ĐGH Leo XIV đến Li Băng với hành trang thông điệp hòa bình
ĐGH Leo XIV đến Li Băng với hành trang thông điệp hòa bình
Bầu trời Li Băng – từng bị thống trị bởi những cuộc giao chiến hoả tiễn và không kích liên tục trong cuộc xung đột 2023-2024 giữa Hezbollah và Israel – đã mở cửa vào Chủ Nhật không phải cho chiến đấu cơ mà là cho phi cơ chở Đức Thánh Cha Leo XIV. Đặt chân đến Vùng đất Tuyết Tùng, Đức Thánh Cha bắt đầu sứ mệnh rao giảng Tin Mừng hòa bình cho một đất nước đã bị tổn thương từ lâu bởi xung đột và bất ổn.
Giao tranh dọc biên giới phía nam Li Băng bùng phát trở lại vào tháng Mười năm 2023 do ảnh hưởng từ cuộc chiến Gaza. Hezbollah, một lực lượng dân quân Shia được Ba Tư hỗ trợ và được thành lập sau cuộc xâm lược Li Băng năm 1982 của Israel, đã trở thành nhân tố chính trong cuộc đối đầu mới với Israel. Mặc dù một thỏa thuận mong manh vào hạ tuần tháng Mười Một năm 2024 đã làm giảm bớt sự thù địch, nhưng bạo lực vẫn tiếp diễn, và lệnh ngừng bắn vẫn chưa chắc chắn cho đến khi Nghị quyết 1701 của Liên Hiệp Quốc – yêu cầu Hezbollah rút quân về phía bắc sông Litani – được thực thi đầy đủ.
Sau khi hạ cánh xuống Beirut, đoàn xe của Đức Thánh Cha dự kiến sẽ di chuyển về phía dinh tổng thống, đi qua một trong những khu vực nhạy cảm nhất về mặt chính trị của đất nước. Dahieh, thành trì của Hezbollah ở phía nam Beirut, đã hứng chịu những cuộc oanh tạc dữ dội và hàng loạt vụ ám sát trong năm qua. Tổng thư ký lâu năm của Hezbollah, Hassan Nasrallah, và người kế nhiệm tiềm năng của ông, Hashem Safieddin, đã thiệt mạng trong những cuộc không kích riêng biệt vào năm 2024. Mới đây nhất, vào ngày 23 tháng 11, một cuộc không kích của Israel vào vùng ngoại ô đã giết chết một chỉ huy địa phương cùng năm người khác và làm bị thương 28 người.
Bất chấp những căng thẳng, một số giáo sỹ Shia đã công khai chào đón chuyến thăm của Đức Thánh Cha Leo, và các thành phố của Dahieh đã mời người dân chào đón ngài dọc theo tuyến đường của đoàn xe.
Những tổn thương của Li Băng còn vượt xa cuộc xung đột gần đây nhất. Nhiều năm tê liệt chính trị và suy thoái kinh tế đã khiến đất nước suy yếu nghiêm trọng. Những cuộc biểu tình rầm rộ nổ ra vào năm 2019 chống lại tham nhũng và chủ nghĩa giáo phái, trong khi đại dịch COVID-19 và vụ nổ thảm khốc ở cảng Beirut vào tháng Tám năm 2020 càng làm gia tăng thêm nỗi đau.
Về mặt lịch sử, là ngã tư đường giữa Kitô giáo và Hồi giáo, Li Băng vẫn là một bức tranh khảm những cộng đồng gắn kết với nhau bởi một bản sắc dân tộc chung nhưng mong manh. Những người theo Kitô giáo — gồm người Maronite, Chính thống giáo Hy Lạp, Công giáo Melkite và người Armenia — tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và xã hội, ngay cả khi tình trạng di cư và bất ổn đã làm giảm số lượng của họ.
Hệ thống chính trị tôn giáo của Li Băng, được thiết lập trong thời kỳ Pháp ủy trị và được chính thức hóa trong Hiệp ước Quốc gia bất thành văn năm 1943, đã phân chia quyền lực giữa những cộng đồng tôn giáo của đất nước. Mặc dù nhằm mục đích duy trì sự chung sống hòa bình, nhưng thỏa thuận này cũng đã làm sâu sắc thêm sự cạnh tranh giáo phái. Nội chiến Li Băng (1975–1990), được thúc đẩy bởi cuộc xung đột Ả Rập-Israel và dòng người tị nạn Palestine ồ ạt, đã khiến khoảng 150.000 người thiệt mạng và định hình lại cục diện chính trị của đất nước.
Hiệp định Ta'if năm 1989 đã chấm dứt chiến tranh bằng cách tái cân bằng quyền lực giữa Kitô giáo và Hồi giáo, đồng thời hạn chế quyền lực của Tổng thống Maronite. Nhưng nó không giải quyết được những thách thức tiềm ẩn của tham nhũng, can thiệp nước ngoài và chia rẽ giáo phái. Quân đội Syria, được điều động với tư cách là lực lượng bảo đảm hòa bình, vẫn ở lại cho đến năm 2005.
Ngày nay, Vùng đất Tuyết Tùng vẫn là một mảnh ghép mong manh của bản sắc, hy vọng và những căng thẳng chưa được giải quyết. Giữa khung cảnh phức tạp và đầy thương tổn này, Đức Thánh Cha Leo đến như một người hành hương hòa bình, mang đến thông điệp hòa giải và cách tân cho một đất nước khao khát sự ổn định và một tương lai dựa trên công lý và sự tin tưởng lẫn nhau.
Nguyễn Minh Sơn