ĐGH Leo kêu gọi một nền hòa bình không vũ trang trong bối cảnh đe dọa chiến tranh
ĐGH Leo kêu gọi một nền hòa bình không vũ trang trong bối cảnh đe dọa chiến tranh
Khi Giáo Hội cử hành Ngày Hòa bình Thế giới ngày 1 tháng Một, Đức Thánh Cha Leo XIV suy ngẫm về một thế giới bị đánh dấu bởi nỗi sợ hãi, quân sự hóa và mối đe dọa chiến tranh. Trong Thông điệp đầu tiên nhân dịp này, ngài đề cập đến sự nghiêm trọng của thời điểm hiện tại đồng thời đề xuất một tầm nhìn về hòa bình “không vũ trang và giải trừ vũ khí,” chống lại bạo lực không phải bằng vũ lực mà bằng sự minh bạch về đạo đức, đối thoại và sự hoán cải tâm hồn.
“Bình an cho anh em!”—lời chào của Chúa Kitô Phục Sinh — là trọng tâm của Thông điệp. Đức Thánh Cha Leo XIV viết rằng những lời này “không chỉ mong muốn hòa bình, mà thực sự mang lại sự biến đổi lâu dài cho những người đón nhận nó,” khẳng định rằng hòa bình Kitô giáo là tích cực và mang tính đột phá trong việc từ chối bạo lực.
Nỗi sợ hãi là tiền tệ của chiến tranh
Nỗi sợ hãi là một chủ đề trong suy tư của Đức Giáo Hoàng. Ngài cảnh báo rằng khi các xã hội đánh mất tầm nhìn về hòa bình như một thực tại sinh động, họ chấp nhận những câu chuyện trong đó chiến tranh dường như là không thể tránh khỏi, thậm chí là cần thiết.
“Không phải ngẫu nhiên mà nhiều nhà lãnh đạo chính phủ lại liên tục kêu gọi tăng chi tiêu quân sự, và những lựa chọn theo sau đó, như một phản ứng chính đáng trước những mối đe dọa từ bên ngoài. Ý tưởng về sức mạnh răn đe của quân đội, đặc biệt là răn đe hạt nhân, dựa trên sự phi lý trong quan hệ giữa các quốc gia, được xây dựng không phải trên luật pháp, công lý và lòng tin, mà trên nỗi sợ hãi và sự thống trị bằng vũ lực.”
Ngài nói rằng cách tiếp cận này không mang lại an ninh mà lại củng cố sự bất ổn và duy trì nỗi lo lắng.
Trích dẫn lời Thánh Gioan XXIII, Đức Leo XIV nhắc lại cách mà các dân tộc ngày nay sống “trong nỗi sợ hãi thường trực”, nhận thức được rằng các loại vũ khí có khả năng hủy diệt thảm khốc đã tồn tại, và chiến tranh có thể bùng nổ “do một số tình huống ngẫu nhiên và không lường trước được.” Ngài đưa ra những số liệu cụ thể, lưu ý rằng chi tiêu quân sự toàn cầu đã tăng 9,4% chỉ riêng trong năm 2024, đạt 2,7 nghìn tỷ Mỹ kim - nguồn lực được hướng vào các công cụ giết người hơn là phát triển con người.
Khi chiến tranh trở nên “bình thường”
Thông điệp nhấn mạnh sự thay đổi trong thái độ chính trị và văn hóa, nơi việc chuẩn bị cho chiến tranh được xem là khôn ngoan và việc giải trừ vũ khí bị coi là ngây thơ. Đức Thánh Cha Leo XIV viết: “Khi hòa bình không phải là một thực tế được sống, vun đắp và bảo vệ, thì sự xâm lược sẽ lan rộng vào đời sống gia đình và xã hội.” Ngài cảnh báo rằng sự bình thường hóa đối đầu này đang thống trị chính trị toàn cầu, làm suy yếu ngoại giao và luật pháp quốc tế.
Đức Thánh Cha cũng đề cập đến vai trò của các công nghệ mới nổi, gồm trí tuệ nhân tạo, trong việc ra quyết định quân sự. Ngài gọi đây là “sự phản bội mang tính hủy diệt những nguyên tắc pháp lý và triết học của chủ nghĩa nhân văn,” khi máy móc ngày càng đảm nhận trách nhiệm đối với nững lựa chọn sinh tử, trong khi lợi ích kinh tế thúc đẩy việc tái vũ trang.
