Hiệu ứng đám đông

HIỆU ỨNG ĐÁM ĐÔNG

          Tâm lý bầy đàn hay tâm lý đám đông là sự mô tả cách một số người bị ảnh hưởng bởi những người lân cận thông qua những hành vi nhất định.

          Hiệu ứng đám đông còn là một hành vi có thể thấy được ở bất cứ nơi đâu trong cuộc sống con người. Đã có rất nhiều những nghiên cứu về vấn đề này và kết luận đó là một phản ứng tâm lý rất tự nhiên, không hề xấu. Thế nhưng, khi hiệu ứng này phát huy tác dụng, có thể giết chết cả người đồng loại.

          Có câu chuyện kể rằng: Lần kia có một em bé đứng giữa ngã ba đường ngửa mặt lên trời hồi lâu; một tốp học sinh thấy thế cũng chạy lại và ngửa mặt lên trời; mấy bà đi thể dục qua thấy vậy thì tò mò muốn biết bọn trẻ đang chăm chú nhìn vật gì gì đó trên bầu trời, các bà tiến lại gần cũng ngửa mặt lên trời xem có sự gì. Cứ như vậy, mấy bà chạy chợ qua thấy vậy cũng dừng lại ngửa mặt lên trời, mấy ông quan chức đến công sở đi qua thấy thế, muốn biết sự gì đã sẩy ra trên trời, liền tiến lại gần cũng ngửa mặt lên trời để tìm xem sự gì đó mà cả một đám rất đông người đang ngửa mặt lên trời để xem.

          Lát sau em bé cúi nhìn xuống thấy mọi người đứng chung quanh mình đều ngửa mặt lên trời liền hỏi: “thế các ông các bà cũng bị chảy máu cam như cháu à?”

          Lúc ấy mọi người mới vỡ lẽ và nhận ra rằng chẳng có thứ gì trên trời cả, mà chỉ là thằng trẻ con bị chảy máu cam (chảy máu mũi) nên nó phải ngửa mặt lên trời thôi. Mọi người ai nấy xấu hổ và bỏ đi, không ai nói với ai câu nào.

          Trên đây là câu chuyện về hiệu ứng đám đông, mọi người không ai bảo ai, nhưng tất cả đều ngửa mặt lên trời, chỉ vì thấy một em bé nó làm thế, rồi đến đám học sinh, rồi về sau trở thành một đám đông ngửa mặt lên trời, cả những người tri thức. Nhiều người đi qua thấy đám đông làm như vậy, thì mình cũng làm theo mà không tìm hiểu nguyên nhân tại sao người ta làm như vậy.

          Vụ án của Chúa Giêsu cũng vậy, Đức Giêsu đến thế gian đi loan báo Tin Mừng, những người Dothái đã chứng kiến các phép lạ của Người làm, nào là chữa lành bệnh tật, xua trừ ma quỷ, cho người chết sống lại, và hóa bánh ra nhiều nuôi dân chúng… Vì thế, họ tâm phục khẩu phục Đức Giêsu, nên khi vào thành, dân chúng đã tung hô Ngài là con vua Đavít, là Vua Israel. Và như là sự tất yếu, họ đã chặt cành lá lót đường và trải áo mình để Đức Giêsu đi qua. Cuộc diễu hành rầm rộ nhiều người không hiểu việc làm của họ, thấy đám đông làm thì mình cũng làm theo. Thấy đám đông tung hô thì mình cũng tung hô.

          Tuy nhiên, chính những con người đã tôn vinh, chúc tụng Đức Giêsu hôm nào, thì chẳng bao lâu sau, cũng chính những con người đó đứng lên tố cáo Chúa, chính những cánh tay cầm nhành lá giờ cao vẫy chào Chúa tiến vào thành lại giơ lên đả đảo Chúa, cũng chính những miệng lưỡi đã hô vang chúc tụng Chúa “hoan hô con Vua Đa-vít, chúc tụng Đấng nhân danh Chúa mà đến”, nay lại gào thét kết án Chúa “hắn đáng chết; đóng đinh đi, đóng đinh nó đi, đóng đinh nó vào thập giá…”. Họ đã toa dập với thế lực đen tối, với những nhà cầm quyền để làm chứng gian hại Người.

          Đám đông dân chúng hẳn là rất nhiều người có thiện cảm với Chúa Giêsu, nhưng chỉ vì bị nhà cầm quyền mua chuộc và kích động, một số người đã tham lam lợi lộc trước mắt nên đã ngả theo nhà cầm quyền mà kết án Chúa. Ban đầu chỉ là một con số ít người phản bội Chúa, nhưng càng về sau số người phản bội Chúa càng đông, chỉ vì thiếu hiểu biết, nên họ đã bị kích động mà nhiều người đang có thiện cảm trở thành ác cảm đối với Chúa. Họ đã quay lựng lại, phản bội Chúa, nhập vào đám đông biểu tình đòi giết Chúa. Do nhà cầm quyền Do-thái lợi dụng vào quần chúng, đánh vào tâm lý đám đông, họ đã thành công trong việc tạo nên hiệu ứng đám đông, làm cho Philatô biết rõ chỉ vì ghen ghét mà chúng đã nôp Người, thì muốn tha nhưng bởi dân chúng la hét đòi giết Chúa đã làm Philatô hoảng sợ, nên đành phó mặc cho quân lính và dân chúng đem Người đi xử tử. Đã đổ máu người vô tội và dẫn đến cái chết của Chúa Giêsu.

          Ngày hôm nay, chúng ta đang sống trong một xã hội bất công, bạo tàn, sảo trá, điêu ngoa gian dối. Đời sống đạo đức bị đảo lộn, đánh mất thuần phong mỹ tục để chạy theo những trào lưu tục hóa, nhất thời… Vì thế, chúng ta không lạ gì khi vẫn còn đó trong xã hội những chuyện:“Chân lý thuộc về kẻ mạnh”; kẻ có tiền, có quyền, tìm cách mua chuộc lôi kéo người này, người kia về phe mình, ủng hộ mình để tạo nên hiệu ứng đám đông và cho đó là “chân lý”.

          Trong chúng ta vẫn còn đó những chuyện thỏa hiệp với ma quỷ, với những chuyện xấu xa tội lỗi, toa rập để cho hận thù, chia rẽ lên ngôi; vẫn còn đó những chuyện vì miếng cơm manh áo, vì lợi nhuận cá nhân, củng cố chức quyền mà bất chấp mọi thủ đoạn, vì họ cho rằng “chân giò to hơn chân lý”  hay “lương tâm thâm hơn lương tháng-lương tháng sáng hơn lương tâm”. Nếu chúng ta thuộc về những thành phần như thế, a rua, hùa theo đám đông thì quả thật là tệ hại, giết chết những người nghèo khó, những người hèn kén, giết chết những người xung quanh, giết hại cả giáo họ, giáo xứ, hơn thế nữa còn giết hại cả giáo hội và xã hội.

Như vậy, chúng ta đang tham gia vào những vụ án bất công, kết án và đổ máu người vô tội. Kẻ có tội thì nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật như Baraba, còn người có tội thì phải chết như Chúa Giêsu.

Jos. Hồng Ân