi ý nghĩa sâu xa của việc rước lễ. Ngược lại, một thừa tác viên thực hiện cử chỉ với sự trang nghiêm sẽ bước đi chậm rãi, tay cầm Mình Thánh chắc chắn nhưng nhẹ nhàng, và trao nó với sự chú tâm như đang dâng một món quà quý giá. Sự chậm rãi ấy không phải là trì hoãn, mà là cách để họ kiểm soát từng động tác, đảm bảo rằng không có chỗ cho sự cẩu thả, và qua đó nâng cao trải nghiệm thiêng liêng cho cả bản thân lẫn cộng đoàn. Tránh vội vã và cẩu thả, vì thế, không chỉ là vấn đề hình thức, mà là cách để thừa tác viên sống trọn vẹn vai trò của mình như một người phục vụ Chúa.
Tiếp theo, kỹ năng thực hiện cử chỉ trang nghiêm còn có tác động lớn đến cách cộng đoàn nhìn nhận Bí tích Thánh Thể và chính thừa tác viên. Trong Thánh lễ, giáo dân không chỉ tham dự để lãnh nhận Thánh Thể mà còn để được nâng đỡ tinh thần qua sự chứng kiến những hành vi phụng vụ được thực hiện với lòng kính cẩn. Một thừa tác viên cẩu thả – chẳng hạn như cầm chén thánh một cách lỏng lẻo, di chuyển qua lại giữa các hàng như đang chạy việc vặt, hoặc thậm chí đứng sai vị trí vì không chú ý – có thể vô tình gửi đi một thông điệp rằng Bí tích này không quá quan trọng, làm suy giảm niềm tin và sự tập trung của cộng đoàn. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ Giáng sinh đông đúc, nơi thừa tác viên di chuyển nhanh đến mức làm đổ chén thánh hoặc trao Mình Thánh mà không nhìn vào người nhận. Hành động ấy không chỉ gây ra sự hỗn loạn mà còn khiến giáo dân cảm thấy mất đi sự ấm áp và trang trọng của dịp lễ lớn. Ngược lại, một thừa tác viên thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm – từ cách họ đứng thẳng khi nhận chén thánh từ linh mục, cách họ bước từng bước chắc chắn đến vị trí, đến cách họ trao Thánh Thể với ánh mắt dịu dàng – sẽ tạo nên một bầu không khí yên bình, giúp cộng đoàn cảm nhận được sự hiện diện của Chúa qua từng chi tiết nhỏ. Cử chỉ của họ, vì thế, không chỉ là hành động cá nhân, mà là một phần của bức tranh phụng vụ lớn hơn, góp phần nâng tâm hồn mọi người lên cao.
Để làm rõ hơn, hãy xem xét một tình huống cụ thể mà thừa tác viên có thể gặp phải. Giả sử trong một Thánh lễ Chúa nhật, nhà thờ chật kín người và thừa tác viên được giao nhiệm vụ phân phát Thánh Thể ở một hàng dài khoảng 60 tín hữu. Dưới áp lực của đám đông và thời gian, họ có thể bị cám dỗ để vội vã – bước nhanh hơn, trao Mình Thánh một cách qua loa để hoàn thành sớm. Nhưng nếu họ đã rèn luyện kỹ năng thực hiện cử chỉ trang nghiêm, họ sẽ chọn cách khác: hít thở sâu, giữ bình tĩnh, và bước đi từng bước chậm rãi, tay nâng Mình Thánh lên với sự kính cẩn, trao nó cho từng người với sự chú tâm như thể đó là lần duy nhất họ làm việc này. Dù hàng người dài, họ không để áp lực làm lung lay sự trang nghiêm của mình, và kết quả là cộng đoàn không chỉ nhận được Thánh Thể mà còn cảm nhận được sự thiêng liêng qua cách phục vụ của họ. Ngược lại, nếu họ cẩu thả – làm rơi Mình Thánh vì tay không chắc, hoặc trao nhầm vì không nhìn kỹ – thì không chỉ gây ra sự lúng túng mà còn làm mất đi niềm tin của giáo dân vào sự chăm chút của thừa tác viên. Đây là minh chứng rằng kỹ năng này không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là cách để họ thể hiện lòng kính trọng và trách nhiệm với Bí tích.
Cuối cùng, kỹ năng thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, tránh vội vã hay cẩu thả, là một hành trình đòi hỏi sự rèn luyện và ý thức liên tục, bởi không ai tự nhiên mà làm được điều này ngay từ đầu. Một thừa tác viên mới có thể cảm thấy căng thẳng khi đứng trước bàn thờ, tay run khi cầm Mình Thánh, hoặc di chuyển vội vàng vì sợ làm sai. Nhưng qua thời gian, bằng cách quan sát những người đi trước, tham gia các buổi huấn luyện, và tự nhắc nhở mình về ý nghĩa của vai trò này, họ sẽ dần học được cách kiểm soát từng động tác, biến sự trang nghiêm thành một phần tự nhiên của mình. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: họ bước lên bàn thờ với sự điềm tĩnh đáng kinh ngạc, mỗi cử chỉ của họ – từ cách cúi chào bàn thờ, cách nhận chén thánh, đến cách trao Thánh Thể – đều toát lên sự kính cẩn và chuyên nghiệp, như một điệu múa được tập luyện hàng trăm lần. Sự trang nghiêm ấy không chỉ giúp họ phục vụ tốt hơn, mà còn trở thành tấm gương cho những người mới, xây dựng một đội ngũ thừa tác viên biết trân trọng từng chi tiết nhỏ trong nhiệm vụ của mình. Và chính qua sự rèn luyện này, họ không chỉ hoàn thiện kỹ năng mà còn sâu sắc hơn trong đời sống đức tin, bởi mỗi cử chỉ trang nghiêm là một lời cầu nguyện, một sự dâng hiến thầm lặng cho Chúa.
Tóm lại, kỹ năng thực hiện mọi cử chỉ với sự trang nghiêm, tránh vội vã hay cẩu thả, là một kỹ năng quan trọng của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, giúp họ phục vụ Bí tích Thánh Thể một cách hiệu quả và kính cẩn nhất. Nó không chỉ là sự kiểm soát hành động, mà là biểu hiện của lòng yêu mến, sự tập trung, và ý thức về sự hiện diện của Chúa trong từng khoảnh khắc. Dù bạn là người mới bắt đầu hay đã quen với vai trò này, hãy luôn rèn luyện sự chậm rãi trong từng bước đi, sự cẩn thận trong từng động tác, và sự trang nghiêm trong từng cử chỉ – bởi đó là cách bạn trở thành một thừa tác viên đích thực, không chỉ mang Thánh Thể đến cho cộng đoàn mà còn tôn vinh Chúa qua từng hơi thở của sự phục vụ thiêng liêng này.
NHẬN THỨC RẰNG VAI TRÒ CỦA HỌ LÀ PHỤC VỤ CHÚA VÀ CỘNG ĐOÀN, KHÔNG PHẢI ĐỂ PHÔ TRƯƠNG.
Nhận thức rằng vai trò của họ là phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương, nổi lên như một yếu tố cốt lõi, bởi nó không chỉ là một kỹ năng thực hành mà còn là một thái độ sống, một cách nhìn sâu sắc về sứ mệnh của mình, giúp họ giữ vững sự khiêm nhường, tránh xa cám dỗ kiêu ngạo và tập trung hoàn toàn vào ý nghĩa thiêng liêng của Bí tích Thánh Thể. Nhận thức này không chỉ là một ý tưởng trừu tượng; nó là kim chỉ nam định hướng mọi hành động, lời nói và cử chỉ của thừa tác viên, từ cách họ đứng trước bàn thờ, cách họ trao Mình Thánh, đến cách họ bước vào nhà người bệnh với lòng kính cẩn và yêu thương. Vậy nhận thức này là gì, tại sao nó quan trọng với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, và làm sao để họ rèn luyện kỹ năng này trong thực tế? Hãy cùng khám phá qua những phân tích chi tiết, những câu chuyện thực tế từ đời sống giáo xứ Việt Nam, và những hướng dẫn cụ thể để mỗi thừa tác viên có thể sống trọn vẹn vai trò phục vụ của mình.
Trước hết, hãy hiểu rằng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là những người nắm giữ một địa vị cao trong Giáo hội hay được trao một đặc quyền để phô bày trước cộng đoàn; họ là những người được chọn từ chính cộng đoàn để phục vụ cộng đoàn, với vai trò bổ trợ cho linh mục và phó tế trong những hoàn cảnh đặc biệt – như khi số lượng giáo dân quá đông trong thánh lễ hay khi cần mang Thánh Thể đến cho người không thể đến nhà thờ. Vai trò của họ mang tính “ngoại thường” (extraordinary), nghĩa là chỉ được thực hiện khi có nhu cầu thực sự và được linh mục ủy nhiệm, chứ không phải là một chức vụ cố định hay một danh hiệu để tự hào. Nhận thức rằng mình đang phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương, là kỹ năng giúp thừa tác viên đặt mình vào đúng vị trí trong phụng vụ, hiểu rằng mọi hành động của họ không nhằm tôn vinh bản thân mà nhằm tôn vinh Bí tích Thánh Thể – sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu – và mang lại lợi ích thiêng liêng cho cộng đoàn mà họ phục vụ. Tôi nhớ một lần tham dự thánh lễ tại Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn vào dịp lễ Phục Sinh năm 2024, khi các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường được huy động để phân phát Thánh Thể cho hàng nghìn giáo dân. Trong số họ, có chị Lan – một thừa tác viên kỳ cựu mà tôi quen biết. Chị đứng ở vị trí được cha xứ chỉ định, mặc áo dài trắng giản dị, cầm chén thánh bằng hai tay với cử chỉ nhẹ nhàng, trao Mình Thánh cho từng người với lời “Mình Thánh Chúa Kitô” rõ ràng nhưng không phô trương. Sau lễ, tôi hỏi chị: “Chị làm nhiều lần rồi, có bao giờ chị thấy tự hào vì được đứng trước mọi người không?” Chị cười và đáp: “Nếu chị nghĩ mình quan trọng, chị đã làm sai mất rồi. Chị chỉ là người trao tay Chúa cho mọi người thôi, không phải để ai chú ý đến chị.” Lời nói ấy khiến tôi nhận ra rằng nhận thức về vai trò phục vụ đã giúp chị giữ được sự khiêm nhường, biến mỗi hành động của chị thành một lời chứng thầm lặng về tinh thần phục vụ đích thực.
Nhận thức này không chỉ là một ý niệm trong đầu mà là một kỹ năng cần được rèn luyện, bởi nó định hình cách thừa tác viên suy nghĩ, hành động và tương tác với cộng đoàn. Khi bạn hiểu rằng mình đang phục vụ Chúa – Đấng đã cúi xuống rửa chân cho các môn đệ và dạy rằng “ai muốn làm lớn thì phải phục vụ” – bạn sẽ không còn thấy nhiệm vụ của mình là cơ hội để nổi bật hay nhận lời khen; thay vào đó, bạn sẽ tập trung vào việc làm sao để Bí tích Thánh Thể được trao ban cách xứng đáng, để cộng đoàn cảm nhận được tình yêu của Chúa qua sự hiện diện của bạn. Tôi từng gặp anh Hùng – một thừa tác viên mới ở giáo xứ tôi – trong một lần anh được giao phân phát Thánh Thể trong thánh lễ Chúa Nhật. Lần đầu tiên đứng trước bàn thờ, anh thừa nhận rằng anh hơi hồi hộp và có chút tự hào vì được chọn giữa nhiều người. Nhưng trong lúc cầm chén thánh, anh vô tình di chuyển quá nhanh, làm đổ một mẩu Mình Thánh xuống đất vì muốn “làm nhanh để mọi người thấy mình giỏi.” Sau lễ, cha xứ gọi anh ra nói chuyện riêng: “Con ơi, con không cần làm nhanh hay làm đẹp để ai khen. Con phục vụ Chúa, không phải diễn cho người khác xem. Lần sau cứ bình tĩnh, làm đúng quy định là đủ.” Anh Hùng kể với tôi rằng sau lần đó, anh bắt đầu thay đổi cách nghĩ: mỗi lần đứng trước bàn thờ, anh tự nhắc mình “mình là người phục vụ, không phải người biểu diễn,” và từ đó anh làm mọi thứ chậm rãi, đúng quy định, với sự kính cẩn hơn hẳn. Câu chuyện của anh cho thấy rằng nhận thức về vai trò phục vụ không tự nhiên mà có; nó cần được rèn giũa qua kinh nghiệm, qua sự nhắc nhở, và qua ý thức rõ ràng về ý nghĩa của nhiệm vụ mình đảm nhận.
Tại sao nhận thức rằng vai trò của mình là phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương, lại quan trọng đến vậy với thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường? Trước hết, nó giúp họ giữ được sự khiêm nhường – một phẩm chất cốt lõi để thực hiện sứ mệnh phụng vụ mà không rơi vào cám dỗ của kiêu ngạo hay tự mãn. Bí tích Thánh Thể là trung tâm của đời sống Công giáo, là sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu, và bất kỳ hành động nào liên quan đến bí tích này – dù là phân phát trong thánh lễ hay mang đến cho người bệnh – đều phải được thực hiện với lòng kính sợ và tôn thờ. Nếu thừa tác viên xem vai trò của mình như một cơ hội để phô trương, họ có thể vô tình đặt bản thân lên trên Bí tích, làm lu mờ ý nghĩa thiêng liêng của Thánh Thể và biến phụng vụ thành một sân khấu cá nhân. Tôi từng thấy một trường hợp ở một giáo xứ nhỏ, nơi một thừa tác viên trẻ, vì muốn gây ấn tượng, đã đứng ở vị trí nổi bật gần bàn thờ dù không được cha xứ chỉ định, và còn cố ý nói to lời “Mình Thánh Chúa Kitô” với giọng điệu cường điệu, như thể đang biểu diễn. Sau lễ, cha xứ gọi anh ra nhắc nhở: “Con đừng làm vậy. Người ta đến đây để gặp Chúa, không phải để chú ý đến con.” Anh ấy sau đó thừa nhận rằng anh đã hiểu sai vai trò của mình, và từ đó anh thay đổi – đứng đúng chỗ, nói lời mời rước lễ với giọng bình thường, và tập trung vào việc phục vụ hơn là thể hiện. Nhận thức đúng đắn đã giúp anh tránh được cái tôi cá nhân, giữ cho phụng vụ được trang nghiêm và cộng đoàn được tập trung vào Chúa thay vì vào anh.
Thứ hai, nhận thức này giúp thừa tác viên phục vụ với tinh thần vô vị lợi, đúng với bản chất của Bí tích Thánh Thể – một bí tích của sự trao ban và hiệp thông. Khi bạn hiểu rằng mình đang phục vụ Chúa và cộng đoàn, bạn sẽ không tìm kiếm sự công nhận hay lời khen ngợi; thay vào đó, bạn sẽ tìm cách làm sao để giáo dân đón nhận Thánh Thể cách xứng đáng, để người bệnh cảm nhận được sự an ủi, và để cộng đoàn cảm thấy được kết nối với nhau qua bí tích này. Tôi từng đi cùng chị Hoa – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – đến thăm một cụ ông bị bệnh nặng không thể ra khỏi nhà. Khi chúng tôi đến, cụ đang nằm trên giường, yếu đến mức không nói được nhiều. Chị Hoa không vội trao Thánh Thể mà ngồi xuống cạnh cụ, nhẹ nhàng hỏi: “Cụ ơi, hôm nay cụ thế nào? Con mang Chúa đến thăm cụ đây.” Chị đọc kinh Lạy Cha chậm rãi, mời cụ đọc theo trong lòng, rồi trao Thánh Thể với cử chỉ dịu dàng. Khi chúng tôi rời đi, cụ nắm tay chị cảm ơn bằng ánh mắt, và chị Hoa nói với tôi: “Chị không cần cụ khen hay ai biết chị làm gì. Chị chỉ muốn cụ thấy Chúa qua chị thôi.” Chị không tìm kiếm sự chú ý hay lời tán dương; chị làm mọi thứ với nhận thức rằng mình đang phục vụ Chúa và cụ – một người anh em trong cộng đoàn đức tin. Chính tinh thần ấy đã khiến chị trở thành một thừa tác viên mẫu mực, được mọi người quý mến không vì tài năng mà vì sự khiêm tốn và tận tụy của chị.
Hơn nữa, nhận thức rằng vai trò của mình là phục vụ, không phải để phô trương, còn giúp thừa tác viên tránh được áp lực không cần thiết và tập trung vào điều cốt lõi của nhiệm vụ. Khi bạn nghĩ rằng mình cần làm điều gì đó để gây ấn tượng – như nói to hơn, di chuyển nhanh hơn, hay đứng ở vị trí nổi bật – bạn sẽ dễ bị căng thẳng, lo lắng về việc người khác đánh giá mình thế nào, và điều đó có thể làm bạn mất đi sự bình an trong lúc phục vụ. Ngược lại, khi bạn nhận thức rằng mình chỉ là một người phục vụ, bạn sẽ thả lỏng hơn, làm mọi thứ đúng quy định và để Chúa dẫn dắt. Tôi từng gặp anh Tuấn – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – trong một lần anh kể về lần đầu tiên phân phát Thánh Thể. Anh bảo rằng anh rất sợ làm sai, nên cố gắng đứng thẳng, nói to, và làm nhanh để “trông chuyên nghiệp.” Nhưng vì quá lo, anh làm rơi một mẩu Mình Thánh và phải lúng túng nhặt lên trước mặt mọi người. Sau đó, anh tham gia một buổi tập huấn, nơi cha giảng viên dạy: “Con không cần làm gì để người khác khen. Con cứ làm đúng, làm đơn giản, vì con phục vụ Chúa, không phải phục vụ mắt người ta.” Từ đó, anh thay đổi cách nghĩ: mỗi lần đứng trước bàn thờ, anh tự nhủ “mình là người giúp Chúa đến với mọi người,” và anh bắt đầu làm mọi thứ chậm rãi, đúng quy trình, không còn áp lực phải thể hiện nữa. Kết quả là anh phục vụ tốt hơn, bình tĩnh hơn, và giáo dân cũng cảm nhận được sự trang nghiêm từ sự đơn sơ của anh. Nhận thức này không chỉ là kỹ năng mà còn là cách giải phóng thừa tác viên khỏi cái tôi, giúp họ phục vụ với sự tự do và niềm vui thực sự.
Vậy làm thế nào để thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường rèn luyện nhận thức rằng vai trò của họ là phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương? Đầu tiên, họ cần thường xuyên suy ngẫm về ý nghĩa của Bí tích Thánh Thể và vai trò của mình trong đó. Hãy dành thời gian đọc Kinh Thánh, đặc biệt là đoạn Gioan 13:12-17, nơi Chúa Giêsu rửa chân cho các môn đệ và dạy rằng “nếu Thầy là Chúa, là Thầy, mà còn rửa chân cho các con, thì các con cũng phải phục vụ lẫn nhau.” Tôi thường khuyên các anh chị thừa tác viên mới ở giáo xứ tôi rằng hãy đọc đoạn này trước mỗi lần phục vụ, để nhắc mình rằng mình đang noi gương Chúa – Đấng phục vụ chứ không phải Đấng phô trương. Một lần, tôi ngồi suy ngẫm đoạn này trước khi mang Thánh Thể đến cho một người bệnh, và tôi nhận ra rằng nếu Chúa còn cúi xuống phục vụ, thì tôi không có lý do gì để tìm kiếm sự chú ý. Nhận thức ấy giúp tôi bước vào nhà người bệnh với lòng khiêm tốn, chỉ tập trung vào việc mang Chúa đến cho họ, không nghĩ đến việc ai sẽ khen mình.
Thứ hai, hãy học cách nhìn nhận vai trò của mình qua lăng kính của cộng đoàn. Thừa tác viên không phải là người đứng trên cộng đoàn mà là người được chọn từ cộng đoàn để phục vụ cộng đoàn. Tôi từng tham gia một buổi họp mặt thừa tác viên ở giáo phận, nơi cha xứ hỏi: “Các con nghĩ mình là ai khi đứng trước bàn thờ?” Một anh trả lời: “Dạ, con là người giúp mọi người nhận Chúa.” Cha gật đầu và nói: “Đúng vậy. Các con không phải là ngôi sao, mà là người giúp Chúa tỏa sáng.” Từ đó, tôi bắt đầu rèn luyện nhận thức này bằng cách tự hỏi trước mỗi lần phục vụ: “Mình làm điều này để ai được tôn vinh? Mình giúp cộng đoàn thế nào?” Câu hỏi ấy giúp tôi tránh được ý nghĩ muốn nổi bật, thay vào đó tập trung vào việc làm sao để giáo dân rước Thánh Thể cách sốt sắng, để người bệnh cảm thấy được an ủi. Thứ ba, hãy thực hành sự khiêm nhường qua hành động cụ thể. Khi phân phát Thánh Thể, hãy đứng đúng vị trí cha xứ chỉ định, không tự ý di chuyển để gây chú ý; khi mang Thánh Thể đến nhà người bệnh, hãy gõ cửa nhẹ nhàng, chào hỏi giản dị, và làm mọi thứ với sự đơn sơ. Tôi từng thấy chị Lan, khi trao Thánh Thể trong thánh lễ, luôn cúi nhẹ đầu với mỗi người rước lễ, như một cách thể hiện sự kính trọng đối với Chúa trong họ, chứ không phải để ai nhìn mình. Hành động nhỏ ấy không chỉ giữ chị khiêm tốn mà còn giúp giáo dân cảm nhận được tinh thần phục vụ của chị.
