ĐGH Lêô XIV đưa ra đề xuất bất ngờ về Ukraine, nhận ủng hộ từ tổng thống Donald Trump

ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV ĐƯA RA ĐỀ XUẤT BẤT NGỜ VỀ UKRAINE, NHẬN ỦNG HỘ TỪ TỔNG THỐNG DONALD TRUMP

Vào thời điểm thế giới đang chìm trong những căng thẳng địa chính trị, đặc biệt là cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, một nhân vật mới nổi lên với vai trò trung gian hòa giải đầy bất ngờ: Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, vị Giáo hoàng vừa nhậm chức tại Vatican. Chỉ trong chưa đầy hai tuần kể từ khi trở thành người đứng đầu Tòa Thánh vào ngày 8 tháng 5 năm 2025, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã tạo ra một bước ngoặt đáng chú ý trong chính sách đối ngoại của Vatican, đặc biệt liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Ngài không chỉ thể hiện một lập trường khác biệt so với người tiền nhiệm, Đức Phanxicô, mà còn đưa ra một đề xuất táo bạo: biến Vatican thành trung tâm thương thuyết để đạt được lệnh ngừng bắn trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Đề xuất này, được công bố vào ngày 19 tháng 5 năm 2025, đã nhận được sự ủng hộ bất ngờ từ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người vừa thất bại trong một nỗ lực đàm phán trước đó tại Istanbul.

Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, với tư cách là người bảo vệ hòa bình, đã nhanh chóng khẳng định vai trò của mình trên trường quốc tế. Không giống như Đức Phanxicô, người từng bị chỉ trích vì sự ngần ngại trong việc gọi Nga là kẻ xâm lược trong cuộc xung đột Ukraine, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV thể hiện một lập trường quyết đoán hơn. Trong suốt triều đại của mình, Đức Phanxicô thường giữ vai trò trung lập, nhấn mạnh đối thoại và tránh chỉ trích trực tiếp Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ví dụ, vào năm 2022, khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine, Đức Phanxicô đã chọn gặp đại sứ Nga tại Vatican trước khi liên lạc với Kyiv. Ngài từng gây tranh cãi khi ám chỉ rằng “tiếng sủa” của NATO có thể đã khiêu khích Moscow, một phát biểu khiến nhiều người ở Ukraine và phương Tây thất vọng. Ngược lại, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV ngay từ những ngày đầu tiên đã đặt Ukraine vào trung tâm sứ mệnh của mình.

Trong bài phát biểu tại thánh lễ nhậm chức vào ngày 18 tháng 5 năm 2025, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã gọi Ukraine là “tử đạo” – một từ ngữ mạnh mẽ, đầy cảm xúc mà Đức Phanxicô chưa từng sử dụng. Ngài cầu nguyện cho các nạn nhân của chiến tranh và nhấn mạnh sự cần thiết của hành động cụ thể để chấm dứt xung đột. Ngay sau thánh lễ, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã có cuộc gặp riêng với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, một động thái được đánh giá là biểu tượng cho sự ưu tiên của ngài đối với Ukraine. Cuộc gọi điện thoại đầu tiên của ngài sau khi nhậm chức cũng là với ông Zelensky, tiếp theo là cuộc gặp với Tổng giám mục Sviatoslav Shevchuk, lãnh đạo Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraine. Những hành động này cho thấy Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không chỉ muốn bày tỏ sự đồng cảm mà còn sẵn sàng hành động để hỗ trợ Ukraine.

Ngày 19 tháng 5 năm 2025, chỉ 11 ngày sau khi nhậm chức, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV công khai đề xuất một sáng kiến hòa bình đầy tham vọng: biến Vatican thành địa điểm trung lập để tổ chức các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Nga và Ukraine. Đề xuất này đánh dấu một sự thay đổi lớn trong vai trò của Tòa Thánh, từ một quan sát viên thụ động sang một nhân tố địa chính trị tích cực. Theo hãng tin TVP World, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã trực tiếp liên lạc với các nhà lãnh đạo Ukraine, kêu gọi họ tham gia các cuộc thương thuyết trực tiếp và nhấn mạnh rằng hòa bình chỉ có thể đạt được thông qua đối thoại. Ngài cũng gửi thông điệp đến các bên liên quan, bao gồm cả Nga, rằng Vatican sẵn sàng đóng vai trò trung gian để đảm bảo các cuộc đàm phán diễn ra công bằng và minh bạch.

