Đóng băng tâm hồn - Ý Chúa ? Không chắc!

ĐÓNG BĂNG TÂM HỒN

(Lc.16,19-31)

Văn phong dụ ngôn là một loại hình văn chương rất quen thuộc với người Do Thái thời Chúa Giê-su, dù vậy nó không đương nhiên dễ hiểu đối với Ki-tô hữu, kể cả hôm nay. Qua một câu chuyện có thể rất thường nhật, người kể muốn truyền đạt một chân lý nào đó. Chìa khoá để nắm bắt ý tưởng người kể muốn nói, bình thường ta cần chú ý đến câu kết của câu chuyện hoặc một chi tiết nào đó xem ra không ‘lôgich’ với tiến trình của câu chuyện.

Ông nhà giàu trong dụ ngôn trên khi đang trầm luân trong âm phủ (hay hoả ngục) lại có lòng nghĩ đến các anh em đang còn dương thế quả là một chi tiết nghịch lý thú vị. Tuy nhiên cái thú vị này lại hướng chúng ta trở về với ông thời còn tại thế. Gia cảnh giàu có, phải chăng vì ông ta biết cách kinh doanh? Điều này ta không rõ, nhưng Đức Giêsu không minh nhiên kể rằng nhờ làm ăn bất chính mà ông giàu có. Có tiền, có của thì ăn mặc lụa là gấm vóc, ngày ngày yến tiệc linh đình đâu phải là điều đáng lên án. Tuy nhiên điều đáng trách nơi ông ta là cái sự “không thấy” anh Ladarô nghèo khổ, mụn nhọt đầy mình nằm trước cổng nhà ông đang nhỏ “nước miếng” thèm thuồng của ăn thừa, thức ăn rơi vải từ bàn ăn của ông ta mà chẳng được. Tất thảy vì một lẽ này: nhiều người và cả ông nhà giàu “đã có nhìn mà không thấy”.

Nhìn mà không thấy hẳn có nhiều nguyên nhân, thế nhưng cái nguyên nhân chính ở câu chuyện này hẳn ta phải rõ. Đó là sự vô tâm, lòng dửng dưng của ông nhà giàu trước cảnh tình khốn khổ của đồng loại. Không ai ngây ngô tin rằng nếu ở trần gian này gặp nhiều sự may lành thì mai sau sẽ “xuống hoả ngục” hoặc ngược lại nếu gặp sự khốn khổ ở đời này thì mai sau sẽ “lên thiên đàng”. Chính bởi cái tâm và cung cách sống của ta đối với tha nhân, nhất là đối với bần cùng, khốn khổ mới quyết định số phận chúng ta sau này. Nội dung Tin mừng, đặc biệt Tin mừng Matthêu chương 25 cho ta khẳng định điều này. Quả thật ông nhà giàu trong dụ ngôn đã phải trầm luân dưới âm phủ là vì sự dửng dưng, sự vô tâm của ông trước cảnh tình của anh Ladarô nghèo khổ.

Đọc Tin mừng, chúng ta phải ngạc nhiên, vì có những tội ta xem là lớn và quả thật nó cũng gây tai hại thế mà Chúa Giêsu bỏ qua và tha thứ dễ dàng, chẳng hạn những tội về tính xác thịt. Cả đến tội ngoại tình như chuyện người đàn bà bị bắt quả tang trong Tin Mừng Gioan thì Chúa Giêsu lại ngõ lời rất nhân từ: “Ta cũng không kết tội chị. Hãy về và đừng phạm tội nữa” (Ga 8,11). Trái lại, Ngài mạnh mẽ lên án sự vô tâm, sự dửng dưng trước người nghèo, người khốn khổ, người tội lỗi.

Tuy nhiên ta phải ngạc nhiên vì câu kết của dụ ngôn trên bằng lờì của Abraham: “Môsê và các ngôn sứ mà họ chẳng còn chẳng chịu nghe, thì người chết có sống lại, họ chẳng chịu tin” (Lc 17,31). Câu kết này làm ta nhớ lại lời của Chúa Giêsu: “họ có mắt mà không thấy, có tai mà chẳng nghe”(x.Mt 13,10-15). Đúng hơn, họ có nhìn mà không muốn thấy, có nghe mà chẳng chịu tin, tức là nghe theo. Thấy điều phải làm, nghe điều phải đạo mà vẫn làm ngơ hay tìm cách bào chữa hẳn có nhiều nguyên cớ. Cái lý do mà dụ ngôn này muốn nói chính là sự giàu có, nhiều tiền, đầy đủ của cải vật chất, đủ đầy tiện nghi.

 Tiền của càng phình ra thì con tim càng bó hẹp lại. Tiện nghi càng đủ đầy thì khoảng cách giữa người với người càng xa. Thực tiễn đời sống đô thị cho chúng ta thấy hiện tượng này. Không thể làm tôi hai chủ được. Khi đã đặt của tiền vào tâm trí thì Thiên Chúa sẽ bị đẩy ra xa và dĩ nhiên tha nhân sẽ chẳng là gì cả. Xin chớ để sự giàu có đóng băng tâm hồn. Nếu xét giàu có là tình trạng sở hữu trên mức bình thường những cái có giá trị về vật chất hoặc tinh thần thì quyền lực, địa vị, thậm chí cả những “công lao đạo đức” cũng có thể khiến chúng ta hóa thành “giàu có” cách đáng tiếc.

Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột

**************

Ý CHÚA? - KHÔNG CHẮC!