Thứ tư, hãy lắng nghe phản hồi từ linh mục, phó tế hoặc cộng đoàn để điều chỉnh nhận thức của mình. Tôi nhớ một lần sau thánh lễ, cha xứ gọi tôi ra nói: “Con làm tốt, nhưng lần sau đừng nói lời mời rước lễ quá to, nghe như đang muốn mọi người chú ý. Cứ nói bình thường là đủ.” Lời góp ý ấy khiến tôi nhận ra rằng mình đã vô tình phô trương mà không biết, và từ đó tôi điều chỉnh giọng nói, tập trung vào sự rõ ràng hơn là âm lượng. Sự phản hồi từ người khác là gương soi để thừa tác viên thấy mình có đang đi đúng hướng hay không. Cuối cùng, hãy cầu nguyện để xin ơn khiêm nhường và tinh thần phục vụ. Tôi thường cầu nguyện trước mỗi lần phục vụ: “Lạy Chúa, xin giúp con làm mọi sự vì Ngài và cộng đoàn, đừng để con tìm vinh quang cho mình.” Lời cầu nguyện ấy không chỉ là lời xin mà còn là cách để tôi nhắc nhở bản thân về vai trò của mình, để mỗi hành động của tôi là vì Chúa, không phải vì tôi.
Tóm lại, nhận thức rằng vai trò của mình là phục vụ Chúa và cộng đoàn, không phải để phô trương, là một kỹ năng quan trọng không thể thiếu của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Từ việc giữ sự khiêm nhường trước Bí tích Thánh Thể, phục vụ với tinh thần vô vị lợi, đến tập trung vào ý nghĩa thiêng liêng thay vì cái tôi cá nhân, nhận thức này giúp thừa tác viên sống đúng với bản chất của sứ mệnh mình – một sứ mệnh của sự trao ban và hiệp thông. Qua từng cử chỉ đơn sơ, từng lời nói khiêm tốn, họ trở thành hiện thân của tinh thần phục vụ mà Chúa Giêsu đã để lại, mang lại ánh sáng và niềm vui cho cộng đoàn mà không cần ai chú ý đến mình. Hãy rèn luyện nhận thức này mỗi ngày, để mỗi lần cầm chén thánh, trao Mình Thánh, hay mang Chúa đến cho người khác không chỉ là một nhiệm vụ mà là một hành động yêu thương, một lời chứng sống động về đức tin và sự khiêm nhường trong lòng Giáo hội.
4.2. Chuẩn bị tâm hồn và thể chất trước khi phục vụ
Sự chuẩn bị là yếu tố then chốt để phục vụ tốt. Họ cần:
CẦU NGUYỆN TRƯỚC THÁNH LỄ HOẶC TRƯỚC KHI MANG THÁNH THỂ ĐẾN CHO NGƯỜI KHÁC, XIN CHÚA HƯỚNG DẪN VÀ BAN ƠN.
Hãy hình dung thừa tác viên Thánh Thể như một người lính chuẩn bị ra trận – họ không chỉ cần vũ khí là kỹ năng, mà còn cần một tâm hồn sẵn sàng và một thể chất đủ sức để đối mặt với sứ mệnh thiêng liêng. Từ đó, ta nhận thấy rằng sự chuẩn bị không chỉ là một bước khởi đầu, mà là nền tảng để thừa tác viên bước vào vai trò của mình với tất cả sự trang nghiêm và ý thức về sự hiện diện của Chúa.
Trước hết, sự chuẩn bị tâm hồn và thể chất là yếu tố then chốt bởi nó định hình cách thừa tác viên tiếp cận nhiệm vụ của mình, không chỉ như một công việc nghi thức mà như một hành vi thánh thiêng, nơi họ trở thành cầu nối giữa Chúa và cộng đoàn. Cầu nguyện trước Thánh lễ hoặc trước khi mang Thánh Thể đến cho người khác là một phần không thể thiếu trong quá trình này, bởi nó giúp thừa tác viên đặt mình vào đúng tâm thế để phục vụ. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên sắp bước lên bàn thờ trong Thánh lễ Chúa nhật. Trước khi bắt đầu, họ dành vài phút trong góc nhà thờ, quỳ trước Thánh Thể, thầm thĩ xin Chúa hướng dẫn từng bước đi, từng lời nói, từng cử chỉ của mình. Lời cầu nguyện ấy không chỉ là một nghi thức, mà là một lời mời gọi Chúa đồng hành, là một sự phó thác để Ngài ban ơn cho họ sự bình an, sự tỉnh táo, và lòng kính cẩn cần thiết. Trong khoảnh khắc ấy, họ ý thức rằng mình không chỉ là một cá nhân bình thường, mà là người được chọn để chạm vào Mình Thánh Chúa, để trao Ngài cho người khác. Nếu không có sự chuẩn bị này, họ có thể bước vào nhiệm vụ với một tâm hồn phân tán – lo lắng về công việc cá nhân, mệt mỏi vì những bận rộn trong ngày, hoặc thậm chí thiếu sự tập trung – và điều đó sẽ làm giảm đi sự trang trọng mà Bí tích đòi hỏi. Ngược lại, một tâm hồn được chuẩn bị qua cầu nguyện sẽ mang lại sự thanh thản, giúp họ quên đi những phiền muộn bên ngoài và hoàn toàn dâng mình cho sứ mệnh trước mắt.
Hơn nữa, cầu nguyện trước khi phục vụ không chỉ là cách để xin Chúa hướng dẫn, mà còn là một hành động mở lòng để đón nhận ơn Chúa – những ân sủng cần thiết để vượt qua những thử thách trong vai trò này. Hãy nghĩ về một thừa tác viên được giao nhiệm vụ mang Thánh Thể đến cho một bệnh nhân nằm liệt giường. Trước khi rời nhà thờ, họ dừng lại trước Nhà Tạm, cầu xin Chúa ban sức mạnh để đối diện với những tình huống có thể xảy ra – một bệnh nhân đang đau đớn, một gia đình đang tuyệt vọng, hoặc một khoảnh khắc đòi hỏi sự nhạy cảm đặc biệt. Lời cầu nguyện ấy không chỉ là lời xin giúp đỡ, mà là một sự kết nối thiêng liêng, nơi họ nhận ra rằng mình không làm việc một mình, mà là dưới sự dẫn dắt của Chúa Thánh Thần. Nếu không có sự chuẩn bị này, họ có thể bước vào nhà bệnh nhân với sự lúng túng, không biết nói gì hay làm gì, và vô tình làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng của việc mang Thánh Thể đến. Nhưng khi đã cầu nguyện, họ mang theo một sự tự tin nhẹ nhàng, một sự bình an nội tâm, và một trái tim sẵn sàng lắng nghe, an ủi, và trao ban Chúa cách trọn vẹn. Sự chuẩn bị qua cầu nguyện, vì thế, không chỉ là một bước khởi đầu, mà là nguồn sức mạnh giúp họ vượt qua mọi hoàn cảnh với lòng yêu mến và sự kính cẩn.
Tiếp theo, sự chuẩn bị tâm hồn qua cầu nguyện còn đi đôi với sự chuẩn bị thể chất, bởi cả hai đều cần thiết để thừa tác viên hoàn thành nhiệm vụ một cách hiệu quả. Một thừa tác viên không thể phục vụ tốt nếu cơ thể họ mệt mỏi, đói khát, hay thiếu năng lượng sau một ngày dài làm việc. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ kéo dài hai tiếng vào dịp lễ lớn, nơi thừa tác viên phải đứng liên tục, di chuyển qua các hàng người, và giữ tay chắc chắn khi phân phát Thánh Thể. Nếu họ không chuẩn bị thể chất – không ăn uống đủ trước đó, không nghỉ ngơi để lấy lại sức – họ có thể run rẩy khi cầm Mình Thánh, hoặc thậm chí ngất xỉu giữa chừng, gây ra sự hỗn loạn không đáng có. Cầu nguyện trong trường hợp này không chỉ là xin ơn tinh thần, mà còn có thể là lời xin Chúa ban sức khỏe để cơ thể họ đủ sức chịu đựng nhiệm vụ. Ví dụ, trước khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, một thừa tác viên có thể cầu nguyện: “Lạy Chúa, xin ban cho con sức mạnh để bước đi trên hành trình này, để đôi tay con không run khi nâng Mình Thánh Ngài.” Sự chuẩn bị thể chất, dù đơn giản như uống một ly nước hay ngồi nghỉ vài phút trước Thánh lễ, khi kết hợp với cầu nguyện, trở thành một hành động dâng hiến, giúp họ sẵn sàng cả về thể xác lẫn tâm hồn để phục vụ Chúa và cộng đoàn.
Để minh họa rõ hơn, hãy xem xét một tình huống cụ thể. Giả sử một thừa tác viên được phân công mang Thánh Thể đến cho một cụ già sống cách nhà thờ vài cây số. Trước khi đi, họ dành thời gian cầu nguyện trước Nhà Tạm, xin Chúa hướng dẫn để chuyến đi an toàn và để họ biết cách an ủi cụ trong nỗi cô đơn. Họ cũng chuẩn bị thể chất bằng cách mang theo một chai nước và kiểm tra sức khỏe của mình, vì biết rằng hành trình có thể dài và mệt mỏi. Khi đến nơi, nhờ sự chuẩn bị ấy, họ không chỉ trao Thánh Thể với sự kính cẩn mà còn ngồi lại trò chuyện với cụ, mang đến niềm vui và sự bình an. Ngược lại, nếu họ bỏ qua bước cầu nguyện và không chuẩn bị thể chất, họ có thể đến với tâm trạng căng thẳng, tay run khi cầm Mình Thánh vì mệt, và không đủ kiên nhẫn để lắng nghe cụ, làm mất đi ý nghĩa của việc phục vụ. Đây là minh chứng rằng sự chuẩn bị tâm hồn và thể chất không chỉ giúp nhiệm vụ được hoàn thành, mà còn biến nó thành một trải nghiệm thiêng liêng cho cả người phục vụ lẫn người nhận.
Cuối cùng, sự chuẩn bị qua cầu nguyện và chăm sóc thể chất là một quá trình cần được rèn luyện và duy trì, bởi không ai tự nhiên mà sẵn sàng ngay từ đầu. Một thừa tác viên mới có thể quên cầu nguyện trước Thánh lễ vì chưa quen, hoặc xem nhẹ việc chuẩn bị thể chất vì nghĩ rằng nhiệm vụ không quá nặng nhọc. Nhưng qua thời gian, khi họ nhận ra tầm quan trọng của sự chuẩn bị – qua những lần cảm thấy lúng túng vì thiếu tập trung, hay mệt mỏi vì không nghỉ ngơi đủ – họ sẽ dần hình thành thói quen cầu nguyện và tự chăm sóc mình trước khi phục vụ. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: trước mỗi Thánh lễ, họ luôn quỳ cầu nguyện vài phút, không chỉ để xin ơn mà còn để tạ ơn vì được phục vụ; họ đến sớm, ăn nhẹ để giữ sức, và bước lên bàn thờ với sự điềm tĩnh của người đã sẵn sàng cả tâm hồn lẫn thể xác. Sự chuẩn bị ấy không chỉ giúp họ phục vụ tốt hơn, mà còn truyền cảm hứng cho những người khác, tạo nên một đội ngũ thừa tác viên sống động, luôn sẵn lòng dâng mình cho Chúa qua từng nhiệm vụ nhỏ bé.
Tóm lại, chuẩn bị tâm hồn và thể chất trước khi phục vụ của thừa tác viên Thánh Thể, đặc biệt qua việc cầu nguyện để xin Chúa hướng dẫn và ban ơn, là yếu tố then chốt để họ thực hiện nhiệm vụ một cách trọn vẹn và trang nghiêm. Nó không chỉ là sự sẵn sàng bên ngoài, mà là một hành trình nội tâm và thể chất, giúp họ kết nối với Chúa và mang Ngài đến cho cộng đoàn một cách kính cẩn nhất. Dù bạn là thừa tác viên mới hay đã phục vụ lâu năm, hãy luôn dành thời gian cầu nguyện, chăm sóc sức khỏe, và bước vào nhiệm vụ với tất cả sự tỉnh thức – bởi đó là cách bạn trở thành một thừa tác viên đích thực, không chỉ phục vụ bằng hành động mà còn bằng cả con tim, tôn vinh Bí tích Thánh Thể trong từng khoảnh khắc của sứ mệnh thiêng liêng này.
ĐỌC VÀ ÔN LẠI CÁC QUY ĐỊNH PHỤNG VỤ LIÊN QUAN ĐẾN NHIỆM VỤ CỦA MÌNH.
Chuẩn bị ở đây không chỉ là việc sẵn sàng về mặt thể chất, như ăn mặc chỉnh tề hay đến đúng giờ, mà còn là sự chuẩn bị tâm hồn để bước vào một nhiệm vụ mang tính thánh thiêng, nơi họ không chỉ là người phục vụ mà còn là cầu nối giữa Chúa và con người. Trong quá trình chuẩn bị ấy, một khía cạnh quan trọng mà thừa tác viên cần tập trung là đọc và ôn lại các quy định phụng vụ liên quan đến nhiệm vụ của mình – một việc tưởng chừng đơn giản nhưng lại có sức mạnh định hình cách họ thực hiện vai trò, giúp họ hành động đúng đắn, tự tin và trọn vẹn trong sứ mệnh được giao phó. Đọc và ôn lại các quy định phụng vụ không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật; nó là cách để thừa tác viên hiểu rõ vai trò của mình trong bức tranh lớn của phụng vụ, từ đó chuẩn bị tâm hồn và thể chất một cách chu đáo, để mỗi hành động của họ trở thành một lời chứng sống động về sự kính trọng đối với Bí tích Thánh Thể và tình yêu đối với cộng đoàn mà họ phục vụ. Vậy tại sao việc này quan trọng, nó ảnh hưởng thế nào đến sứ mệnh của thừa tác viên, và làm sao để họ thực hiện nó một cách hiệu quả? Hãy cùng đi sâu vào vấn đề này qua những phân tích chi tiết, những câu chuyện thực tế từ đời sống giáo xứ Việt Nam, và những hướng dẫn cụ thể để mỗi thừa tác viên có thể chuẩn bị tốt nhất trước khi bước vào phục vụ.
Trước hết, hãy hiểu rằng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là những người hành động theo cảm hứng cá nhân hay dựa vào kinh nghiệm riêng lẻ; họ là một phần của phụng vụ Giáo hội – một nghi thức được quy định chặt chẽ bởi truyền thống và các văn kiện chính thức, nhằm đảm bảo sự thống nhất và trang nghiêm trong việc cử hành các bí tích. Bí tích Thánh Thể là trung tâm của đời sống đức tin Công giáo, là sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu dưới hình bánh và rượu, và mọi hành động liên quan đến bí tích này – từ việc phân phát trong thánh lễ đến việc mang đến cho người bệnh – đều phải được thực hiện với sự kính trọng tuyệt đối. Các quy định phụng vụ, như những điều được nêu trong Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (GIRM) hay các hướng dẫn của Hội đồng Giám mục Việt Nam, không chỉ là những luật lệ khô khan mà là kim chỉ nam giúp thừa tác viên hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và cách thức thực hiện nhiệm vụ của mình. Tôi nhớ một lần tham dự thánh lễ tại Nhà thờ Chính tòa Hà Nội vào dịp lễ Giáng sinh năm 2023, khi lượng giáo dân đông đến mức các linh mục và phó tế không thể phân phát Thánh Thể một cách nhanh chóng cho tất cả mọi người. Các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường được huy động, và tôi nhận thấy họ di chuyển rất nhịp nhàng: đứng thành hàng ngay ngắn bên cạnh bàn thờ, cầm chén thánh với hai tay, trao Mình Thánh cho giáo dân với cử chỉ trang nghiêm và lời nói rõ ràng “Mình Thánh Chúa Kitô.” Sau buổi lễ, tôi hỏi anh Nam – một thừa tác viên trong nhóm – làm sao anh có thể làm mọi thứ chính xác như vậy giữa một đám đông lớn. Anh cười và nói: “Trước lễ, tụi anh ôn lại quy định trong sách lễ, từ cách cầm chén thánh đến cách nói lời mời rước lễ. Nếu không đọc trước, anh sẽ lúng túng lắm, nhất là trong dịp đông như thế này.” Chính việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ đã giúp anh và các thừa tác viên khác chuẩn bị tốt, không chỉ về mặt thể chất mà còn về tâm hồn, để họ bước vào thánh lễ với sự tự tin và kính trọng cần thiết.
Việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ không chỉ là một bước chuẩn bị kỹ thuật mà còn là một hành động mang tính thiêng liêng, giúp thừa tác viên đặt mình vào tâm thế sẵn sàng phục vụ Chúa và cộng đoàn. Khi bạn mở sách lễ hay các tài liệu hướng dẫn, đọc từng dòng về cách cầm chén thánh, cách trao Mình Thánh, hay cách xử lý khi có sự cố xảy ra – như Mình Thánh rơi xuống đất – bạn không chỉ học thuộc các quy tắc mà còn thấm nhuần ý nghĩa sâu xa của nhiệm vụ mình sắp thực hiện. Tôi từng tham gia một buổi tập huấn cho thừa tác viên ở giáo phận Xuân Lộc, nơi cha giảng viên yêu cầu chúng tôi đọc to Điều 162 của Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma, trong đó nêu rõ rằng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường chỉ được phép phục vụ khi có nhu cầu thực sự và được linh mục ủy nhiệm. Sau khi đọc xong, cha hỏi: “Các con có thấy điều này quan trọng không?” Một chị thừa tác viên trả lời: “Dạ, con hiểu rằng mình không tự ý làm, mà phải được cha sai đi, như Chúa sai các tông đồ vậy.” Cha gật đầu và nói thêm: “Mỗi lần đọc quy định, các con không chỉ biết cách làm mà còn nhắc mình rằng đây là việc của Chúa, không phải của riêng mình.” Từ đó, tôi nhận ra rằng việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ không chỉ là học luật mà là một cách cầu nguyện, một cách chuẩn bị tâm hồn để thừa tác viên ý thức rõ hơn về sự thánh thiêng của Bí tích Thánh Thể và vai trò của mình trong việc trao ban bí tích ấy.
Tại sao việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ lại quan trọng đến vậy trong quá trình chuẩn bị tâm hồn và thể chất của thừa tác viên? Trước hết, nó giúp họ tránh được những sai sót có thể làm giảm sự trang nghiêm của Bí tích Thánh Thể hoặc gây hiểu lầm cho cộng đoàn. Thánh Thể là bí tích cao trọng nhất trong Giáo hội, và mọi hành động liên quan đến nó phải được thực hiện với sự chính xác và kính cẩn để phản ánh đúng ý nghĩa thần học của bí tích này. Tôi từng chứng kiến một tình huống ở một giáo xứ nhỏ, nơi một thừa tác viên mới được bổ nhiệm chưa đọc kỹ quy định, nên khi phân phát Thánh Thể trong thánh lễ, anh đã cầm chén thánh bằng một tay và trao Mình Thánh cho giáo dân bằng tay còn lại mà không nói lời “Mình Thánh Chúa Kitô.” Sau buổi lễ, cha xứ gọi anh ra nhắc nhở: “Con không được làm vậy. Quy định yêu cầu cầm chén bằng hai tay để tỏ lòng kính trọng, và phải nói lời mời rước lễ để giáo Build dân đáp ‘Amen,’ xác nhận đức tin của họ.” Anh thừa tác viên ấy thừa nhận rằng anh không đọc kỹ sách lễ trước đó, chỉ làm theo cách anh thấy người khác làm, và kết quả là gây lúng túng cho cả cha xứ lẫn giáo dân. Từ đó, anh bắt đầu dành thời gian mỗi tuần để ôn lại các quy định, và lần sau anh phục vụ, mọi thứ trôi chảy hơn hẳn – anh đứng thẳng, cầm chén thánh đúng cách, và nói lời mời rước lễ rõ ràng. Câu chuyện này cho thấy rằng nếu không chuẩn bị bằng cách đọc và ôn lại quy định, thừa tác viên có thể vô tình làm sai, không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mà còn làm giảm sự trang trọng của thánh lễ, khiến cộng đoàn mất đi cơ hội trải nghiệm sự hiệp thông thiêng liêng một cách trọn vẹn.