Đề xuất của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không chỉ là một ý tưởng đột xuất mà còn là kết quả của những tính toán chiến lược. Vatican, với tư cách là một thực thể độc lập và không liên kết với bất kỳ khối quân sự nào, có lợi thế độc đáo để tổ chức các cuộc đàm phán nhạy cảm. Lịch sử cũng cho thấy Vatican từng đóng vai trò trung gian trong các cuộc xung đột quốc tế, chẳng hạn như trong việc hòa giải giữa Argentina và Chile vào năm 1978. Với uy tín tinh thần và vị thế trung lập, Vatican dưới sự lãnh đạo của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV có thể trở thành một “điểm gặp gỡ” lý tưởng cho các bên đang xung đột.

Đề xuất của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV nhận được sự ủng hộ bất ngờ từ Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người vừa nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 1 năm 2025. Trước đó, ông Trump đã nỗ lực tổ chức một vòng đàm phán hòa bình tại Istanbul, nhưng cuộc đàm phán này thất bại chỉ vài giờ trước khi Đức Giáo Hoàng Lêô XIV công bố sáng kiến của mình. Theo các nguồn tin, sau một cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin vào ngày 20 tháng 5, ông Trump tuyên bố rằng các cuộc thương thuyết mới sẽ bắt đầu “ngay lập tức” và bày tỏ sự ủng hộ đối với việc chọn Vatican làm địa điểm đàm phán. Phát biểu trước báo giới, ông Trump ca ngợi Đức Giáo Hoàng Lêô XIV là “một người có tầm nhìn” và cho rằng sáng kiến này có thể “mở ra một con đường mới cho hòa bình”.

Sự ủng hộ của ông Trump không chỉ củng cố vị thế của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV mà còn làm tăng khả năng hiện thực hóa đề xuất này. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra những thách thức mới. Một số nhà phân tích cho rằng sự tham gia của ông Trump có thể khiến Nga và Ukraine nghi ngờ về tính trung lập của các cuộc đàm phán, đặc biệt khi Hoa Kỳ từ lâu đã là một trong những đồng minh lớn nhất của Ukraine. Dù vậy, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV dường như đã chuẩn bị cho những khó khăn này. Ngài nhấn mạnh rằng Vatican sẽ đảm bảo mọi cuộc thảo luận diễn ra trong tinh thần công bằng, không thiên vị bất kỳ bên nào.

Đề xuất của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã nhận được sự chú ý rộng rãi từ cộng đồng quốc tế. Các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm Thủ tướng Đức và Tổng thống Pháp, bày tỏ sự hoan nghênh nhưng cũng thận trọng, nhấn mạnh rằng bất kỳ cuộc đàm phán nào cũng cần đảm bảo quyền tự quyết của Ukraine. Tại Ukraine, Tổng thống Zelensky đánh giá cao sáng kiến của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, nhưng ông nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải dựa trên việc Nga rút quân hoàn toàn khỏi lãnh thổ Ukraine. Trong khi đó, phía Nga vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức, mặc dù một số nguồn tin cho rằng Kremlin đang cân nhắc đề xuất này.

Triển vọng của sáng kiến hòa bình này vẫn còn nhiều thách thức. Cuộc xung đột Nga-Ukraine đã kéo dài hơn ba năm, với hàng chục ngàn người thiệt mạng và hàng triệu người phải di tản. Các vấn đề cốt lõi, như tình trạng của các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng và vai trò của NATO, vẫn là những rào cản lớn. Tuy nhiên, đề xuất của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã mang lại một tia hy vọng mới, đặc biệt khi nó nhận được sự ủng hộ từ một nhân vật quyền lực như ông Trump.

Với đề xuất biến Vatican thành trung tâm thương thuyết hòa bình, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV không chỉ khẳng định vai trò của mình như một nhà lãnh đạo tinh thần mà còn định vị Tòa Thánh như một nhân tố địa chính trị quan trọng. Sự khác biệt rõ rệt so với người tiền nhiệm, cùng với sự ủng hộ bất ngờ từ Tổng thống Donald Trump, đã làm cho sáng kiến này trở thành tâm điểm chú ý của thế giới. Dù con đường phía trước còn nhiều khó khăn, hành động nhanh chóng và quyết đoán của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV cho thấy ngài sẵn sàng làm bất cứ điều gì để mang lại hòa bình cho Ukraine và thế giới.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp