Để Chúa chạm vào những vùng tối trong tâm hồn - Bài giảng Lễ Đức Mẹ Mân Côi

Thứ hai tuần 27 TN năm lẻ

(Thứ Hai, Tuần XXVII Thường Niên – Năm Lẻ)

⸻

1. Mở đầu – Cuộc trốn chạy của Giô-na và hành trình trốn chạy của chính ta

Có một âm vang thẳm sâu vang lên trong lòng con người khi nghe câu mở đầu sách Giô-na: “Ông Giô-na đứng dậy để trốn tránh nhan Đức Chúa.” (Gn 1,3).

Thật lạ lùng: một ngôn sứ được Thiên Chúa kêu gọi, nhưng lại bỏ chạy. Nhưng có gì xa lạ đâu — phải chăng đó cũng là chân dung tâm lý của mỗi chúng ta? Khi sứ mạng đòi hỏi quá nhiều, khi tiếng lương tâm vang lên quá mạnh, khi sự thiện lôi kéo ta về phía ánh sáng nhưng nỗi sợ và sự kiêu căng muốn ta quay lưng… ta cũng âm thầm tìm một con thuyền ra khơi, trốn chạy khỏi chính ơn gọi của mình.

Trong tâm lý học hiện sinh, sự trốn chạy này là biểu hiện của nỗi lo âu căn bản (Grundangst) trước tự do và trách nhiệm. Ta sợ phải đối diện với chính mình, sợ phải yêu thương, sợ mở lòng ra trước kẻ khác. Phân tâm học gọi đó là cơ chế thoái lui: tìm vùng an toàn ảo để tránh cảm giác bất an khi phải trưởng thành. Nhưng đời sống thiêng liêng không dung thứ cho lẩn trốn: Thiên Chúa không bỏ rơi Giô-na, và Ngài cũng không bỏ rơi chúng ta.

⸻

2. Cái bụng cá và bóng tối vô thức – nơi ta được tái sinh

Giô-na tưởng mình đã thoát, nhưng sóng gió nổi lên, con thuyền chao đảo, và cuối cùng ông bị nuốt chửng bởi cá lớn.

Ở chiều sâu tâm linh, “bụng cá” là hình ảnh của đêm tối nội tâm, của vô thức mà ta thường không dám chạm tới. Nơi đó là bóng tối, cô độc, không đường thoát. Nhưng chính trong cõi sâu đó, lời cầu của Giô-na vang lên:

“Lạy Chúa, Ngài đã đưa con lên khỏi huyệt để con được sống” (Gn 2,7).

Phân tâm học nhìn đây như khoảnh khắc đối diện với bóng tối nội tâm — những thương tích, những bản năng bị dồn nén. Nhân học Kitô giáo gọi đây là điểm tái sinh nhân vị: con người không thoát khỏi hố sâu của mình bằng sức riêng, nhưng được nâng dậy bởi bàn tay của Đấng Tạo Hóa.

Thần học thiêng liêng thì đọc đây như ơn cứu độ đi qua đau khổ. Con cá không phải hình phạt, nhưng là chiếc nôi ẩn mật để Giô-na được tái tạo. Trong đời sống tâm linh, không ít lần Chúa dùng chính những khủng hoảng, cô độc, trống rỗng để thanh luyện và mời ta bước sang một giai đoạn trưởng thành sâu hơn.

⸻

3. Câu hỏi của luật sĩ – và vực thẳm của cái tôi khép kín

Sang Tin Mừng, ta gặp vị luật sĩ hỏi Đức Giêsu: “Thưa Thầy, tôi phải làm gì để được sự sống đời đời?” (Lc 10,25). Câu hỏi tưởng như hồn nhiên nhưng lại đầy tính hợp lý hóa — một cách tìm an toàn bằng công thức tôn giáo. Nhưng Đức Giêsu không cho ông một lý thuyết; Người kể chuyện.

Dụ ngôn Người Samari nhân hậu là tấm gương soi thẳng vào cơ chế phòng vệ của chúng ta:

• Linh mục và thầy Lê-vi đi ngang qua, nhưng tránh dừng lại. Ta cũng thế khi lý trí hoặc bổn phận khép tim ta trước nỗi đau của kẻ khác.