Thứ hai, việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ giúp thừa tác viên chuẩn bị tâm hồn bằng cách nuôi dưỡng ý thức về sứ mệnh của mình, từ đó tạo nên sự tự tin và bình an khi phục vụ. Khi bạn hiểu rõ mình cần làm gì, làm như thế nào, và tại sao phải làm như vậy, bạn không còn lo lắng về việc có thể làm sai hay bị đánh giá; thay vào đó, bạn tập trung hoàn toàn vào việc phục vụ Chúa và cộng đoàn. Tôi nhớ một lần trước lễ Phục Sinh năm 2024, tôi được cha xứ giao nhiệm vụ mang Thánh Thể đến cho một cụ bà bị bệnh nặng ở nhà. Trước đó, tôi khá lo lắng vì chưa từng làm việc này một mình, sợ mình sẽ lúng túng hoặc quên bước nào đó. Nhưng tối hôm trước, tôi ngồi xuống với cuốn Nghi Thức Rước Lễ Ngoài Thánh Lễ do Hội đồng Giám mục Việt Nam phát hành, đọc kỹ từng bước: từ cách chuẩn bị khăn thánh, cách mang Mình Thánh trong hộp thánh, đến cách đọc kinh và trao Thánh Thể. Tôi đọc đi đọc lại, ghi chú những điểm quan trọng như “gõ cửa nhẹ nhàng, chào hỏi gia đình trước khi vào,” và “đặt hộp thánh lên bàn có khăn sạch.” Ngày hôm sau, khi đến nhà cụ bà, tôi thực hiện từng bước đúng như quy định: đặt hộp thánh lên bàn, đọc kinh Lạy Cha cùng gia đình, rồi trao Thánh Thể với lời “Mình Thánh Chúa Kitô” rõ ràng. Mọi thứ diễn ra suôn sẻ, và cụ bà cảm ơn tôi với nụ cười yếu ớt, nói rằng cụ cảm thấy “Chúa thật gần.” Khi về, tôi nhận ra rằng chính việc đọc và ôn lại quy định đã giúp tôi bình tĩnh, tự tin, và chuẩn bị tâm hồn để phục vụ với tất cả sự kính cẩn và yêu thương. Nếu không có sự chuẩn bị ấy, tôi có thể đã hoảng loạn hoặc làm sai, làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng của khoảnh khắc đó.
Hơn nữa, việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ còn là cách để thừa tác viên chuẩn bị thể chất, bởi nó định hướng cách họ tổ chức thời gian, không gian và hành động của mình trước khi phục vụ. Phụng vụ không chỉ là việc của tâm hồn mà còn đòi hỏi sự sẵn sàng về mặt thể chất – từ việc đến đúng giờ, mặc trang phục phù hợp, đến việc thực hiện các cử chỉ đúng cách. Khi bạn đọc quy định, bạn biết mình cần làm gì để cơ thể sẵn sàng: ví dụ, Điều 93 của Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma yêu cầu thừa tác viên đứng ở vị trí được chỉ định, không di chuyển lung tung, và Điều 160 hướng dẫn cách cầm chén thánh bằng hai tay để tránh làm rơi Mình Thánh. Tôi từng thấy anh Tuấn – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – luôn đến nhà thờ sớm 30 phút trước thánh lễ để ôn lại quy định và kiểm tra xem mình đã chuẩn bị đầy đủ chưa: áo dài trắng sạch sẽ, tay rửa sạch, và tâm trí tập trung. Anh bảo: “Mỗi lần đọc sách lễ trước, anh thấy mình như được nhắc nhở phải chỉnh tề cả trong lẫn ngoài. Nếu không chuẩn bị, anh sẽ luống cuống lắm.” Một lần, anh kể rằng nhờ đọc trước, anh biết phải mang theo khăn thánh nhỏ khi mang Thánh Thể đến nhà người bệnh, và điều đó giúp anh xử lý tình huống khi cụ ông vô tình làm rơi một mẩu Mình Thánh xuống sàn – anh nhanh chóng nhặt lên theo đúng quy định, giữ được sự kính trọng cần thiết. Sự chuẩn bị thể chất này không tách rời tâm hồn; nó là cách để cơ thể và tinh thần hòa hợp, giúp thừa tác viên phục vụ với sự chuyên nghiệp và trang nghiêm.
Vậy làm thế nào để thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường thực hiện việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ một cách hiệu quả trong quá trình chuẩn bị? Đầu tiên, họ cần dành thời gian cụ thể để tiếp cận các tài liệu chính thức. Các văn kiện như Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma, Nghi Thức Rước Lễ Ngoài Thánh Lễ, hay các hướng dẫn của giáo phận đều là nguồn tài liệu quan trọng mà thừa tác viên nên có trong tay. Tôi thường khuyên các anh chị thừa tác viên mới ở giáo xứ tôi rằng hãy giữ một cuốn sách lễ nhỏ bên mình, đọc ít nhất 10 phút mỗi tuần để làm quen với các quy định cơ bản. Ví dụ, trước khi phân phát Thánh Thể trong thánh lễ, hãy đọc Điều 162 để hiểu khi nào mình được phép phục vụ, và Điều 165 để biết cách trao Mình Thánh đúng cách. Trước khi mang Thánh Thể đến nhà người bệnh, hãy ôn lại các bước trong Nghi Thức Rước Lễ Ngoài Thánh Lễ, từ việc chuẩn bị hộp thánh đến cách kết thúc bằng lời chúc bình an. Tôi từng làm điều này trước mỗi lần phục vụ, và nó giúp tôi không chỉ nhớ quy trình mà còn cảm thấy gần gũi hơn với sứ mệnh của mình. Thứ hai, hãy biến việc đọc thành một phần của cầu nguyện cá nhân. Thay vì chỉ đọc như học bài, hãy ngồi trong yên lặng, mở sách lễ, và đọc chậm rãi với ý thức rằng đây là cách bạn chuẩn bị tâm hồn để gặp Chúa. Tôi thường bắt đầu bằng một lời cầu nguyện ngắn: “Lạy Chúa, xin dạy con cách phục vụ Ngài qua Bí tích Thánh Thể,” rồi đọc từng dòng, suy ngẫm về ý nghĩa của từng quy định – như tại sao phải cầm chén thánh bằng hai tay, tại sao phải nói “Mình Thánh Chúa Kitô.” Sự kết hợp giữa đọc và cầu nguyện này không chỉ giúp tôi hiểu rõ hơn mà còn làm lòng tôi lắng lại, sẵn sàng bước vào phục vụ với sự bình an.
Thứ ba, hãy thực hành những gì đã đọc trong các buổi tập huấn hoặc tình huống giả định. Tôi từng tham gia một buổi tập huấn ở giáo xứ, nơi cha xứ yêu cầu chúng tôi đóng vai: một người làm thừa tác viên, một người làm giáo dân, và thực hành cách trao Thánh Thể theo đúng quy định. Trong lúc tập, tôi phát hiện mình hay quên nói “Mình Thánh Chúa Kitô” vì mải tập trung vào việc cầm chén, nhưng nhờ thực hành nhiều lần, tôi khắc phục được lỗi đó. Thực hành không chỉ giúp cơ thể quen với các động tác mà còn khắc sâu quy định vào tâm trí, để khi phục vụ thực tế, bạn không cần phải nghĩ nhiều mà vẫn làm đúng. Thứ tư, hãy trao đổi với các thừa tác viên khác hoặc linh mục để làm rõ những điểm chưa hiểu. Tôi nhớ một lần đọc Điều 160 về cách xử lý khi Mình Thánh rơi, tôi không chắc mình phải nhặt lên ngay hay đợi sau lễ, nên đã hỏi cha xứ. Cha giải thích: “Con nhặt lên ngay bằng tay sạch, rồi dùng khăn thánh lau chỗ đó, để tránh bất kính.” Sự trao đổi này giúp tôi tự tin hơn khi gặp tình huống tương tự sau này. Cuối cùng, hãy biến việc ôn lại quy định thành thói quen trước mỗi lần phục vụ. Tôi thường dành 15 phút trước thánh lễ hoặc trước khi đi thăm người bệnh để mở sách lễ, đọc lại các bước chính, và kiểm tra xem mình đã sẵn sàng chưa – từ trang phục, tâm trí, đến dụng cụ cần thiết như hộp thánh, khăn thánh. Thói quen này không chỉ là sự chuẩn bị mà còn là cách để tôi nhắc nhở mình về tầm quan trọng của nhiệm vụ, để mỗi lần phục vụ không chỉ là công việc mà là một hành động thờ phượng.
Tóm lại, việc đọc và ôn lại các quy định phụng vụ liên quan đến nhiệm vụ của mình là một phần không thể thiếu trong quá trình chuẩn bị tâm hồn và thể chất của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Từ việc tránh sai sót trong phụng vụ, nuôi dưỡng ý thức thiêng liêng, đến tạo sự tự tin và chuyên nghiệp khi phục vụ, sự chuẩn bị này giúp thừa tác viên bước vào sứ mệnh của mình với sự kính cẩn, trang nghiêm và yêu thương cần thiết. Qua từng trang sách lễ, từng dòng quy định, họ không chỉ học cách làm đúng mà còn thấm nhuần ý nghĩa của Bí tích Thánh Thể – một bí tích của sự hiệp thông và tình yêu. Hãy dành thời gian đọc và ôn lại, để mỗi lần cầm chén thánh, trao Mình Thánh, hay mang Chúa đến cho người bệnh không chỉ là một nhiệm vụ mà là một lời chứng sống động về đức tin, một hành trình chuẩn bị cả tâm hồn lẫn thể chất để phục vụ Chúa và cộng đoàn một cách trọn vẹn nhất.
ĐẢM BẢO TRANG PHỤC SẠCH SẼ, KÍN ĐÁO, PHÙ HỢP VỚI KHÔNG GIAN THÁNH (THƯỜNG ĐƯỢC GIÁO XỨ QUY ĐỊNH).
Về phần thể chất, việc chú trọng đến trang phục sạch sẽ, kín đáo và phù hợp với không gian thánh là điều không thể xem nhẹ. Trang phục không chỉ là yếu tố hình thức mà còn phản ánh thái độ tôn kính đối với Bí tích và cộng đồng tín hữu. Thông thường, giáo xứ sẽ đưa ra những quy định cụ thể như mặc áo trắng, áo dài hoặc y phục phụng vụ để đảm bảo tính thống nhất và trang trọng. Sự chỉn chu trong cách ăn mặc giúp thừa tác viên thể hiện sự chuyên nghiệp, đồng thời tránh làm mất đi bầu không khí thiêng liêng của buổi cử hành. Ngoài ra, sức khỏe thể chất cũng cần được quan tâm, bởi nhiệm vụ này có thể đòi hỏi họ phải đứng lâu, di chuyển khéo léo hoặc thực hiện các thao tác chính xác khi trao Mình Thánh. Một cơ thể khỏe mạnh sẽ hỗ trợ họ hoàn thành tốt công việc mà không bị gián đoạn bởi sự mệt mỏi hay thiếu tập trung.
Nhìn chung, sự chuẩn bị tâm hồn và thể chất là hai yếu tố đan xen, bổ sung cho nhau, tạo nên một thừa tác viên Thánh Thể sẵn sàng cả trong tâm trí lẫn hành động. Khi tâm hồn thanh tịnh kết hợp với ngoại hình phù hợp, họ không chỉ hoàn thành tốt vai trò của mình mà còn trở thành chứng tá sống động, góp phần làm nổi bật ý nghĩa của Bí tích trong đời sống đức tin của cộng đoàn. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng này chính là chìa khóa để việc phục vụ không chỉ dừng lại ở mức hoàn thành nhiệm vụ, mà trở thành một hành vi phụng sự đầy ý nghĩa và sâu sắc.
4.3. Thực hiện nhiệm vụ với sự chính xác và tôn kính
KHI PHÂN PHÁT THÁNH THỂ, HỌ CẦN:
Trao Mình Thánh với sự tập trung, nhìn vào mắt người lãnh nhận và nói rõ ràng: “Mình Thánh Chúa”.
Người trao Thánh Thể không nên để tâm trí xao lãng hay làm qua loa, mà cần dành trọn sự chú ý cho từng người đến lãnh nhận. Nhìn vào mắt người lãnh nhận là cách thể hiện sự kết nối, tôn trọng và công nhận họ như một cá nhân đang đón nhận chính Chúa Giêsu. Điều này giúp tạo nên một bầu khí trang nghiêm và ý thức về sự hiện diện của Chúa trong Bí tích.
Ngoài ra, khi nói lời “Mình Thánh Chúa”, cần phát âm rõ ràng, chậm rãi, không vội vàng. Lời nói này không chỉ là một câu thông báo, mà là lời mời gọi người lãnh nhận xác nhận niềm tin của mình bằng cách đáp lại “Amen”. Giọng nói cần thể hiện sự kính trọng và trang trọng, để người lãnh nhận cảm nhận được tầm quan trọng của khoảnh khắc ấy. Tóm lại, thực hiện nhiệm vụ này đòi hỏi cả tâm hồn và hành động đều hướng về Chúa, vừa chính xác trong từng chi tiết nhỏ, vừa tràn đầy lòng yêu mến và kính sợ trước sự thánh thiêng của Bí tích Thánh Thể.
GIỮ TAY SẠCH SẼ, SỬ DỤNG KHĂN LAU TAY NẾU CẦN, VÀ XỬ LÝ NGAY NẾU MÌNH THÁNH RƠI XUỐNG ĐẤT (NHẶT LÊN VÀ TRAO CHO LINH MỤC).
Việc giữ tay sạch sẽ là điều cần thiết, không chỉ vì lý do vệ sinh mà còn để thể hiện sự kính trọng đối với Mình Thánh Chúa. Nếu tay bẩn hoặc đổ mồ hôi, họ nên dùng khăn sạch để lau tay trước khi chạm vào Bánh Thánh. Điều này giúp đảm bảo rằng Mình Thánh được trao trong trạng thái tinh sạch, phù hợp với ý nghĩa cao quý của Bí tích. Hơn nữa, trong trường hợp hiếm hoi Mình Thánh rơi xuống đất, họ cần nhanh chóng nhặt lên một cách cẩn thận và nhẹ nhàng, rồi đưa ngay cho linh mục để xử lý theo đúng quy định của Giáo hội. Hành động này không chỉ là việc sửa sai mà còn là cách thể hiện sự tôn kính, tránh để Mình Thánh bị xúc phạm hay bỏ rơi. Tất cả những điều này đòi hỏi một thái độ cẩn trọng, tỉnh thức và yêu mến, vì qua đó, họ không chỉ phục vụ cộng đoàn mà còn tôn vinh chính Chúa hiện diện trong Bí tích Thánh Thể.
Khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, sử dụng hộp đựng Thánh Thể (pyx) và tuân thủ nghi thức đơn giản nhưng trang trọng theo hướng dẫn của Giáo hội.
khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, cần sử dụng hộp đựng Thánh Thể, thường gọi là “pyx”. Đây không phải là một chiếc hộp bình thường, mà là một vật dụng đặc biệt được thiết kế để chứa Thánh Thể cách an toàn và trang trọng. Việc dùng pyx không chỉ để bảo vệ Thánh Thể khỏi những yếu tố bên ngoài, mà còn thể hiện lòng kính trọng đối với sự hiện diện của Chúa. Không ai lại muốn mang một thứ quý giá như Thánh Thể trong tay không hay trong một vật dụng không phù hợp, đúng không? Pyx chính là cách Giáo hội đảm bảo rằng Thánh Thể được đối xử xứng đáng với phẩm giá của Ngài.
Ngoài ra, việc mang Thánh Thể đến cho người bệnh không chỉ là “đưa đi” rồi xong. Giáo hội hướng dẫn rằng cần có một nghi thức, dù đơn giản nhưng phải trang trọng. Nghi thức này không phức tạp đến mức làm khó người thực hiện, mà thường bao gồm những lời cầu nguyện ngắn gọn, cử chỉ tôn kính như cúi đầu hoặc quỳ, và sự tập trung tâm hồn để ý thức rằng mình đang phục vụ chính Chúa. Chẳng hạn, trước khi trao Thánh Thể, người ta có thể đọc một lời nguyện nhỏ, và khi trao xong, có thể kết thúc bằng một lời chúc bình an. Những điều này không phải là “luật lệ rườm rà”, mà là cách để giữ cho tâm hồn mình và người nhận được nối kết với Chúa trong giây phút đặc biệt ấy.
Tóm lại, khi mang Thánh Thể đến cho người bệnh, hãy nhớ: dùng pyx để chứa Thánh Thể, làm theo nghi thức đơn giản nhưng trang nghiêm mà Giáo hội dạy, và trên hết, làm với lòng kính trọng và cẩn thận. Đó là cách chúng ta sống đức tin và mang Chúa đến cho người khác một cách trọn vẹn.
4.4. Phối hợp với linh mục và các thừa tác viên khác
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không làm việc độc lập mà luôn dưới sự hướng dẫn của linh mục. Họ cần:
LẮNG NGHE VÀ TUÂN THEO CHỈ DẪN CỦA LINH MỤC TRONG THÁNH LỄ.
Một điều rất quan trọng mà mỗi thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường cần ghi nhớ: họ không làm việc một mình hay tự ý quyết định mọi thứ. Vai trò của họ luôn gắn bó chặt chẽ với linh mục – người được Chúa chọn qua Bí tích Truyền Chức để dẫn dắt cộng đoàn trong phụng vụ. Linh mục là “nhạc trưởng” trong Thánh Lễ, và các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường giống như những “trợ thủ” đắc lực, giúp linh mục hoàn thành sứ vụ của mình.
Vì thế, Giáo Hội nhấn mạnh rằng thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không bao giờ được hành động độc lập. Họ phải:
Lắng nghe linh mục: Trong mỗi Thánh Lễ, linh mục sẽ đưa ra những hướng dẫn cụ thể, chẳng hạn như thời điểm trao Mình Thánh, cách sắp xếp vị trí, hoặc cách xử lý các tình huống bất ngờ (như hết Mình Thánh trong chén thánh). Lắng nghe không chỉ là nghe bằng tai, mà còn là mở lòng để hiểu và tôn trọng vai trò lãnh đạo của linh mục.
Tuân theo chỉ dẫn của linh mục: Khi linh mục yêu cầu họ đứng ở một vị trí nhất định, trao Mình Thánh theo cách thức nào đó, hoặc hỗ trợ một công việc cụ thể, thừa tác viên cần vâng lời ngay lập tức. Điều này không phải là “làm theo máy móc”, mà là một hành động khiêm nhường, thể hiện tinh thần phục vụ và hiệp nhất trong cộng đoàn.
Ví dụ, nếu linh mục nói: “Hôm nay chúng ta sẽ trao Mình Thánh ở ba điểm trong nhà thờ, anh chị hãy đứng ở đây và ở kia,” thì thừa tác viên không tự ý đổi vị trí hoặc làm khác đi. Sự tuân phục này giúp Thánh Lễ diễn ra suôn sẻ, tránh hỗn loạn và giữ được sự trang nghiêm cần thiết.
Hiểu được vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, chúng ta – những giáo dân tham dự Thánh Lễ – cũng có thể góp phần vào sự phối hợp này. Khi thấy các thừa tác viên làm việc dưới sự hướng dẫn của linh mục, chúng ta hãy cầu nguyện cho họ, cảm thông với những áp lực họ có thể gặp phải, và trân trọng sự phục vụ của họ. Đồng thời, chúng ta cũng nên tham dự Thánh Lễ với lòng kính trọng, để mọi người – từ linh mục, thừa tác viên đến giáo dân – cùng nhau tạo nên một cộng đoàn thờ phượng đẹp lòng Chúa.
Tóm lại, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không phải là người “làm việc một mình”, mà là cánh tay nối dài của linh mục trong sứ vụ phục vụ Bí tích Thánh Thể. Bằng cách lắng nghe và tuân theo chỉ dẫn của linh mục, họ không chỉ giúp Thánh Lễ diễn ra tốt đẹp, mà còn sống trọn vẹn tinh thần hiệp nhất và khiêm nhường của người Kitô hữu. Đó chính là ý nghĩa sâu xa của sự phối hợp này – một sự cộng tác vì vinh danh Thiên Chúa và lợi ích của cộng đoàn.
PHỐI HỢP VỚI PHÓ TẾ, NGƯỜI GIÚP LỄ HOẶC CÁC THỪA TÁC VIÊN KHÁC ĐỂ ĐẢM BẢO SỰ TRÔI CHẢY TRONG PHẦN HIỆP LỄ.
