ĐGH Lêô XIV và mạng xã hội: một chương mới trong sứ vụ truyền giáo kỹ thuật số

ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV VÀ MẠNG XÃ HỘI: MỘT CHƯƠNG MỚI TRONG SỨ VỤ TRUYỀN GIÁO KỸ THUẬT SỐ

Trong bối cảnh thế giới ngày càng kết nối qua các nền tảng kỹ thuật số, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã chính thức tiếp nhận và mở rộng sự hiện diện của Tòa Thánh trên mạng xã hội, đánh dấu một bước tiến mới trong sứ vụ truyền giáo của Giáo hội Công giáo. Với việc tiếp quản tài khoản X @Pontifex với 52 triệu người theo dõi từ triều đại của Đức Thánh Cha Phanxicô và khởi tạo tài khoản Instagram mới mang tên @Pontifex - Pope Leo XIV, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã khẳng định cam kết sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại để mang Tin Mừng đến với mọi người, bất kể khoảng cách địa lý hay rào cản văn hóa.

Sự hiện diện của Giáo hội Công giáo trên mạng xã hội không phải là một hiện tượng mới, nhưng nó đã phát triển mạnh mẽ trong hai thập kỷ qua, đặc biệt kể từ khi Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI tiên phong sử dụng các nền tảng kỹ thuật số. Vào ngày 12 tháng 12 năm 2012, Đức Bênêđictô XVI đã khởi động tài khoản X @Pontifex, trở thành vị Giáo hoàng đầu tiên sử dụng mạng xã hội để chia sẻ các sứ điệp đức tin. Tài khoản này, được viết bằng chín ngôn ngữ (Anh, Ả Rập, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Trung Quốc, và Ý), đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của hàng triệu người trên toàn cầu. Tuy nhiên, triều đại của Đức Bênêđictô XVI chỉ kéo dài vài tháng sau đó, và tài khoản @Pontifex được chuyển giao cho người kế nhiệm, Đức Thánh Cha Phanxicô, vào năm 2013.

Dưới triều đại của Đức Phanxicô, sự hiện diện của Tòa Thánh trên mạng xã hội đã đạt đến một tầm cao mới. Đức Phanxicô không chỉ duy trì tài khoản X @Pontifex mà còn mở rộng sang Instagram với tài khoản @Franciscus, được khởi động vào ngày 19 tháng 3 năm 2016. Bài đăng đầu tiên trên Instagram của ngài là một hình ảnh đầy ý nghĩa: Đức Phanxicô quỳ cầu nguyện, kèm theo dòng chữ “Hãy cầu nguyện cho tôi” được viết bằng nhiều ngôn ngữ. Hình ảnh này đã nhanh chóng lan tỏa, thể hiện sự khiêm nhường và gần gũi của vị Giáo hoàng, đồng thời mở ra một kỷ nguyên mới trong cách Giáo hội giao tiếp với thế giới.

Trong suốt triều đại của mình, Đức Phanxicô đã sử dụng mạng xã hội như một công cụ truyền giáo mạnh mẽ, đăng tải khoảng 50.000 bài viết trên các tài khoản @Pontifex và @Franciscus. Các bài đăng này thường ngắn gọn, súc tích, nhưng mang đậm tinh thần Tin Mừng, tập trung vào các chủ đề như hòa bình, công bằng xã hội, lòng thương xót, và trách nhiệm chăm sóc Công Trình Sáng Tạo. Đặc biệt, trong những thời điểm khủng hoảng, chẳng hạn như đại dịch COVID-19 vào năm 2020, các sứ điệp của Đức Phanxicô đã nhận được sự tương tác khổng lồ, với tổng cộng 27 tỷ lượt xem trên các nền tảng mạng xã hội, theo thống kê từ Vatican.

