Hãy nói năng trong những cách chúc lành cho gia đình chúng ta

 Hãy nói năng trong những cách chúc lành cho gia đình chúng ta

Tác giả: Jeanne Kun – Lại Thế Lãng dịch

Các tác giả của cả Cựu Ước và Tân Ước đều nhấn mạnh đến sức mạnh to lớn cả về lợi ích và tác hại của lời nói.

Thánh Phaolô nhấn mạnh tầm quan trọng của những lời nói đạo đức trong đời sống của cộng đồng Kitô hữu khi ông khuyến khích mọi thành viên chú ý hơn đến cách nói năng với nhau “Đừng bao giờ thốt ra những lời độc địa, nhưng nếu cần, hãy nói những lời tốt đẹp, để xây dựng và làm ích cho người nghe” (Êp 4: 29).

Đặc biệt là với những người thân yêu của chúng ta, chúng ta thường qúa dễ dàng trở nên bất cẩn trong cách chúng ta nói năng với nhau. Chỉ trích, nói chuyện vô bổ, hài hước cay đắng và những phàn nàn có thể thực sự gây tổn thương cho mối quan hệ của chúng ta – trong gia đình, trong giáo xứ hay trong công việc. Một khi nhận thức được những kiểu giao tiếp tiêu cực này, chúng ta có thể học cách thay thế chúng bằng những kiểu giao tiếp tích cực hơn. Chúng ta hãy xem xét một vài cách mà cách nói năng của chúng ta “có thể làm ích cho người nghe” (Êp 4: 29)

Lời khen lúc nào cũng được đón nhận!

“Em yêu, anh thực sự đánh giá cao thời gian em dành để chuẩn bị một bữa ăn tối ngon lành mỗi ngày”

“Mẹ có thề nói là con đã thực sự làm việc chăm chỉ để dọn dẹp phòng của con, Bobby”

“Bố ơi, kỳ nghỉ năm nay của chúng ta thực sự rất vui. Cám ơn bố đã đưa chúng con đi”

Tất cả chúng ta đều thích cảm thấy được đánh giá cao. Nó nâng cao tinh thần của chúng ta khi biết rằng chúng ta được đánh giá cao và rằng những tài năng và nỗ lực của chúng ta đã được để ý đến. Mặt khác, chúng ta bị xúc phạm hoặc tức giận khi chúng ta bị chỉ trích, nhất là những lời chỉ trích gay gắt. Tuy nhiên thông thường chúng ta ít quan tâm đến những việc làm hay hành động tốt của những thành viên trong gia đình, nhưng lại tìm nhiều cơ hội để nói đến những lầm lỗi và những thất bại của họ.

Một hôm tôi nhận ra cảm giác được khen và được đánh giá cao khiến tôi cảm thấy tốt như thế nào, tôi bắt tay vào một chiến dịch của riêng mình để bày tỏ sự đánh giá cao đối với người khác. Cần phải thực hành một chút. Tôi thường phải ép mình để không bị lôi cuốn vào chương trình làm việc của riêng của mình đến mức trở nên vô cảm đối với người khác. Nhưng tôi đã nhận thấy rằng bất cứ khi nào tôi bày tỏ một lời cám ơn, người đó được chúc lành. Vợ chồng có thể thực sự chúc lành cho nhau và cuộc hôn nhân của họ bằng cách theo lời khuyên đơn giản này.

Điều quan trọng nữa là chúng ta phải cho con cái biết rằng chúng đang được chúng ta ân cần. Mặc dầu chúng ta cần phải kỷ luật đối với con cái, nhưng những lời chỉ trích liên tục sẽ không giúp chúng đạt được mục tiêu chúng ta đặt ra cho chúng. Thay vào đó chúng có nhiều khả năng từ bỏ và suy nghĩ rằng chúng không bao giờ có thể làm hài lòng chúng ta.