Phối hợp với linh mục và các thừa tác viên Thánh Thể khác là một khía cạnh quan trọng trong vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, bởi họ không phải là những người hoạt động đơn lẻ mà là một phần của một đội ngũ phụng vụ, cùng nhau phục vụ Bí tích Thánh Thể – trung tâm của đời sống đức tin Công giáo – một cách trơn tru và trang nghiêm. Để phân tích vấn đề này một cách chi tiết, dễ hiểu và dài dòng như mong muốn, nhằm giúp giáo dân nắm rõ, chúng ta sẽ đi sâu vào ý nghĩa của sự phối hợp, cách thừa tác viên làm việc dưới sự hướng dẫn của linh mục, vai trò của họ khi hợp tác với phó tế, người giúp lễ hoặc các thừa tác viên khác để đảm bảo phần Hiệp lễ diễn ra suôn sẻ, cũng như những điều có thể xảy ra nếu sự phối hợp này không tốt. Hãy hình dung phần Hiệp lễ trong Thánh lễ như một bản hòa tấu, nơi linh mục là nhạc trưởng, còn thừa tác viên, phó tế, và người giúp lễ là những nhạc công – mỗi người chơi một nhạc cụ riêng, nhưng tất cả phải hòa nhịp để tạo nên một giai điệu đẹp đẽ. Từ đó, giáo dân sẽ thấy rằng sự phối hợp không chỉ là vấn đề tổ chức, mà là cách để mọi người cùng nhau tôn vinh Chúa qua Bí tích Thánh Thể.
Trước hết, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không làm việc độc lập mà luôn dưới sự hướng dẫn của linh mục, bởi linh mục là người được Chúa chọn để chủ sự Thánh lễ và chịu trách nhiệm chính trong việc cử hành Bí tích Thánh Thể. Điều này có nghĩa là thừa tác viên không tự ý quyết định mọi thứ theo ý mình, mà phải lắng nghe và làm theo sự chỉ dẫn của linh mục để mọi việc diễn ra đúng với ý nghĩa phụng vụ. Hãy tưởng tượng trong một Thánh lễ đông người, linh mục đứng ở bàn thờ, dâng bánh và rượu để biến thành Mình và Máu Chúa. Sau đó, ngài quay sang các thừa tác viên – những người được chọn để giúp ngài phân phát Thánh Thể – và nói: “Con hãy mang chén thánh này đến hàng bên trái.” Thừa tác viên không thể tự ý chọn hàng khác hoặc làm việc khác, mà phải vâng lời, cầm chén thánh và đi theo hướng dẫn của linh mục. Sự phối hợp này giống như khi các con trong gia đình làm việc cùng cha mẹ: cha mẹ dẫn dắt, còn con cái hỗ trợ để mọi việc trong nhà được trơn tru. Nếu thừa tác viên không nghe linh mục, ví dụ như tự ý thay đổi vị trí hoặc làm nhanh hơn kế hoạch của ngài, phần Hiệp lễ có thể trở nên lộn xộn, khiến giáo dân cảm thấy khó chịu và mất đi sự trang nghiêm. Ngược lại, khi họ phối hợp tốt, làm theo hướng dẫn của linh mục một cách cẩn thận, mọi người sẽ thấy phần rước lễ diễn ra nhịp nhàng, như một dòng sông chảy êm đềm, mang Chúa đến cho từng người một cách trọn vẹn.
Hơn nữa, sự phối hợp không chỉ dừng lại ở việc làm theo linh mục, mà còn bao gồm việc hợp tác chặt chẽ với phó tế, người giúp lễ, và các thừa tác viên khác để đảm bảo phần Hiệp lễ trôi chảy. Trong Thánh lễ, mỗi người có một vai trò riêng, nhưng tất cả phải làm việc cùng nhau như một đội bóng – nếu một người chạy sai vị trí, cả đội sẽ thua. Hãy nghĩ về một Thánh lễ Chúa nhật đông đúc: linh mục đứng giữa bàn thờ phân phát Thánh Thể, phó tế mang chén Máu Thánh đến một hàng, thừa tác viên cầm đĩa Mình Thánh đến hàng khác, còn người giúp lễ đứng sẵn để mang thêm bánh thánh nếu cần. Nếu thừa tác viên không để ý đến phó tế, ví dụ như đi quá nhanh và vượt qua hàng mà phó tế đang phục vụ, giáo dân ở hàng đó có thể bối rối, không biết nên rước Mình Thánh trước hay Máu Thánh trước. Hoặc nếu thừa tác viên không phối hợp với người giúp lễ, họ có thể hết Mình Thánh giữa chừng mà không ai mang thêm, buộc phải dừng lại, làm gián đoạn dòng người đang chờ rước lễ. Ngược lại, khi mọi người làm việc ăn ý – thừa tác viên quan sát phó tế để giữ cùng tốc độ, ra hiệu cho người giúp lễ khi cần thêm bánh thánh, và theo sát hướng dẫn của linh mục – phần Hiệp lễ sẽ diễn ra mượt mà, không ai phải chờ đợi quá lâu, và mọi người đều cảm nhận được sự bình an khi lãnh nhận Thánh Thể. Sự phối hợp này không chỉ giúp công việc trơn tru, mà còn làm cho giáo dân thấy rằng đội ngũ phụng vụ đang cùng nhau phục vụ Chúa và cộng đoàn với tất cả lòng yêu mến.
Để giáo dân hiểu rõ hơn, hãy tưởng tượng một tình huống thực tế trong Thánh lễ. Giả sử hôm đó là lễ Phục sinh, nhà thờ chật kín với hơn 400 người. Linh mục quyết định chia cộng đoàn thành bốn hàng để rước lễ, giao cho hai thừa tác viên, một phó tế, và ngài cùng phân phát. Trước khi bắt đầu, linh mục dặn: “Mỗi người đi chậm thôi, để mọi người có thời gian rước lễ tử tế.” Thừa tác viên nghe kỹ, quan sát phó tế để giữ cùng nhịp, và để ý người giúp lễ đứng gần bàn thờ để sẵn sàng hỗ trợ. Khi phần Hiệp lễ bắt đầu, họ bước từng bước chậm rãi, tay cầm Mình Thánh chắc chắn, trao cho từng người với sự kính cẩn, đồng thời liếc nhìn linh mục và phó tế để đảm bảo các hàng tiến lên đều nhau. Nhờ sự phối hợp này, dù đông người, không ai phải chen lấn, không ai bị bỏ sót, và mọi người rời hàng rước lễ với nụ cười hài lòng. Nhưng nếu thiếu sự phối hợp – giả sử một thừa tác viên tự ý đi nhanh hơn, không để ý rằng phó tế đang chậm lại vì một cụ già cần giúp đỡ – thì hàng của họ sẽ xong trước, để lại những hàng khác lộn xộn, khiến giáo dân cảm thấy rối và mất đi sự thiêng liêng của khoảnh khắc. Đây là lý do tại sao phối hợp với linh mục và các thừa tác viên khác không chỉ là làm việc cùng nhau, mà là cách để giữ cho phần Hiệp lễ trở thành một trải nghiệm đẹp cho mọi người.
Hơn nữa, sự phối hợp này đòi hỏi thừa tác viên phải có tinh thần khiêm nhường và sự chú ý cao độ, bởi họ không phải là trung tâm mà là một phần của đội ngũ phục vụ lớn hơn. Khi làm việc với linh mục, họ phải sẵn sàng lắng nghe, dù đôi khi hướng dẫn của ngài có thể khác với thói quen của họ. Ví dụ, linh mục có thể nói: “Hôm nay chúng ta chỉ phân phát Mình Thánh thôi,” trong khi thừa tác viên đã quen với việc có cả Máu Thánh. Họ không thể tự ý làm theo ý mình, mà phải điều chỉnh để phù hợp với kế hoạch của ngài. Tương tự, khi hợp tác với phó tế hay người giúp lễ, họ cần quan sát và giao tiếp bằng mắt hoặc cử chỉ nhỏ – như một cái gật đầu để xin thêm bánh thánh – thay vì tự hành động mà không báo trước. Sự phối hợp này giống như khi gia đình cùng nấu một bữa ăn: mỗi người làm một việc – người nấu cơm, người xào rau – nhưng tất cả phải để ý nhau để món ăn được dọn lên cùng lúc. Nếu thừa tác viên không phối hợp tốt, ví dụ như tự ý rời vị trí mà không báo cho linh mục, hoặc không để ý rằng phó tế cần giúp đỡ, phần Hiệp lễ có thể bị gián đoạn, làm giáo dân mất tập trung và cảm thấy phụng vụ thiếu sự chăm chút. Ngược lại, khi họ làm việc hòa hợp, giáo dân sẽ cảm nhận được sự đoàn kết và tận tâm của đội ngũ, giúp họ dễ dàng tập trung vào việc rước Chúa hơn.
Cuối cùng, sự phối hợp với linh mục và các thừa tác viên khác là một kỹ năng cần được học hỏi và rèn luyện, không phải tự nhiên mà có. Một thừa tác viên mới có thể lúng túng khi lần đầu làm việc với phó tế, không biết phải đứng đâu hay làm gì khi linh mục ra hiệu. Nhưng qua thời gian, bằng cách tham gia các buổi tập huấn, quan sát những người đi trước, và cầu nguyện để xin Chúa hướng dẫn, họ sẽ dần quen với việc phối hợp. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: họ đứng cạnh linh mục với sự tự tin, biết chính xác khi nào cần bước lên nhận chén thánh, khi nào cần hỗ trợ phó tế, và khi nào cần ra dấu cho người giúp lễ – tất cả diễn ra mượt mà như một phần của thói quen. Sự phối hợp ấy không chỉ giúp phần Hiệp lễ trôi chảy, mà còn làm cho giáo dân cảm thấy an tâm, tin tưởng vào đội ngũ phụng vụ, và qua đó dễ dàng mở lòng đón nhận Thánh Thể hơn. Điều này cho thấy rằng phối hợp không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là cách để thừa tác viên sống đức tin của mình, phục vụ Chúa và cộng đoàn với tất cả sự khiêm nhường và yêu mến.
Tóm lại, phối hợp với linh mục và các thừa tác viên Thánh Thể khác, bao gồm phó tế, người giúp lễ, là một phần không thể thiếu trong vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, giúp phần Hiệp lễ diễn ra trôi chảy và trang nghiêm. Nó đòi hỏi họ phải lắng nghe linh mục, làm việc ăn ý với đội ngũ, và luôn chú ý để mọi thứ hòa hợp như một gia đình. Dù mới bắt đầu hay đã quen, mỗi thừa tác viên cần rèn luyện sự phối hợp này để mang Chúa đến cho giáo dân một cách trọn vẹn – bởi khi tất cả cùng làm việc chung, phần rước lễ không chỉ là một nghi thức, mà là một món quà thiêng liêng, giúp mọi người cảm nhận được tình yêu của Chúa qua sự phục vụ đoàn kết và tận tâm của đội ngũ phụng vụ.
BÁO CÁO NGAY NẾU CÓ VẤN ĐỀ PHÁT SINH (NHƯ THIẾU MÌNH THÁNH HOẶC SỰ CỐ BẤT NGỜ).
Trong thánh lễ hay khi mang Thánh Thể đến nhà người bệnh, không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra suôn sẻ như chúng ta mong đợi. Có thể chén thánh thiếu Mình Thánh vì số người rước lễ đông hơn dự kiến, hoặc có sự cố bất ngờ như Mình Thánh rơi xuống đất, hay người bệnh đột nhiên không thể rước lễ được vì sức khỏe yếu đi. Khi những chuyện như vậy xảy ra, thừa tác viên không thể tự mình xử lý theo ý riêng; họ cần báo ngay cho linh mục để cha biết và đưa ra hướng dẫn. Tôi từng thấy một tình huống như vậy trong một thánh lễ tại giáo xứ tôi vào dịp lễ Các Thánh năm 2023. Khi đến phần rước lễ, một anh thừa tác viên – anh Hòa – phát hiện chén thánh của mình chỉ còn vài Mình Thánh, trong khi hàng giáo dân vẫn còn dài phía sau. Thay vì hoảng hốt hay tự ý đi lấy thêm, anh bình tĩnh quay lại bàn thờ, thì thầm với cha xứ: “Thưa cha, con hết Mình Thánh rồi.” Cha xứ gật đầu, nhanh chóng lấy thêm từ hộp thánh trên bàn thờ, trao cho anh, và anh tiếp tục phục vụ mà không làm gián đoạn dòng người. Sau lễ, tôi hỏi anh Hòa: “Sao anh không tự lấy luôn cho nhanh?” Anh trả lời: “Không được đâu. Cha là người phụ trách chính, tụi anh phải báo cha để cha quyết định. Nếu tự làm, lỡ sai thì không đúng với sự kính trọng dành cho Thánh Thể.” Câu chuyện của anh Hòa cho tôi thấy rằng việc báo cáo ngay khi có vấn đề không chỉ là chuyện tổ chức mà còn là cách để giữ sự trang nghiêm của Bí tích Thánh Thể, để mọi thứ được làm đúng theo ý Chúa qua sự hướng dẫn của linh mục.
Vậy tại sao việc báo cáo ngay khi có vấn đề lại quan trọng đến thế với các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường? Trước hết, nó đảm bảo rằng Bí tích Thánh Thể – món quà thiêng liêng nhất của chúng ta – luôn được đối xử với sự kính trọng tuyệt đối. Giáo dân chúng ta biết rằng Mình Thánh không chỉ là bánh bình thường; đó là chính Chúa Giêsu hiện diện thực sự. Vì vậy, mọi việc liên quan đến Thánh Thể, từ cách cầm chén thánh, cách trao cho giáo dân, đến cách xử lý khi có sự cố, đều phải được làm đúng theo quy định của Giáo hội, và linh mục là người chịu trách nhiệm chính để đảm bảo điều đó. Nếu thừa tác viên tự ý hành động mà không báo cáo – như tự đi lấy thêm Mình Thánh, tự quyết định bỏ qua một bước nào đó, hay tự xử lý khi có sự cố – họ có thể vô tình làm sai, gây ra sự thiếu tôn kính với Thánh Thể hoặc làm rối tung thánh lễ. Tôi từng nghe một câu chuyện từ một giáo xứ nhỏ ở miền Trung, nơi một thừa tác viên mới chưa quen việc, khi thấy chén thánh hết Mình Thánh, đã tự chạy vào phòng thánh lấy thêm mà không hỏi cha xứ. Kết quả là anh lấy nhầm hộp bánh chưa được truyền phép, và khi trao cho giáo dân, cha xứ phát hiện ra, phải dừng lại để sửa sai, khiến cả cộng đoàn lúng túng. Sau đó, cha xứ giải thích với anh: “Con không được tự làm vậy. Phải báo cha ngay để cha xử lý, vì Thánh Thể là việc của Chúa, không phải của riêng con.” Từ đó, anh học được rằng báo cáo cho linh mục không chỉ là để tránh sai mà còn để giữ sự thánh thiêng của Bí tích, để giáo dân chúng ta không bị xao lãng khỏi việc gặp gỡ Chúa trong thánh lễ.
Thứ hai, việc báo cáo ngay khi có vấn đề giúp thánh lễ hoặc nghi thức rước lễ diễn ra trơn tru, không bị gián đoạn, để giáo dân chúng ta có thể tham dự với lòng sốt sắng. Thánh lễ là lúc chúng ta cùng nhau cầu nguyện, thờ phượng và đón nhận Chúa, nên mọi thứ cần được tổ chức tốt để không ai bị phân tâm. Khi thừa tác viên phối hợp chặt chẽ với linh mục và báo cáo kịp thời, mọi vấn đề – dù nhỏ như thiếu Mình Thánh hay lớn như sự cố bất ngờ – đều được giải quyết nhanh chóng, giữ cho không khí thiêng liêng của buổi lễ được liền mạch. Tôi nhớ một lần đi lễ tại Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, khi một chị thừa tác viên vô tình làm rơi Mình Thánh xuống đất trong lúc phân phát. Thay vì hoảng loạn hay tự nhặt lên, chị lập tức quay lại bàn thờ, báo với cha xứ: “Thưa cha, con làm rơi Mình Thánh.” Cha xứ bình tĩnh bước đến, nhặt Mình Thánh lên, dùng khăn thánh lau chỗ rơi, và tiếp tục thánh lễ mà không ai cảm thấy bị gián đoạn. Sau lễ, tôi hỏi chị ấy: “Sao chị không tự nhặt cho nhanh?” Chị trả lời: “Không được em. Quy định nói phải báo cha ngay, vì cha biết cách làm đúng để giữ sự kính trọng với Chúa. Nếu chị tự làm, lỡ sai thì cả nhà thờ sẽ rối.” Nhờ chị báo cáo nhanh, sự cố được xử lý êm đẹp, và giáo dân chúng tôi vẫn giữ được tâm tình cầu nguyện thay vì bị xao nhãng. Điều này cho thấy rằng sự phối hợp và báo cáo không chỉ là việc của thừa tác viên mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm đức tin của tất cả chúng ta trong cộng đoàn.
Hơn nữa, việc báo cáo ngay khi có vấn đề còn là cách để thừa tác viên thể hiện tinh thần khiêm nhường và vâng lời – hai điều mà Chúa Giêsu luôn dạy chúng ta qua cuộc đời Ngài. Các thừa tác viên không phải là người đứng đầu hay người quyết định mọi chuyện; họ là những người phục vụ, và linh mục là người được Chúa đặt làm đầu để dẫn dắt cộng đoàn. Khi họ báo cáo cho linh mục, họ cho thấy rằng họ không tự cao, không nghĩ mình biết hết mọi thứ, mà sẵn sàng lắng nghe và làm theo hướng dẫn của cha. Tôi từng gặp anh Long – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – khi anh mang Thánh Thể đến cho một cụ bà bị bệnh nặng. Trong lúc trao Thánh Thể, cụ ho dữ dội và không thể rước được. Anh Long không tự ý bỏ qua mà gọi điện ngay cho cha xứ: “Thưa cha, cụ không rước được vì đang ho, con phải làm sao?” Cha xứ dặn anh cầu nguyện ngắn với cụ, để Thánh Thể trên bàn có khăn thánh, và báo lại sau nếu cụ khá hơn. Anh làm đúng như vậy, và ngày hôm sau cụ khỏe lại, anh quay lại trao Thánh Thể thành công. Anh kể với tôi: “Nếu anh tự quyết định, có khi anh làm sai ý Chúa. Báo cha là cách để anh chắc chắn mọi thứ đúng.” Tinh thần vâng lời ấy không chỉ giúp anh phục vụ tốt mà còn là bài học cho giáo dân chúng ta rằng trong Giáo hội, mọi người đều cần phối hợp, không ai làm việc một mình, để tất cả đều hướng về Chúa.
Vậy giáo dân chúng ta có thể hiểu gì từ việc các thừa tác viên cần báo cáo ngay khi có vấn đề phát sinh? Trước hết, nó nhắc chúng ta rằng thánh lễ không phải là công việc của riêng ai, mà là việc của cả cộng đoàn – từ linh mục, phó tế, thừa tác viên, đến mỗi người chúng ta ngồi trên ghế nhà thờ. Khi các thừa tác viên phối hợp với linh mục, họ giúp thánh lễ được đẹp lòng Chúa, và chúng ta cũng góp phần vào điều đó bằng cách cầu nguyện, tham dự sốt sắng, và ủng hộ họ qua thái độ kính trọng. Tôi từng thấy một bà cụ trong giáo xứ, sau khi anh Hòa báo thiếu Mình Thánh và cha xứ mang thêm ra, đã nói với anh: “Cảm ơn con đã cẩn thận, nhờ con mà cụ rước Chúa được hôm nay.” Lời cảm ơn ấy là cách giáo dân chúng ta đồng hành với thừa tác viên, để họ thấy công việc của họ có ý nghĩa với mọi người. Thứ hai, nó dạy chúng ta bài học về sự khiêm nhường và tin tưởng trong đời sống đức tin. Cũng như thừa tác viên báo cáo cho linh mục, chúng ta cần biết khiêm tốn nhìn nhận giới hạn của mình, tin tưởng vào sự hướng dẫn của Giáo hội, và không cố làm mọi thứ theo ý riêng. Cuối cùng, nó cho chúng ta thấy rằng Giáo hội là một gia đình, nơi mọi người phối hợp với nhau vì một mục đích chung – tôn vinh Chúa và yêu thương nhau. Khi thừa tác viên báo cáo, họ không chỉ làm việc của mình mà còn giúp tất cả chúng ta gần Chúa hơn.
