Các nữ thần học gia Phi châu vạch con đường mới cho một Giáo hội Đồng nghị
Các nữ thần học gia Phi châu vạch con đường mới cho một Giáo hội Đồng nghị
Hội nghị Nairobi với chủ đề “Tính Đồng nghị trong Hành động: Các Giáo hội học Mới nổi, Sức sống của Phụ nữ và Lãnh đạo Phân định cho Thế kỷ 21”, diễn ra từ ngày 3 đến ngày 6 tháng Chín, đã quy tụ các nhà thần học, học giả, giáo sĩ và lãnh đạo mục vụ nổi tiếng và mới nổi từ khắp Phi châu, Âu châu và Hoa Kỳ, thúc đẩy đối thoại về vai trò của phụ nữ trong việc định hình tương lai của Giáo hội tại Phi châu và trên toàn thế giới.
Giải quyết khoảng cách giới tính trong thần học
Mặc dù đã có nhiều thập kỷ tiến bộ, học thuật thần học trong Giáo hội Công giáo vẫn chủ yếu do nam giới thống trị, đặc biệt là tại những chủng viện, nơi phần lớn sinh viên chuẩn bị cho chức linh mục và thụ phong. Theo chủ tịch hội nghị, Sơ Jacinta Auma Opondo (FSSA), một nữ tu dòng Phanxicô Thánh Anna và Phó Hiệu trưởng phụ trách Học thuật tại Đại học Hekima, sự mất cân bằng này làm suy yếu sứ mệnh của Giáo hội. Trong một cuộc phỏng vấn, bà chia sẻ rằng “sự kiện này ra đời từ sứ mệnh của Hekima nhằm khuếch đại tiếng nói thần học của phụ nữ Phi châu và rằng việc đào tạo thần học không thể hoàn thiện nếu không có sự đóng góp của phụ nữ. Bốn mươi năm sau khi Hekima mở cửa cho phụ nữ, tiếng nói của họ vẫn chưa được đại diện đầy đủ. Hội nghị này mong muốn thay đổi điều đó bằng cách tạo ra một nền tảng để các nữ thần học gia Phi châu được lắng nghe trên toàn cầu.”
Hội nghị Thần học Gia Phụ nữ Phi châu đầu tiên, được tổ chức vào năm ngoái, đã tôn vinh những đóng góp của Hekima trong việc trao quyền thần học cho phụ nữ. Hội nghị tiếp theo năm nay tập trung vào tính đồng nghị, lời kêu gọi của Giáo hội cùng nhau bước đi trong sự hiệp thông và sứ mệnh chung. Mục tiêu không chỉ là chia sẻ kinh nghiệm, thách thức và cơ hội mà còn củng cố vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong diễn ngôn thần học và thực hành mục vụ.
Tính đồng nghị và vai trò của phụ nữ
Hội nghị nhấn mạnh tính đồng nghị là trọng tâm trong tầm nhìn của Đức Giáo hoàng Phanxicô về một Giáo hội bao trùm. Sơ Jacinta nhấn mạnh rằng đối với những nữ thần học gia, sự tham gia thực sự đòi hỏi giáo dục, mạng lưới liên hệ và cơ hội lãnh đạo. Sự kiện này đã quy tụ những tiếng nói đa dạng, phản ảnh một Giáo hội đồng nghị. Một mục tiêu quan trọng là tạo ra một mạng lưới những nữ thần học gia Phi châu để hướng dẫn các học giả trẻ, hợp tác xuyên ngành, và ảnh hưởng đến giáo dục thần học và đời sống giáo xứ thông qua nghiên cứu, sáng tác và những sáng kiến mục vụ.
Tiếng nói chữa lành và hy vọng từ những người tham gia
Sơ Gisela Rfanyu, một nữ tu đến từ Dòng Nữ tu Liên hiệp Thánh, một nhà trị liệu tâm lý và cố vấn, đã khám phá cách tư vấn có thể thúc đẩy sự chữa lành và hòa giải trong một Giáo hội Đồng nghị.
“Tôi được truyền cảm hứng từ chủ đề này bởi vì tư vấn thúc đẩy sự lắng nghe, điều thiết yếu để xây dựng một Giáo hội Đồng nghị,” sơ giải thích. “Thần học không chỉ trừu tượng; nó là sự gặp gỡ Thiên Chúa trong thực tế đời sống, ‘đức tin tìm kiếm sự hiểu biết’. Việc tích hợp chăm sóc mục vụ và trị liệu tâm linh vào sứ mệnh của Giáo hội là điều cần thiết cho một thế giới đang bị tổn thương, một tiến trình đặt ra những câu hỏi sâu sắc về Thiên Chúa và đời sống trong khi vẫn bám rễ vào Kinh Thánh và truyền thống.” Sơ tin rằng nững nữ thần học gia Phi châu mang đến những quan điểm độc đáo về sự quan tâm, lý trí, chữa lành và hòa nhập vào diễn ngôn của Giáo hội. Họ cũng thách thức những cấu trúc gia trưởng và ủng hộ công lý và bình đẳng trong Giáo hội và xã hội.
