Giáo hội Sri Lanka kêu gọi bổ nhiệm Công tố viên đặc biệt cho vụ tấn công Chúa Nhật Phục Sinh
Giáo hội Sri Lanka kêu gọi bổ nhiệm Công tố viên đặc biệt cho vụ tấn công Chúa Nhật Phục Sinh
Ngày 21 tháng Mười đánh dấu bảy mươi tám tháng kể từ vụ đánh bom Chúa Nhật Phục Sinh đã tàn phá cộng đồng Kitô giáo Sri Lanka và làm rung chuyển đất nước đến tận gốc rễ. Gần bảy năm sau, Giáo hội Công giáo tiếp tục kêu gọi công lý, thúc giục chính phủ bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt để giám sát cuộc điều tra mà họ mô tả là bị trì hoãn lâu dài và nhạy cảm về mặt chính trị.
Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News, Cha Rohan Silva, OMI, Giám đốc Điều hành Trung tâm Xã hội và Tôn giáo (CSR) tại Colombo, đã bày tỏ sự thất vọng của Giáo hội trước tiến độ chậm chạp của cuộc điều tra và quyết tâm duy trì sự chú ý của công chúng vào nhu cầu tìm kiếm sự thật và trách nhiệm giải trình.
“Chúng tôi đã liên tục yêu cầu bổ nhiệm này,” Cha Silva nói, “vì Bộ Tổng Chưởng lý, cơ quan hiện đang xử lý vụ án, đã không hành động nhanh chóng kịp thời. Một công tố viên đặc biệt sẽ giúp bảo đảm việc truy tố được thực hiện và công lý không bị trì hoãn vô thời hạn.”
Thảm kịch in hằn vết thương cả một quốc gia
Vào ngày 21 tháng Tư năm 2019, Sri Lanka đã hứng chịu một loạt vụ đánh bom tự sát phối hợp nhắm vào các nhà thờ và khách sạn chật kín tín hữu và khách du lịch vào sáng Chúa Nhật Phục Sinh. Những vụ tấn công nhắm vào Đền thờ Thánh Anthony ở Colombo, Nhà thờ Thánh Sebastian ở Negombo và Nhà thờ Zion ở Batticaloa, cũng như ba khách sạn sang trọng ở thủ đô.
Hơn 260 người đã thiệt mạng, gồm hàng chục trẻ em và hơn 40 người nước ngoài. Hàng trăm người bị thương. Những vụ nổ sau đó được một nhóm cực đoan địa phương lấy cảm hứng từ cái gọi là Nhà nước Hồi giáo (ISIS) nhận trách nhiệm.
Những vụ tấn công này là một trong những hành động khủng bố chết chóc nhất trong lịch sử gần đây của Nam Á và để lại những vết thương tâm lý, tinh thần và xã hội sâu sắc, tiếp tục in hằn trong xã hội Sri Lanka.
“Gia đình các nạn nhân, Giáo hội và toàn thể quốc gia xứng đáng được giải đáp,” Cha Silva nói. “Công lý bị trì hoãn biết bao năm chính là công lý bị từ chối.”
Hy vọng trong một bầu không khí chính trị mới
Một chính quyền mới lên nắm quyền ở Sri Lanka một năm trước, cam kết mở lại những cuộc điều tra đã bị đình trệ dưới thời chính phủ trước. Cha Silva lưu ý rằng sự thay đổi này đã mang lại “một chút hy vọng” cho công chúng đang mệt mỏi.
“Với chính phủ mới, chúng tôi đã có những kỳ vọng,” ngài nói. “Họ hứa sẽ xem xét lại vụ án và mở những cuộc điều tra mới về những vấn đề chưa từng được giải quyết thỏa đáng trước đây.”
Trong số những vấn đề đó có những tiết lộ được phát sóng bởi đài truyền hình Anh Channel 4, cáo buộc có mối liên hệ giữa những thành phần trong bộ máy an ninh Sri Lanka và nhóm cực đoan chịu trách nhiệm về những vụ tấn công này.
“Những cáo buộc đó đã được thảo luận tại Quốc hội,” Cha Silva giải thích, “nhưng chúng chưa bao giờ được điều tra chính thức. Chúng tôi rất vui mừng khi những cuộc điều tra hiện đã được bắt đầu về một số vấn đề đó.”
Ngài cho biết các hướng điều tra mới không chỉ tập trung vào bản thân những vụ đánh bom mà còn vào những vụ việc trước đó có thể đã được sử dụng để đánh lạc hướng những nhà điều tra hoặc đánh lạc hướng sự chú ý khỏi những thủ phạm thực sự.