Vậy làm sao để các thừa tác viên rèn luyện việc phối hợp và báo cáo này, và giáo dân chúng ta có thể hỗ trợ họ thế nào? Với thừa tác viên, họ cần hiểu rõ rằng linh mục là người hướng dẫn chính, nên trước mỗi thánh lễ hoặc khi mang Thánh Thể đi, hãy gặp cha để hỏi: “Thưa cha, con cần làm gì? Nếu có gì bất ngờ, con báo cha thế nào?” Tôi từng thấy chị Mai ở giáo xứ tôi luôn đến sớm 20 phút, hỏi cha xứ xem hôm đó có bao nhiêu thừa tác viên, đứng đâu, và nếu hết Mình Thánh thì làm sao. Sự chuẩn bị ấy giúp chị luôn sẵn sàng báo cáo khi cần. Họ cũng nên học các quy định phụng vụ, như trong Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma, để biết khi nào cần báo cáo – như khi Mình Thánh rơi hay thiếu – và cách báo sao cho nhanh gọn, không làm gián đoạn lễ. Với giáo dân, chúng ta có thể hỗ trợ bằng cách cầu nguyện cho họ, để họ có sức mạnh và sự khôn ngoan trong việc phối hợp. Tôi thường cầu nguyện trước thánh lễ: “Lạy Chúa, xin giúp các anh chị thừa tác viên làm việc tốt với cha xứ, để chúng con được rước Ngài cách sốt sắng.” Chúng ta cũng có thể khích lệ họ bằng lời cảm ơn đơn giản sau lễ, để họ thấy cộng đoàn trân trọng sự phục vụ của họ.
Tóm lại, việc phối hợp với linh mục và các thừa tác viên Thánh Thể khác, đặc biệt là báo cáo ngay khi có vấn đề phát sinh như thiếu Mình Thánh hay sự cố bất ngờ, là một phần không thể thiếu trong sứ mệnh của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Nó giữ cho Bí tích Thánh Thể được tôn kính, thánh lễ được trơn tru, và tinh thần khiêm nhường được thể hiện, để tất cả chúng ta – linh mục, thừa tác viên và giáo dân – cùng nhau làm nên một cộng đoàn đức tin sống động. Giáo dân chúng ta hãy hiểu và trân trọng sự phối hợp này, để mỗi lần tham dự thánh lễ hay thấy thừa tác viên đến nhà người bệnh, chúng ta biết rằng đó không chỉ là công việc của họ mà là việc của cả gia đình Giáo hội, hướng về Chúa với tất cả lòng yêu mến và kính trọng.
4.5. Tôn trọng quy định Của Giáo Hội
Giáo hội có những quy định rõ ràng về vai trò của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường (theo Bộ Giáo luật và các văn kiện phụng vụ). Họ cần:
CHỈ PHỤC VỤ KHI ĐƯỢC LINH MỤC HOẶC GIÁM MỤC CHÍNH THỨC ỦY NHIỆM.
Một trong những quy định quan trọng nhất là thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường chỉ được phục vụ khi có sự ủy nhiệm chính thức từ linh mục hoặc giám mục. Điều này có nghĩa là không phải ai cũng tự ý đứng lên đảm nhận vai trò này, dù họ có lòng nhiệt thành hay thiện chí. Sự ủy nhiệm chính thức thường đi kèm với việc được huấn luyện kỹ lưỡng về ý nghĩa của Bí tích, cách thức thực hiện nhiệm vụ, và thái độ cần có khi phục vụ. Linh mục hoặc giám mục, với tư cách là người lãnh đạo cộng đoàn, có trách nhiệm đánh giá xem ai phù hợp để đảm nhận vai trò này, dựa trên đời sống đức tin, phẩm chất đạo đức và khả năng thực tế của họ. Quy định này không phải là rào cản, mà là cách Giáo hội đảm bảo rằng thừa tác viên thực sự sẵn sàng cả về tâm hồn lẫn kiến thức để phục vụ một cách xứng đáng.
Việc tôn trọng quy định này mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực cho giáo dân. Trước hết, nó giúp duy trì trật tự trong các nghi thức phụng vụ, tránh tình trạng lộn xộn hoặc thiếu trang nghiêm. Khi mọi người chỉ phục vụ theo sự phân công rõ ràng, cộng đoàn sẽ cảm nhận được sự hài hòa và tôn kính trong Thánh lễ. Thứ hai, nó bảo vệ chính thừa tác viên khỏi những áp lực hoặc sai sót không đáng có, bởi họ được chuẩn bị và hướng dẫn đầy đủ trước khi bước vào vai trò. Cuối cùng, sự vâng phục này là một dấu chỉ của sự hiệp nhất trong Giáo hội – mọi người cùng làm việc dưới sự hướng dẫn của các vị mục tử, thay vì hành động theo ý riêng.
Vì vậy, đối với giáo dân, tôn trọng quy định của Giáo hội không chỉ là việc tuân theo luật lệ mà còn là cách thể hiện lòng yêu mến Bí tích Thánh Thể và sự gắn bó với cộng đoàn đức tin. Khi thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường chỉ phục vụ sau khi được ủy nhiệm chính thức, họ không chỉ hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách hợp lệ mà còn góp phần làm sáng danh Chúa qua sự khiêm tốn và vâng lời. Đây là cách mỗi người giáo dân, dù ở vai trò nào, cùng nhau xây dựng một Giáo hội sống động, trật tự và đầy yêu thương.
KHÔNG VƯỢT QUÁ PHẠM VI NHIỆM VỤ (VÍ DỤ: KHÔNG TỰ Ý PHÂN PHÁT THÁNH THỂ NGOÀI CÁC DỊP ĐƯỢC CHỈ ĐỊNH).
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường chỉ được phép thực hiện nhiệm vụ của mình trong những hoàn cảnh đặc biệt, khi có sự cho phép rõ ràng từ linh mục hoặc người có thẩm quyền, chẳng hạn như trong Thánh lễ đông người mà thiếu linh mục hoặc phó tế hỗ trợ. Họ không được tự ý phân phát Thánh Thể ngoài những dịp đã được chỉ định, vì điều này vượt quá phạm vi nhiệm vụ mà Giáo Hội giao phó. Ví dụ, nếu không có nhu cầu thực sự hoặc không được phép, việc tự ý làm điều đó có thể làm giảm tính trang trọng của Bí tích và gây hiểu lầm cho cộng đoàn.
Việc tuân thủ quy định này không chỉ là vấn đề kỷ luật, mà còn là cách thể hiện tinh thần khiêm nhường và phục vụ. Thừa tác viên không phải là người tự quyết định, mà là người cộng tác dưới sự hướng dẫn của Giáo Hội. Khi tôn trọng giới hạn ấy, họ góp phần giữ gìn sự hài hòa trong cộng đoàn đức tin và giúp mọi người cùng hướng lòng về Chúa, thay vì để những hành động ngoài quy định làm xao lãng ý nghĩa của Bí tích Thánh Thể. Nói đơn giản, tuân theo quy định là cách họ phục vụ với tình yêu và sự kính cẩn, đồng thời bảo vệ sự thánh thiêng mà Giáo Hội gìn giữ qua bao thế kỷ.
TUÂN THỦ CÁC QUY TẮC BẢO QUẢN VÀ VẬN CHUYỂN THÁNH THỂ, TRÁNH MỌI HÀNH VI THIẾU TÔN KÍNH.
Khi bảo quản Thánh Thể, thừa tác viên cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc, chẳng hạn như sử dụng chén thánh, bình thánh sạch sẽ và được dành riêng cho việc này, không để lẫn lộn với vật dụng thông thường. Khi vận chuyển Thánh Thể, ví dụ như mang đến cho người bệnh, họ phải cẩn thận để Mình Thánh không bị rơi rớt hay đặt trong hoàn cảnh không xứng đáng, như để trong túi xách tùy tiện hay nơi thiếu trang nghiêm. Mọi hành vi thiếu tôn kính, dù vô ý như nói chuyện phiếm trong lúc cầm Mình Thánh, hay cố ý như không tuân theo hướng dẫn của linh mục, đều cần tránh tuyệt đối. Những quy định này không phải là ràng buộc cứng nhắc, mà là cách giúp họ ý thức sâu sắc về sự hiện diện thực sự của Chúa trong Bí tích, từ đó phục vụ với lòng yêu mến và sự khiêm nhường. Khi làm đúng theo Giáo hội, họ không chỉ chu toàn nhiệm vụ mà còn trở thành chứng nhân sống động cho đức tin giữa cộng đoàn.
4.6. Sống đời sống gương mẫu ngoài phụng vụ
Vì là người phục vụ Bí tích Thánh Thể, họ cần làm chứng cho đức tin trong đời sống hàng ngày. Điều này bao gồm:
SỐNG HÒA THUẬN, YÊU THƯƠNG TRONG GIA ĐÌNH VÀ CỘNG ĐOÀN.
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường không chỉ là những người hỗ trợ linh mục trong việc trao Mình Thánh. Họ còn là những người được cộng đoàn nhìn vào như một tấm gương về đức tin. Khi họ cầm Mình Thánh trên tay, họ đang tham gia vào một điều rất thiêng liêng: mang Chúa Kitô đến với anh chị em mình. Chính vì thế, đời sống của họ không thể tách rời khỏi sứ vụ này. Nếu trong nhà thờ họ phục vụ với lòng kính cẩn, nhưng ngoài đời lại sống trái với lời Chúa, thì làm sao người khác có thể tin vào sự thật của Bí tích Thánh Thể mà họ trao?
Giáo Hội dạy rằng Bí tích Thánh Thể là nguồn mạch và đỉnh cao của đời sống Kitô hữu. Những ai phục vụ Bí tích này cần để cho sức mạnh của Thánh Thể biến đổi chính họ, từ trong tâm hồn đến cách họ sống giữa đời thường. Sống gương mẫu không phải là “diễn” cho người khác thấy, mà là để Chúa Kitô thực sự tỏa sáng qua họ, trong mọi lời nói, hành động và lựa chọn hàng ngày.
Sống Gương Mẫu Bao Gồm Những Gì?
Sống đời sống gương mẫu ngoài phụng vụ không có nghĩa là phải trở thành người hoàn hảo hay sống như một vị thánh ngay lập tức. Nó đơn giản là để đức tin thấm vào cuộc sống, thể hiện qua những điều cụ thể mà ai cũng có thể làm được. Dưới đây là một số khía cạnh chính:
SỐNG YÊU THƯƠNG VÀ KHIÊM NHƯỜNG
Thừa tác viên Thánh Thể là người mang Chúa – Đấng là Tình Yêu – đến cho người khác. Vì thế, họ cần thể hiện tình yêu ấy trong gia đình, nơi làm việc và cộng đồng. Ví dụ, họ không to tiếng cãi vã với hàng xóm, không giữ lòng oán giận với đồng nghiệp, mà luôn tìm cách tha thứ và hòa giải.
Khiêm nhường cũng rất quan trọng. Họ không khoe khoang về vai trò của mình trong Thánh Lễ, mà sống giản dị, sẵn sàng giúp đỡ người khác mà không cần được chú ý.
TRUNG THỰC VÀ CÔNG BẰNG
Trong công việc hay cuộc sống, họ cần là người đáng tin cậy. Chẳng hạn, nếu làm kinh doanh, họ không gian lận hay lừa dối khách hàng; nếu là nhân viên, họ làm việc chăm chỉ và không tham lam những thứ không thuộc về mình. Một thừa tác viên sống thiếu trung thực sẽ khiến người khác nghi ngờ về đức tin mà họ đại diện.
CẦU NGUYỆN VÀ THỰC HÀNH ĐỨC TIN
Ngoài Thánh Lễ, họ cần dành thời gian cầu nguyện cá nhân, đọc Kinh Thánh, và tham dự các sinh hoạt của giáo xứ. Điều này giúp họ nuôi dưỡng mối liên kết với Chúa, để đời sống của họ không chỉ là “bề ngoài” mà thực sự bắt nguồn từ trái tim yêu mến Ngài.
LÀM GƯƠNG CHO NGƯỜI KHÁC
Họ cần ý thức rằng cộng đoàn, đặc biệt là trẻ em và người trẻ, thường nhìn vào họ. Nếu họ sống tử tế, kiên nhẫn và vui vẻ, họ có thể khơi dậy đức tin trong lòng người khác. Ngược lại, nếu họ nóng nảy, ích kỷ hay nói lời không hay, họ có thể làm gương xấu, khiến người ta xa rời Giáo Hội.
Có thể một số người nghĩ: “Thừa tác viên cũng là con người bình thường như tôi, sao phải đòi hỏi họ sống gương mẫu?” Đúng vậy, họ không phải là siêu nhân, nhưng vì họ đã nhận một sứ vụ đặc biệt, họ mang trên mình trách nhiệm lớn hơn. Khi họ sống tốt, họ không chỉ làm đẹp lòng Chúa mà còn giúp cả cộng đoàn được củng cố trong đức tin.
Hãy tưởng tượng một thừa tác viên sau Thánh Lễ về nhà và lớn tiếng quát tháo gia đình, hay đi nói xấu người khác trong xóm. Giáo dân nhìn thấy sẽ nghĩ gì? Có thể họ sẽ tự hỏi: “Người phục vụ Mình Thánh mà còn như vậy, thì Bí tích ấy có thật sự quan trọng không?” Ngược lại, nếu họ sống hòa nhã, giúp đỡ người nghèo, hay kiên nhẫn trong khó khăn, người khác sẽ thấy sức mạnh của Thánh Thể qua chính đời sống của họ.
Dù không phải ai trong chúng ta cũng là thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, nhưng tất cả chúng ta – những người tham dự Thánh Lễ và rước Mình Thánh – đều được mời gọi sống gương mẫu ngoài phụng vụ. Thừa tác viên là những người đi đầu trong sứ vụ này, nhưng mỗi giáo dân cũng có trách nhiệm làm chứng cho Chúa qua đời sống của mình. Khi chúng ta cùng nhau sống đức tin một cách chân thành, cả cộng đoàn sẽ trở thành một ngọn đèn sáng, chiếu tỏa tình yêu của Chúa giữa thế gian.
Tóm lại, sống đời sống gương mẫu ngoài phụng vụ là cách các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường tiếp tục sứ vụ của mình sau khi rời nhà thờ. Đó là lời chứng sống động rằng Bí tích Thánh Thể không chỉ là nghi thức, mà là nguồn sức mạnh biến đổi cuộc đời. Qua tình yêu, sự trung thực và khiêm nhường, họ không chỉ phục vụ Chúa mà còn mang Ngài đến gần hơn với mọi người xung quanh.
TRÁNH NHỮNG HÀNH VI TRÁI VỚI LUÂN LÝ KITÔ GIÁO CÓ THỂ GÂY GƯƠNG XẤU.
Làm chứng cho đức tin không chỉ trong nhà thờ mà còn ở ngoài đời. Khi họ đứng trước bàn thờ, nâng Mình Thánh lên và trao cho giáo dân, họ đại diện cho Giáo hội, mang Chúa đến cho cộng đoàn. Nhưng vai trò ấy không kết thúc khi Thánh lễ chấm dứt. Giáo dân nhìn vào họ như những người được chọn để phục vụ điều thánh thiêng nhất, nên họ kỳ vọng rằng cuộc sống của thừa tác viên cũng phải phản ánh sự thánh thiện đó. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên vừa trao Thánh Thể trong Thánh lễ sáng Chủ nhật, nhưng chiều hôm đó lại say xỉn, to tiếng cãi vã với hàng xóm vì một chuyện nhỏ nhặt. Những người biết họ – đặc biệt là giáo dân trong giáo xứ – sẽ nghĩ gì? Họ có thể thất vọng, thậm chí nghi ngờ: “Người này phục vụ Thánh Thể mà sống như vậy, làm sao tôi tin được vào những gì họ làm trong nhà thờ?” Ngược lại, nếu thừa tác viên sống gương mẫu – đối xử tử tế với mọi người, giữ lời hứa, và tránh những điều xấu – thì ngay cả những người không đi lễ cũng có thể cảm nhận được sức mạnh của đức tin qua cách sống của họ. Đời sống gương mẫu, vì thế, là cách để họ tiếp tục sứ mệnh phục vụ Chúa ngoài bàn thờ, làm cho Bí tích Thánh Thể không chỉ là một nghi thức mà là nguồn cảm hứng cho cuộc sống.
Hơn nữa, tránh những hành vi trái với luân lý Kitô giáo là một phần thiết yếu của đời sống gương mẫu, bởi những hành động này có thể gây gương xấu, làm tổn hại đến niềm tin của người khác. Luân lý Kitô giáo dạy chúng ta sống yêu thương, tha thứ, trung thực, và khiêm nhường, dựa trên lời Chúa trong Kinh Thánh. Nhưng nếu thừa tác viên làm điều ngược lại – như nói dối để trục lợi, gian lận trong công việc, hay sống buông thả trong các mối quan hệ – thì họ không chỉ đi ngược lại lời dạy của Chúa mà còn khiến người khác mất lòng tin vào Giáo hội. Hãy nghĩ về một tình huống thực tế: một thừa tác viên thường xuyên phục vụ trong Thánh lễ, nhưng lại bị bắt gặp đang nói xấu người khác sau lưng, hoặc tham gia cờ bạc đến mức nợ nần chồng chất. Giáo dân trong xứ, đặc biệt là những người trẻ, có thể nghĩ: “Nếu người phục vụ Thánh Thể còn sống như vậy, thì đức tin có thật sự quan trọng không?” Hành vi trái luân lý không chỉ là vấn đề cá nhân, mà còn như một viên đá ném xuống nước, tạo ra những gợn sóng tiêu cực, làm lung lay niềm tin của cả cộng đoàn. Ngược lại, khi thừa tác viên tránh những điều xấu – không chửi thề dù tức giận, không lừa dối dù có cơ hội, và luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác – họ trở thành tấm gương sáng, giúp giáo dân thấy rằng đức tin không chỉ là lời nói mà là hành động sống động, đáng để noi theo.
Để giáo dân hiểu rõ hơn, hãy tưởng tượng tác động của đời sống gương mẫu trong đời thường. Giả sử một thừa tác viên sống trong một khu phố nhỏ. Ngoài giờ làm việc, anh ấy thường xuyên thăm hỏi những người già neo đơn, sửa ống nước miễn phí cho hàng xóm, và dạy giáo lý cho trẻ em trong xứ. Mọi người trong khu phố, dù Công giáo hay không, đều quý mến anh vì sự tử tế và tính trung thực của anh. Khi họ thấy anh mặc áo phụng vụ, đứng bên bàn thờ trao Thánh Thể, họ không chỉ tôn trọng anh mà còn cảm nhận được sức mạnh của đức tin Công giáo qua cách sống của anh. Anh ấy không cần giảng giải dài dòng, nhưng chính đời sống gương mẫu của anh đã nói lên rằng Bí tích Thánh Thể không chỉ là một nghi thức, mà là nguồn sức mạnh giúp con người sống tốt hơn. Ngược lại, nếu anh ấy sống trái ngược – ví dụ như thường xuyên gây gổ với gia đình, bỏ bê con cái, hay tham lam trong kinh doanh – thì dù anh có phục vụ Thánh lễ bao nhiêu lần, người khác cũng sẽ nghi ngờ: “Làm sao người này mang Chúa đến cho tôi khi cuộc sống của anh ta đầy những điều sai trái?” Đời sống gương mẫu, vì thế, là cách để thừa tác viên chứng minh rằng những gì họ làm trong nhà thờ không phải là giả tạo, mà là một phần của con người thật của họ.
Hơn nữa, sống gương mẫu ngoài phụng vụ còn giúp thừa tác viên củng cố chính đức tin của mình, bởi khi họ tránh những hành vi xấu, họ buộc phải sống đúng với những gì họ phục vụ. Hãy nghĩ về một thừa tác viên vừa trao Thánh Thể trong Thánh lễ sáng nay. Khi chiều đến, anh ấy đối mặt với cám dỗ – có thể là nói dối để tránh rắc rối, hoặc nổi nóng với đồng nghiệp vì một lỗi nhỏ. Nếu anh ấy nhớ rằng mình vừa chạm vào Mình Thánh Chúa, vừa đại diện cho Giáo hội trước cộng đoàn, anh ấy sẽ tự nhủ: “Mình không thể làm điều này, vì mình là thừa tác viên Thánh Thể.” Sự ý thức ấy giúp anh ấy vượt qua cám dỗ, giữ cho đời sống của mình trong sạch và phù hợp với vai trò thiêng liêng. Ngược lại, nếu anh ấy buông thả, để những hành vi trái luân lý len lỏi vào cuộc sống – như nghiện rượu, ngoại tình, hay tham lam – thì không chỉ cộng đoàn bị ảnh hưởng, mà chính anh ấy cũng sẽ cảm thấy xa cách với Chúa, mất đi niềm vui và ý nghĩa khi phục vụ Thánh Thể. Sống gương mẫu, vì vậy, không chỉ là làm đẹp lòng người khác, mà còn là cách để thừa tác viên giữ mối dây kết nối với Chúa, để mỗi lần họ bước lên bàn thờ không phải là gánh nặng, mà là niềm tự hào và hạnh phúc.