Hãy tìm kiếm cơ hội để bày tỏ sự ưu ái đối với con cái. Hãy thường xuyên nói với chúng rằng bạn yêu thương chúng và hài lòng về chúng. Hãy để chúng thấy rằng bạn thích được ở bên chúng “Mẹ rất vui vì con đã đến cửa hàng với mẹ. Chúng ta thật sự đã có một khoảng thời gian vui vẻ bên nhau”. Hãy tìm kiếm cơ hội để khen một công việc được hoàn thành tốt “Cám ơn con đã làm tốt việc dọn dẹp nhà để xe”. Và hãy nói những lời khích lệ khi chúng gặp khó khăn hay thiếu tự tin.

Tiếng cười là ở bạn.

“Mary duyên dáng như một con bò đực trong cửa hàng đồ sứ”

“Bill, bạn ăn nhiều đến mức bạn trông giống như con heo”

Bạn đã bao giờ là đối tượng của những loại bình luận này chưa? Kiểu nói đùa này vừa buồn cười đồng thời cũng đau đớn với sự hài hước khi ai đó phải trả giá.

Sự hài hước tiêu cực thường nhắm vào những sai lầm, điểm yếu hoặc tính cách lập dị của người khác. Thông thường nó có thể nhằm thể hiện tình cảm một cách quen thuộc để đùa với ai đó với ý đùa cợt hoạc thậm chí là đưa ra một lời khen sau lưng.

Tuy nhiên hài hước tiêu cực có thể gây tổn thương rất nhiều. Nó thường bị đầu độc bởi tính ghen tỵ, cạnh tranh hay giành lợi thế đối với người khác. Và những gì bề ngoài là vô hại, đùa cợt có thể dẫn tới sự bất ổn trong mối quan hệ của chúng ta. Cuối cùng bị chỉ trích hoặc bị coi là một trò đùa khiến chúng ta cảm thấy không tự tin về bản thân và về những gì người khác nghĩ về mình.

Đôi khi thông điệp đang được truyền đạt lại là thông điệp thực sự không nên được gửi đi. Và đôi khi thông điệp đang được gửi đi nhưng nên được “đóng” lại theo cách tốt hơn. Nếu trò đùa tiêu cực được sử dụng như một cách hài hước để sửa chữa một người nào đó, hãy nói trực tiếp và thẳng thắn về vấn đề. Những nhận xét chê bai cho dù được đưa ra trong trò đùa thì tốt hơn là không nên nói ra.

Thay thế phàn nàn bằng sự biết ơn

“Tôi qúa bận rộn”

“Trời bên ngoài nóng quá”

“Bạn thực sự muốn tôi đến đó?”

Thật rất dễ rơi vào thói quen phàn nàn! Chúng ta có thể cảm thấy như chúng ta đang bình luận về một tình huống khó khăn. Tuy nhiên thường xuyên than phiền là điều nguy hiểm. Nó có thể làm xói mòn mối quan hệ của chúng ta với Chúa, cướp đi niềm vui của chúng ta và đầu độc mối quan hệ của chúng ta với nhau. Giống như môt căn bệnh truyền nhiễm, nó cũng lây lan: việc chúng ta phàn nàn thường kéo theo người khác cũng làm như vậy.

Một hôm trong một chuyến đi đường dài với chị tôi và những đứa con nhỏ của chị, bọn trẻ bắt đầu bồn chồn, nóng nảy và buồn chán. Cứ mấy phút lại có một lời phàn nàn. Chẳng mấy chốc chúng bắt đầu chọc chọe nhau và càu nhàu. Chị tôi mấy lần nhẹ nhàng sửa sai cho con. Cuối cùng chị nói với đứa con nhỏ của chị “Đừng than vãn! Hãy cố gắng vui mừng trong Chúa”. Đứa trẻ này lập tức trả lời “Nhưng mà má, con thấy vui khi càu nhàu!”

Có thật như vậy không? Tôi không nghĩ như vậy. Nhưng như đứa cháu có tài chống chế của tôi, tôi thường cố gắng “xác định lại” hành vi kém cỏi của mình, viện cớ cho thái độ tiêu cực của mình và biện minh cho bản thân khi tôi không hài lòng. Sự cố nhỏ này khiến tôi phải nhìn lại cuộc sống của mình và lắng nghe cuộc trò chuyện của chính mình – và đã khiến tôi nhận ra rằng tôi có nguy cơ trở thành một người phàn nàn kinh niên.