Từ đối thoại đến hành động
Những tham dự viên đã xác định một số chiến lược để lồng ghép những hiểu biết của phụ nữ vào giáo dục thần học và những cấu trúc của Giáo hội. Những chiến lược này bao gồm việc hợp tác đào tạo giữa nam và nữ, thực hiện Bộ Giáo luật về những mục vụ chung, tạo ra những nhóm lắng nghe và thúc đẩy những suy tư thần học địa phương đáp ứng thực tế của Phi châu.
Ban tổ chức thừa nhận những thách thức như sự phản kháng đối với thay đổi và nguồn lực hạn chế, nhưng bày tỏ sự lạc quan rằng đối thoại và hợp tác sẽ vượt qua những trở ngại này.
Vai trò của Watawa Wa Taa
Một chủ đề thường xuyên tại hội nghị là sự đóng góp của Watawa Wa Taa, một sáng kiến do Sơ Mumbi Kigutha (CPPS) thuộc Dòng Nữ tu Dòng Máu Phi châu tại Ohio sáng lập, nhằm làm nổi bật sự hiện diện và tác động của các nữ tu Phi châu. Hoạt động như một vườn ươm ý tưởng, Watawa Wa Taa ghi lại những câu chuyện về những nữ tu tham gia vào mục vụ công lý, hòa bình, giáo dục và chăm sóc mục vụ, thường trong bối cảnh khó khăn và bị gạt ra ngoài lề xã hội.
“Phần lớn công việc của phụ nữ trong Giáo hội là vô hình và ít được ghi chép lại,” vị chủ tịch triệu tập phát biểu. “Watawa Wa Taa bảo đảm câu chuyện của họ được kể lại, truyền cảm hứng cho người khác và làm phong phú thêm hành trình Thượng Hội đồng.”
Đối với Sơ Gisela, sáng kiến này đã thay đổi cuộc đời: “Khi bạn giáo dục một phụ nữ, bạn giáo dục cả một quốc gia. Watawa Wa Taa đã hỗ trợ việc học thần học của tôi và khuyến khích tôi nhận ra rằng phụ nữ có tiềm năng phục vụ Giáo hội một cách ý nghĩa. Việc lắng nghe những nhà thần học cao cấp tại hội nghị này đã củng cố quyết tâm tiếp tục hành trình của tôi, và giờ đây tôi mơ ước theo đuổi bằng Tiến sĩ về Nghiên cứu Công lý và Hòa bình hầu góp phần hàn gắn đất nước đang bị chiến tranh tàn phá của tôi.”
Một Giáo hội đồng hành
Khi hội nghị kết thúc, một thông điệp nổi bật được nêu bật: Giáo hội Phi châu phải đón nhận tính đồng nghị như một lối sống, cùng nhau sánh bước, lắng nghe những vết thương, và trở thành một cộng đồng chữa lành và truyền giáo. Nững nữ thần học gia tìm kiếm sự tham gia thực sự vào việc định hình tương lai của Giáo hội.
Sơ Jacinta, chủ tịch triệu tập, phát biểu: “Tôi hy vọng rằng hội nghị này sẽ thúc đẩy sự hội nhập của phụ nữ vào các cơ cấu ra quyết định và thúc đẩy sự hợp tác trong sứ mệnh của Giáo hội. Các nữ thần học gia được trao quyền đồng nghĩa với một Giáo hội mạnh mẽ hơn, một Giáo hội bao dung, công bằng và đáp ứng với thực tế của lục địa chúng ta.”
Sơ Gisela phát biểu: “Buổi họp mặt này mang đến cho tôi hy vọng. Nó cho thấy Giáo hội sẵn sàng phát triển trong sự khiêm nhường và hòa nhập. Tương lai có thể tươi sáng hơn khi chúng ta cùng nhau sánh bước.”
Hội nghị Nữ Thần học Châu Phi năm 2025 đã hiện thực hóa lời kêu gọi đó: tính đồng nghị không chỉ trong lý thuyết, mà còn trong thực tiễn thông qua đối thoại, học hỏi lẫn nhau, hiểu biết thần học và hành động hợp tác. Nó đánh dấu một hành trình không chỉ hướng đến sự hòa nhập, mà còn hướng đến sự chuyển hóa.
Như Sơ Opondo hy vọng, với đà phát triển này và với sáng kiến Watawa wa Taa, các nữ thần học gia Phi châu có thể trở thành chất xúc tác cho một Giáo hội tham gia tích cực hơn, giàu lòng trắc ẩn hơn và trung thành với sứ mệnh Phúc Âm trên khắp lục địa và xa hơn nữa.
Nguyễn Minh Sơn