Cuối cùng, sống đời sống gương mẫu là một hành trình đòi hỏi sự nỗ lực và cầu nguyện liên tục, bởi không ai hoàn hảo và ai cũng có lúc sai lầm. Một thừa tác viên mới có thể gặp khó khăn trong việc thay đổi thói quen xấu – như hay cáu gắt hoặc lười biếng – vì họ chưa quen với việc sống như một tấm gương. Nhưng qua thời gian, bằng cách cầu nguyện xin Chúa giúp đỡ, xét mình mỗi ngày, và học hỏi từ những người đi trước, họ sẽ dần thay đổi. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: ngoài nhà thờ, họ sống giản dị, luôn vui vẻ với mọi người, và không bao giờ để ai thấy họ làm điều sai trái. Khi giáo dân nhìn họ trong Thánh lễ, họ không chỉ thấy một người phục vụ, mà còn thấy một người anh em, một người chị em sống đức tin cách chân thật. Sự gương mẫu ấy không chỉ giúp cộng đoàn thêm vững tin, mà còn khơi dậy trong lòng họ mong muốn sống tốt hơn, gần Chúa hơn. Điều này cho thấy rằng đời sống gương mẫu của thừa tác viên không chỉ là trách nhiệm cá nhân, mà là món quà họ trao cho cả giáo xứ, làm cho Bí tích Thánh Thể trở nên sống động ngoài khuôn khổ nhà thờ.
Tóm lại, sống đời sống gương mẫu ngoài phụng vụ là điều cần thiết cho thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, bởi họ là người phục vụ Bí tích Thánh Thể và cần làm chứng cho đức tin trong đời sống hàng ngày, đặc biệt bằng cách tránh những hành vi trái với luân lý Kitô giáo để không gây gương xấu. Đó là cách họ mang ánh sáng của Chúa ra ngoài nhà thờ, để giáo dân thấy rằng đức tin không chỉ là lời nói mà là cách sống. Dù khó khăn đến đâu, mỗi thừa tác viên hãy cố gắng sống tử tế, trung thực, và yêu thương – bởi khi họ làm vậy, họ không chỉ phục vụ Thánh Thể bằng tay, mà còn bằng cả cuộc đời, làm cho mọi người cảm nhận được tình yêu của Chúa qua chính con người của họ.
THƯỜNG XUYÊN THAM DỰ THÁNH LỄ VÀ NUÔI DƯỠNG ĐỜI SỐNG CẦU NGUYỆN.
Hãy tưởng tượng các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường giống như những người mang quà của Chúa đến cho chúng ta. Khi họ đứng trước bàn thờ trao Mình Thánh trong thánh lễ hay đến nhà người bệnh với hộp thánh, họ không chỉ làm một công việc bình thường mà là đang tham gia vào một điều rất thánh thiêng – mang chính Chúa Giêsu đến cho mọi người. Vì vậy, Giáo hội mong muốn họ không chỉ làm tốt công việc đó trong nhà thờ mà còn sống sao cho phù hợp với vai trò ấy ở ngoài đời, trong gia đình, nơi làm việc, hay bất cứ nơi nào họ đến. Sống gương mẫu ngoài phụng vụ nghĩa là họ cần cho mọi người thấy rằng đức tin Công giáo không chỉ là những gì diễn ra trong thánh lễ, mà là một cách sống mỗi ngày, qua từng lời nói, hành động và thái độ của họ. Một cách quan trọng để làm được điều đó là thường xuyên tham dự Thánh lễ và nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện – hai điều giúp họ luôn gần Chúa, giữ lòng mình trong sạch, và có sức mạnh để sống tốt giữa những khó khăn của cuộc sống. Tôi nhớ một lần trò chuyện với chú Tâm – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – sau khi chú vừa mang Thánh Thể đến cho một cụ bà bị bệnh. Tôi hỏi: “Chú làm thừa tác viên lâu rồi, có mệt không khi phải đi nhiều nơi?” Chú cười và nói: “Mệt thì cũng có, nhưng chú đi lễ mỗi ngày và cầu nguyện sáng tối, nên chú thấy mình đủ sức. Nếu không gần Chúa, chú không làm được đâu, vì chú muốn mọi người nhìn vào chú mà thấy Chúa tốt lành.” Lời của chú khiến tôi hiểu rằng việc tham dự Thánh lễ và cầu nguyện không chỉ là việc riêng của chú, mà là cách chú giữ mình sống gương mẫu, để cả giáo dân chúng tôi thấy được sức mạnh của đức tin qua đời sống của chú.
Vậy tại sao việc thường xuyên tham dự Thánh lễ và nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện lại quan trọng với các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường? Trước hết, nó giúp họ luôn nhớ rằng mình là người phục vụ Chúa, không phải là người làm việc để được khen ngợi hay nổi bật. Thánh lễ là nơi chúng ta gặp gỡ Chúa Giêsu qua Lời Ngài và Bí tích Thánh Thể, và khi thừa tác viên tham dự Thánh lễ thường xuyên – không chỉ vào Chúa Nhật mà còn vào các ngày trong tuần khi có thể – họ được nhắc nhở về tình yêu của Chúa, về lý do họ phục vụ, và về sự thánh thiêng của Mình Thánh mà họ trao ban. Tôi từng thấy chị Hoa – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – luôn có mặt ở nhà thờ mỗi chiều thứ Tư để tham dự Thánh lễ, dù chị phải đi làm cả ngày và về nhà còn lo cho ba đứa con nhỏ. Một lần, tôi hỏi: “Chị bận vậy mà vẫn đi lễ được, không mệt sao?” Chị trả lời: “Mệt thì cũng mệt, nhưng đi lễ giúp chị nhớ rằng chị không chỉ là mẹ, là nhân viên, mà còn là người mang Chúa đến cho người khác. Nếu chị không đi, chị dễ quên mất điều đó và sống không tốt.” Nhờ đi lễ đều đặn, chị Hoa luôn giữ được sự vui vẻ và hiền lành trong gia đình, và mọi người trong xóm – kể cả những người không Công giáo – đều quý chị vì cách chị sống. Điều này cho giáo dân chúng ta thấy rằng khi thừa tác viên tham dự Thánh lễ thường xuyên, họ không chỉ nuôi dưỡng đức tin cho mình mà còn làm gương cho chúng ta, để chúng ta cũng muốn đến gần Chúa hơn qua thánh lễ.
Cầu nguyện cũng quan trọng không kém, vì nó là cách để thừa tác viên trò chuyện với Chúa mỗi ngày, giữ lòng mình trong sạch và xin sức mạnh để sống tốt. Cuộc sống hàng ngày của chúng ta đầy những thử thách – từ áp lực công việc, mâu thuẫn gia đình, đến những lúc mệt mỏi muốn bỏ qua việc tốt – và các thừa tác viên cũng không ngoại lệ. Nhưng vì họ phục vụ Bí tích Thánh Thể, họ cần sống sao cho phù hợp với vai trò ấy, và cầu nguyện là “nhiên liệu” giúp họ vượt qua mọi khó khăn để làm chứng cho đức tin. Tôi từng biết anh Long – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – người làm nghề lái xe tải và thường xuyên phải đi xa. Dù bận rộn, anh luôn mang theo một chuỗi Mân Côi trong xe, và mỗi sáng trước khi đi làm, anh đọc một chục kinh để xin Chúa giữ anh bình an và giúp anh sống tử tế với mọi người. Một lần, anh kể với tôi: “Có hôm anh mệt lắm, muốn cáu gắt với khách hàng vì họ khó tính. Nhưng anh nhớ mình là thừa tác viên, phải làm gương, nên anh dừng xe lại, đọc kinh Lạy Cha, rồi mới nói chuyện tiếp. Nhờ vậy mà anh giữ được bình tĩnh.” Nhờ cầu nguyện đều đặn, anh Long không chỉ làm tốt công việc ở nhà thờ mà còn sống hiền lành ngoài đời – từ cách anh đối xử với gia đình, đồng nghiệp, đến cách anh giúp đỡ người lạ trên đường. Điều này nhắc nhở giáo dân chúng ta rằng cầu nguyện không chỉ là việc của các thừa tác viên; nó là cách để tất cả chúng ta giữ lòng mình gần Chúa, để sống tốt hơn mỗi ngày.
Vậy sống gương mẫu ngoài phụng vụ qua việc tham dự Thánh lễ và cầu nguyện có ý nghĩa gì với thừa tác viên và với cộng đoàn chúng ta? Trước hết, nó cho thấy rằng đức tin Công giáo không chỉ là những gì diễn ra trong nhà thờ mà là một cách sống trọn vẹn, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc đời. Khi thừa tác viên thường xuyên đi lễ và cầu nguyện, họ không chỉ làm điều đó cho mình mà còn làm gương cho giáo dân chúng ta, để chúng ta thấy rằng ai cũng có thể sống gần Chúa, dù bận rộn hay khó khăn đến đâu. Tôi từng nghe một bà cụ trong giáo xứ kể rằng bà bắt đầu đi lễ sáng thứ Ba mỗi tuần vì thấy chú Tâm – thừa tác viên của giáo xứ – luôn có mặt ở đó, dù chú phải đi làm sớm. Bà nói: “Chú ấy bận vậy mà còn đi lễ, cụ cũng phải cố chứ. Nhìn chú, cụ thấy gần Chúa hơn.” Nhờ đời sống gương mẫu của chú Tâm, bà cụ và nhiều người khác trong giáo xứ cũng bắt đầu chăm chỉ tham dự Thánh lễ hơn, làm cho cộng đoàn chúng ta sống động và gắn kết hơn. Điều này cho thấy rằng khi thừa tác viên sống tốt ngoài phụng vụ, họ không chỉ giúp chính mình mà còn kéo cả giáo dân chúng ta đến gần Chúa hơn.
Thứ hai, việc tham dự Thánh lễ và cầu nguyện thường xuyên giúp các thừa tác viên giữ được sự trong sạch và sức mạnh để đối mặt với những cám dỗ trong cuộc sống. Là những người phục vụ Bí tích Thánh Thể, họ cần sống sao cho không làm mất lòng tin của cộng đoàn – không ai muốn thấy một thừa tác viên trao Mình Thánh trong nhà thờ mà ngoài đời lại nóng nảy, nói xấu người khác, hay sống không ngay thẳng. Tôi từng biết một anh thừa tác viên ở giáo xứ khác, anh ấy ban đầu rất nhiệt tình phục vụ, nhưng vì không đi lễ đều đặn và ít cầu nguyện, anh dần bị cuốn vào những thói quen xấu như nhậu nhẹt quá mức và cãi vã với hàng xóm. Một lần, anh đến nhà một người bệnh để mang Thánh Thể, nhưng người đó từ chối vì đã thấy anh say xỉn hôm trước và nói: “Anh sống vậy mà mang Chúa đến cho tôi sao nổi?” Sau đó, cha xứ gọi anh ra nhắc nhở, và anh bắt đầu thay đổi – đi lễ mỗi ngày, cầu nguyện sáng tối, và dần dần lấy lại lòng tin của mọi người. Câu chuyện của anh cho giáo dân chúng ta thấy rằng nếu thừa tác viên không nuôi dưỡng đời sống đức tin qua Thánh lễ và cầu nguyện, họ có thể đánh mất sự gương mẫu, làm ảnh hưởng đến niềm tin của cộng đoàn. Nhưng khi họ kiên trì tham dự Thánh lễ và cầu nguyện, họ có sức mạnh để vượt qua cám dỗ, sống tốt hơn, và trở thành tấm gương sáng cho chúng ta noi theo.
Hơn nữa, sống gương mẫu ngoài phụng vụ qua Thánh lễ và cầu nguyện còn là cách để thừa tác viên làm chứng cho đức tin trong những môi trường ngoài nhà thờ – nơi mà nhiều người không Công giáo cũng nhìn vào họ. Ở Việt Nam, chúng ta sống chung với nhiều người thuộc các tôn giáo khác hoặc không theo đạo, và cách sống của người Công giáo, đặc biệt là những người phục vụ như thừa tác viên, có thể là cách truyền giáo thầm lặng. Tôi từng nghe chị Hoa kể rằng một lần chị đi làm, một đồng nghiệp không Công giáo hỏi: “Sao chị lúc nào cũng vui vẻ, không cáu gắt dù công việc căng thẳng?” Chị trả lời: “Tôi đi lễ mỗi ngày và cầu nguyện để xin Chúa giúp tôi bình tĩnh. Tôi là thừa tác viên ở nhà thờ, nên tôi muốn sống sao cho người ta thấy Chúa tốt lành.” Người đồng nghiệp ấy sau đó tò mò hỏi thêm về Thánh lễ và thậm chí đến nhà thờ xem thử. Nhờ cách sống gương mẫu của chị Hoa, người kia bắt đầu quan tâm đến đức tin Công giáo. Điều này nhắc nhở giáo dân chúng ta rằng khi thừa tác viên sống tốt ngoài phụng vụ, họ không chỉ làm gương trong giáo xứ mà còn mang Chúa đến với những người chưa biết Ngài, để cộng đoàn đức tin của chúng ta ngày càng lớn mạnh.
Vậy giáo dân chúng ta có thể hiểu gì và làm gì từ việc này? Trước hết, hãy hiểu rằng các thừa tác viên không chỉ là người phục vụ trong nhà thờ mà là anh chị em trong cộng đoàn, được chọn để mang Chúa đến cho chúng ta, và họ cần sống gương mẫu để xứng đáng với vai trò đó. Khi họ thường xuyên tham dự Thánh lễ và cầu nguyện, họ cho chúng ta thấy rằng đức tin là một phần của cuộc sống hàng ngày, không chỉ là việc đến nhà thờ vào Chúa Nhật. Chúng ta có thể học theo họ bằng cách cố gắng đi lễ nhiều hơn khi có thể – dù chỉ là một Thánh lễ ngắn trong tuần – và dành vài phút mỗi ngày để cầu nguyện, như đọc kinh Lạy Cha hay trò chuyện với Chúa về những gì đang xảy ra trong đời mình. Tôi từng thử làm điều này sau khi thấy chú Tâm đi lễ mỗi ngày, và tôi nhận ra rằng chỉ 15 phút cầu nguyện mỗi tối cũng giúp tôi bình tĩnh hơn khi gặp khó khăn. Thứ hai, chúng ta có thể hỗ trợ họ bằng cách cầu nguyện cho họ, để họ có sức mạnh sống gương mẫu. Tôi thường thêm một lời cầu nguyện nhỏ trong kinh tối: “Lạy Chúa, xin giúp các anh chị thừa tác viên sống tốt, để họ làm gương cho chúng con.” Cuối cùng, hãy khích lệ họ bằng lời cảm ơn hay một nụ cười khi gặp họ ngoài nhà thờ, để họ biết rằng cộng đoàn chúng ta trân trọng cách sống của họ.
Vậy làm sao để các thừa tác viên nuôi dưỡng việc này, và giáo dân chúng ta có thể đồng hành với họ thế nào? Với thừa tác viên, họ cần sắp xếp thời gian để tham dự Thánh lễ thường xuyên – có thể là mỗi ngày nếu được, hoặc ít nhất vài lần trong tuần ngoài Chúa Nhật. Chị Hoa từng kể rằng chị dậy sớm 30 phút để đi lễ sáng trước khi đi làm, và điều đó giúp chị bắt đầu ngày mới với lòng bình an. Họ cũng nên dành thời gian cầu nguyện mỗi ngày – có thể là đọc kinh Mân Côi, kinh Lạy Cha, hay chỉ ngồi yên lặng nói chuyện với Chúa. Anh Long bảo rằng anh luôn mang chuỗi Mân Côi trong túi, và bất cứ khi nào rảnh, anh đọc một chục kinh để giữ lòng mình gần Chúa. Với giáo dân, chúng ta có thể đồng hành bằng cách mời họ đi lễ cùng khi họ bận, như rủ: “Chị ơi, mai đi lễ sáng với em nhé,” hoặc hỏi thăm: “Anh cầu nguyện thế nào mà sống vui vậy, chỉ em với!” Những cử chỉ nhỏ ấy không chỉ giúp họ mà còn giúp chính chúng ta sống đức tin mạnh mẽ hơn.
Tóm lại, sống đời sống gương mẫu ngoài phụng vụ qua việc thường xuyên tham dự Thánh lễ và nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện là một phần quan trọng trong sứ mệnh của thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường. Vì họ phục vụ Bí tích Thánh Thể, họ cần làm chứng cho đức tin trong cuộc sống hàng ngày, để giáo dân chúng ta và cả những người ngoài Công giáo thấy được tình yêu của Chúa qua họ. Từ cách họ đi lễ đều đặn, cầu nguyện mỗi ngày, đến cách họ sống vui vẻ và tử tế ngoài nhà thờ, họ không chỉ nuôi dưỡng chính mình mà còn làm sáng danh Chúa và xây dựng cộng đoàn chúng ta. Giáo dân chúng ta hãy trân trọng, học theo, và đồng hành với họ, để tất cả cùng nhau sống đức tin một cách trọn vẹn, làm chứng cho Chúa trong từng giây phút của cuộc đời.
5. Thách thức và cách vượt qua
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường có thể đối mặt với nhiều khó khăn, chẳng hạn:
ÁP LỰC TÂM LÝ: SỰ CĂNG THẲNG KHI PHẢI XỬ LÝ BÍ TÍCH THÁNH THỂ MỘT CÁCH HOÀN HẢO TRƯỚC CỘNG ĐOÀN.
Khi được chọn làm thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường, họ bước vào một vai trò không chỉ đòi hỏi sự kính cẩn mà còn mang theo nhiều kỳ vọng từ cộng đoàn. Áp lực tâm lý có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau:
Kỳ vọng từ cộng đoàn
Giáo dân thường nhìn họ như những người “gần gũi với Chúa” hơn, nên mong đợi họ phải sống hoàn hảo, không sai sót. Nếu họ lỡ nói lời không hay hoặc cư xử chưa tốt trong đời thường, họ có thể bị chỉ trích gay gắt, chẳng hạn: “Người trao Mình Thánh mà còn như vậy sao nổi!” Điều này khiến họ cảm thấy bị soi xét liên tục, dễ dẫn đến căng thẳng.
Sợ mắc sai lầm trong Thánh Lễ
Khi đứng trước cộng đoàn để trao Mình Thánh, họ phải làm mọi thứ thật chính xác: cầm chén thánh đúng cách, nói “Mình Thánh Chúa” rõ ràng, trao Mình Thánh một cách trang nghiêm. Chỉ cần một phút lơ đễnh – như làm rơi Mình Thánh hay đứng sai vị trí – họ có thể cảm thấy xấu hổ hoặc lo lắng rằng mình làm mất đi sự thánh thiện của nghi thức.
Xung đột giữa sứ vụ và đời sống cá nhân
Họ vẫn là những người có gia đình, công việc và trách nhiệm hàng ngày. Áp lực từ cuộc sống – như mâu thuẫn gia đình, khó khăn tài chính, hay công việc bận rộn – có thể khiến họ mệt mỏi. Khi ấy, việc chuẩn bị tâm hồn để phục vụ Thánh Lễ trở thành một gánh nặng, dù họ không muốn như vậy.
Cảm giác không xứng đáng
Vì phục vụ Bí tích Thánh Thể – điều thiêng liêng nhất trong đức tin – họ đôi khi tự hỏi: “Mình có xứng đáng không? Mình còn nhiều thiếu sót, sao dám đứng đây trao Mình Thánh?” Cảm giác này có thể làm họ mất tự tin, thậm chí muốn từ bỏ sứ vụ.
Cách vượt qua áp lực tâm lý
Dù những thách thức này không hề nhỏ, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường có thể vượt qua bằng những cách cụ thể, với sự nâng đỡ từ đức tin và cộng đoàn. Dưới đây là một số gợi ý thực tế:
Cầu nguyện và phó thác cho Chúa
Bí tích Thánh Thể là nguồn sức mạnh lớn nhất của họ, nên họ cần dành thời gian cầu nguyện cá nhân, xin Chúa ban bình an và sự can đảm. Một lời cầu nguyện đơn giản như: “Lạy Chúa, con yếu đuối, nhưng con tin Ngài dùng con để phục vụ Ngài” có thể giúp họ lấy lại tinh thần. Tham dự Thánh Lễ thường xuyên và rước Mình Thánh cũng là cách để họ được Chúa nâng đỡ.
Trao đổi với linh mục
Linh mục là người hướng dẫn trực tiếp của họ, nên khi cảm thấy áp lực hay nghi ngờ, họ nên tìm đến linh mục để tâm sự. Linh mục có thể lắng nghe, khuyên bảo và giúp họ hiểu rằng sai sót là điều bình thường, miễn là họ làm với lòng chân thành. Chẳng hạn, nếu họ lo sợ làm sai trong Thánh Lễ, linh mục có thể hướng dẫn lại từng bước để họ tự tin hơn.
Nhờ sự hỗ trợ từ cộng đoàn
Thừa tác viên không cần phải chịu đựng một mình. Họ có thể chia sẻ với gia đình, bạn bè trong giáo xứ, hoặc các thừa tác viên khác để được động viên. Một lời khích lệ như “Anh/chị làm tốt lắm, đừng lo!” từ giáo dân cũng có thể giúp họ cảm thấy nhẹ nhõm và được yêu thương.