Có một liều thuốc đơn giản: bày tỏ lòng biết ơn đối với Thiên Chúa. Như nhà truyền giáo Amy Carmichael có lần đã viết “Hãy thu thập những điều thoải mái nhất, những điều nhỏ nhặt nhất và bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy bạn có qúa nhiều điều để thu thập”. Khi tôi nhớ đếm những ơn lành tôi đã nhận được, tôi sẽ ít phàn nàn về những gì tôi thiếu.

Biến thành người điếc đối với chuyện phiếm

“Tôi không bao giờ lập lại chuyện phiếm, vì vậy xin hãy lắng nghe cẩn thận lần thứ nhất”

“Chuyện phiếm giống như một trái bưởi – để trở thành một trái bưởi thực sự ngon thì nó phải ngọt”

“Một người hay buôn chuyện là một người mắc chứng suy nhược cấp tính”

Chúng ta có thể bật cười trước những câu châm biếm dí dỏm này và nghĩ rằng việc nói chuyện phiếm chỉ là một lỗi nhỏ hay một tội mọn, nhưng Kinh Thánh lại coi trọng điều đó. Thánh Phaolô đã đưa vào những tội nghiêm trọng đối với “chia rẽ, ghen tương, oán ghét, cạnh tranh, vu khống, nói hành, kiêu căng, hỗn loạn”. (2 Cr 12: 20). Mặc dầu chuyện phiếm có thể không đưa ra cáo buộc về hành động sai trái hoặc không phù hợp nhưng nó vẫn tạo ra một mảng bóng tối. Nó làm giảm sự tin tưởng và lòng kính trọng của người nghe đối với người là chủ đề trong câu chuyện phiếm.

Lần tới bạn hãy làm ngơ khi có ai đó bắt đầu buôn chuyện hoặc là nhẹ nhàng thay đổi cuộc trò chuyện. Và nếu bạn tình cờ nghe được một “mẩu tin” thú vị, đừng lan truyền nó “Con nghe được chuyện gì ư? Hãy chôn nó trong lòng. Can đảm lên! Điều đó sẽ không làm con nổ tung đâu.” (Hc 19: 10). Trên hết hãy chống lại  sự cám dỗ để tung tin đồn nhảm hoặc nói lời chỉ trích ai đó trước mặt con cái của bạn. Nó không chỉ khiến cho con bạn có ấn tượng tiêu cực về người đó mà còn có thể khiến chúng nghĩ rằng ngồi lê đôi mách là một việc làm có thể chấp nhận được.

Suối nguồn của sự sống

Lời nói của chúng ta là phản ảnh của những gì nằm trong tâm hồn chúng ta. Nếu chúng ta thấy mình đang nói những điều chúng ta không thích, chúng ta có thể cần phải nhìn nhận sâu hơn về bản thân và tận gốc ăn năn về bất cứ sự cay đắng hay tức giận nào mà chúng ta có thể đang nuôi dưỡng.

Đối với nhiều Kitô hữu, phá bỏ những thói quan tiêu cực trong việc nói năng là một cuộc phấn đấu suốt đời. Hãy xin Chúa Thánh Thần kết tội bạn về cách bạn đã gây tổn thương cho người khác trong cách nói năng của mình. Sau đó hãy ăn năn hối lỗi và xin Chúa ban cho ân sủng để “canh giữ” miệng lưỡi bạn (Tv 141: 3). Lập kế hoạch loại bỏ khỏi gia đình bạn những kiểu nói năng tiêu cực. Giữ trách nhiệm cho nhau trong lãnh vực này. Dành thời gian với những Kitô hữu đã hình thành thói quen nói năng trong những cách xây dựng mối quan hệ của họ.

“Miệng người ngay là suối nguồn sự sống” (Cn 10:11). Xin cho chúng ta qua ân sủng của Thiên Chúa, biết nói năng trong những cách mang lại suối nguồn sự sống cho gia đình và cộng đồng chúng ta./.