(Lễ Trọng Kính Thánh cả Giuse – 19/3 – Mt 1,16.18-21.24a)

Có thể nói rằng toàn thể Giáo hội Công giáo đều nhìn nhận vai trò, vị trí quan trọng của thánh cả Giuse trong chương trình cứu độ của Thiên Chúa. Và theo dòng thời gian nhiều nhân đức của thánh nhân ngày càng được đoàn tín hữu Kitô suy ngắm, học hỏi, noi gương. Một trong những nét trỗi vượt của thánh Giuse đó là “không thấy nói gì”, nhưng lại mau mắn, nhiệt thành thực thi thánh ý Thiên Chúa. Xin được nhìn vào cuộc đời của thánh nhân để ngẫm suy việc Ngài không chỉ là người cha nuôi mà còn thực sự là mẹ, là anh chị em của Chúa Giêsu vì đã biết “lắng nghe”,“đón nhận” và “thực thi” thánh ý Cha trên trời.

Tin mừng tường thuật: Khi ấy có “Mẹ và anh em Đức Giêsu đến, đứng ở ngoài, cho gọi Người ra. Lúc ấy, đám đông đang ngồi chung quanh Người. Có kẻ nói với Người rằng: “Thưa Thầy, có mẹ và anh em chị em Thầy ở ngoài kia đang tìm Thầy! Nhưng Người đáp lại: “Ai là mẹ tôi? Ai là anh em tôi?” Rồi Người rảo mắt nhìn những kẻ ngồi chung quanh và nói: “Đây là mẹ tôi, đây là anh em tôi. Ai thi hành ý muốn của Thiên Chúa, người ấy là anh em chị em tôi, là mẹ tôi.” (Mc 3,31-35). Vấn đề đặt ra đó là khi nào thì chúng ta thực sự thi hành thánh ý Thiên Chúa?

1.Khi làm điều hợp pháp, đúng luật? Xin mạnh dạn trả lời: Không chắc là đã thực thi ý Chúa. Trước dữ kiện Maria thụ thai do bởi phép Chúa Thánh Thần dĩ nhiên thánh Giuse không thể hiểu và có thể nói là ngài còn hiểu sai và hiểu lầm là đàng khác. Tin Mừng ghi rõ: “Giuse không muốn tố giác bà…” (x.Mt 1,19). Không ai nói tố giác một điều tốt hoặc điều không xấu. Đã là tố giác thì điều mình nhắm tố giác ắt phải là sự gì đó xấu, ít là theo lối nghĩ suy của mình. Nếu thánh Giuse tố giác chuyện Maria thụ thai thì ngài làm đúng với luật Do Thái giáo lúc bấy giờ. Làm điều đúng luật thì chưa chắc là thực thi ý Chúa. Tạ ơn Chúa, thánh Giuse đã không làm điều theo đúng luật dạy.

2.Khi không làm thiệt hại gì cho tha nhân? Cũng không chắc là đã làm theo ý Chúa. “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”. Điều gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác. Sống theo lời dạy của Đức Khổng Tử và của tác giả sách Tôbia thì quả là đáng kính trọng (x.Tb 4,15). Thế nhưng, theo dụ ngôn về ngày cánh chung Chúa Giêsu kể thì những người bị xếp bên trái không thấy nói là vì đã làm điều này, điều kia gây thiệt hại cho tha nhân (x.Mt 25,31-46). Họ đã phạm thứ tội đáng trách đó là đã bỏ qua việc đáng làm, phải làm trong khả năng và hoàn cảnh của mình. Đây là một nội hàm trong lời kinh thú tội đầu Thánh Lễ: “tội thiếu sót” (I have greatly sinned in…and in what I have failed to do). Thánh Giuse thoạt đầu quyết định “lìa bỏ Maria cách kín đáo” (Mt 1,19) chấp nhận mang tai tiếng cho bản thân là phụ bạc, là vô trách nhiệm, để không làm thiệt hại Maria. Tuy nhiên đây chưa phải là thánh ý Thiên Chúa.

3.Khi đón nhận nhau trong tình yêu và tinh thần trách nhiệm? Phải mạnh dạn khẳng định rằng đây chắc chắn là thực thi ý Chúa. Lời sứ thần báo mộng: “Này ông Giuse, con cháu  Đavít, đừng ngại đón bà Maria, bạn mình về…(Mt 1,20). Khi sẵn sàng đón nhận Maria và Hài nhi trong dạ về nhà thì Giuse không chỉ yêu thương mà còn biết sống có trách nhiệm của một người chồng, người cha. Tin Mừng Matthêu và Luca khi tường thuật khoảng đời thơ ấu và niên thiếu của Chúa Giêsu cho chúng ta thấy rõ điều này.

Trọng kính thánh cả Giuse, thiết tưởng rằng không gì là đẹp lòng Ngài hơn đó là noi gương Ngài không dừng lại ở vai vị làm cha nuôi Đấng Cứu Thế mà hãy làm mẹ, làm anh em, chị em của Người bằng việc nhạy bén nhận ra thánh ý Thiên Chúa và nỗ lực thực thi. Xin được nhắc lại với nhau rằng: Làm một điều hợp pháp, đúng với dân luật, thậm chí đúng với Giáo luật vẫn chưa chắc là đã thực thi ý Chúa. Không làm điều gì gây thiệt hại cho tha nhân cũng chưa hẳn là đã làm theo ý Chúa. Chính khi chúng ta tích cực làm cho tha nhân những gì mình muốn tha nhân làm cho mình thì chắc chắn là thực thi thánh ý Thiên Chúa, vì đó là lời Chúa Giêsu khi Người tóm gọn lề luật và lời các ngôn sứ (x.Mt 7,12).

Lm. Giuse Nguyễn Văn Nghĩa – Ban Mê Thuột

*******************