Chấp nhận giới hạn của bản thân
Họ cần nhớ rằng Chúa không đòi hỏi họ phải hoàn hảo, mà chỉ cần họ phục vụ với trái tim chân thành. Nếu lỡ mắc sai lầm – như quên chỉ dẫn của linh mục hay bị căng thẳng – họ nên học từ đó thay vì tự trách mình quá mức. Sự khiêm nhường chấp nhận yếu đuối sẽ giúp họ vượt qua cảm giác không xứng đáng.
Cân bằng giữa sứ vụ và đời sống
Để tránh kiệt sức, họ cần sắp xếp thời gian hợp lý giữa công việc, gia đình và sứ vụ. Ví dụ, nếu tuần đó quá bận, họ có thể xin linh mục nghỉ một buổi để hồi phục tinh thần. Nghỉ ngơi không phải là trốn tránh, mà là cách để họ phục vụ tốt hơn khi trở lại.
Giáo dân có thể làm gì?
Hiểu được những áp lực này, chúng ta – những giáo dân – cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các thừa tác viên vượt qua khó khăn. Thay vì chỉ trích khi họ làm sai, hãy cầu nguyện cho họ, cảm thông với những áp lực họ đang mang, và khích lệ họ bằng lời nói tử tế. Khi thấy họ trao Mình Thánh trong Thánh Lễ, hãy nhớ rằng đằng sau dáng vẻ trang nghiêm ấy là một con người bình thường, đang cố gắng hết sức để phục vụ Chúa và cộng đoàn.
Ý nghĩa sâu xa
Những thách thức như áp lực tâm lý không phải là dấu hiệu của sự thất bại, mà là cơ hội để các thừa tác viên lớn lên trong đức tin. Khi vượt qua chúng, họ không chỉ trở thành những người phục vụ tốt hơn, mà còn là tấm gương về sự kiên trì và phó thác. Điều này nhắc nhở tất cả chúng ta rằng sứ vụ nào cũng có khó khăn, nhưng với ơn Chúa và sự đồng hành của cộng đoàn, không gì là không thể vượt qua.
Tóm lại, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đối mặt với áp lực tâm lý từ kỳ vọng, sợ sai sót, và cả những mâu thuẫn trong cuộc sống. Nhưng qua cầu nguyện, sự hướng dẫn của linh mục, và sự hỗ trợ từ cộng đoàn, họ có thể vượt qua để tiếp tục sứ vụ cao cả của mình. Họ không chỉ phục vụ trong Thánh Lễ, mà còn là chứng nhân sống động của tình yêu Chúa giữa đời thường – một hành trình đáng trân trọng và cần được nâng đỡ.
TÌNH HUỐNG BẤT NGỜ: GIÁO DÂN KHÔNG LÃNH NHẬN ĐÚNG CÁCH, MÌNH THÁNH RƠI, HOẶC NGƯỜI BỆNH TỪ CHỐI THÁNH THỂ.
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường có thể đối mặt với tình huống bất ngờ như khi giáo dân không lãnh nhận đúng cách, một điều không hiếm gặp trong Thánh lễ, đặc biệt ở những nơi đông người hoặc với những người chưa quen nghi thức. Hãy tưởng tượng một Thánh lễ Chúa nhật đông đúc, thừa tác viên đứng ở một hàng, tay cầm Mình Thánh và nói: “Mình Thánh Chúa Kitô.” Nhưng thay vì đáp “Amen” và đưa tay ra nhận, một người lại há miệng đòi rước bằng lưỡi, trong khi người khác lại cầm Mình Thánh rồi quay đi mà không ăn ngay. Những tình huống này có thể khiến thừa tác viên bối rối, không biết phải làm gì, vì họ vừa phải giữ sự trôi chảy của nghi thức, vừa phải đảm bảo Thánh Thể được tôn kính. Cách vượt qua ở đây là sự bình tĩnh và kiến thức. Trước hết, họ cần được huấn luyện trước để biết cách xử lý: nếu ai đó không đưa tay, họ có thể nhẹ nhàng đặt Mình Thánh lên lưỡi; nếu ai đó cầm đi, họ có thể kín đáo nhắc nhở: “Xin ăn ngay trước mặt tôi.” Quan trọng hơn, họ cần giữ thái độ dịu dàng, không cáu gắt hay làm to chuyện, để không khiến giáo dân xấu hổ mà vẫn bảo vệ sự trang nghiêm của Bí tích. Giáo dân có thể hiểu rằng những lúc như vậy, thừa tác viên không chỉ là người trao Thánh Thể, mà còn là người hướng dẫn thầm lặng, giúp mọi người rước lễ đúng cách mà không cảm thấy bị phán xét.
Tiếp theo, một thách thức lớn khác là khi Mình Thánh rơi – một tình huống có thể khiến bất kỳ thừa tác viên nào hoảng sợ, vì đó là chính Chúa Giêsu hiện diện dưới hình bánh. Hãy nghĩ về khoảnh khắc trong Thánh lễ, khi thừa tác viên đang trao Mình Thánh cho một người lớn tuổi. Do tay run, người đó làm rơi Mình Thánh xuống sàn. Tim thừa tác viên có thể đập thình thịch, vì họ biết rằng không thể để Mình Thánh nằm đó, nhưng cũng không muốn làm gián đoạn dòng người đang chờ. Cách vượt qua ở đây là sự nhanh nhẹn kết hợp với lòng kính cẩn. Họ cần được dạy trước rằng nếu Mình Thánh rơi, họ phải lập tức cúi xuống nhặt lên, giữ trong tay hoặc đặt lên đĩa thánh, rồi sau đó ăn ngay hoặc để linh mục xử lý sau lễ. Trong lúc đó, họ phải giữ bình tĩnh, không la hét hay tỏ ra hoảng loạn, để giáo dân không mất tập trung mà vẫn cảm nhận được sự tôn kính dành cho Bí tích. Giáo dân có thể thấy rằng những lúc như vậy, thừa tác viên không chỉ phản ứng bằng kỹ năng, mà bằng cả trái tim – họ coi Mình Thánh như báu vật, sẵn sàng cúi mình nhặt lên dù sàn nhà có bụi bẩn, để không một mẩu nào của Chúa bị bỏ rơi. Điều này nhắc nhở mọi người rằng Thánh Thể quý giá đến mức nào, và thừa tác viên chính là người bảo vệ sự quý giá ấy.
Hơn nữa, một thách thức khác là khi người bệnh từ chối Thánh Thể – một tình huống nhạy cảm mà thừa tác viên có thể gặp phải khi mang Thánh Thể đến nhà hoặc bệnh viện. Hãy tưởng tượng một thừa tác viên đến thăm một cụ già nằm liệt giường, mang theo Mình Thánh với lòng vui mừng vì nghĩ rằng cụ sẽ được an ủi. Nhưng khi họ nói: “Con mang Chúa đến cho cụ,” cụ lại lắc đầu, có thể vì mệt mỏi, đau đớn, hoặc thậm chí không còn muốn lãnh nhận. Điều này có thể khiến thừa tác viên buồn, thất vọng, hoặc không biết phải làm gì với Mình Thánh đã mang theo. Cách vượt qua ở đây là sự kiên nhẫn và lòng trắc ẩn. Họ cần hiểu rằng người bệnh có quyền tự do, và không được ép buộc ai lãnh nhận Thánh Thể. Thay vào đó, họ có thể ngồi lại, trò chuyện, an ủi cụ, và cầu nguyện thầm cho cụ, rồi mang Mình Thánh về nhà thờ để linh mục xử lý. Quan trọng là họ không được tỏ ra khó chịu hay phán xét, mà giữ thái độ yêu thương, để cụ vẫn cảm nhận được tình Chúa dù không rước lễ. Giáo dân có thể hiểu rằng trong những lúc như vậy, thừa tác viên không chỉ mang Thánh Thể bằng tay, mà còn mang tình yêu của Chúa bằng chính sự hiện diện của mình, biến khó khăn thành cơ hội để làm chứng cho đức tin.
Để giáo dân hình dung rõ hơn, hãy nghĩ về một ngày thực tế trong đời thừa tác viên. Giả sử trong Thánh lễ sáng thứ Bảy, một đứa trẻ chạy lên hàng rước lễ, giật lấy Mình Thánh rồi bỏ chạy chơi. Thừa tác viên không kịp ngăn, nhưng họ nhanh chóng đuổi theo, nhẹ nhàng lấy lại Mình Thánh và giải thích cho mẹ đứa bé cách dạy con rước lễ đúng. Sau đó, khi mang Thánh Thể đến cho một bệnh nhân, họ bị từ chối vì người đó đang giận Chúa sau một mất mát lớn. Thừa tác viên không bỏ đi ngay, mà ngồi lại nghe người đó trút bầu tâm sự, cầu nguyện cùng họ, và rời đi với nụ cười an ủi. Những tình huống này cho thấy thách thức không phải là hiếm, nhưng cách vượt qua – bằng sự bình tĩnh, hiểu biết, và tình yêu – giúp họ biến khó khăn thành cơ hội để phục vụ tốt hơn. Giáo dân có thể thấy rằng thừa tác viên không phải là người hoàn hảo, nhưng là người sẵn sàng đối mặt với thử thách để giữ cho Thánh Thể được tôn kính và mang Chúa đến gần mọi người.
Cuối cùng, vượt qua những thách thức này đòi hỏi thừa tác viên phải chuẩn bị kỹ càng và cầu nguyện liên tục, vì không ai tự nhiên biết cách xử lý mọi tình huống bất ngờ. Một thừa tác viên mới có thể hoảng hốt khi Mình Thánh rơi, hoặc lúng túng khi bị từ chối, nhưng qua thời gian, với sự hướng dẫn từ linh mục, học hỏi từ những người đi trước, và xin Chúa ban ơn khôn ngoan, họ sẽ dần tự tin hơn. Hãy nghĩ về một thừa tác viên kỳ cựu: khi giáo dân làm sai, họ mỉm cười hướng dẫn; khi Mình Thánh rơi, họ nhặt lên với sự kính cẩn tự nhiên; khi bị từ chối, họ an ủi bằng lời nói ấm áp. Sự trưởng thành ấy không chỉ giúp họ vượt qua khó khăn, mà còn làm cho giáo dân cảm nhận được rằng đội ngũ phụng vụ là những người đáng tin cậy, luôn đặt Chúa lên trên hết. Điều này cho thấy rằng thách thức không phải là cái cớ để bỏ cuộc, mà là bài học để thừa tác viên lớn lên trong đức tin và sứ mệnh của mình.
Tóm lại, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường đối mặt với nhiều thách thức như giáo dân không lãnh nhận đúng cách, Mình Thánh rơi, hoặc người bệnh từ chối Thánh Thể, nhưng họ có thể vượt qua bằng sự bình tĩnh, hiểu biết, và tình yêu, để tiếp tục phục vụ Bí tích Thánh Thể cách trọn vẹn. Giáo dân có thể thấy rằng những khó khăn này không làm giảm giá trị của thừa tác viên, mà làm nổi bật lòng tận tâm của họ – họ không chỉ là người trao Thánh Thể, mà là người bảo vệ, hướng dẫn, và an ủi, mang Chúa đến cho mọi người dù hoàn cảnh ra sao. Vì vậy, hãy trân trọng và cầu nguyện cho họ, để họ luôn có sức mạnh vượt qua thách thức và làm sáng danh Chúa trong mọi lúc.
THỜI GIAN VÀ SỨC KHỎE: PHẢI DÀNH THỜI GIAN MANG THÁNH THỂ ĐẾN NHÀ NGƯỜI KHÁC, ĐÔI KHI TRONG ĐIỀU KIỆN KHÓ KHĂN.
Hãy tưởng tượng cuộc sống của một thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường giống như một người đưa thư đặc biệt – nhưng thay vì mang thư, họ mang chính Chúa Giêsu đến cho những người cần Ngài. Công việc này nghe thì cao quý, nhưng nó đòi hỏi họ phải hy sinh rất nhiều, đặc biệt là về thời gian và sức khỏe. Cuộc sống của chúng ta ai cũng bận rộn – đi làm, chăm sóc gia đình, lo cho con cái – và các thừa tác viên cũng vậy; họ không phải là những người rảnh rỗi cả ngày để làm việc nhà thờ. Vậy mà họ vẫn phải dành thời gian để mang Thánh Thể đến nhà người khác, thường là sau giờ làm việc, vào cuối tuần, hay bất cứ khi nào cha xứ gọi. Tôi nhớ một lần gặp chị Lan – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – khi chị vừa đi làm về, còn mặc đồng phục công ty, nhưng vẫn vội vàng cầm hộp thánh để đến nhà một cụ bà bị bệnh. Tôi hỏi: “Chị bận vậy mà còn đi được sao?” Chị cười và nói: “Chị phải sắp xếp thôi. Cụ ấy nằm một chỗ, không ai mang Thánh Thể đến thì cụ buồn lắm. Chị đi làm về mệt, nhưng nghĩ đến cụ, chị cố thêm chút.” Chị Lan làm nhân viên văn phòng, mỗi ngày đi làm từ sáng đến chiều, về nhà còn lo cơm nước cho chồng con, vậy mà chị vẫn dành thời gian mỗi tuần để mang Thánh Thể đến cho người bệnh. Có hôm chị phải đi bộ hơn một cây số dưới trời mưa vì đường ngập không đi xe được, nhưng chị vẫn vui vẻ vì biết mình đang mang Chúa đến cho người khác. Câu chuyện của chị cho giáo dân chúng ta thấy rằng làm thừa tác viên không chỉ là vinh dự mà còn là một sự hy sinh lớn về thời gian – thời gian mà họ có thể dùng để nghỉ ngơi, ở bên gia đình, hay làm việc riêng, nhưng họ chọn dành cho cộng đoàn.
Sức khỏe cũng là một thách thức lớn không kém. Mang Thánh Thể đến nhà người khác không phải lúc nào cũng là một chuyến đi dễ dàng; đôi khi họ phải đi trong điều kiện khó khăn như trời mưa, đường trơn, hay vào những ngày họ không được khỏe. Tôi từng biết chú Tâm – một thừa tác viên lớn tuổi ở giáo xứ tôi – người đã hơn 60 tuổi nhưng vẫn kiên trì mang Thánh Thể đến cho các cụ già trong làng. Chú bị đau khớp gối, đi lại khó khăn, nhưng mỗi tuần chú vẫn đi bộ đến nhà những người cần, dù chỉ vài trăm mét cũng khiến chú mệt thở hổn hển. Một lần, tôi gặp chú sau khi chú vừa đi về dưới trời mưa, áo ướt sũng, và hỏi: “Chú mệt vậy sao không nghỉ một hôm?” Chú trả lời: “Nghỉ thì được, nhưng cụ bà kia đang chờ chú. Chú mệt chút không sao, miễn là cụ được rước Chúa.” Có hôm chú kể rằng chú phải đi hơn hai cây số đến một xóm xa vì cụ ông ở đó bị bệnh nặng, không ai đến thăm, và đường thì lầy lội vì mưa lớn. Chú đi về mệt đến mức phải nằm nghỉ cả buổi, nhưng chú vẫn nói: “Chú thấy vui vì Chúa đến với cụ qua chú.” Những câu chuyện như của chú Tâm cho giáo dân chúng ta thấy rằng sức khỏe là một thách thức thực sự với thừa tác viên – họ không phải lúc nào cũng khỏe mạnh, không phải lúc nào cũng đi trong điều kiện tốt, nhưng họ vẫn cố gắng vì tình yêu với Chúa và cộng đoàn.
Vậy tại sao thời gian và sức khỏe lại là thách thức lớn đến thế, và điều đó ảnh hưởng thế nào đến công việc của họ? Trước hết, thời gian là thứ mà ai trong chúng ta cũng chỉ có giới hạn – 24 giờ mỗi ngày phải chia cho công việc, gia đình, nghỉ ngơi, và những việc khác. Với thừa tác viên, việc mang Thánh Thể đến nhà người khác thường không có giờ cố định; họ phải đi bất cứ khi nào cha xứ nhờ hoặc khi người bệnh cần, và điều này có thể làm đảo lộn lịch trình của họ. Tôi từng thấy anh Hòa – một thừa tác viên ở giáo xứ tôi – phải xin nghỉ làm nửa ngày để mang Thánh Thể đến cho một người bệnh nặng ở xã bên, vì người đó chỉ rảnh vào giờ trưa. Anh làm thợ sửa xe, công việc bận rộn, nhưng anh vẫn sắp xếp để đi, dù mất đi một phần thu nhập. Anh nói: “Mất chút tiền không sao, nhưng để người ta chờ Chúa thì anh thấy áy náy.” Sức khỏe cũng vậy – không phải ai cũng luôn khỏe mạnh để đi đường xa, mang đồ nặng, hay chịu được thời tiết xấu. Chị Lan từng kể rằng có lần chị bị cảm cúm, nhưng vì cụ bà ở xa đang chờ, chị vẫn cố đi, về nhà thì sốt cao phải nằm nghỉ mấy ngày. Những hy sinh này cho thấy rằng làm thừa tác viên không chỉ là một công việc nhẹ nhàng trong nhà thờ; nó đòi hỏi họ phải vượt qua những giới hạn của bản thân để mang Chúa đến cho người khác, và điều đó không phải lúc nào cũng dễ dàng.
Vậy họ vượt qua những thách thức về thời gian và sức khỏe này như thế nào để tiếp tục phục vụ? Trước hết, họ dựa vào đức tin và tình yêu với Chúa – đó là động lực lớn nhất giúp họ không bỏ cuộc. Chị Lan bảo rằng mỗi lần chị mệt hay bận, chị nghĩ đến cảnh Chúa Giêsu mang thập giá, và tự nhủ: “Chúa còn chịu khổ hơn mình, mình cố chút có là gì.” Chị thường cầu nguyện trước khi đi: “Lạy Chúa, xin cho con sức mạnh để mang Ngài đến cho người khác,” và chị nói rằng lời cầu nguyện ấy giúp chị quên đi mệt mỏi để hoàn thành công việc. Chú Tâm cũng vậy – chú kể rằng mỗi lần đau gối muốn nghỉ, chú nhớ đến những người bệnh đang nằm chờ, và chú cầu xin Chúa: “Xin giúp con đi được đến nơi,” rồi chú đứng dậy đi tiếp. Đức tin không chỉ là lý do họ làm thừa tác viên mà còn là sức mạnh giúp họ vượt qua những lúc khó khăn về thời gian và sức khỏe, để giáo dân chúng ta thấy rằng khi có Chúa, mọi thử thách đều có thể vượt qua.
Thứ hai, họ học cách sắp xếp thời gian một cách khéo léo để cân bằng giữa công việc, gia đình và việc phục vụ. Anh Hòa từng chia sẻ rằng anh thường lên lịch trước với cha xứ, hỏi xem tuần đó cần đi đâu, vào giờ nào, để anh sắp xếp công việc ở tiệm sửa xe. Có lần anh phải dậy sớm hơn để sửa xe xong trước, rồi mới đi mang Thánh Thể, dù mệt nhưng anh vẫn vui vì không bỏ lỡ nhiệm vụ. Chị Lan thì nhờ chồng giúp trông con vào tối thứ Bảy để chị đi thăm người bệnh, và chị nói: “Gia đình ủng hộ thì chị đỡ áp lực thời gian lắm.” Sự sắp xếp này cho thấy rằng dù bận rộn, họ vẫn tìm cách dành thời gian cho việc phục vụ, và điều đó nhắc nhở giáo dân chúng ta rằng nếu muốn làm việc tốt, chúng ta cũng có thể học cách tổ chức cuộc sống của mình để có thời gian cho Chúa và người khác.
Thứ ba, họ chăm sóc sức khỏe của mình để có thể tiếp tục phục vụ lâu dài. Chú Tâm bảo rằng chú không cố quá sức; nếu hôm nào đau gối nhiều, chú nhờ cha xứ tìm người thay, và chú uống thuốc, nghỉ ngơi để hôm sau đi tiếp. Chị Lan cũng vậy – sau lần bị sốt vì đi mưa, chị luôn mang áo mưa và uống nước ấm trước khi đi, để không bị ốm nữa. Họ hiểu rằng nếu sức khỏe kiệt quệ, họ sẽ không thể mang Thánh Thể đến cho ai được, nên họ biết giữ gìn để phục vụ bền bỉ. Điều này cho giáo dân chúng ta thấy rằng làm việc cho Chúa không có nghĩa là liều mạng; chúng ta cần chăm sóc bản thân để có sức làm điều tốt cho người khác.
