Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Roma vinh danh vị giáo hoàng đầu tiên sinh ra tại Mỹ là cột mốc ngoại giao Hoa Kỳ - Vatican
Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Roma vinh danh vị giáo hoàng đầu tiên sinh ra tại Mỹ là cột mốc ngoại giao Hoa Kỳ - Vatican
Dưới tán thông Roma, người Mỹ tại Roma đã kỷ niệm Ngày 4 tháng Bảy năm nay bằng một điều gì đó hơn cả tiệc nướng và pháo hoa, đó là cuộc bầu cử lịch sử của vị giáo hoàng đầu tiên sinh ra và lớn lên tại Hoa Kỳ.
“Chúng ta hãy kỷ niệm cột mốc của một vị giáo hoàng người Mỹ vào Ngày 4 tháng Bảy, theo tinh thần hữu nghị, tự do và mục đích chung,” Laura Hochla, đại biện lâm thời của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tòa Thánh, phát biểu trước đám đông tại Villa Richardson, toà đại sứ Hoa Kỳ.
Lễ kỷ niệm Ngày Độc lập hàng năm của đại sứ quán, được tổ chức vào ngày 30 tháng Sáu, không chỉ kỷ niệm 249 năm thành lập Hoa Kỳ mà còn kỷ niệm 41 năm quan hệ ngoại giao chính thức giữa Hoa Thịnh Đốn và Tòa Thánh — mối quan hệ hiện tìm thấy sự cộng hưởng mới trong triều đại giáo hoàng của Đức Thánh Cha Leo XIV, một người gốc Chicago.
Đức Tổng Giám mục Paul Richard Gallagher, thư ký quan hệ với các quốc gia của Vatican, cho biết cuộc bầu cử của Đức thánh Cha Leo XIV đã đưa sự đóng góp của Hoa Kỳ cho Giáo hội “lên một tầm cao mới” khi ngài đưa ra cái nhìn tổng quan về lịch sử quan hệ Hoa Kỳ-Vatican trong bài phát biểu của mình tại bữa tiệc.
“Là một người Anh, tôi thường tiếp cận lễ kỷ niệm Ngày 4 tháng Bảy và ngày độc lập của Hoa Kỳ với một mức độ tự do nhất định về mặt tâm trạng hơn là về mặt độc lập,” Đức Tổng Giám ục Gallagher, người bản xứ Liverpool, cho biết. “Nhưng bây giờ chúng ta có một giáo hoàng người Mỹ, tôi phải tính toán lại những phát biểu của mình.”
Quay trở lại những ngày đầu của nền cộng hòa, Đức tổng Giám mục Gallagher lưu ý rằng sự hiện diện của Giáo hội Công giáo tại Hoa Kỳ bắt đầu với những nhà truyền giáo và người nhập cư khiêm tốn. “Những người Công giáo đôi khi bị nghi ngờ ở quê hương nuôi dưỡng họ. Tuy nhiên, khi số lượng người Công giáo tăng lên, thì sự đóng góp của họ cho xã hội Hoa Kỳ cũng tăng lên,” ngài nói.
“Tiếp xúc ngoại giao đầu tiên (giữa Hoa Kỳ và giáo hoàng) có từ năm 1788, khi Benjamin Franklin gửi cho Đức Giáo hoàng Piô VI một thông điệp từ George Washington. Trong đó, ông nói rằng quốc gia mới giành được độc lập này không thấy cần phải tham gia vào việc bổ nhiệm các giám mục, vì Cách mạng Hoa Kỳ không chỉ mang lại tự do cho các thuộc địa mà còn cả tự do tôn giáo,” Đức Tổng Giám mục Gallagher kể lại.
Hoa Kỳ duy trì quan hệ lãnh sự với Quốc gia Giáo hoàng bắt đầu từ năm 1797 và quan hệ ngoại giao với giáo hoàng từ năm 1848 đến năm 1867, mặc dù không ở cấp đại sứ.
Quan hệ ngoại giao đã chấm dứt vào năm 1867 khi Quốc hội thông qua lệnh cấm tài trợ cho quan hệ với Tòa Thánh — một động thái được thúc đẩy một phần bởi tình cảm chống Công giáo ở Hoa Kỳ. Từ đó trở đi, Vatican và Hoa Kỳ dựa vào những phái viên cá nhân trong hơn một thế kỷ, cả trong Thế chiến II.
Mãi đến năm 1984, Tổng thống Ronald Reagan và Đức Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II mới thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ.
Đức Tổng Giám mục Gallagher nhấn mạnh Giáo hội Công giáo Hoa Kỳ đã tiến xa đến mức nào, trích dẫn sự trỗi dậy của những người Công giáo lên nững chức vụ cao — từ John F. Kennedy đến phó tổng thống hiện tại — và những đóng góp trí tuệ ngày càng tăng của các nhà thần học Hoa Kỳ như Cha John Courtney Murray, ngài có những ý tưởng về tự do tôn giáo đã định hình nên Công đồng Vatican II.
Nhà ngoại giao Vatican mô tả gia phả đa dạng của tân giáo hoàng là “đặc trưng của người Mỹ.”
Đối với nhiều người Mỹ tụ họp tại Villa Richardson, biểu tượng của cuộc bầu cử Đức Thánh Cha Leo XIV đã được cảm nhận sâu sắc.
Susan Hanssen, một giáo sư lịch sử tại bữa tiệc của toà đại sứ, nói với CNA rằng “Cuộc bầu cử giáo hoàng đầu tiên từ Hoa Kỳ đại diện cho sự trưởng thành của Giáo hội Công giáo Hoa Kỳ.”
“Một cộng đồng Công giáo nhập cư tự giác đang đấu tranh với sự đồng hóa đột nhiên bùng nổ với những ơn gọi linh mục và những người cải đạo nổi bật trong thời kỳ phục hưng của Đức Gioan Phaolô II. Đó là một màn trình diễn pháo hoa về niềm tin vào chân lý của đức tin và sức mạnh của đức tin trong việc giải quyết những vấn đề của thời hiện đại,” Hanssen, người hiện đang giảng dạy trong chương trình mùa hè cho Đại học Dallas, một trường đại học Công giáo có cơ sở tại Roma gần Castel Gandolfo, nơi nghỉ mùa hè của giáo hoàng, cho biết thêm.
“Đức Giáo hoàng Leo, với sự ủng hộ của Leo XIII là người bảo trợ, đại diện cho khoảnh khắc trưởng thành này,” bà nói.
Hamburgers, hot dog và đội quân danh dự của Thủy quân Lục chiến đã thêm hương vị Mỹ vào buổi tối. Bất chấp lễ kỷ niệm, đại sứ quán vẫn chưa có đại sứ được Thượng viện xác nhận tại Tòa Thánh. Brian Burch, người được Tổng thống Donald Trump đề cử, đã được Ủy ban Đối ngoại Thượng viện chấp thuận vào tháng Năm nhưng phải đối mặt với rào cản thủ tục tại toàn thể Thượng viện sau khi đảng Dân chủ tạm dừng một số đề cử của Bộ Ngoại giao vì lo ngại về nguồn tài trợ viện trợ nước ngoài.
Cho đến khi Thượng viện hành động, đại sứ quán vẫn tiếp tục hoạt động dưới sự lãnh đạo của Hochla, người đảm nhiệm chức vụ đại biện lâm thời (chargé d’affaires) vào tháng Bảy năm 2024.
Nguyễn Minh Sơn