• Người Samari ngoại đạo, vốn bị coi thường, lại dám để trái tim mình bị đánh động.

Tâm lý hiện sinh cho thấy: tha nhân là lời mời gọi phá vỡ cô độc. Triết gia Martin Buber nói: “Con người trở thành chính mình trong mối tương quan Tôi – Ngươi.” Khi ta khép lại, ta chỉ còn “Tôi – Nó”: người khác biến thành vật, thành vấn đề. Nhưng khi ta dám cúi xuống và chăm sóc, ta bước vào miền của “Tôi – Ngươi”, nơi nhân vị thực sự được khai mở.

Thần học Kitô giáo gọi đây là mầu nhiệm nhập thể của tình yêu: Thiên Chúa không đứng xa để phán xét nhưng cúi xuống, băng bó, đổ dầu và rượu trên vết thương nhân loại qua chính Con của Ngài.

⸻

4. Hành trình tâm linh – từ trốn chạy đến hiện diện

Nếu gom những mạch nguồn hôm nay:

• Giô-na trốn chạy, nhưng Chúa đuổi theo không phải để bắt tội, mà để dẫn ông về chính mình.

• Giô-na chìm xuống đáy biển, nhưng chính nơi tận cùng ấy, ông gặp ơn giải thoát.

• Người Samari nhân hậu chỉ ra lối thoát khỏi cái tôi khép kín: hiện diện, cúi xuống, và băng bó.

Hành trình tâm lý – tâm linh của ta cũng thế: từ sợ hãi đến tín thác, từ trốn chạy đến gặp gỡ, từ khép kín đến hiệp thông.

Khi dám để Chúa chạm vào những vùng tối trong tâm hồn, ta mới có thể chạm vào vết thương của người khác mà không sợ bị nuốt chửng. Khi ta dám khóc trong bụng cá, ta mới có thể nâng ai đó dậy từ hố sâu của họ.

⸻

5. Lời mời cuối cùng – Hãy trở nên người thân cận

“Ai là người thân cận của tôi?” — câu hỏi của vị luật sĩ trở thành lời mời cho mỗi chúng ta hôm nay. Tin Mừng đảo ngược logic: không phải chọn ai xứng đáng làm thân cận, mà là chính ta trở nên người thân cận.

• Đừng sợ bóng tối trong lòng: chính nơi đó ta gặp Đấng cứu độ.

• Đừng sợ vết thương của kẻ khác: chính khi cúi xuống ta gặp gương mặt Thiên Chúa.

• Đừng sợ ra khỏi vùng an toàn: chính đó là hành trình nên người, nên con của Cha.

⸻

Lời cầu nguyện

Lạy Chúa, khi con chạy trốn, xin đuổi theo bằng lòng thương xót.

Khi con bị nuốt bởi bóng tối, xin biến nơi ấy thành cung lòng tái sinh.

Xin mở mắt con để thấy anh chị em bên đường đang chờ bàn tay nâng dậy.

Xin biến con thành người thân cận, như Chúa đã cúi xuống làm người thân cận của chính con. Amen.

++++++

BÀI GIẢNG LỄ ĐỨC MẸ MÂN CÔI – 7/10

(Dựa trên Cv 1,12-14; Lc 1,26-38; Lc 1,46-55)

⸻

Khởi đầu: Bước vào không gian của hiện hữu và hy vọng

Anh chị em thân mến,

Có những lúc đời sống giống như một ngôi nhà im ắng sau cơn bão. Cánh cửa khép lại, nhưng bên trong còn dội âm hoang mang. Các Tông Đồ hôm nay cũng thế. Họ đã chứng kiến Thầy Giêsu chịu chết và phục sinh, rồi về trời, để lại khoảng trống nặng nề. Sách công vụ kể: “Họ chuyên cần cầu nguyện cùng với bà Maria, thân mẫu Đức Giêsu” (Cv 1,14).

Một chi tiết nhỏ nhưng mang sức gợi khôn cùng. Giữa nỗi sợ, các ông đã tìm về với Mẹ. Có thể họ chưa có câu trả lời, chưa hết run rẩy, nhưng họ biết tìm đến sự hiện diện có khả năng chữa lành. Maria không làm phép lạ ồn ào; Người chỉ ngồi đó — như một nguồn bình an. Ai trong chúng ta, khi đức tin chao đảo, cũng cần một bến đỗ như thế.

