ĐGH Leo XIV tăng cường bảo vệ pháp lý cho nhân viên của Vatican và Tòa Thánh
ĐGH Leo XIV tăng cường bảo vệ pháp lý cho nhân viên của Vatican và Tòa Thánh
Đức Thánh Cha Leo XIV đã phê chuẩn những quy định lao động mới tại Văn phòng Lao động của Tòa Thánh (ULSA, viết tắt theo tiếng Ý), cơ quan của Tòa Thánh chịu trách nhiệm quản lý quan hệ lao động cho nhân viên làm việc tại Giáo triều Roma, Chính quyền Thành Quốc Vatican và những thực thể khác do Tòa Thánh trực tiếp quản lý.
Cuộc cải cách, được thiết lập thông qua một sắc lệnh của Đức Thánh Cha ký ngày 25 tháng Mười Một, đưa ra những thay đổi quan trọng nhằm tăng cường sự đại diện của các tổ chức, cải thiện sự phối hợp nội bộ và nhấn mạnh sự quan tâm của Giáo hoàng đối với nhân viên và việc áp dụng giáo lý xã hội của Giáo hội.
Văn bản được ban hành — tương ứng với điều lệ mới của ULSA — nêu chi tiết, bằng ngôn ngữ pháp lý chính xác, cách thức giải quyết những tranh chấp lao động tại Vatican, tăng cường những biện pháp bảo vệ, thủ tục và thời hạn cho cả nhân viên đương nhiệm và cựu nhân viên của Tòa Thánh.
Cụ thể, văn bản này quy định chương dành cho những tranh chấp lao động, thiết lập rõ ràng ai có thể khiếu nại, đến cơ quan nào và trong khung thời gian nào.
Văn bản này nêu rõ rằng bất kỳ ai tin rằng mình bị thiệt hại bởi một hành vi hành chính trong vấn đề lao động — trừ khi hành vi đó được Giáo hoàng chấp thuận rõ ràng — đều có thể khiếu nại với ULSA hoặc đưa vụ việc ra cơ quan tư pháp của Vatican.
Tuy nhiên, văn bản nhấn mạnh rằng việc cố gắng hòa giải với giám đốc ULSA là điều kiện bắt buộc, một yêu cầu không thể thiếu trước khi theo đuổi bất kỳ hành động nào khác.
Văn bản cũng quy định rằng, khi được yêu cầu bởi những quy định nội bộ của mỗi cơ quan hành chính, người lao động trước tiên phải sử dụng hết tất cả những biện pháp khắc phục nội bộ, nếu không, khiếu nại của họ sẽ bị coi là không thể chấp nhận được. Chỉ sau khi hoàn thành quy trình này, thủ tục trước ULSA hoặc các tòa án của Thành Quốc Vatican mới có thể được bắt đầu.
Giải quyết thông qua đối thoại trước khi nhờ đến hành động pháp lý
Các tranh chấp lao động — dù là cá nhân hay tập thể — sẽ được giải quyết ưu tiên thông qua những cơ chế hòa giải, và chỉ trong trường hợp thất bại, chúng mới được chuyển đến Hội đồng Hòa giải và Trọng tài ULSA hoặc tòa án Vatican. Bằng cách này, hệ thống ưu tiên những giải pháp thông qua đối thoại trước khi nhờ đến hành động pháp lý.
Văn bản này cũng quy định thời hạn năm năm đối với những quyền phát sinh từ quan hệ lao động, mặc dù nó làm rõ rằng việc nộp đơn yêu cầu hòa giải sẽ làm gián đoạn thời hạn này cho đến khi có thông báo chính thức về văn bản kết thúc giai đoạn này.
Những vấn đề thuộc thẩm quyền của các Ủy ban Kỷ luật được thành lập trong những quy định chung của những cơ quan hành chính khác nhau của Vatican được loại trừ rõ ràng khỏi thủ tục này.
Về thời hạn, điều lệ quy định rằng đơn khiếu nại phải được nộp trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo — hoặc biết được — về hành vi bị khiếu nại. Thời hạn tương tự được áp dụng sau khi có quyết định tiêu cực về khiếu nại nội bộ hoặc trong trường hợp im lặng của cơ quan hành chính, nếu cơ quan đó không phản hồi trong thời gian quy định.
Cuối cùng, văn bản này nêu chi tiết những yêu cầu về hình thức của đơn khiếu nại, trong đó phải bao gồm thông tin cá nhân của người khiếu nại, thông tin nhận dạng của cơ quan hành chính liên quan và hành vi bị khiếu nại, cũng như những yếu tố cần thiết để cho phép xử lý vụ việc một cách đúng đắn.
Sắc lệnh được ban hành sau buổi tiếp kiến Đức Hồng y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh, và trùng với thời điểm phê chuẩn những quy định chung mới của Giáo triều Roma.
Nhìn chung, văn kiện này phản ánh nỗ lực nhằm mang lại sự chắc chắn về mặt pháp lý, tính minh bạch và trật tự thủ tục cao hơn cho quan hệ lao động trong Tòa Thánh, phù hợp với cuộc cải cách gần đây do Đức Thánh Cha Leo XIV khởi xướng nhằm tăng cường bảo vệ người lao động và thúc đẩy văn hóa hòa giải trước khi phải nhờ đến pháp luật.
Một hội đồng đại diện
Một sự đổi mới quan trọng khác trong quy chế mới là việc mở rộng Hội đồng ULSA, cơ quan tư vấn chịu trách nhiệm xây dựng những đề xuất quy định. Lần đầu tiên, hội đồng này sẽ bao gồm một đại diện từ Phủ Quốc vụ khanh cũng như từ Tòa Giám mục Roma, Quỹ Hưu trí và Quỹ Chăm sóc Sức khỏe (FAS) dành cho nhân viên của Vatican và Tòa Thánh. Việc bổ sung này nâng số lượng những thực thể được đại diện mới lên đến bốn và nhằm mục đích tăng cường chuyên môn kỹ thuật và bảo vệ người lao động một cách hiệu quả.
Hội đồng — với các thành viên phục vụ nhiệm kỳ năm năm — đã bao gồm đại diện từ nhiều bộ và cơ quan khác nhau của Vatican, chẳng hạn như Bộ Truyền giáo, Ban Thư ký Kinh tế, Ban Quản lý Tài sản của Tòa Thánh và Phủ Thống đốc Thành Quốc Vatican.
Một phong cách làm việc “đồng nghị” hơn
Điều lệ mới cũng đưa ra một phương thức làm việc mang tính tham gia hơn. Từ nay trở đi, mỗi thành viên hội đồng sẽ có thể trực tiếp đề xuất những chủ đề cho chương trình nghị sự, một quyền hạn trước đây cần sự ủng hộ của ít nhất bốn thành viên. Theo những nguồn tin từ Vatican, biện pháp này nhấn mạnh phong cách làm việc “đồng nghị” hơn và thúc đẩy sự tham gia sáng tạo của những bộ phận khác nhau và đại diện nhân viên.
Đức Thánh Cha Leo XIV đã xác nhận những trách nhiệm lịch sử của ULSA, một tổ chức được Thánh Gioan Phaolô II thành lập năm 1988 và hoạt động từ năm 1989, và được cập nhật thêm trong các triều đại giáo hoàng của Đức Banedictô XVI và Đức Phanxicô.
Nguyễn Minh Sơn