Con đường bất bạo động của Tin Mừng
Đức Thánh Cha nhắc lại rằng Tin Mừng liên kết hòa bình và bất bạo động. “Hòa bình của Chúa Giêsu phục sinh là không vũ trang,” ngài viết, “Đó là một cuộc đấu tranh bất bạo động giữa những hoàn cảnh lịch sử, chính trị và xã hội cụ thể.”
Ngài nhắc lại thách thức mà ngay cả các môn đệ cũng phải đối mặt: “Hãy tra gươm vào vỏ.” Ngài lưu ý rằng, các Kitô hữu được kêu gọi nhận ra sự đồng lõa trong bạo lực trong quá khứ và cam kết làm chứng nhân tiên tri.
Trong một thế giới coi sức mạnh đồng nghĩa với sự thống trị, chính lòng tốt trở nên “giải giáp.” Đức Thánh Cha Leo XIV suy tư: “Có lẽ đó là lý do tại sao Thiên Chúa trở thành một đứa trẻ,” chỉ ra sự bất lực của Bêlem như một sự mặc khải về quyền năng thiêng liêng.
Giải giáp toàn diện: bắt đầu từ bên trong
Một lần nữa dẫn lời Thánh Gioan XXIII, Đức Thánh Cha Leo nhấn mạnh rằng việc giải giáp phải mở rộng ra ngoài phạm vi vũ khí. “Trừ khi quá trình giải giáp này được triệt để và hoàn chỉnh, và chạm đến tận tâm hồn con người, nếu không thì không thể ngăn chặn cuộc chạy đua vũ trang.”
Ngài khẳng định rằng nỗi sợ hãi phải được giải quyết tận gốc thông qua việc đổi mới tâm trí và trái tim, thay thế sự nghi ngờ bằng lòng tin. Đức Thánh Cha Leo XIV viết rằng, hòa bình đích thực “không thể nằm ở việc sở hữu nguồn cung cấp vũ khí ngang bằng mà chỉ có thể nằm ở sự tin tưởng lẫn nhau.”
Ngài nói thêm rằng, các tôn giáo có trách nhiệm tránh sử dụng đức tin để biện minh cho bạo lực hoặc chiến tranh, mà thay vào đó phải là “ngôi nhà hòa bình,” nơi mà sự thù địch được giải quyết thông qua đối thoại, công lý và khoan dung.
Một mệnh lệnh chính trị và đạo đức
Thông điệp cũng đề cập đến chính quyền. Đức Thánh Cha Leo XIV kêu gọi cam kết mới đối với ngoại giao, hòa giải và luật pháp quốc tế, bày tỏ sự tiếc nuối về sự xói mòn của những hiệp ước và sự suy yếu của các thể chế siêu quốc gia.
Ngài nhấn mạnh rằng hòa bình không phải là một điều không tưởng mà là một sự lựa chọn - cá nhân, cộng đồng và chính trị. Trích dẫn lời của Đức Giáo hoàng Phanxicô, ngài cảnh báo chống lại những luận điệu cho rằng bạo lực là điều không thể tránh khỏi, lưu ý rằng những luận điệu như vậy là công cụ của sự thống trị.
Bước đi trong ánh sáng
Thông điệp kết thúc bằng một tầm nhìn bắt nguồn từ niềm hy vọng, gợi nhớ đến lời hứa trong Kinh thánh về việc biến gươm thành lưỡi cày. Trong Năm Thánh Hy vọng, Đức Thánh Cha Leo XIV mời gọi nhân loại bắt đầu “giải trừ vũ khí trong tâm hồn, trí tuệ và cuộc sống,” tin tưởng rằng những lời hứa của Thiên Chúa đòi hỏi trách nhiệm.
Hòa bình, ngài viết, “hiện hữu; nó muốn ngự trị trong chúng ta.” Nhiệm vụ không phải là tạo ra nó, mà là chào đón nó - và cho phép nó “giải trừ vũ khí trong chúng ta.”
Nguyễn Minh Sơn