Hơn nữa, họ vượt qua thách thức bằng sự hỗ trợ từ cộng đoàn – tức là từ chính chúng ta, giáo dân trong giáo xứ. Tôi từng thấy một lần anh Hòa phải đi xa trong ngày mưa lớn, và một anh giáo dân trong xóm biết chuyện đã chở anh bằng xe máy để anh không phải đi bộ. Anh Hòa nói: “Nhờ anh ấy giúp, anh đỡ mệt mà vẫn đến được chỗ cụ bà.” Chị Lan cũng kể rằng có lần chị bận không đi được, một chị giáo dân khác đã tình nguyện thay chị mang Thánh Thể đến, để chị có thời gian nghỉ ngơi. Sự giúp đỡ từ cộng đoàn không chỉ giảm bớt gánh nặng thời gian và sức khỏe cho thừa tác viên mà còn cho thấy rằng công việc của họ là việc chung của cả giáo xứ chúng ta. Khi chúng ta hỗ trợ họ – dù là chở họ đi, giúp họ việc nhà, hay cầu nguyện cho họ – chúng ta cũng góp phần mang Chúa đến cho người khác qua tay họ.
Vậy giáo dân chúng ta có thể hiểu gì và làm gì từ những thách thức này? Trước hết, hãy hiểu rằng các thừa tác viên không phải là những người siêu nhân; họ cũng bận rộn, cũng mệt mỏi như chúng ta, nhưng họ vẫn hy sinh thời gian và sức khỏe để mang Thánh Thể đến cho cộng đoàn. Điều này nhắc chúng ta trân trọng sự phục vụ của họ – không chỉ là lúc họ đứng trong nhà thờ mà cả những lúc họ đi bộ dưới mưa, mang Chúa đến nhà người bệnh. Tôi từng nói với chú Tâm: “Chú vất vả quá, cảm ơn chú nhiều,” và chú cười: “Cảm ơn con là chú vui rồi.” Một lời cảm ơn nhỏ từ chúng ta có thể là động lực lớn để họ tiếp tục. Thứ hai, chúng ta có thể học theo họ cách vượt qua khó khăn trong đời sống đức tin của chính mình. Khi bận rộn hay mệt mỏi, chúng ta cũng có thể cầu nguyện xin Chúa sức mạnh, sắp xếp thời gian để đi lễ, và chăm sóc sức khỏe để làm việc tốt – như giúp đỡ người nghèo, thăm người ốm trong xóm. Cuối cùng, chúng ta có thể đồng hành với họ bằng cách hỗ trợ khi họ cần – chở họ đi nếu đường xa, giúp họ việc nhà khi họ bận, hay cầu nguyện cho họ mỗi ngày: “Lạy Chúa, xin ban sức khỏe và thời gian cho các anh chị thừa tác viên.”
Tóm lại, thách thức về thời gian và sức khỏe là điều thực sự mà các thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường phải đối mặt khi mang Thánh Thể đến nhà người khác, đôi khi trong điều kiện khó khăn. Nhưng qua đức tin, sự sắp xếp khéo léo, chăm sóc sức khỏe, và sự hỗ trợ từ cộng đoàn, họ vượt qua để tiếp tục phục vụ Chúa và chúng ta. Giáo dân chúng ta hãy hiểu, trân trọng, và đồng hành với họ, để họ không chỉ mang Chúa đến cho người khác mà còn làm gương cho chúng ta về sự hy sinh và tình yêu trong đời sống đức tin. Nhờ họ, chúng ta thấy rằng dù cuộc sống có khó khăn, vẫn luôn có cách để mang Chúa đến cho mọi người – và đó là điều mà tất cả chúng ta cùng nhau hướng tới trong gia đình Giáo hội.
Để vượt qua, họ cần:
CẦU NGUYỆN VÀ TIN CẬY: PHÓ THÁC MỌI LO LẮNG CHO CHÚA VÀ XIN ƠN ĐỂ PHỤC VỤ TỐT.
Cầu nguyện là nền tảng đầu tiên mà bất kỳ thừa tác viên nào cũng cần thực hành. Khi đứng trước Bí tích Thánh Thể, họ không chỉ trao ban Mình Thánh Chúa mà còn đại diện cho cộng đoàn trong một hành vi phụng sự thiêng liêng. Tuy nhiên, không phải lúc nào họ cũng cảm thấy tự tin hay sẵn sàng. Có thể họ lo lắng về việc làm sai một động tác, sợ không giữ được sự trang nghiêm, hoặc cảm thấy bản thân chưa đủ thánh thiện để đảm nhận vai trò này. Trong những lúc ấy, cầu nguyện trở thành nơi họ tìm thấy sự bình an và hướng dẫn. Bằng cách trò chuyện với Chúa, dâng lên Ngài những nỗi bất an, họ sẽ cảm nhận được sự đồng hành của Ngài. Một lời kinh đơn sơ trước Thánh lễ, như xin Chúa giúp họ tập trung và phục vụ bằng cả trái tim, có thể làm nên sự khác biệt lớn. Cầu nguyện không chỉ là lời nói, mà còn là cách họ mở lòng để đón nhận ơn Chúa, nhờ đó vượt qua những giới hạn của bản thân.
Tin cậy vào Chúa là bước tiếp theo, không kém phần quan trọng. Phó thác mọi lo lắng cho Ngài nghĩa là thừa tác viên học cách buông bỏ những gánh nặng mà họ không thể tự mình kiểm soát. Chẳng hạn, họ không thể làm hài lòng tất cả mọi người trong cộng đoàn, hoặc đôi khi gặp phải những tình huống bất ngờ trong lúc phục vụ. Thay vì để những điều đó làm họ chùn bước, tin cậy vào Chúa giúp họ đặt niềm tin rằng Ngài sẽ hướng dẫn và nâng đỡ họ. Tin cậy còn là thái độ khiêm nhường, nhận ra rằng họ không phục vụ bằng sức riêng mà nhờ ơn Chúa ban. Khi xin ơn để phục vụ tốt, họ đang mời Chúa đồng hành trong từng hành động, từ cách cầm đĩa thánh đến cách trao Mình Thánh cho tín hữu. Điều này giúp họ vượt qua cảm giác sợ hãi hay tự ti, thay vào đó là sự bình tĩnh và lòng nhiệt thành.
Nhìn chung, cầu nguyện và tin cậy không chỉ là hai việc cần làm mà còn là nguồn sức mạnh thiêng liêng cho thừa tác viên Thánh Thể. Với giáo dân, đây là lời nhắc nhở rằng bất kỳ ai trong chúng ta, khi được mời gọi phục vụ, đều có thể gặp khó khăn. Nhưng chính trong sự yếu đuối ấy, Chúa sẵn sàng ban ơn để chúng ta vượt qua. Khi thừa tác viên biết phó thác và cầu xin, họ không chỉ hoàn thành nhiệm vụ mà còn trở thành chứng nhân sống động của lòng tin, góp phần làm cho Bí tích Thánh Thể trở nên ý nghĩa hơn trong mắt cộng đoàn. Qua đó, họ không chỉ vượt qua thách thức mà còn lớn lên trong đức tin và tình yêu dành cho Chúa.
HỌC HỎI KINH NGHIỆM: THẢO LUẬN VỚI LINH MỤC HOẶC CÁC THỪA TÁC VIÊN KHÁC ĐỂ BIẾT CÁCH XỬ LÝ CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TẾ.
Thảo luận với linh mục là một bước quan trọng. Linh mục không chỉ là người hướng dẫn thiêng liêng, mà còn là người hiểu rõ các quy định và ý nghĩa sâu xa của Bí tích. Qua trao đổi, thừa tác viên có thể học được cách xử lý khi gặp phải những trường hợp khó, ví dụ như khi ai đó không đáp “Amen” hay có hành động lạ khi nhận Thánh Thể. Linh mục cũng có thể chia sẻ kinh nghiệm thực tế từ chính kinh nghiệm của mình, giúp họ tránh được những sai sót không đáng có.
Ngoài ra, trò chuyện với các thừa tác viên khác cũng rất hữu ích. Những người đã từng phục vụ lâu năm thường có những câu chuyện và bài học thực tiễn mà sách vở không dạy. Chẳng hạn, họ có thể chỉ cách giữ bình tĩnh khi đám đông xao nhộn, hay cách trao Thánh Thể một cách trang nghiêm nhưng vẫn gần gũi. Những chia sẻ này giống như “bí kíp” giúp thừa tác viên mới tự tin hơn, hiểu rõ hơn về vai trò của mình.
Tóm lại, học hỏi kinh nghiệm qua thảo luận không chỉ giúp thừa tác viên làm tốt nhiệm vụ, mà còn nuôi dưỡng tinh thần khiêm tốn và cộng tác trong Giáo Hội. Khi họ sẵn sàng lắng nghe và học từ người khác, họ sẽ ngày càng trưởng thành trong việc phục vụ, mang lại ích lợi cho cộng đoàn và tôn vinh Chúa qua Bí tích Thánh Thể.
GIỮ BÌNH TĨNH: ĐỐI DIỆN VỚI SỰ CỐ BẰNG SỰ ĐIỀM TĨNH VÀ LÒNG KÍNH TRỌNG.
Khi đảm nhận vai trò thừa tác viên Thánh Thể, việc giữ bình tĩnh là một phẩm chất quan trọng, đặc biệt khi đối diện với những sự cố bất ngờ, bởi điều này giúp họ vượt qua tình huống một cách hiệu quả và vẫn giữ được lòng kính trọng dành cho Bí tích Thánh Thể. Chẳng hạn, nếu Mình Thánh vô tình rơi xuống đất hoặc có sự nhầm lẫn trong lúc trao, thay vì hoảng hốt hay lúng túng, họ cần hít thở sâu, tập trung và xử lý tình huống với sự điềm tĩnh. Sự bình tĩnh này không chỉ là một phản ứng tự nhiên, mà còn là cách thể hiện lòng tin tưởng vào sự hướng dẫn của Chúa và sự tôn kính đối với sự hiện diện của Ngài trong Mình Thánh. Khi họ giữ được sự điềm tĩnh, họ có thể nhanh chóng nhặt Mình Thánh lên một cách cẩn thận, trao lại cho linh mục hoặc xử lý theo đúng quy định của Giáo hội mà không làm mất đi bầu không khí trang nghiêm của Thánh lễ. Hơn nữa, thái độ này còn lan tỏa sự an bình đến cộng đoàn, giúp mọi người không bị xao động trước sự cố. Để làm được điều đó, họ cần rèn luyện sự tự chủ và cầu nguyện để luôn sẵn sàng tâm thế phục vụ, vì qua sự bình tĩnh và lòng kính trọng, họ không chỉ vượt qua khó khăn mà còn làm sáng danh Chúa trong nhiệm vụ thiêng liêng của mình.
6. Kết Luận
Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường là những cánh tay nối dài của linh mục, mang Chúa Giáo hội mời gọi những giáo dân đặc biệt – được gọi là thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường – để trở thành “những cánh tay nối dài của linh mục”. Họ không thay thế linh mục, mà là những người hỗ trợ, mang Chúa Giêsu trong Bí tích Thánh Thể đến với cộng đoàn một cách gần gũi và thiết thực hơn. Vai trò này không chỉ đòi hỏi họ phải biết cách làm, mà còn yêu cầu một đời sống đức tin vững vàng, một lòng kính trọng sâu xa và một tinh thần phục vụ khiêm nhường. Hơn thế nữa, để làm tốt sứ mệnh này, họ cần một “kim chỉ nam” – không chỉ là những quy tắc trong phụng vụ, mà là một con đường thiêng liêng dẫn họ đến sự kết hiệp với Chúa Kitô. Và khi họ phục vụ với sự tận tâm, trang nghiêm và yêu mến, họ không chỉ giúp chúng ta lãnh nhận Thánh Thể cách xứng đáng, mà còn làm sáng danh Thiên Chúa, biến mỗi Thánh lễ, mỗi cuộc viếng thăm thành một chứng từ sống động của tình yêu cứu độ. Vậy điều này có ý nghĩa gì, và tại sao lại quan trọng đến thế? Chúng ta hãy cùng nhìn sâu hơn để hiểu rõ hơn.
Trước hết, hãy tưởng tượng cảnh một Thánh lễ đông đúc vào ngày Chúa nhật. Nhà thờ đầy ắp người, mọi người xếp hàng dài để rước lễ. Linh mục đứng đó, tay nâng cao Mình Thánh, nhưng nếu chỉ có một mình ngài, làm sao mọi người có thể kịp lãnh nhận Thánh Thể mà không mất đi sự trang nghiêm của giây phút ấy? Đây là lúc thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường xuất hiện. Họ đứng bên cạnh linh mục, tay cầm chén thánh, trao Mình Thánh Chúa cho từng người với lời nói nhẹ nhàng: “Mình Thánh Chúa”. Họ giống như những cánh tay nối dài, giúp linh mục đưa Chúa đến gần hơn với anh chị em, để không ai phải chờ đợi quá lâu, để mỗi người đều được chạm vào tình yêu của Chúa trong Bí tích này. Nhưng vai trò của họ không dừng lại ở nhà thờ. Có những người anh chị em trong giáo xứ – người bệnh nằm liệt giường, cụ già yếu không đi lại được – vẫn khao khát được rước Chúa. Thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường rời nhà thờ, mang theo hộp đựng Thánh Thể bé nhỏ, bước vào những ngôi nhà, những góc khuất của cuộc sống, để trao Mình Thánh cho họ. Họ mang Chúa đến tận giường bệnh, tận tay người cần Ngài, để dù thân xác không thể đến nhà thờ, tâm hồn họ vẫn được hiệp thông với cộng đoàn. Đó chính là sự gần gũi và thiết thực mà họ mang lại – không chỉ là một nghi thức, mà là một hành động cụ thể của tình yêu, nối kết Chúa với từng người trong chúng ta.
Nhưng để làm được điều ấy, không phải chỉ cần biết cách cầm chén thánh hay trao bánh thánh là đủ. Vai trò này đòi hỏi họ phải có những phẩm chất đặc biệt, vượt xa những kỹ năng thực hành thông thường. Trước hết, họ cần một đời sống đức tin vững vàng. Họ không thể là những người chỉ đi lễ cho có, hay sống đức tin một cách hời hợt. Họ phải là những tín hữu gương mẫu – thường xuyên tham dự Thánh lễ, lãnh nhận Bí tích Hòa giải để giữ tâm hồn trong sạch, và sống sao cho anh chị em nhìn vào họ mà thấy được Chúa. Hãy nghĩ mà xem, nếu một người không yêu mến Chúa, không cầu nguyện, không sống gần Ngài, thì làm sao họ có thể mang Chúa đến cho người khác với tất cả sự trân trọng? Đời sống đức tin của họ giống như một ngọn lửa, vừa sưởi ấm lòng họ, vừa soi sáng cho cộng đoàn thấy Bí tích Thánh Thể quý giá thế nào. Rồi họ còn cần một lòng kính trọng sâu xa. Khi cầm Mình Thánh trên tay, họ không chỉ cầm một tấm bánh, mà là chính Chúa Giêsu – Đấng Cứu Độ của chúng ta. Lòng kính trọng ấy không chỉ thể hiện qua cách họ đứng, cách họ trao Thánh Thể, mà còn qua cách họ chuẩn bị tâm hồn trước khi phục vụ. Họ hiểu rằng đây là điều thánh thiêng nhất, và họ không được phép cẩu thả hay xem nhẹ. Và cuối cùng, họ cần một tinh thần phục vụ khiêm nhường. Họ không làm việc này để được khen ngợi hay để tỏ ra mình quan trọng. Họ đứng đó, trao Mình Thánh, hay mang Chúa đến nhà người khác, với một trái tim sẵn sàng phục vụ, không toan tính, không kiêu ngạo. Chính sự khiêm nhường ấy làm cho công việc của họ trở nên đẹp đẽ, vì nó phản ánh tinh thần của chính Chúa Giêsu – Đấng đã đến để phục vụ chứ không để được phục vụ.
Vậy “kim chỉ nam” nào dẫn đường cho họ trong sứ mệnh này? Nó không chỉ là những quy tắc khô khan trong sách phụng vụ – như cách cầm chén thánh, cách nói “Mình Thánh Chúa” – mà là một con đường thiêng liêng sâu sắc hơn nhiều. Trước hết, họ phải sống trong sự kết hiệp với Chúa Kitô. Mỗi lần phục vụ, họ cần cầu nguyện, xin Chúa hướng dẫn để mình trở thành dụng cụ của Ngài. Họ không làm việc này bằng sức riêng, mà bằng ơn Chúa ban, để qua họ, Chúa đến với cộng đoàn. Họ cũng cần chuẩn bị tâm hồn – đi xưng tội, tham dự Thánh lễ đều đặn, dành thời gian quỳ trước Thánh Thể để lắng nghe Chúa. “Kim chỉ nam” ấy còn là sự trang nghiêm trong từng cử chỉ. Khi trao Thánh Thể, họ không vội vàng, không lơ là, mà làm mọi thứ với sự cẩn thận, như thể đang cầm trong tay điều quý giá nhất trên đời – vì đúng là như vậy thật! Họ cũng cần phối hợp với linh mục, lắng nghe hướng dẫn của ngài, để mọi việc trong Thánh lễ được trôi chảy. Và hơn hết, họ phải sống sao cho đời sống của mình ngoài nhà thờ cũng là một lời chứng – sống yêu thương, hiền lành, để người ta thấy rằng họ không chỉ phục vụ bằng tay, mà bằng cả con tim yêu mến Chúa.
Khi họ làm tất cả những điều ấy với sự tận tâm, trang nghiêm và yêu mến, điều gì xảy ra? Họ không chỉ giúp chúng ta lãnh nhận Thánh Thể cách xứng đáng, mà còn làm cho giây phút ấy trở nên ý nghĩa hơn. Hãy tưởng tượng anh chị em đứng trong hàng rước lễ, nhìn thấy thừa tác viên trao Mình Thánh với ánh mắt dịu dàng, giọng nói rõ ràng, và thái độ kính cẩn – tự nhiên lòng anh chị em cũng được đánh động, cũng muốn thưa “Amen” với tất cả lòng tin yêu. Họ giúp chúng ta không xem việc rước lễ như một thói quen, mà là một cuộc gặp gỡ thật sự với Chúa. Và khi họ mang Thánh Thể đến cho người bệnh, họ không chỉ trao một tấm bánh, mà còn mang theo sự an ủi, niềm hy vọng, để người ấy cảm nhận được Chúa vẫn ở bên dù họ đang đau khổ. Qua đó, họ làm sáng danh Thiên Chúa. Mỗi Thánh lễ họ phục vụ, mỗi chuyến đi họ thực hiện, đều trở thành một chứng từ sống động của tình yêu cứu độ – cho thấy rằng Chúa Giêsu không chỉ ở trên bàn thờ, mà còn ở giữa chúng ta, trong cộng đoàn, trong từng góc nhỏ của cuộc sống.
Nhưng để làm được điều đó, họ cũng đối mặt với không ít thử thách. Có thể họ lo lắng khi đứng trước cộng đoàn, sợ mình làm sai. Có thể họ mệt mỏi khi phải đi xa mang Thánh Thể cho người khác sau một ngày dài làm việc. Nhưng chính tình yêu dành cho Chúa và cộng đoàn giúp họ vượt qua. Họ không làm vì danh tiếng, không làm vì tiền bạc, mà làm vì họ tin rằng Bí tích Thánh Thể là món quà quý giá nhất, và họ muốn mọi người cũng được nhận lãnh món quà ấy. Họ giống như những người lính thầm lặng, không đứng ở trung tâm sân khấu, nhưng lại góp phần làm nên vẻ đẹp của Thánh lễ, làm nên sức sống của Giáo hội.
Nói tóm lại, thừa tác viên Thánh Thể ngoại thường thực sự là “những cánh tay nối dài của linh mục”. Họ mang Chúa Giêsu đến với chúng ta một cách gần gũi – ngay trong nhà thờ, ngay trong gia đình, ngay trong những giường bệnh. Nhưng để làm được điều đó, họ không chỉ cần biết cách phục vụ, mà cần một đời sống đức tin vững chắc, một lòng kính trọng sâu xa, và một trái tim khiêm nhường. “Kim chỉ nam” của họ là con đường thiêng liêng – cầu nguyện, kính cẩn, kết hiệp với Chúa – để mỗi hành động của họ đều trở thành lời ngợi khen Thiên Chúa. Khi họ phục vụ với tất cả tâm hồn, họ không chỉ giúp chúng ta rước Chúa cách xứng đáng, mà còn làm cho tình yêu của Ngài lan tỏa, biến mỗi Thánh lễ, mỗi cuộc viếng thăm thành một dấu ấn không phai của ơn cứu độ. Họ là những người bình thường như chúng ta, nhưng qua sự tận tụy của họ, Chúa làm nên những điều phi thường. Lần sau khi anh chị em gặp họ, hãy cảm ơn họ – không chỉ vì công việc họ làm, mà vì tình yêu họ dành cho Chúa và cho anh chị em, một tình yêu được thể hiện qua từng Mình Thánh họ trao.
**************