⸻

Maria — nơi nhân vị gặp Thiên Chúa

Khi thiên sứ bước vào đời thiếu nữ Nazarét, đó không chỉ là lời truyền tin, mà là một biến cố hiện sinh: một con người tầm thường được Thiên Chúa gọi tên, nâng dậy, trao sứ mệnh. “Mừng vui lên, hỡi Đấng đầy ân sủng… Này đây bà sẽ thụ thai, sinh hạ một con trai” (Lc 1,28.31).

Maria không là bóng dáng mờ nhạt. Người thắc mắc, hỏi han, dám đối diện mầu nhiệm: “Việc ấy xảy ra thế nào?” (Lc 1,34). Rồi Người mở lòng: “Xin vâng như lời sứ thần” (Lc 1,38). Ở đây, ta gặp gương mặt rất người của đức tin: đức tin không hủy trí tuệ, không bóp nghẹt tự do; đức tin là dám bước đi trong đêm, nhưng tay vẫn mở ra cho ánh sáng của Đấng Tuyệt Đối.

⸻

Magnificat — bài ca của người được giải phóng

“Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa…” (Lc 1,46). Magnificat không phải tiếng hát của người sống đời dễ dãi; đó là tiếng bùng vỡ của một trái tim từng biết sợ, nhưng nay đã được lấp đầy bởi ân sủng. Khi Maria ca tụng Thiên Chúa đã “làm cho tôi những điều cao cả”, Người không phủ nhận thân phận nhỏ bé, nhưng dâng nó lên trong niềm tạ ơn.

Chính tại điểm này, ta thấy một lộ trình chữa lành nội tâm: sợ hãi được đặt tên, được trao phó, rồi biến thành lời ca. Nỗi yếu đuối không còn làm ta tù đày; nó trở thành nơi Thiên Chúa phô bày sức mạnh.

⸻

Mân Côi — hành trình trở về và tái tạo bản thân

Khi Hội Thánh dạy chúng ta lần chuỗi Mân Côi, đó không chỉ là một hình thức đạo đức; đó là con đường của tâm linh. Từng hạt kinh như từng nhịp thở, giúp ta trở về trục sâu của linh hồn. Trong một thế giới xáo động, chuỗi Mân Côi là phép “thiền thánh” — nhịp lặp chậm rãi, mở ra khoảng không cho bình an len vào.

Nhưng còn hơn thế: Mân Côi là học cách nhìn đời qua đôi mắt Mẹ, bước từng bước theo hành trình của Con. Mỗi mầu nhiệm là một liệu pháp thiêng liêng: ta không chỉ kể lại Tin Mừng, nhưng để Tin Mừng tái cấu trúc ký ức, soi sáng những vùng tối, chữa lành những nỗi sợ đang âm ỉ.

⸻

Lời mời gọi

Anh chị em, trong một thế giới mỏi mệt vì bất an và cô đơn, ngày lễ Mân Côi là lời mời trở về căn gác của lòng mình, nơi ta mang theo lo lắng và câu hỏi. Hãy tìm đến sự hiện diện hiền mẫu của Mẹ. Hãy để chuỗi hạt trở thành sợi dây nối kết ta với mầu nhiệm tình yêu, cho trái tim ta dần được sắp xếp lại, trở về với bình an.

Đức tin không phải là một liều thuốc gây quên lãng, nhưng là năng lực đứng vững trước đời. Mẹ Maria đã đi con đường ấy trước chúng ta. Và khi Mẹ cầu nguyện cùng các Tông Đồ, Mẹ cũng cầu nguyện cho ta hôm nay — những kẻ đang tìm đường giữa bao ồn ào của thời đại.

⸻

Lời nguyện kết

Lạy Mẹ Mân Côi,

xin đồng hành trong nỗi mỏng manh của chúng con.

Xin dạy chúng con biết dừng lại, biết lắng nghe, biết tin cậy.

Xin cho từng hạt Mân Côi trở thành nhịp thở chữa lành,

dẫn chúng con qua đêm tối đến bình minh của ân sủng.

Để khi ra khỏi phòng đóng kín,

chúng con cũng như các Tông Đồ,

có thể mang bình an và Tin Mừng cho thế giới.