“Ngày càng rõ ràng hơn,” Cha Silva nói thêm, “rằng có thể đã có những nỗ lực gây hoang mang và hướng sự nghi ngờ vào những nhóm sai trái, chẳng hạn như LTTE,” mặc dù phong trào này hiện không còn hoạt động như một tổ chức quân sự nữa.
Lời kêu gọi một công tố viên đặc biệt
Trung tâm Xã hội và Tôn giáo, cùng với Tổng giáo phận Colombo và những tổ chức xã hội dân sự khác, đã và đang thúc đẩy việc bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt độc lập chuyên trách vụ án Chúa Nhật Phục Sinh.
“Đây là một trong những yêu cầu chính của chúng tôi,” Cha Silva nói. “Chúng tôi tin rằng một công tố viên độc lập sẽ đẩy nhanh tiến trình và bảo đảm tính công bằng, đặc biệt là khi Văn phòng Tổng Chưởng lý cũng chịu trách nhiệm soạn thảo cáo trạng.”
Ngài nhớ lại rằng Đức Hồng y Malcolm Ranjith, Tổng Giám mục Colombo, đã đích thân trao một lá thư cho Tổng thống nhắc lại yêu cầu này.
“Không chỉ có CSR,” Cha Silva nhấn mạnh. “Giáo hội Công giáo, luật sư, những nhà hoạt động nhân quyền—tất cả chúng ta đều đoàn kết trong yêu cầu này. Chúng tôi lo ngại rằng, nếu không có công tố viên đặc biệt, những cuộc thẩm vấn có thể diễn ra nhưng việc truy tố chính thức sẽ tiếp tục bị trì hoãn.”
Hàng tháng, vào ngày 21, CSR tổ chức một cuộc họp báo và một cuộc biểu tình công khai, thường là gần một trong những nhà thờ bị tấn công, để nhắc nhở chính quyền về lời hứa thực thi công lý của họ.
“Chúng tôi làm điều này để vấn đề này luôn được nhắc đến,” Cha Silva nói. “Mọi người tụ tập dưới ánh nến, hình ảnh của những người thân yêu, và một thông điệp đơn giản: ‘Chúng tôi không quên’.”
Công lý và trách nhiệm giải trình
Những yêu cầu của Giáo hội cũng đã được trình lên Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, nơi vụ việc đã được nêu lại vào tháng Chín. Mặc dù chính phủ Sri Lanka đã bày tỏ kế hoạch thành lập các văn phòng công tố viên đặc biệt khu vực để đẩy nhanh tiến trình điều tra những vụ án khác nhau, nhưng Cha Silva cho biết điều đó là chưa đủ.
“Điều chúng tôi yêu cầu,” ngài nhấn mạnh, “là một công tố viên đặc biệt chuyên trách cho những vụ đánh bom Chúa Nhật Phục Sinh. Đây không chỉ là một vụ án khác—mà là một vết thương quốc gia đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình.”
Ngài thừa nhận rằng tiến độ còn chậm, đặc biệt là khi cuộc điều tra liên quan đến những thành viên của cơ quan an ninh và tình báo.
“Đó là phần khó khăn nhất,” ngài nói. “Một số cá nhân chịu trách nhiệm về an ninh quốc gia năm 2019 vẫn đang tại vị. Việc đưa họ ra điều tra không hề dễ dàng.”
Duy trì áp lực
Bất chấp những trở ngại, Cha Silva cho biết Giáo hội vẫn hy vọng và quyết tâm.
“Chúng tôi không mất hy vọng,” ngài nói. “Nhưng chỉ hy vọng thôi là chưa đủ. Cần phải có áp lực liên tục—từ xã hội dân sự, từ Giáo hội và từ cộng đồng quốc tế.”
Ngài tin rằng sự quan tâm của quốc tế, gồm cả LHQ và các chính phủ ngoại quốc, là điều cần thiết để bảo đảm tiến trình này không bịâm thầm bỏ rơi.
“Chính phủ này lên nắm quyền với lời hứa thực thi công lý,” Cha Silva kết luận. “Họ nợ các nạn nhân, người dân Sri Lanka và lương tâm của chính họ việc thực hiện lời hứa đó. Chúng tôi sẽ tiếp tục nhắc nhở họ – hàng tháng, hàng năm – cho đến khi sự thật được phơi bày.”
“Chính phủ này lên nắm quyền với lời hứa thực thi công lý. Họ nợ những nạn nhân, người dân Sri Lanka và lương tâm của chính họ việc thực hiện lời hứa đó. Chúng tôi sẽ tiếp tục nhắc nhở họ – hàng tháng, hàng năm – cho đến khi sự thật được phơi bày.”
Nguyễn Minh Sơn