Khi lên ngôi Giáo hoàng vào năm 2025, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã quyết định tiếp tục sự hiện diện tích cực trên mạng xã hội, nhận thức rằng các nền tảng kỹ thuật số là “một quảng trường công cộng mới” (như lời Đức Phanxicô từng mô tả) để gặp gỡ và đối thoại với thế giới. Ngài đã chính thức tiếp quản tài khoản X @Pontifex, một tài khoản mang tính biểu tượng với lịch sử trải qua ba triều đại Giáo hoàng. Hiện tại, tài khoản này có 52 triệu người theo dõi trên toàn cầu, trong đó 18,7 triệu người theo dõi các bài đăng trực tiếp của Đức Lêô XIV. Để tôn vinh di sản của người tiền nhiệm, tất cả nội dung được đăng tải dưới thời Đức Phanxicô đã được lưu trữ trên trang web chính thức của Vatican (Vatican.va), cho phép công chúng tiếp tục truy cập các sứ điệp của ngài.

Bên cạnh đó, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã mở một tài khoản Instagram mới mang tên @Pontifex - Pope Leo XIV, được Bộ Truyền thông Tòa Thánh xác nhận là tài khoản chính thức duy nhất của ngài trên nền tảng này. Tài khoản này đã nhanh chóng thu hút 13,5 triệu người theo dõi chỉ trong thời gian ngắn, với hơn 12 bài đăng được công bố tính đến ngày 26 tháng 5 năm 2025. Nội dung trên Instagram của Đức Lêô XIV tập trung vào các hình ảnh và thông điệp trực quan, kết hợp giữa các khoảnh khắc phụng vụ, những lời cầu nguyện, và các lời kêu gọi hành động vì hòa bình và công lý. Các bài đăng này được thiết kế để thu hút cả những người trẻ tuổi, vốn chiếm phần lớn người dùng Instagram, và những tín hữu muốn tìm kiếm sự hướng dẫn thiêng liêng trong cuộc sống hằng ngày.

Trong khi đó, tài khoản Instagram cũ @Franciscus của Đức Phanxicô đã được chuyển sang chế độ lưu trữ, với nội dung được bảo tồn trong kho “Ad Memoriam” của Vatican. Điều này đảm bảo rằng di sản kỹ thuật số của Đức Phanxicô sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho các thế hệ tương lai, đồng thời tạo không gian cho Đức Lêô XIV xây dựng dấu ấn riêng của mình trên mạng xã hội.

Sự hiện diện của Đức Thánh Cha Lêô XIV trên mạng xã hội không chỉ là một chiến lược truyền thông mà còn mang ý nghĩa thần học sâu sắc. Trong thông điệp gửi đến Ngày Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 59 (năm 2025), Đức Lêô XIV đã nhấn mạnh rằng mạng xã hội là “một không gian thánh thiêng, nơi Giáo hội được mời gọi để làm chứng cho Chúa Kitô.” Ngài kêu gọi các tín hữu sử dụng các nền tảng kỹ thuật số một cách có trách nhiệm, biến chúng thành những công cụ của sự thật, lòng thương xót, và tình liên đới.

Từ góc độ thần học, sự hiện diện của Giáo hoàng trên mạng xã hội phản ánh sứ vụ của Giáo hội trong việc “ra đi đến với muôn dân” (Mt 28,19). Trong một thế giới mà hàng tỷ người kết nối qua các nền tảng như X và Instagram, Giáo hội nhận thấy cơ hội để mang Tin Mừng đến với những người có thể không bao giờ bước chân vào một nhà thờ. Các bài đăng của Đức Lêô XIV thường được viết bằng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, nhưng chứa đựng những chân lý sâu sắc của đức tin Kitô giáo. Ví dụ, một bài đăng gần đây trên Instagram của ngài có nội dung: “Hãy để lòng thương xót của Thiên Chúa dẫn dắt bạn, ngay cả trong những khoảnh khắc tăm tối nhất. Ngài luôn ở bên bạn.” Kèm theo đó là hình ảnh ngài cầu nguyện tại Đền thờ Thánh Gioan Laterano, tạo nên sự kết nối trực quan và cảm xúc với người xem.

Hơn nữa, mạng xã hội cho phép Đức Thánh Cha tiếp cận với một lượng lớn người trẻ, những người đang tìm kiếm ý nghĩa và hướng đi trong một thế giới đầy biến động. Bằng cách sử dụng các nền tảng như Instagram, vốn phổ biến với thế hệ Millennials và Gen Z, Đức Lêô XIV đang xây dựng một cây cầu giữa Giáo hội và thế hệ trẻ, khuyến khích họ tham gia vào đời sống đức tin và các sáng kiến xã hội của Giáo hội.

Khác với Đức Phanxicô, người nổi tiếng với phong cách gần gũi và các bài đăng mang tính cá nhân, Đức Lêô XIV dường như đang định hình một chiến lược truyền thông mang tính hệ thống và đa dạng hơn. Các bài đăng trên tài khoản @Pontifex và @Pontifex - Pope Leo XIV được soạn thảo cẩn thận, kết hợp giữa các thông điệp thiêng liêng, các lời kêu gọi hành động, và những cập nhật về các sự kiện quan trọng trong triều đại của ngài. Ví dụ, một bài đăng trên X gần đây đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường: “Công Trình Sáng Tạo là món quà của Thiên Chúa. Chúng ta được kêu gọi để bảo vệ nó, không phải để khai thác nó một cách ích kỷ.” Bài đăng này đã nhận được hàng ngàn lượt chia sẻ và bình luận, cho thấy sức ảnh hưởng của Đức Thánh Cha trong việc định hình các cuộc thảo luận toàn cầu.

Ngoài ra, Đức Lêô XIV đã tận dụng các tính năng tương tác của mạng xã hội để kết nối với cộng đồng. Các buổi phát trực tiếp trên Instagram, chẳng hạn như buổi cầu nguyện tại Quảng trường Thánh Phêrô, đã thu hút hàng triệu lượt xem và hàng ngàn bình luận từ người dùng trên khắp thế giới. Những khoảnh khắc này không chỉ mang lại sự gần gũi mà còn tạo cơ hội để Đức Thánh Cha lắng nghe tiếng nói của Dân Chúa, từ những lời cầu nguyện đến những mối quan ngại về các vấn đề xã hội.

Bộ Truyền thông Tòa Thánh, dưới sự lãnh đạo của Đức Ông Lucio Ruiz, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý các tài khoản mạng xã hội của Đức Thánh Cha. Đội ngũ này đảm bảo rằng nội dung được đăng tải phù hợp với giáo huấn của Giáo hội, đồng thời phản ánh phong cách và tầm nhìn của Đức Lêô XIV. Theo một thông báo từ Bộ Truyền thông, các bài đăng của Đức Thánh Cha được soạn thảo với sự hợp tác chặt chẽ giữa các cố vấn thần học, chuyên gia truyền thông, và chính Đức Thánh Cha, nhằm đảm bảo rằng mỗi thông điệp đều mang tính xác thực và truyền cảm hứng.

Sự hiện diện của Đức Lêô XIV trên mạng xã hội đã tạo ra một tác động đáng kể, không chỉ trong cộng đồng Công giáo mà còn trong xã hội nói chung. Các bài đăng của ngài thường xuyên được các hãng truyền thông quốc tế trích dẫn, từ CNN đến BBC, như một nguồn cảm hứng cho các cuộc thảo luận về đạo đức, công lý, và nhân quyền. Ví dụ, một bài đăng trên X về sự cần thiết của đối thoại liên tôn đã được chia sẻ rộng rãi trong các cộng đồng Hồi giáo và Do Thái giáo, mở ra các cuộc đối thoại liên văn hóa trên toàn cầu.

Trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng toàn cầu, chẳng hạn như biến đổi khí hậu và bất bình đẳng kinh tế, các sứ điệp của Đức Lêô XIV trên mạng xã hội đã trở thành nguồn an ủi và định hướng cho hàng triệu người. Năm 2024, khi thế giới đối mặt với một đợt thiên tai nghiêm trọng ở Đông Nam Á, một bài đăng của Đức Lêô XIV kêu gọi sự đoàn kết và hỗ trợ cho các nạn nhân đã dẫn đến một chiến dịch gây quỹ toàn cầu, quyên góp được hàng triệu đô la cho các nỗ lực cứu trợ.

Hơn nữa, các tài khoản mạng xã hội của Đức Thánh Cha đã trở thành một diễn đàn để người dùng bày tỏ ý kiến và chia sẻ câu chuyện cá nhân. Nhiều người đã để lại bình luận trên Instagram và X, kể về cách các sứ điệp của Đức Lêô XIV đã truyền cảm hứng cho họ vượt qua khó khăn hoặc tham gia vào các hoạt động từ thiện. Một người dùng từ Brazil viết: “Lời của Đức Thánh Cha đã giúp tôi tìm lại niềm tin sau nhiều năm xa cách Giáo hội. Cảm ơn ngài vì đã hiện diện trên Instagram!”

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, sự hiện diện của Đức Thánh Cha trên mạng xã hội cũng đối mặt với một số thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là nguy cơ bị hiểu lầm hoặc bóp méo thông điệp. Trong một thế giới mà thông tin lan truyền nhanh chóng, các bài đăng của Đức Lêô XIV có thể bị trích dẫn ngoài ngữ cảnh hoặc sử dụng cho các mục đích chính trị. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Truyền thông Tòa Thánh đã triển khai một đội ngũ giám sát để đảm bảo rằng nội dung được truyền tải một cách chính xác và nhất quán.

Một thách thức khác là sự phân cực trên mạng xã hội, nơi các cuộc tranh luận thường trở nên gay gắt và thiếu tôn trọng. Đức Lêô XIV đã nhiều lần kêu gọi người dùng mạng xã hội duy trì sự tôn trọng và đối thoại mang tính xây dựng, nhấn mạnh rằng “mạng xã hội nên là nơi của sự gặp gỡ, không phải của sự chia rẽ.” Ngài cũng khuyến khích các tín hữu sử dụng các nền tảng này để lan tỏa hy vọng và lòng tốt, thay vì góp phần vào sự tiêu cực.

Tuy nhiên, những thách thức này cũng đi kèm với cơ hội. Mạng xã hội cho phép Đức Thánh Cha tiếp cận với những người ở các vùng ngoại biên, cả về mặt địa lý lẫn thiêng liêng. Những người không có cơ hội tham dự các sự kiện tại Vatican hoặc gặp gỡ Đức Thánh Cha trực tiếp giờ đây có thể kết nối với ngài qua một cú nhấp chuột. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc tiếp cận các cộng đồng ở các quốc gia đang phát triển, nơi truy cập internet đang ngày càng phổ biến.

Nhìn về phía trước, Đức Thánh Cha Lêô XIV dường như có kế hoạch mở rộng sự hiện diện của Tòa Thánh trên các nền tảng kỹ thuật số khác, chẳng hạn như YouTube và TikTok, để tiếp cận nhiều đối tượng hơn. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Radio Vatican, ngài chia sẻ: “Thế giới kỹ thuật số là một phần không thể tách rời của cuộc sống hiện đại. Giáo hội phải hiện diện ở đó, không chỉ để nói, mà còn để lắng nghe và đồng hành.”

Ngài cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo các linh mục, tu sĩ, và giáo dân trong việc sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả và có đạo đức. Các sáng kiến như “Học viện Truyền thông Kỹ thuật số” của Vatican, được ra mắt dưới triều đại của Đức Phanxicô, dự kiến sẽ được mở rộng dưới thời Đức Lêô XIV để hỗ trợ sứ vụ truyền giáo kỹ thuật số.

Sự hiện diện của Đức Thánh Cha Lêô XIV trên mạng xã hội là một minh chứng cho sự thích nghi của Giáo hội Công giáo với những thay đổi của thời đại. Bằng cách tiếp quản tài khoản X @Pontifex và mở tài khoản Instagram @Pontifex - Pope Leo XIV, ngài đã mở ra một chương mới trong sứ vụ truyền giáo của Tòa Thánh, mang Tin Mừng đến với hàng triệu người trên toàn thế giới. Trong một thế giới đầy biến động, các sứ điệp của Đức Lêô XIV trên mạng xã hội không chỉ là nguồn cảm hứng mà còn là lời mời gọi mọi người sống đức tin một cách cụ thể, qua lòng thương xót, công lý, và tình liên đới.

Khi ánh sáng của Tin Mừng lan tỏa qua các nền tảng kỹ thuật số, Đức Thánh Cha Lêô XIV đang dẫn dắt Giáo hội bước vào một kỷ nguyên mới, nơi “quảng trường công cộng” của mạng xã hội trở thành một không gian thánh thiêng cho sự gặp gỡ, đối thoại, và chứng tá đức tin.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp